De Nederlandse minister van Volksgezondheid heeft een wetsvoorstel klaar waarmee hij communicatie van zorggegevens via faxtoestellen in de Nederlandse zorgsector wil verbieden. 'Het gebruik van fax staat de kwaliteit van zorg voor patiënten in de weg', klinkt het.

Volgens minister Kuipers heeft de Nederlandse zorgsector de afgelopen jaren vooruitgang geboekt wat betreft het digitaliseren van gegevens en is de sector een eerste fase van papier naar digitaal al voorbij. De minister stelde tijdens een Kamerdebat wel dat de uitwisseling tussen zorginstellingen onderling onvoldoende is en daarom moet er volgens hem een nieuwe fase komen om dat probleem uit de wereld te helpen. Hij pleitte tijdens het debat dan ook voor de ontwikkeling van een digitale snelweg in de Nederlandse zorg waarbij er ook sprake is van betere interoperabiliteit tussen de verschillende systemen van de zorginstellingen.

Het wetsvoorstel voor de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg moet die volgende fase inleiden en verplicht dat in sommige gevallen de gegevensuitwisseling in de zorgsector digitaal verloopt. Als het wetsvoorstel door de Tweede Kamer wordt goedgekeurd, wordt het faxen van zorggegevens verboden wat volgens de minister neerkomt op een 'faxit'.

Beveiligingsbedrijf Avast heeft browserextensie I don’t care about cookies overgenomen. De extensie blijft volgens de ontwikkelaar gratis beschikbaar en de man zal ook blijven meewerken aan het project.

Ontwikkelaar Daniel Kladnik heeft het nieuws zelf bekendgemaakt via een blogpost. Daarin schrijft hij dat beveiligingsbedrijf Avast aangeboden heeft om het project over te nemen en hij dat voorstel heeft aanvaard. Het is niet duidelijk of de ontwikkelaar ook een geldsom in ruil heeft gekregen en hoeveel deze dan zou zijn.

I don’t care about cookies is een browserextensie waarmee cookiewalls op websites geweerd kunnen worden. De extensie blokkeert of verbergt in de meeste gevallen de cookiewalls. Als een website een gebruikersinput wat betreft cookies nodig heeft om te functioneren, accepteert de extensie doorgaans de cookie-voorwaarden. Op de begeleidende website van de extensie staat te lezen dat er in sommige gevallen wordt beslist om enkel de noodzakelijke cookies te accepteren in plaats van alle cookies. De extensie verwijdert ook geen cookies.

De extensie is beschikbaar voor de Google Chrome-, de Mozilla Firefox-, de Microsoft Edge- en de Opera-webbrowser. De Chrome-extensie is op het moment van schrijven meer dan een miljoen keer gedownload. Momenteel is de extensie aan versie 3.4.3 toe.

Sony heeft de releasedatum van Uncharted: Legacy of Thieves Collection voor pc bekendgemaakt. Het spel komt uit op 19 oktober. Die datum was eerder al uitgelekt via de Epic Games Store maar wordt nu dus officieel bevestigd. Het spel kost bij release 50 euro.

De pc-versie van Uncharted: Legacy of Thieves Collection bevat volgens Sony enkele functies voor pc-gamers. Zo zijn bepaalde elementen uit de gebruikersinterface geoptimaliseerd voor pc-gebruikers en is er ondersteuning ingebouwd voor ultrawide-monitors. Het is mogelijk om de verschillende grafische kwaliteit van in-game elementen aan te passen waaronder de texture quality, de model quality en de kwaliteit van schaduwen en reflecties. Er is ook ondersteuning voor de FSR 2.0-upscalingtechniek van AMD. De game ondersteunt de PlayStation DualSense-controller via een kabel en kan overweg met de haptische feedback en de dynamische triggers van die controller. Gamers kunnen alle controls ook remappen.

Sony raadt minstens een pc aan met een Intel i5-4330- of AMD Ryzen 3 1200-cpu in combinatie met een Nvidia GTX960- of AMD R9 290X-gpu. Er moet minstens 8GB aan werkgeheugen aan boord zijn en 126GB aan opslagruimte op een hdd om het spel te kunnen draaien op een resolutie van 720p en aan 30fps op gemiddelde grafische kwaliteit. Om de game op een 1080p-resolutie en aan 30fps te draaien met hoge grafische instellingen is een pc nodig met een Intel i7-4470- of Ryzen 5 1500X-cpu in combinatie met een NVIDIA GTX 1060- of AMD RX 570-gpu, 16GB ramgeheugen en 126GB opslagruimte op een ssd.

Begin september lekte de releasedatum van Uncharted Legacy of Thieves Collection voor pc uit via een vermelding in de Epic Game Store. Daaruit viel op te maken dat gebruikers die de game vooruitbestellen, een Fortnite-glider krijgen die gebaseerd is op het watervliegtuig van het Uncharted-personage Sully. Ook dat nieuws is bevestigd door Sony. Uncharted: Legacy of Thieves Collection is een bundel die Uncharted 4 en Uncharted: The Lost Legacy bevat. De game is vooruit te bestellen via de Epic Games Store en kost 50 euro.

Microsoft heeft Windows 11 Insider Preview Build 25201 uitgebracht in het Dev Channel. De build bevat een optie om het widgetpaneel in een schermvullende weergave te tonen. De zoekbalk, die in een eerdere build nog te zien was in de taakbalk, is voorlopig weggehaald.

Microsoft gaf de nieuwe weergave van het widgetpaneel de naam Expanded View mee. Via deze weergave wordt het widgetpaneel schermvullend weergegeven; onderaan is nog steeds de Windows 11-taakbalk te zien. Het is niet duidelijk of de schermvullende weergave in latere Preview Builds nog aanwezig zal zijn. Het bedrijf voegde ook een optie toe aan de Game Pass-widget waarmee gebruikers, via de widget, voortaan direct kunnen inloggen bij Xbox. Dat was voordien niet mogelijk.

Het bedrijf schrijft in een blogpost dat het de experimentele zoekbalk in de taakbalk van Windows 11 heeft weggehaald. Die zoekbalk was eerder bij sommige gebruikers Windows 11 Insider Preview Build 25158 te zien. Microsoft heeft naar eigen zeggen de feedback verzameld en rondt de testperiode wat betreft deze functie af. Het is niet duidelijk of de zoekbalk in de taakbalk van Windows 11 ooit nog terugkeert.

Fujitsu toont een optische netwerktechnologie die per golflengte licht 1,2 terabits data per seconde kan versturen. De technologie komt met nieuwe digital signal processor, waterkoeling en machinelearning die de verschillende componenten van de verbinding kan monitoren.

De nieuwe digital signal processor is volgens Fujitsu een van de redenen waarom de netwerktechnologie een snelheid van 1,2 terabit data per seconde per golflengte licht kan halen. De processor zou onder andere de vervorming van het signaal compenseren waardoor een signaal volgens Tom's Hardware vier keer verder reikt dan voorheen. Het bedrijf ontwikkelde ook een watergekoeld systeem dat ingezet kan worden bij optische netwerktechnologie en is naar eigen zeggen daarmee het eerste bedrijf ter wereld dat deze technologie in huis heeft.

Fujitsu verbeterde ook de koelefficiëntie en het stroomverbruik waardoor het energieverbruik op 120mW per Gbit/s komt te liggen. Dat is volgens het Japanse bedrijf het laagste energieverbruik uit de industrie. Het bedrijf ontwikkelde ook machine learning-technologie die het energieverbruik kan optimaliseren en de status van het optische netwerk kan monitoren. De apparatuur van de netwerktechnologie zou een derde kleiner en lichter zijn dan luchtgekoelde alternatieven. De nieuwe technologie komt begin volgend jaar op de markt.

Update, 18.27 uur: In het artikel stond aanvankelijk dat Fujitsu's netwerktechnologie 1,2TB/s data per golflengte kan versturen, maar dit moest 1,2Tbit/s zijn. Het artikel is hierop aangepast.

Firefox gaat naar verluidt als onderdeel van zijn Relay-abonnement ook bescherming van telefoonnumers aanbieden. Deze dienst gaat gebruikers binnenkort de mogelijkheid geven om een ander telefoonnummer op te geven dat wordt doorverbonden naar het eigen privénummer.

Firefox heeft de nieuwe functie nog niet aangekondigd, maar volgens Firefox-blogger Sören Hentzschel krijgen Firefox Relay-gebruikers in de VS en Canada later dit jaar de de mogelijkheid om een telefoonnummer aan te maken in Relay. Waar Hentzschel die informatie vandaan haalt, meldt hij niet. Het is ook nog niet bekend of deze dienst ook buiten Noord-Amerika beschikbaar komt.

Oproepen en sms-berichten worden via dit nummer doorgestuurd naar het privénummer van de gebruiker, zonder dat de gebruiker zijn telefoonnummer hoeft prijs te geven. Dit kan bijvoorbeeld gebruikt worden om te zorgen dat een telefoonnummer niet uitlekt als er een datalek is bij een webwinkel waar klanten verplicht een telefoonnummer moeten opgeven.

Op dit moment biedt Firefox dit via zijn Relay-abonnement al aan voor e-mailadressen. Met het premium-abonnement voor Firefox Relay kunnen gebruikers onbeperkt e-mailaliassen aanmaken, zodat er bijvoorbeeld bij elke webwinkel een uniek adres kan worden opgegeven. Deze dienst kost in Nederland momenteel 1 euro per maand, maar Firefox gaat volgens Hentzschel later deze maand een prijsverhoging aankondigen, waarna de dienst 2 euro per maand kost.

Blizzard onthult meer informatie over hoe de eerste maanden van Overwatch 2 eruit gaan zien, middels een roadmap. De studio is van plan om met seizoenen te gaan werken waarin telkens nieuwe content wordt toegevoegd.

In een uitgebreide blog schrijft Blizzard over wat op de korte termijn verwacht kan worden, maar ook een beetje over de langere termijn. De game wordt in tegenstelling tot het eerste deel free-to-play bij release. Blizzard is van plan om via nieuwe seizoenen elke negen weken nieuwe content toe te voegen. Om alle content uit deze seizoenen te krijgen, moeten spelers een Battle Pass aanschaffen. Hierbij noemt Blizzard onder andere skins en andere cosmetische items voor de personages in het spel. Lootboxes zal het niet hebben.

De Battle Pass kost 1000 'Overwatch Coins', wat volgens Blizzard omgerekend ongeveer 10 dollar is. Het is niet bekend wat de prijs in euro's wordt. Wel is er al een 'Watchpoint Pack' beschikbaar in de Europese shop van Overwatch 2 voor 40 euro. Hiervoor krijgen spelers de eerste Battle Pass, 2000 Overwatch Coins en een select aantal exclusieve skins.

Het eerste seizoen van de game duurt vanaf de release op 4 oktober tot 6 december, wanneer het tweede seizoen van start gaat. In elk seizoen kunnen spelers nieuwe spelmodi, levels en skins verwachten. Ook wil Blizzard nieuwe personages toevoegen. De ontwikkelaar maakt ook meteen een nieuwe speelbare held bekend: Kiriko.

Tweakers speelden afgelopen zomer de bèta van Overwatch 2 en schreef naar aanleiding daarvan een preview van de game. De game verschijnt 4 oktober voor de meeste platformen.

Adobe is van plan om Figma over te nemen. De start-up ontwikkelt software waarmee online samengewerkt kan worden aan ontwerpen. Adobe is bereid om 20 miljard dollar neer te leggen voor de overname van Figma.

De deal kwam naar buiten via berichten van Bloomberg. Kort daarop maakte Adobe het nieuws zelf bekend. Met de overname wil Adobe zijn eigen productenportfolio samenbrengen met de online mogelijkheden die Figma biedt voor samenwerken. De technologie van Figma wordt ingezet om samenwerken in Adobe's Creative Cloud beter te maken, schrijft Adobe in de aankondiging.

Figma bestaat sinds 2012 en wordt gebruikt door ontwerpers om in realtime met elkaar samen te werken. De tool is te gebruiken via de browser, maar er is ook een mobiele app. De software van Figma werd tijdens de coronacrisis snel populair, toen steeds meer bedrijven werknemers lieten thuiswerken.

Adobe bracht zijn software in de afgelopen jaren ook naar de cloud en bracht ook browserversies uit van bijvoorbeeld Photoshop en Illustrator. Op het gebied van realtime samenwerken aan ontwerpen loopt Figma voor op Adobe.

De overname moet nog worden goedgekeurd door zowel de aandeelhouders van Figma en de relevante autoriteiten. Adobe hoopt dat de overname in 2023 kan worden afgerond.

De Belgische provider Telenet heeft de oorspronkelijke introductie van e-sim uitgesteld en is nu van plan de virtuele versie van de simkaart vanaf volgend jaar aan te bieden. Andere Belgische providers ondersteunen e-sim al langer.

Telenet heeft al wel ondersteuning voor smartwatches, maar e-sims op smartphones werkt nog niet, zegt Data News. Dat moet volgend jaar komen, zo meldt de provider aan de site. "De verwachting is momenteel om dit in de loop van 2023 uit te rollen." De bedoeling was eerst nog dat de ondersteuning voor e-sim in 2021 live zou gaan. Het is onduidelijk waarom dat niet is gebeurd.

De ondersteuning voor e-sim is actueel, nu Apple in de Amerikaanse versie van de iPhone 14-telefoons ondersteuning voor de fysieke simkaart heeft weggehaald. In plaats daarvan werken de telefoons alleen met e-sims. Gebruikers kunnen acht profielen in de software laden en twee daarvan kunnen tegelijk actief zijn.

Daarmee is het een van de weinige telefoons zonder ondersteuning voor de fysieke simkaart. De vouwbare Motorola razr uit 2019 heeft ook geen fysieke simkaart, maar latere versies hebben die wel. De e-sim bestaat al jaren en werkt sinds enige jaren in Nederland en België bij veel providers.

De Chinese smartphonemaker Xiaomi heeft een MagSafe-accupack voor iPhones aangekondigd. De fabrikant verkoopt zijn versie voor een lagere prijs dan Apple doet voor zijn MagSafe-accupacks.

Xiaomi heeft het accupack op de eigen site gezet. Daaruit blijkt dat het accupack in tegenstelling tot de versie van Apple een aan-/uitknop heeft om laden in- of uit te schakelen. Net als de versie van Apple zelf kan de accupack van Xiaomi achterop een iPhone 12 en iPhone 13 worden geklikt via de magneten die in die telefoon zitten. Xiaomi levert er een stand bij, die via pogo-pins het pack oplaadt.

Het pack zelf heeft geen Lightning-connector, maar een USB-C-poort. Via die poort is het ook mogelijk om andere apparaten op te laden. De capaciteit van het accupack is 18,5Wh, dat is meer dan die van Apple die op 11,1Wh uitkomt. Opladen gaat met 7,5W, net als Apples eigen accupack als die niet is verbonden met een adapter.

Xiaomi vraagt in China 199 yuan voor het product, omgerekend momenteel ongeveer 29 euro. Het ligt niet voor de hand dat een release buiten China zal volgen, omdat Xiaomi relatief weinig accessoires buiten China uitbrengt. Apple vraagt zelf 119 euro voor zijn MagSafe Battery Pack. Het is niet voor het eerst dat Xiaomi op iPhones gerichte accessoires uitbrengt. Zo kwam het al eerder met koelers voor bepaalde iPhone-modellen. Xiaomi maakt bovendien al jaren powerbanks.

De Data Protection Commission in Ierland legt Meta een boete op van 405 miljoen euro voor het publiceren van persoonlijke gegevens van kinderen. Het gaat om e-mailadressen en telefoonnummers van minderjarige gebruikers die werden gedeeld via Instagram-accounts.

Het besluit kwam vorige week al naar buiten via een bericht van Reuters, maar nu maakt de toezichthouder officieel bekend dat het Meta een boete van 405 miljoen euro opgelegd. Meta had al aangeven in beroep te willen gaan tegen het besluit.

De privacywaakhond startte in 2020 een onderzoek naar het aanmeldproces van Instagram. Het gaat specifiek om accounts van minderjarigen die een business-account aanmaakten. Daarvan werd standaard het e-mailadres en telefoonnummer openbaar gemaakt, vaak zonder dat de kinderen dit doorhadden. Dit is volgens de DPC in strijd met de AVG.

Meta heeft volgens de DPC een bezwaar ingediend, maar na nader onderzoek wordt dit door de autoriteit afgewezen. Voor dit onderzoek werkte de Ierse autoriteit samen met privacywaakhonden in andere Europese landen, waaronder ook Nederland. De organisaties concluderen dat Meta met Instagram in overtreding is van de AVG en daarom moet het bedrijf een boete betalen van 405 miljoen euro.

Het is de tweede boete die de toezichthouders opgelegd aan Meta in iets meer dan een jaar tijd. Vorig jaar september kreeg Meta een boete van 225 miljoen euro voor het overtreden van de AVG met WhatsApp.

De Belgische provider Telenet/BASE stopt over twee jaar met het aanbieden van 3G. Dat heeft de provider bekendgemaakt. Apparaten die geen 4G of 5G ondersteunen, kunnen minimaal tot 2027 terugvallen op 2G.

Het uitschakelen van 3G is nodig om 4G en 5G sneller en stabieler te maken, claimt Telenet. De provider gaat de frequenties waarop 3G nu nog werkt vanaf die tijd inzetten voor de nieuwere netwerktechnieken. Volgens de provider maakt 1 procent van de apparaten op het netwerk gebruik van 3G.

Volgens Telenet blijft 2G bruikbaar tot in elk geval 2027. Het is onbekend wat er daarna gebeurt. Het uitschakelen van 2G en 3G is problematisch, omdat bellen via 4G nog onvoldoende ontwikkeld is om te garanderen dat iedereen altijd 112 kan bellen. Bovendien leunen veel auto's ook op 2G of 3G voor het verplichte eCall.

Het uitschakelen van 3G gebeurt bij veel meer providers wereldwijd. In België zal Orange dat naar verwachting ook gaan doen tegen 2025. Proximus heeft daar nog niets over gezegd. In Nederland heeft alleen T-Mobile nog 3G, KPN en Vodafone zijn ermee gestopt.

De Europese Commissie zou de overname van Activion-Blizzard door Microsoft uitgebreid willen onderzoeken en niet zomaar willen goedkeuren. Dat claimt zakenkrant Financial Times. Ook de Britse marktwaakhond CMA wil een diepgravend onderzoek starten.

De Commissie zou de overname uitgebreid willen onderzoeken door de grootte van de overname en de zorgen van concurrent Sony, meldt Financial Times. De krant heeft dat gehoord van eigen bronnen. Een dergelijk onderzoek is er nu nog niet, omdat Microsoft de overname niet officieel voor keuring heeft aangemeld in Brussel. Dat gebeurt naar verwachting ergens in de komende weken.

Een onderzoek ligt niet alleen voor de hand in de Europese Unie, maar ook in het Verenigd Koninkrijk. Daar heeft de CMA al publiekelijk zorgen geuit over de overname en Microsoft heeft vooralsnog niets gedaan om die zorgen weg te nemen. Dat had volgens experts die Financial Times heeft gesproken ook geen zin gehad. De kans is groot dat de CMA overgaat tot een diepgravend onderzoek naar de overname.

Daarnaast moet Microsoft nog in veel andere landen toestemming krijgen voor de overname. Beide bedrijven maakten de geplande overname in januari bekend en Microsoft verwacht alle goedkeuringen te hebben voor eind juni volgend jaar. Microsoft wil 68,7 miljard dollar betalen voor de uitgever van onder meer de Call of Duty-games.

Dergelijke onderzoeken leiden vaak, maar lang niet altijd, tot voorwaarden voor de overname of het afblazen ervan. Zo dwong de Europese Commissie Vodafone bij het samengaan met Ziggo zijn Thuis-tak te verkopen bijvoorbeeld. De overname van het Nederlandse NXP door Qualcomm ging helemaal niet door. Ook heeft Nvidia uiteindelijk Arm niet overgenomen.

De Europese Commissie heeft zijn voorstel gepubliceerd voor regelgeving rondom verplichte beveiliging van apparaten. De regels gaan gelden voor elk apparaat dat verbinding kan maken met een ander apparaat of met internet.

De Europese Commissie noemt het de Cyber Resilience Act en de regels in hun huidige vorm stellen fabrikanten van apparatuur verantwoordelijk voor de beveiliging ervan. Als de apparaten niet voldoen, kunnen fabrikanten een boete krijgen en kunnen overheidsinstanties apparaten van de markt halen.

De regels gelden voor elk apparaat, waarvoor niet al regels gelden. Daarbij gaat het onder meer over iot-apparaten als thermostaten en beveiligingscamera's, maar het geldt ook voor bijvoorbeeld speelgoed met een internetverbinding. De ondersteuning moet vijf jaar duren vanaf de release, tenzij de verwachte levensduur van het apparaat korter is dan dat. De exacte typen van apparaten zijn niet precies gespecificeerd. De regels gelden voor hardware en software voor zakelijke producten en producten voor consumenten.

De regels schrijven voor dat fabrikanten goed beveiligde apparatuur op de markt brengen. Als die data versturen, moeten ze dat met adequate beveiliging doen, bijvoorbeeld sterke versleuteling. Als er na de release beveiligingslekken in de software blijken te zitten, moeten fabrikanten patches verspreiden, consumenten daarvan op de hoogte stellen en changelogs beschikbaar stellen met details over de kwetsbaarheden.

De nieuwe regels moeten ertoe leiden dat onveilige apparaten niet langer op de Europese markt komen of blijven. Het Europees Parlement gaat zich nu buigen over het voorstel en daarna moet de Raad van Ministers het ook nog goedkeuren. Daarbij kunnen er nog wijzigingen komen. Als dat allemaal rond is, hebben lidstaten twee jaar om de regels te implementeren. Het kan dus nog meerdere jaren duren voordat de regels echt van kracht worden.

Google heeft een nieuwe functie uitgerold voor de Play Store, waarbij gebruikers alleen nog reviews te zien krijgen van andere gebruikers met eenzelfde type apparaat. Dit moet ervoor zorgen dat de reviews goed aansluiten bij het apparaat waarop de app komt.

Google kondigde de komst van de gepersonaliseerde weergave van app-reviews vorig jaar al aan. Android Police ontdekte deze week dat de nieuwe reviewweergave inmiddels is uitgerold voor alle Android-gebruikers.

Google filtert de reviews per type apparaat, omdat de ervaring tussen bijvoorbeeld een smartwatch en smartphone erg kan verschillen. Ook tussen smartphones kan de ervaring anders zijn, als de gebruiker bijvoorbeeld een opvouwbare telefoon heeft en de app daarop aangepast moet zijn om goed te werken.

Het is de tweede wijziging in korte tijd die Google doorvoert aan het reviewsysteem van de Play Store. Eerder deze week maakte Google bekend dat er voortaan 24 uur overheen gaat voor een beoordeling in de Play Store verschijnt. Dit geeft de techgigant meer tijd om misbruik van het reviewsysteem te detecteren.

Blizzard vraagt World of Warcraft-spelers in een enquête of ze World of Warcraft Classic: Cataclysm zien zitten. De vragen zijn gericht op het onderzoeken van de populariteit van de derde uitbreiding van World of Warcraft en of Blizzard deze aan Classic moet toevoegen.

WoWhead citeert uit de vragenlijst en vraagt spelers van de mmo-rpg om hun mening over Cataclysm. Het logische vervolg op de tweede uitbreiding van World of Warcraft zou Cataclysm zijn, maar de ontwikkelaar lijkt eerst te willen onderzoeken of spelers daar wel op zitten te wachten. Zo stelt Blizzard de open vraag aan spelers wat ze na Wrath of the Lich King zouden willen zien in World of Warcraft Classic en hoe graag ze bepaalde nieuwe gameplayelementen uit Cataclysm zouden willen terugzien in Classic.

Cataclysm verscheen in 2010 als derde uitbreiding voor World of Warcraft. Waar de eerste twee uitbreidingen zich richtte op een nieuwe wereld (Outland) en continent (Northrend), werd in Cataclysm de twee oorspronkelijke continenten op de schop genomen. Door het geweld van de draak Deathwing werden sommige gebieden in Kalimdor en The Eastern Kingdoms onherkenbaar veranderd.

Als Cataclysm al aan World of Warcraft Classic wordt toegevoegd, zal dit nog wel even duren. Eerst moet Wrath of the Lich King nog officieel uitkomen voor de Classic-versie van de game. Tweakers schreef eerder al een preview over de komst van Wrath of the Lich King naar Classic. De release staat gepland voor 26 september. Momenteel kunnen spelers al aan de slag met de Death Knight-class, als voorbereiding op de release.

ERNIE-ViLG, een Chinees alternatief voor onder meer Dall-E om afbeeldingen te genereren aan de hand van input via tekst, geeft geen resultaat bij politiek gevoelige input. De software weigert onder meer dienst bij gebruik van namen van politici en woorden als Tiananmen.

Ook bepaalde woorden die te maken hebben met revolutie en democratie lijken geen resultaat op te leveren, meldt MIT Technology Review. De software is onderdeel van Wenxin, een project van de Chinese techgigant Baidu. Een demo van de software verscheen eind augustus online.

Het gebruik van filters is gebruikelijk bij dergelijke systemen. Ook Dall-E blokkeert bijvoorbeeld input van seksuele woorden, beelden van medische handelingen en gezichten van bekende mensen. Het is voor het eerst dat een dergelijk systeem een filter heeft die geen resultaat geeft bij input die in een enkel land politiek gevoelig ligt. Het is gebruikelijk voor Chinese software om resultaten die politiek gevoelig liggen in het land te blokkeren.

De software gaf tot deze week als foutmelding terug dat er 'gevoelige woorden waren gevonden', maar inmiddels heeft Baidu dat aangepast naar 'de content die is ingevoerd voldoet niet aan de relevante regels'. Het is onbekend welke termen de software precies filtert; een lijst daarvan is niet beschikbaar.

De desktopapplicatie van Microsoft Teams slaat tokens lokaal op in plaintext; dat melden beveiligingsonderzoekers van het bedrijf Vectra. Het gaat om authenticatie-tokens, waarmee ingelogd kan worden op een account van een slachtoffer.

Vectra schrijft op zijn website dat het bedrijf het veiligheidsrisico in augustus ontdekte en heeft gemeld bij Microsoft. Het beveiligingsbedrijf noemt het een gevaarlijk beveiligingsrisico, omdat met de verkregen tokens ook op een account ingelogd kan worden als dat is beveiligd met tweetrapsauthenticatie. Zeker als de tokens van een hooggeplaatste medewerker binnen een bedrijf worden gestolen, kan de schade aanzienlijk zijn, aldus Vectra.

Volgens Microsoft is het niet zo'n groot risico, omdat een aanvaller toegang zou moeten krijgen tot het netwerk van het slachtoffer, meldt een Microsoft-woordvoerder aan Bleeping Computer. "De beschreven techniek komt bij ons niet in aanmerking voor een acute fix, omdat een aanvaller eerst toegang tot het netwerk van het slachtoffer moet krijgen. We waarderen wel dat Vectra Protect dit heeft geïdentificeerd en op een verantwoordelijke wijze heeft gemeld. We zullen overwegen dit mee te nemen voor een toekomstige productrelease". Tot Microsoft met een oplossing komt, adviseert Vectra om de browserversie van Microsoft Teams te gebruiken. Deze beschermt volgens het bedrijf beter tegen het lekken van de tokens.

Netflix verwacht dat binnen een jaar na de release 40 miljoen kijkers de dienst met advertenties zullen gaan gebruiken. Dat schrijft zakenkrant The Wall Street Journal op basis van verwachtingen die Netflix met mogelijke adverteerders heeft gedeeld.

Van die 40 miljoen zitten er ruim 26 miljoen buiten de Verenigde Staten, zo schrijft The Wall Street Journal. Daarbij houdt Netflix er rekening mee dat het zijn goedkopere abonnement met advertenties gaat aanbieden in onder meer het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland, Spanje en Italië. Het is onbekend of het abonnement ook beschikbaar komt in Nederland en België.

Het gaat daarbij in totaal om 40 miljoen kijkers, maar het aantal abonnementen met advertenties ligt lager. Dat is volgens Netflix omdat in een huishouden meerdere mensen samen kijken via hetzelfde abonnement. Het abonnement delen buiten het huishouden ligt minder voor de hand, omdat kijken met meer dan één scherm tegelijk onmogelijk is. Netflix heeft nu 220 miljoen abonnees. De groei van het aantal betalende klanten door het abonnement met advertenties in het komend jaar is dus volgens de verwachting van Netflix minder dan 18 procent.

Netflix wil de advertenties beperken tot vier minuten per uur. Bij films zullen de advertenties alleen aan het begin te zien zijn, bij series komt het ook af en toe tussendoor. Het gaat om video-advertenties tussen 15 en 30 seconden per stuk. Microsoft doet de verkoop ervan voor Netflix. De prijs zou tussen 7 en 9 dollar liggen.

Netflix zei eerder dit jaar dat het een abonnement met advertenties wil gaan verkopen. Meer streamingdiensten doen dat of zijn dat van plan. Het stelt ze in staat om lagere prijzen te vragen, waardoor ze meer klanten krijgen. Dat is nodig, omdat de groei van het aantal abonnees stokt.

De procureur-generaal van de Amerikaanse staat Californië heeft Amazon aangeklaagd vanwege het kunstmatig hoog houden van prijzen. Dat dwingt Amazon af via afspraken met retailers die hun waar verkopen via Amazon.

De procureur-generaal claimt dat de afspraken van Amazon tegen Californische wetten rond machtsmisbruik ingaan. Amazon spreekt met retailers af dat ze hun goederen niet elders voor lagere prijzen mogen verkopen. Daardoor betalen consumenten meer dan dat in een concurrerende markt zou gebeuren, zo redeneert de aanklager. De aanklacht staat inmiddels ook online.

Retailers gaan mee in die afspraak, omdat ze niet zonder de inkomsten uit Amazon kunnen. Amazon heeft in de Verenigde Staten een dominante marktpositie op het gebied van e-commerce en volgens de aanklager maakt het bedrijf daar misbruik van. Daarom wil de aanklager dat Amazon geen nieuwe contracten met deze clausule kan afsluiten en dat die clausule in bestaande contracten niet langer geldt. Bovendien wil de aanklager dat Amazon retailers daarover inlicht en ze compenseert voor geleden schade.

Amazon heeft nog niet gereageerd op de aanklacht. Een eerdere aanklacht in een andere staat leidde niet tot een veroordeling. Volgens de procureur-generaal heeft deze aanklacht meer kans van slagen door betere onderbouwing hoe de afspraken consumenten schade doen en omdat de Californische wet strenger is, zegt hij tegen The New York Times.

Er is een diagram van de vermeende AMD Radeon RX 7900 XT verschenen. De videokaart zou beschikken over een architectuur met een grote gpu-die en zes kleinere chiplets, wat overeenkomt met eerdere berichten. Er is nog geen releasedatum bekend.

Het diagram toont het ontwerp van een videokaart-pcb die 'dichtbij een referentiekaart ligt', schrijft Igor Wallossek van Igor's Lab. Wallossek heeft dit schema naar eigen zeggen gebaseerd op 'echte printplaten en blauwdrukken', maar zegt dat hij deze niet kon delen om zijn bronnen te beschermen. Wallossek is een bekende naam in de sector en publiceert regelmatig correcte informatie over hardware.

De indeling van de pcb bevestigt dat de AMD Radeon RX 7900 XT beschikt over een Navi 31-gpu met zeven chiplets. In het midden zit een grote chip, die naar verwachting functioneert als de gpu-die. Daaromheen zitten zes kleinere chiplets. De journalist deelt daar geen specificaties van. Volgens eerdere geruchten functioneren de zes kleinere chiplets als Infinity Cache. Iedere chiplet zou beschikken over 16MB cache, voor een totaal van 96MB voor de Radeon RX 7900 XT.

De videokaart wordt verder van stroom voorzien met drie 8-pinsaansluitingen, zo blijkt uit het diagram. Dat komt neer op een maximaal vermogen van 450W. Wallossek laat de optie dat AMD overstapt op de nieuwe PCIe Gen5-connector open, maar geeft aan daarvoor geen concrete aanwijzingen te hebben gezien.

De pcb van de Radeon RX 7900 XT biedt daarnaast ruimte voor twaalf GDDR6-geheugenmodules. Dat zou betekenen dat de videokaart met maximaal 24GB vram kan worden uitgerust. Rondom de gpu zitten 21 vrm's. Vermoedelijk worden zestien daarvan gebruikt voor de gpu, twee voor het geheugen, twee voor de 'soc' en een voor de vddci. De kaart zou daarmee beschikken over acht fasen, schrijft Wallossek. De videokaart beschikt verder over drie DisplayPort-aansluitingen en een HDMI-connector. Er is geen USB-C-poort meer.

AMD's eerste RDNA3-videokaarten worden dit jaar nog verwacht. Ceo Lisa Su benadrukte onlangs nog tegenover aandeelhouders dat de eerste videokaarten 'later dit jaar' verschijnen. Het bedrijf bevestigde eerder al dat de komende architectuur wordt opgebouwd uit chiplets. De gpu's moeten tot 50 procent betere prestaties per watt bieden ten opzichte van RDNA2. Verder deelt het bedrijf nog weinig details. Er is nog geen concrete releasedatum bekend en het is ook niet bekend wanneer AMD de gpu's aankondigt.

Moederbedrijf SpaceX maakt bekend dat het satellietinternet van Starlink nu ook beschikbaar is op Antarctica. Daarmee claimt het bedrijf dat het nu internetdekking heeft op alle continenten. De verbinding op Antarctica gaat gebruikt worden door onderzoekers.

De Amerikaanse National Science Foundation test de verbinding bij het McMurdo-station. De onderzoeksorganisatie meldt dat door de Starlink- verbinding er een grotere bandbreedte mogelijk is dan tot nu toe. Die bandbreedte moet de onderzoekers op het station helpen bij hun werk.

Voor de internetverbinding op Antarctica maakt Starlink gebruik van zogeheten ruimtelasers. Hierdoor kan een gerichte verbinding gemaakt worden met satellieten. Starlink heeft een select aantal van zijn satellieten met deze lasers uitgerust om specifiek de polen te voorzien van internet. Tweakers ging in zijn preview van Starlink dieper in hoe deze ruimtelasers precies werken. Sinds mei 2021 is satellietinternet van Starlink ook beschikbaar in Nederland en België.

Apple voegt de optie om een accupercentage weer te geven in plaats van de accu-indicator in iOS 16.1 toe aan de goedkoopste iPhones met een notch van elk jaar. Het gaat om alle iPhones vanaf de XR tot de iPhone 13 mini.

De functie werkte al op duurdere modellen zoals de Xs, 11 Pro, 12 Pro en 13 Pro sinds de iOS 16-bèta van begin augustus, maar werkt nu ook op de XR, 11, 12 mini en 13 mini, meldt MacRumors. Dat waren per jaar de goedkoopste nieuwe iPhones in de line-up. Daarmee krijgen vrijwel alle iPhones met een inkeping in het scherm de mogelijkheid om weer een acccupercentage weer te geven. Gebruikers van die iPhones moeten tot iOS 16.1 de statusbalk omlaag trekken om het percentage te zien of een widget gebruiken die het accupercentage weergeeft.

De functie vervangt de indicator van de accu voor een statisch plaatje van een volle accu met een numeriek percentage erin. Dat betekent dat er geen visuele indicatie meer is hoe vol de accu is. Op iPhones met een Home-knop, zoals de SE 2022, staat het percentage naast de accu-indicator.

Apple heeft de functie in de bèta van iOS 16.1 gezet, die deze week uitkwam. De stabiele versie van iOS 16.0 verscheen maandag. Het is onbekend wanneer de stabiele versie van 16.1 verschijnt, naar verwachting is dat ergens in het najaar.

Het ethereumnetwerk is met succes overgestapt op proof-of-stake. Met de overstap worden miners buitenspel gezet en zou het energiegebruik door ethereumtransacties met 99 procent moeten gaan dalen.

De overstap naar proof-of-stake werd al meerdere malen uitgesteld, maar eind augustus maakte het Protocol Support Team bekend dat de overstap begin september alsnog ging gebeuren. Mede-oprichter van Ethereum Vitalik Buterin maakt op Twitter bekend dat de overstap met succes is afgerond.

Door het loslaten van proof-of-work moet het ethereumnetwerk veel minder energie gaan gebruiken. Dit heeft ermee te maken dat er niet langer veel computerkracht hoeft te worden gebruikt door het minen van ethereum. Het minen van onder andere ethereum zorgde de afgelopen paar jaar bovendien voor hoge prijzen van videokaarten, die worden gebruikt bij het minen van de cryptomunt.

In plaats daarvan kunnen ethereumbezitters nu transacties valideren als ze tenminste 32 ethereum als onderpand kunnen geven. Dat is omgerekend ongeveer 55.000 euro tegen de huidige koers van ethereum. Als beloning voor het staken van ethereum, krijgen gebruikers ethereum als beloning zolang ze nieuwe transacties blijven valideren.

Critici van deze nieuwe methode van het controleren van het ethereumnetwerk beweren dat degene die veel ethereum bezitten, op deze manier nog meer ethereum kunnen vergaren. Ondanks dat besloten de oprichters van ethereum om de overstap toch te maken. Tweakers schreef eerder een achtergrondartikel over de overstap naar ethereum.

Gazelle heeft twee nieuwe Avignon-e-bikes gepresenteerd met lagere adviesprijzen dan de eerder dit jaar uitgebrachte C380-versie. Ten opzichte van de duurdere variant zijn de nieuwe versies voorzien van handmatige versnellingen en een minder sterke motor.

De nieuwe versies zijn 500 en 700 euro goedkoper dan de duurdere variant. De Avignon C8 HMB en HMB Connect hebben beide een Bosch Active Line Plus-motor met een koppel van 50Nm, iets minder dan de Bosch Performance Line-motor met een trekkracht van 65Nm in de C380. De C8-fietsen hebben bovendien Shimano Nexus 8-versnellingen, waar de duurdere C380 een Enviolo Trekking Manual-versnelling heeft die traploos werkt.

De middenmotor krijgt zijn vermogen van een accu met een capaciteit van 500Wh en dat is volgens Gazelle goed voor een bereik van 55km in de Turbo-modus tot 145km in de Eco-stand. Optioneel kunnen klanten upgraden naar een 625Wh-accu, die het 80km tot 175km volhoudt en 200 euro duurder is.

De Avignon C8 komt er in een reguliere versie en in een Connect-variant. Die 200 euro duurdere variant heeft een bluetooth-module om de fiets te verbinden aan de Gazelle-app. De app is behalve voor statistieken ook handig voor diefstalbeveiliging. Daarvoor is een data-abonnement inbegrepen bij de prijs, waarbij je hulp krijgt bij het opsporen van de fiets. Dat abonnement loopt vier jaar.

De Avignon C8 komt per direct uit voor een prijs vanaf 3799 euro, terwijl de Connect-versie 3999 euro kost. De C380 van eerder dit jaar heeft een adviesprijs van 4499 euro.

Door een zero-day in de Wordpress-plug-in WPGateway zijn meer dan 280.000 websites aangevallen. De kwetsbaarheid maakt het mogelijk voor aanvallers om een eigen admin-gebruiker toe te voegen aan het cms. Er is nog geen patch voor de kwetsbaarheid.

De kwetsbaarheid is ontdekt door het Wordfence-team, dat actief aanvallen op Wordpress monitort. Het team was in staat om meer dan 280.000 aanvallen te detecteren en tegenhouden via zijn eigen plug-in. Het team heeft sinds de ontdekking begin september 4,6 miljoen aanvallen gedetecteerd. Beheerders gebruiken WPGateway om bepaalde taken te vereenvoudigen, zoals het maken van back-ups en installeren van nieuwe plug-ins en thema's.

De zero-day staat bekend als CVE-2022-3180. De makers van WPGateway hebben nog geen patch uitgebracht. Daarom is alleen bekendgemaakt dat criminelen de kwetsbaarheid actief misbruiken en dat aanvallers in staat zijn om via deze zero-day volledige beheerdersrechten te krijgen over een Wordpress-website.

Websitebeheerders die de plug-in gebruiken, zouden er goed aan doen deze voorlopig te verwijderen, zo luidt het advies. De plug-in is dan weer te gebruiken als er een patch is. Beheerders kunnen controleren of ze zijn aangevallen door te kijken of er in de afgelopen maand een onbekende beheerder is toegevoegd aan de gebruikers van de website.

Het niet verlengen van de tijdelijke wet die de inzet van de app CoronaMelder mogelijk maakt, bespaart 535.000 euro. Dat blijkt uit de beslisnota die het Nederlandse ministerie van Volksgezondheid online heeft gezet. Vanaf 10 oktober is CoronaMelder niet meer inzetbaar.

Met het niet verlengen van de wet is het niet langer mogelijk om CoronaMelder in te zetten, vermeldt de beslisnota. Als het ministerie de app toch weer wil gebruiken, moet er een nieuwe wet komen die eerst langs de Raad van State, Tweede Kamer en Eerste Kamer moet. Daarmee lijkt het onwaarschijnlijk dat de app zal terugkeren.

De app staat al uit sinds april. Het systeem om gebruikers te waarschuwen als ze in nauw contact waren geweest met iemand die positief is getest verloor zijn waarde toen het advies om te testen bij klachten verviel. Mensen met een positieve zelftest kunnen de benodigde code niet invoeren, want dat kan alleen na een test bij de GGD. Alleen bepaalde doelgroepen krijgen het advies om een test bij de GGD te doen.

De inzet van CoronaMelder leunde op de 'Tijdelijke wet notificatieapplicatie covid-19'. Minister Ernst Kuipers van Volksgezondheid verlengde die wet deze zomer nog, maar heeft nu gezegd dat hij geen verlenging meer gaat aanvragen. De wet is geldig tot 10 oktober. Zonder die wet mag het ministerie CoronaMelder niet aanzetten.

De besparing van 535.000 euro is relatief gering. In totaal trok het ministerie dit jaar 6,5 miljoen euro uit voor CoronaMelder, een klein deel van de totale begroting van 28,5 miljard euro. Die kosten zitten vooral in hosting en communicatie, maar die kosten zullen al minder zijn dan begroot door het uitzetten van de app in april.

De app was bedoeld voor ondersteuning van bron- en contactonderzoek. Vooral vreemden die bijvoorbeeld naast elkaar in de bus hadden gezeten konden daardoor elkaar op de hoogte stellen van een besmetting. De app was privacyvriendelijk ontworpen en deelde zo min mogelijk data.

De tijdelijke wet voor CoronaMelder is in totaal rond twee jaar actief geweest. Tot april zijn er 312.000 testen gedaan na meldingen in de app, waarvan ruim 52.000 positief. Bijna 10.000 personen daarvan hadden geen klachten op het moment van de test.

Het Belgische Coronalert blijft voorlopig wel actief. Het Belgische Interfederaal Comité Testing & Tracing redeneerde volgens HLN vorige week dat het standby houden van de app goedkoper is dan hem opnieuw te moeten opstarten als het weer nodig is.

Het is volgens TikTok niet mogelijk om na te gaan of leden van de Chinese communistische partij data van gebruikers buiten China inzien. Een topvrouw van TikTok weigerde bij een hoorzitting onder ede in de Amerikaanse Senaat vragen daarover te beantwoorden.

TikTok-coo Vanessa Pappas zei in de hoorzitting tijdens de vragen van een Republikeinse senator dat het niet mogelijk is om van elke Chinese medewerker van het bedrijf na te gaan of ze lid zijn van de Chinese communistische partij. Pappas gaf wel toe dat medewerkers in China toegang hebben tot data van TikTok-gebruikers. Dat zijn per definitie gebruikers buiten China, omdat TikTok in China niet actief is. Daarvoor heeft moederbedrijf ByteDance een aparte app met de naam Douyin.

Pappas benadrukte dat medewerkers die strategische beslissingen nemen binnen het bedrijf geen lid zijn van de Chinese communistische partij. Tijdens de hoorzitting ging het onder meer over de vermeende banden tussen TikTok en de Chinese overheid. TikTok is het eerste grote sociale medium met een Chinees moederbedrijf. Veel politici menen dat daardoor waardevolle gebruikersdata bij de Chinese overheid terecht kan komen. De Indiase overheid heeft TikTok daarom enkele jaren geleden verboden. In andere landen is dat vooralsnog niet het geval.

De vragen kwamen tijdens een hoorzitting waar ook vertegenwoordigers van Meta, YouTube en Twitter aanwezig waren. Van die vier wilde alleen Twitter zeggen hoeveel medewerkers bezig zijn met moderatie op het eigen platform: 2200. De andere bedrijven wilden dat niet zeggen, ondanks dat ze de vraag van tevoren al hadden gekregen, meldt TechCrunch.

Videovergaderingdienst Zoom zou eigen alternatieven ontwikkelen om e-mails en agenda's te beheren, zo claimt The Information. Het bedrijf zou de nieuwe diensten mogelijk later dit jaar al willen laten zien.

De stap zou nodig zijn, omdat Zoom nu afhankelijk is van diensten van onder meer Microsoft en Google, schrijft The Information. Veel bedrijven en consumenten die Zoom gebruiken, zetten de links om deel te nemen aan een videovergadering via Zoom in e-mails en agenda-uitnodigingen die via het platform van die bedrijven lopen.

Bovendien hebben Microsoft en Google eigen diensten voor videovergaderingen: Teams en Meet. De bedrijven proberen die in de eigen agendadiensten in te bouwen. Zo maakt Google standaard een Meet-link aan om op te klikken bij het plannen van een vergadering in Google Calender. Microsoft doet dat niet standaard, maar het kan wel in Outlook.

Het is nog onbekend wat de e-mail- en agendadiensten gaan bieden ten opzichte van de concurrenten. Zoom heeft nog niet gereageerd op het gerucht. Het meest logische moment voor een aankondiging zou de eigen conferentie Zoomtopia zijn. Die begint op 8 november.

De Nederlandse start-up Lightyear meldt, vlak voordat de productie van start gaat, dat officiële tests uitwijzen dat de Lightyear 0-zonneauto een luchtweerstandscoëfficiënt van 0,175 heeft. Dat zou een record zijn voor een productiewagen.

Het cijfer wordt volgens Lightyear bevestigd na een reeks uitgebreide tests in één van de FKFS-windtunnels in de Duitse stad Stuttgart, onder de voorwaarden van de Worldwide Harmonized Light Vehicle Test Procedure (WLTP). Tot nu toe communiceerde Lightyear alleen dat de Cw-waarde lager was dan 0,19.

Hoe lager de luchtweerstandscoëfficiënt, des te efficiënter het energieverbruik is, al is dat ook afhankelijk van het frontaal oppervlak en de rolweerstand. De luchtweerstand neemt kwadratisch toe met de snelheid, waardoor auto's op hoge snelheden steeds minder efficiënt worden en een hoger energieverbruik hebben.

De Lightyear 0, tot voor kort nog One genoemd, is ontworpen met maximale energie-efficiëntie in het achterhoofd. Zo is de lage Cw-waarde mede te danken aan het druppelvormige ontwerp van de wagen. Ook gebruikt men in-wheel-motoren in plaats van één of twee elektromotoren op de as. Volgens de WLTP-norm komt de Lightyear 0 met een 60kWh-accu 625km ver. Volgens Lightyear is het mogelijk om in de praktijk 560km te halen bij een constante snelheid van 110km per uur op de snelweg. Zonnecellen, met een totaaloppervlak van 5m², zorgen ervoor dat de accu wordt bijgeladen als de auto in de zon geparkeerd staat.

De Lightyear 0 heeft overigens niet de laagste Cw-waarde ooit. De Volkswagen Test Car ARVW haalde in 1980 een waarde van 0,15 en de Ford Probe V concept uit 1985 bereikte zelfs 0,137 in een windtunnel. Maar dat waren conceptauto's en geen productiewagens. Een concept dat mogelijk ooit in productie gaat is de Mercedes-Benz EQXX en deze heeft volgens Mercedes een Cw-waarde van 0,17. Productieauto's die dicht in de buurt van de Lightyear 0 komen zijn de EV1 (0,19) uit 1996, de recente Mercedes-Benz EQS (0,20) en de Hyundai Ioniq 6 (0,21).

Over twee maanden moet de Lightyear 0 in productie gaan. Tweakers publiceerde afgelopen week een eerste praktijkindruk op basis van een pre-productiemodel dat in de basis gelijk is aan de uiteindelijke exemplaren.

Cloudcommunicatiebedrijf Twilio ontslaat 11 procent van zijn medewerkers. Dat heeft het bedrijf zelf bekendgemaakt. Het gaat vermoedelijk om tussen 800 en 900 medewerkers. Het bedrijf heeft geen kantoren in de Benelux.

De ontslagen vallen wereldwijd, zo heeft directeur Jeff Lawson bekendgemaakt. Er zijn onder meer Europese kantoren in Ierland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en Zweden. Het is onbekend hoe de verhouding van de ontslagen is.

De ontslagronde is volgens de directeur nodig, omdat Twilio afgelopen jaren te snel is gegroeid. Daardoor zijn er nu te veel medewerkers en is het nodig om met het bedrijf minder verschillende dingen te doen. Het bedrijf stelde de getroffen medewerkers binnen een uur na de mededeling via e-mail op de hoogte. Volgens Lawson hadden te veel mensen te lang moeten wachten als managers alle gesprekken persoonlijk hadden moeten doen.

Twilio bestaat sinds 2008 en specialiseert zich in cloudcommunicatiediensten. Een van de bekendste diensten voor consumenten is Authy, dat het bedrijf jaren geleden overnam en dat geldt als concurrent voor Google Authenticator en Microsoft Authenticator voor tweetrapsauthenticatie.

Stel: je beklimt een berg, je glijdt uit en breekt je enkel. Je pakt je telefoon om contact op te kunnen nemen met de buitenwereld, maar je hebt geen bereik van een mobiel netwerk. Dat hoeft op termijn geen probleem meer te zijn.

Het is eigenlijk gek dat het berichten sturen zonder bereik nog niet kan, want je telefoon heeft al jaren de mogelijkheid om verbinding te maken met satellieten. Gps-systemen als GPS en Galileo werken immers met satellieten waar je telefoon mee verbindt. Het punt is dat de communicatie maar één kant op werkt. Je kunt geen berichten sturen naar satellieten, die ze vervolgens weer doorsturen. Dat gaat wel kunnen in de toekomst, en de eerste telefoons met die capaciteiten komen er al aan. In dit artikel nemen we de diverse manieren door waarop dat kan en wat je daarvoor nodig hebt.

Om te beginnen is daar de ondersteuning vanuit besturingssystemen: iOS krijgt dit in november met iOS 16.x, als de dienst voor satellietberichten voor nood live gaat. Android krijgt dat met versie 14. Daarmee is er in elk geval ondersteuning vanuit de besturingssystemen. Dat is natuurlijk maar een klein deel van het verhaal, want je hebt de juiste antennes nodig en er moeten satellieten zijn om verbinding mee te maken.

Optie 1: Starlink

Starlink is de satellietinternetdienst van Elon Musks bedrijf SpaceX. Er komt een V2 aan van Starlink, een geüpgradede versie van de dienst met de mogelijkheid om berichten en dataverkeer te verwerken. Dat zal kunnen vanaf eind 2023, zegt Musk. Dat moet je uiteraard met een korreltje zout nemen, want de planningen lopen vrijwel altijd vertraging op.

Voor de functie, die ook zal werken in Tesla-auto's, probeert SpaceX V2-satellieten te lanceren. Het grote Starship moet de satellieten in een baan rond de aarde brengen. Als dat niet op tijd zal werken, heeft SpaceX een plan B: V2-minisatellieten die grotendeels dezelfde functies kunnen uitvoeren, maar klein genoeg zijn om mee te sturen met een Falcon 9.

In de VS gaat Starlink samenwerken met T-Mobile en gebruikmaken van de 1900MHz-band. In Europa zal dat problematisch worden, omdat die overlapt met de banden die in gebruik zijn voor 4G. Het is onduidelijk waarom SpaceX een band gebruikt waar een licentie voor nodig is.

Wat ook nodig is, is een grote antenne. Die moet immers de ongerichte signalen van telefoons kunnen opvangen. Omdat telefoons niet ineens veel harder kunnen of mogen stralen, moeten de antennes op de satellieten zwakke signalen gaan opvangen. Vervolgens gaat het internetsignaal via de Starlink-systemen terug naar de grond en het internet op.

Het wordt mogelijk om in elk geval berichten te sturen via het systeem. Dat kan gaan om sms'jes. Als andere berichtenapps willen dat zij functioneren via Starlink V2, moeten zij zich de komende maanden aanmelden. Om het netwerkverkeer van de apps eruit te pikken, is het nodig dat zij met hun payload zich onderscheiden van ander netwerkverkeer om wel doorgang te vinden. Per cel binnen Starlink V2, die mogelijk honderden vierkante kilometers groot of groter is, hebben klanten 2 tot 4Mbit/s te verdelen.

Optie 2: Beidou

Beidou is het Chinese antwoord op GPS, maar heeft sinds twintig jaar een extra truc in de achterzak: de mogelijkheid om korte berichten uit te wisselen met apparatuur op de grond. Dat was lange tijd voorbehouden aan grote apparatuur, maar vorig jaar maakte het China Satellite Navigation Engineering Center al bekend dat er een smartphonechip zou aankomen.

Dat is mogelijk door het BDS-3-satellietsysteem, al zijn de mogelijkheden nog beperkt. In China en omringende landen werkt het, maar er is kennelijk nog geen wereldwijde ondersteuning. Voor grote apparaten is die er wel, door middel van Global Short Message Communication. Dit systeem maakt echter gebruik van Regional Short Message Communication.

Die kwam er vorige maand en die zit dus op het pcb van de nieuwe Huawei Mate 50-telefoons. De berichtenapp heeft ook de mogelijkheid ingebouwd om een locatie mee te sturen. Het is onduidelijk of andere Chinese fabrikanten als Xiaomi en OnePlus dit ook gaan inbouwen.

Optie 3: Globalstar

De grootste aankondiging van afgelopen week op dit gebied was de iPhone 14-serie van Apple: die kan de locatie van een gebruiker doorsturen als er geen bereik is én kan in noodgevallen hulpdiensten inschakelen.

Dat werkt via Globalstar, die hiervoor een investering van Apple zou krijgen van honderden miljoenen dollars. Globalstar werkt op band n53 uit de 4G- en 5G-standaarden. Dat is rond de 2,4GHz-frequentie, waar bluetooth en wifi ook zitten. Daar heb je uiteraard weinig tot geen interferentie van op het moment dat je in een gebied bent zonder bereik.

Het voordeel van die band is dat hij makkelijk in reguliere modems kan zitten en geen aparte antennes nodig heeft. Qualcomm heeft een modem gemaakt met n53-ondersteuning en die zit in de iPhones. Antennes die op die frequentie werken zitten uiteraard al in alle iPhones. Er is natuurlijk meer nodig om dit te laten werken, zoals software en een link met nooddiensten.

De bandbreedte is beperkt. Apple heeft naar eigen zeggen de berichten gecomprimeerd en dan nog duurt het tussen de vijftien seconden en een paar minuten voor ze doorkomen. Dat comprimeren gebeurt vermoedelijk door het template dat Apple liet zien; bij vooraf ingestelde berichten hoeft Apple niet de hele tekst te sturen, maar alleen een of enkele karakters die aangeven welk bericht gekozen is. Vervolgens is dat op de grond om te zetten in het volledige bericht voor hulpdiensten dat ontvangen.

Optie 4: Galileo

Alle genoemde systemen zijn in handen van Amerikaanse bedrijven of de Chinese overheid, maar er is ook een Europees gps-alternatief: Galileo. En ook die kan berichten sturen en ontvangen. Daar schreven we vorige maand al over.

Sinds vorig jaar is het 'return link'-systeem van Galileo operationeel, wat betekent dat de satellieten bij een noodsignaal ook kunnen reageren met een bericht dat reddingsdiensten onderweg zijn. Volgens de ESA is deze reactiemogelijkheid een unieke eigenschap van Galileo. Afhankelijk van de tijd die verstrijkt voordat het noodsignaal wordt gedetecteerd en gelokaliseerd, zitten er maximaal dertig minuten tussen de start van het noodsignaal en het versturen van een bevestigingsbericht naar de persoon in nood.

Er is nog een ander systeem in Galileo. In plaats van dat een gebruiker een noodbericht verstuurt, kan Galileo juist zorgen dat smartphones noodberichten ontvangen, een beetje zoals NL-Alert. Het systeem is in 2018 al eens succesvol getest in de Australische stad Melbourne.

De bedoeling is dat het systeem volgend jaar operationeel is en het moet naast NL-Alert en BE-Alert gaan functioneren. Het idee is dat een instantie alarm kan slaan over bijvoorbeeld een naderende tsunami of storm via een bericht. Dat is geen vrije tekst, maar instanties kunnen kiezen uit vooraf ingestelde berichten zoals 'blijf binnen' of 'verlaat het gebied zo snel mogelijk'.

Vervolgens sturen Galileo-satellieten dat naar een vooraf ingesteld gebied op de grond, in een ellipsvorm. Dat gebeurt via de reguliere frequenties van Galileo, waardoor elke compatibele smartphone die kan ontvangen. Wel moet de firmware er klaar voor zijn om de berichten door te geven.

Het voordeel van het systeem is dat het geen custom firmware vereist. Wel is een line-of-sight met de lucht nodig, dus wie binnen zit, krijgt het bericht niet binnen. Het voordeel is dat het niet afhankelijk is van mobiele netwerken, waardoor het dus ook werkt als die helemaal niet meer functioneren of de noodsituatie plaatsvindt in een gebied zonder bereik.

Tot slot

Manieren om via satellieten te communiceren met berichten of noodsignalen, zijn er al jaren. Vaak gaat dat met gespecialiseerde hardware. Deze diensten wijken af, omdat je het kan met de telefoon die je toch al gebruikt.

Wat opvalt, zijn de beperkingen. Die van Starlink lijkt wereldwijd te worden, maar komt voorlopig nog niet en zit nu gelinkt aan T-Mobile in de Verenigde Staten. Globalstar komt sneller, maar biedt alleen dekking in de VS en de Beidou-communicatie werkt alleen in en rond China.

Een andere beperking is wat je kan sturen. Natuurlijk zijn noodberichten heel handig, maar er is meer dat handig kan zijn: communicatie via reguliere chatdiensten bijvoorbeeld. En als je ergens bent zonder bereik, kan het zijn dat mensen jou willen bereiken met een dringend bericht. Dat is met Globalstar en Beidou ook niet mogelijk.

Met satellieten is een probleem op te lossen dat al bestaat zolang als mobiele telefonie er is: gaten in de dekking. Deze huidige oplossingen zijn nu nog beperkt, maar wie weet waar deze techniek over vijf of tien jaar staat? Het kan een eerste stap zijn richting overal bereik kunnen hebben waar je de lucht kan zien.