Starlink-satellietinternet is in heel België en Nederland beschikbaar

De SpaceX-satellietinternetdienst Starlink laat klanten weten dat de dienst nu in heel België en Nederland beschikbaar is. De dienst was al sinds mei gedeeltelijk beschikbaar in beide landen. De dienst kost 99 euro per maand en eenmalig 559 euro voor de antenne.

Meerdere tweakers zeggen een mail van Starlink te hebben ontvangen waarin het bedrijf zegt de dienstverlening te hebben uitgebreid en Starlink nu in beide landen dekkend te hebben. Dit wil echter niet zeggen dat alle klanten in beide landen een abonnement kunnen aanvragen. SpaceX schrijft over capaciteiten in gebieden; wanneer deze capaciteiten zijn bereikt, worden klanten op een wachtlijst geplaatst.

De internetdienst is sinds 14 mei in Nederland te gebruiken, een week later was België aan de beurt. Toen zei het bedrijf dat klanten een internetsnelheid van 50 tot 150Mbit/s konden verwachten. Vermoedelijk is deze snelheid door extra gelanceerde satellieten inmiddels hoger, al zegt het bedrijf daar nu niets over. Tweakers-gebruikers zeiden in mei downloadsnelheden tot 240Mbit/s te krijgen; de uploadsnelheden lagen vaak lager.

SpaceX-ceo Elon Musk zei onlangs dat Starlink deze maand uit bèta gaat. Wat dit concreet betekent, is niet duidelijk. Tweakers schreef in augustus een preview over Starlink.

Reacties (144)

[alienfruit]

Ik gebruik het al een tijdje als experiment hier in Londen (Zone 1) en het is stukke sneller (dubbel ~140mbit vs ~60mbit) dan wat ik via de telefoonlijn kan krijgen. Zover ben ik tevreden. Het is wat meer onbetrouwbaar vergeleken met mijn de andere provider maar het scheelt niet veel.

Alleen zorgde wel voor wat discussie met de buurtgenootschap en onze Mews bylaws. Ik woon in een mews en dat is zo beetje het laatste wat een fiber krijgt hier in de buurt. Ik heb wel eens geprobeerd om fiber zelf aan te sluiten maar dat deden ze ook niet

[Reactie gewijzigd door alienfruit op 23 juli 2024 09:51]

[GeoBeo]

Starlink is voor zover ik begrijp niet geschikt voor dichtbevolkte gebieden als grote steden (je hebt immers maar een beperkt aantal "routers" in de ruimte rondzweven per stukje aarde).

Ik hoop dus voor je dat je positieve ervaring positief blijft

[josttie]

Ik ben benieuwd wanneer de satellieten met elkaar gaan communiceren doormiddel van lasers, dat zou nog wel wat langeafstands latency schelen, alsmede dat je minder grondstations nodig hebt.

[ernieken]

Hoe bedoel je dat juist? Zowel radiosignalen als laser reizen toch aan de lichtsnelheid, zijnde 300000km/s. Waarom zou laser dan sneller zijn?

[phYzar]

Omdat licht in een vacuüm (de ruimte) sneller is dan door een ander medium zoals glasvezel. Daarnaast zijn de satellieten vrijer in het kiezen van de optimale route via andere satellieten dan via over land/onder zee getrokken lijnen. Vanaf een bepaalde afstand wordt het nadeel van een signaal van jou naar de satelliet goedgemaakt door een snellere route naar een (intercontinentaal) eindpunt.

[Kain_niaK]

Een uitstekend voorbeeld is de route van een zuidelelijke stad in Chile, bijvoorbeeld Puerto Williams naar een stad in Zuid Afrika, bijvoorbeeld Bloemfontein

De fiber cables gaan van Chile rondom de rug van Zuid Amerika. Bolivia, Peru, Ecuador, Colombia, Venezuela tot en met Brazilie. Dan past is er een kabel die oceaan overgaat. Vertrekt in Fortaleza en komt aan in Kribi in Kameroen en vandaar is er een kabel naar Zuid-Afrika, langs de kust.

Totale afstand in fiber: 20 800 km.
Kortst mogelijke round trip: 208 ms

Totale afstand over Starlink: 300 km omhoog + 8800 km van satelliet naar satelliet + 300 km naar beneden = 9400 km.
Kortst mogelijke round trip: 62.67 ms

Verschil: 330% sneller.

Waar mensen vanuit Chile dus momenteel geen snelle first person shooter op een server in Bloemfontein kunnen spelen, zat dat over Star Link WEL doenbaar worden. Met 60 ms kun je nog wel een FPS spelen, 200 ms is net iets teveel van het goede.

[Reactie gewijzigd door Kain_niaK op 23 juli 2024 09:51]

[Remzi1993]

Kleine correctie: Bloemfontein is een stad in Zuid-Afrika niet Zuid Amerika.

[Blokker_1999]

Toch even een opmerking bij maken. Dat klinkt leuk in theorie, maar in de praktijk komt er iets meer bij kijken. De sattelieten vormen een mesh netwerk in dat geval en je moet dus van satteliet naar satteliet gaan. In elke satteliet moet het optische signaal terug omgezet worden in elektrische signalen, gerouteerd worden om dan terug omgezet te worden naar een optisch signaal.

De totale afstand kan dus korter zijn, maar er zitten een hele hoop extra hops tussen die ook weer voor vertraging gaan zorgen. Welke route sneller zal zijn is dus afwachten en zal van vele factoren afhankelijk zijn.

[mannte]

Maar dit geld ook voor de zee en land glasvezel kabelz. Ook een glasvezel kabel heeft een maximum berijk en moet om de zoveel km versterkt worden.
Maar bij welk netwerk je meer hops nodig gaat hebben durf ik niet zo snel een afschaffing van te maken.

[Kain_niaK]

Over die afstand zijn het 15 a 20 hops. Elke hop heeft een extra latency van 0.25 ms

In totaal komt er iets van 5 ms aan latency bij.

Daarom dat ik ook sprak over de "kortst mogelijke" trip.


Hou er ook rekening mee dat een normale internetgebruiker ook makkelijk 6 hops nodig heeft alleen maar om het netwerk van zijn provider te verlaten. Terwijl je uiteindelijk bij Starlink er maar 1 nodig hebt naar de eerste satelliet.

[sjaool]

Een verbinding is zo snel als zijn zwakste schakel om maar even een dooddoener opmerking te plaatsen.

[Zeerob]

Een ketting is zo sterk als zijn zwakste schakel.
Maar de doorlooptijd in een keten is een som van de tijden per schakel.
Dat ligt dus wel even anders!

[witstert]

Een uitstekend voorbeeld is de route van een zuidelelijke stad in Chile, bijvoorbeeld Puerto Williams naar een stad in Zuid Amerika, bijvoorbeeld Bloemfontein

De fiber cables gaan van Chile rondom de rug van Zuid Amerika. Bolivia, Peru, Ecuador, Colombia, Venezuela tot en met Brazilie. Dan past is er een kabel die oceaan overgaat. Vertrekt in Fortaleza en komt aan in Kribi in Kameroen en vandaar is er een kabel naar Zuid-Afrika, langs de kust.

Totale afstand in fiber: 20 800 km.
Kortst mogelijke round trip: 208 ms

Totale afstand over Starlink: 300 km omhoog + 8800 km van satelliet naar satelliet + 300 km naar beneden = 9400 km.
Kortst mogelijke round trip: 62.67 ms

Verschil: 330% sneller.

Waar mensen vanuit Chile dus momenteel geen snelle first person shooter op een server in Bloemfontein kunnen spelen, zat dat over Star Link WEL doenbaar worden. Met 60 ms kun je nog wel een FPS spelen, 200 ms is net iets teveel van het goede.

Bloemfontein is in South America? And what planet are you on?

[_Pussycat_]

Overduidelijk een typo, hij beschrijft toch de hele route ...

[josttie]

Het is sneller omdat nu de satellieten met een grondstation communiceren, dus dan ga je eerst de lucht in, dan weer naar beneden, dan door een kabel en dan komt je signaal ergens aan. De lichtsnelheid in de atmospheer en in kabels is lager dan in het vacuum van de ruimte, dus als die satellieten direct met elkaar kunnen communiceren in een mesh netwerk, heb je én een kortere afstand van a naar b (als je de afstand door de lucht en alle kabels en dat soort dingen meerekent), en een klein beetje voordeel van sneller reizend licht, dus als je bijvoorbeeld van Europa met Amerika wil communiceren ben je als het goed is sneller uit qua latency. Ook, omdat je niet overal grondstations nodig hebt, heb je op meer plaatsen op aarde dekking. Althans, dit is het idee achter Starlink en wellicht worden we allemaal in het ootje genomen door leuke marketing praatjes, maar ik ben benieuwd wat het brengt in de praktijk

[knirfie244]

Daarentegen heb je ook vertraging, al dat verkeer over dat netwerk zal geroute moeten worden in elke sateliet heb je dus: optisch moet omgezet worden in elektrisch, packets moeten naar de juiste poort gaan, en weer omgezet worden in optisch. Daarnaast is de snelheid van het licht wel hoger, maar de afstand die afgelegd neemt ook toe.

Daarnaast heb je tal van andere nadelen:

• Dit ook zorgen voor een aanzienlijk hogere energieverbruik in de satelieten, wat misschien grotere zonnepanelen vereist, daarnaast is warmte moeilijk te dissiperen voor een sateliet.
• Je hebt mogelijke bandbreedte beperkingen als de grondstations maar met een paar satelieten communiceren, dan moet heel veel data door een paar stations.
• Niet alle satelieten bewegen in dezelfde baan, de lasers zullen dus continu hun target moeten tracken. Wat rekenkracht en mechanica vereist -> dingen die kapot kunnen gaan, energie verbruiken en warmte dissiperen.
• Optische verbinden kan onderbroken worden door andere satelieten en ruimteafval dat op dezelfde hoogte rond vliegt.

[witstert]

Please explain how "heat is difficult to dissipate for a satellite"? I am/was under the impression space is a "chilly" place.

[knirfie244]

Ja, de ruimte is koud, maar is is geen medium om warmte kwijt te raken via convectie/geleiding (zoals je processor koeler bijvoorbeeld werkt met lucht). Warmte kan in de ruimte dus alleen maar gedissipeerd worden via straling, wat een stuk minder efficient is.

[witstert]

Thanks

[Kain_niaK]

>Daarnaast is de snelheid van het licht wel hoger, maar de afstand die afgelegd neemt ook toe.


Kabels in de wereld liggen niet in vogelvlucht. Sommige vogelvlucht afstanden zijn maar 5000 km, terwijl het snelst mogelijke signaal in een kabel er al 20 000 moet afleggen.

>Niet alle satelieten bewegen in dezelfde baan, de lasers zullen dus continu hun target moeten tracken. Wat rekenkracht en mechanica vereist -> dingen die kapot kunnen gaan, energie verbruiken en warmte dissiperen.

Starlink gebruikt phase array antennas, dus hebben geen bewegende onderdelen.


>Optische verbinden kan onderbroken worden door andere satellieten en ruimteafval dat op dezelfde hoogte rond vliegt.

Op de hoogte van starlink is er nauwelijks ruimteafval en het systeem weet perfect waar alle andere satellieten zich bevinden, als een signal onderbroken gaat worden, dan word het meteen anders geroute.

[zaphod_b]

Ik vermoed (maar weet niet of dit in dit geval ook DE reden is) dat dit te maken heeft met de afstand tot grondstations, zoals al genoemd. Onderstaande baseer ik op mijn kennis van radio, ooit m'n diploma MARCOM-A mogen halen (radio- & satelietverkeer scheepvaart).

Stel je hebt satelliet A die vlak boven jouw hoofd hangt en het grondstation X staat 500km verderop, waar satelliet B boven hangt.
De directe afstand van satelliet A naar grondstation X is natuurlijk een schuine lijn (Pythagoras enzo), maar wel korter dan eerst via satelliet B. Echter, deze schuine lijn loopt WEL over een veel langere afstand door de atmosfeer. Door de kromming van de aarde is die afstand door de atmosfeer NOG langer. Daar zit 'm de pijn. De atmosfeer zorgt voor verstoring, zeg maar ruis. Denk even aan het ouderwetse gekraak van een slechte radio-ontvangst, bijvoorbeeld op de korte golf.
Dan is het dus 'schoner' en sneller om vanaf satelliet A een laser door het bijna luchtledige te sturen naar satelliet B, en dan vanaf daar via radio in een bijna rechte lijn naar grondstation X met dus een veel kortere afstand door de atmosfeer.

[Reactie gewijzigd door zaphod_b op 23 juli 2024 09:51]

[The_Woesh]

Maar laser is gericht waardoor de capaciteit veel groter is over een lange afstand.

Licht door de ruimte gaat sneller dan door glas (rechte lijn vs. zigzaggend door kabel) waardoor het ook sneller is dan bestaande verbindingen op aarde.

[Hemingr]

Licht is ook ca 30% sneller in vacuüm tov de snelheid van licht in glasvezel (~300kkm/s VS ~200kkm/s). Scheelt een slok op een borrel.

[[Floris]]

50% sneller* (300/200-1)
Licht door lasvezel is wel 30% trager dan licht door vaccuum. (1-200/300)

[Dorank]

De snelheid van de drager maakt niets uit, het gaat om de af te leggen afstand. Het gaat immers om de communicatie tussen satellieten. Als die onderling moeten communiceren via een relay op de grond met een hoogte van de baan 500 km, dan zou de minimaal afstand 1000km zijn mits beide op dat moment recht boven een grond station zouden zijn, in de praktijk dus groter. Ik zie als inter satelliet afstand cijfers als 600km. Een zinnig pathfinding algoritme kan achterhalen of de router via een andere satelliet korter zou zijn.

[Skit3000]

De snelheid zit 'm ook in de betrouwbaarheid. Hoe minder ruis op een verbinding, hoe minder data er nodig is voor foutcorrectie/afhandeling. Als door ruis in radiosignalen 1 op de 100 pakketjes wegvalt en de client die opnieuw op moet vragen, heb je elke keer een extra vertraging. Valt met laser maar 1 op de 1000 weg, dan hoef je én minder vaak een verloren pakket opnieuw op te vragen én je kunt waarschijnlijk toe met minder foutcorrectie waardoor je meer bandbreedte over houdt voor nuttige data (waardoor de perceptie is dat de verbinding sneller is).

[Kain_niaK]

5000 km is ongeveer de cut of point. In theorie kan Star link wanneer het eenmaal die lasers aan de praat heeft altijd een lagere latency te pakken krijgen vanaf een afstand tussen twee nodes wanneer die groter dan 5000 km is.

[matroosoft]

Met de laatste lancering van 13 september zijn de eerste satellieten met een laser-interlink gelanceerd:

https://twitter.com/elonmusk/status/1436541063406264320

[josttie]

Dank voor de tip, ik wist niet dat ze al omhoog gingen Ik ben benieuwd hoeveel ze er nodig hebben en hoe goed het gaat werken.

[ToolBee]

Ze hebben een mooie app met all info en launchdates.

Vind het echt geweldig om na de launch zo'n treintje langs te zien komen in de lucht!

[Verwijderd]

Deze zijn voornamelijk bedoelt voor de 'high latitudes', dus daar waar ze toch geen grond stations kunnen bouwen / krijgen. Hiermee kunnen ze natuurlijk ook goed testen en de eerste bugs uit het systeem halen.

Volgens Wikipedia is dit een test (versie 1.5) en volgt 2.0 snel:
V1.5 and V2.0
SpaceX is preparing for the production of Starlink v1.5 and v2.0 satellites in 2021.[228] Starlink v1.5 satellites will feature operational laser inter-satellite links and begin launching later this year, while v2.0 satellites will be "significantly more capable" and begin launching in 2022.[229]

Wat betreft aantallen:
SpaceX launches up to 60 satellites at a time, aiming to deploy 1,584[8] of the 260 kg (570 lb) spacecraft to provide near-global service by late 2021 or 2022

On 15 October 2019, the United States Federal Communications Commission (FCC) submitted filings to the International Telecommunication Union (ITU) on SpaceX's behalf to arrange spectrum for 30,000 additional Starlink satellites to supplement the 12,000 Starlink satellites already approved by the FCC

Ze hebben dus nog wel even. Maar als Starship straks redelijk operationeel is, zal dit in een stroomversnelling raken.

[slijkie]

Het blijkt dus dat de latency op enorme afstanden juist beter is dan met glas. Benieuwd wat bijvoorbeeld dan de ping zal zijn naar Australië & Brazilië.

[Kain_niaK]

Ik heb net van een zuidelijk stad in Chile naar Bloemfontein in Zuid Afrika uitgerekend dat je van een ping van 210 ms naar 60 gaat.

Er zijn zelfs routes waar starlink 4.5 keer sneller kan zijn dan door de onderzeese fiberkabels.

[Reactie gewijzigd door Kain_niaK op 23 juli 2024 09:51]

[ZeRoC00L]

Zal nog even duren voordat dit volledig operationeel is, want de (meeste) huidige starlink satellieten hebben deze lasers nog niet, dus pas als er lasers opzitten en er voldoende nieuwe satellieten gelanceerd zijn zal hier voordeel uit gehaald kunnen worden.

[zonoskar]

Laser zijn echt niet sneller dan gewone radiosignalen, zeker niet in de ruimte.

[GekkePrutser]

Die lasers zijn inderdaad vooral voor het minder grondstation nodig hebben. Immers gaat het meshen tussen sattelieten ook met vertraging samen (en krijg je daar minder capaciteit op de downlinks omdat ze die dan voor data van meerdere sats gebruiken). Op elke sat wordt er weer processing gedaan.

Het is vooral bedoeld voor dekking op zee omdat ze daar geen grondstations kunnen neerzetten. En de sats hangen zo laag dat ze soms alleen maar oceaan kunnen zien. Dus moeten ze wel een relay doen via andere sattelieten.

[Reactie gewijzigd door GekkePrutser op 23 juli 2024 09:51]

[Kain_niaK]

0.25 ms per hop.

[arjan1995]

Het nut in Nederland lijkt me redelijk beperkt aangezien een heel groot deel van alle huishoudens gewoon ADSL, kabel of glasvezel kan krijgen.

Het is met name bedoeld voor buitengebieden zonder goede verbinding. Er zullen er in NL vast een paar van zijn, maar hiermee gaan ze niet rondkomen.

Nee, starlink is meer voor andere landen bedoeld.

[SinergyX]

Starlink heeft wel 1 voordeel, 'het ligt er al'. Geen extra kabels graven of kasten bijbouwen, elke aansluiting in Nederland is er weer +1 voor Starlink. Het bungalowpark in middle of nergens, bedrijventerein waar niemand interesse in heeft, die gehuchten zonder aandacht, en nu weet ik niet hoe 'on the road' het inmiddels het werkt, heb je ook nog de hele vaar-industrie. Ik ken iemand die internet/scholing regelt op grote schepen, daar gaat flink wat geld in om, dat zoiets ook prima mogelijk zou zijn.

[joker1977]

Starlink is eigenlijk nog niet bruikbaar op een (varende) boot. De nu beschikbare antenne-setup heeft niet de mogelijkheden om in een dynamische omgeving de uitlijning stabiel te houden om de satelliet-verbinding up te houden.

Tenminste, voor zover ik heb gelezen (zie bv. https://seabits.com/starlink-is-not-ready-for-your-boat-yet/ )

[marcieking]

En je bent beperkt tot een geografische cel, dus alleen gebruiken als je op diverse plaatsen aanlegt is er ook niet bij. Dat is niet per se een technische beperking zoals de antenne-issue die jij beschrijft, maar een maatregel om de capaciteit in iedere cel voldoende te houden door in drukke cellen met een wachtlijst te werken.

[joker1977]

Dat klopt - maar volgens Elon Musk is dat binnenkort niet meer zo, zie https://twitter.com/elonmusk/status/1382842277719003136

Yeah, should be fully mobile later this year, so you can move it anywhere or use it on an RV or truck in motion. We need a few more satellite launches to achieve compete coverage & some key software upgrades.

Of dat inmiddels al zo is of alweer achterhaald is, weet ik niet...

[iFre4ked]

Om je bij te staan: voor een vriend van mij uit Zeeland, die nog geen kilometer van de dichtstbijzijnde glasvezelkast woont en tijdens het aanleggen van de kabels 'de boot heeft gemist' dankzij een koppige huisbaas die het niet nodig vond om fatsoenlijk internet aan te leggen, worden de kosten van het aanleggen van de verbinding alleen al geschat op rond de €15.000.

Op het moment gebruikt hij 5g internet door zijn hele huis, maar als Starlink een half jaar eerder was geweest, dan was het Starlink geweest.

[moonlander]

Nee hoor. Op het industrieterrein waar ik zit hebben we een kpn koper lijntje met 2mbit.
Glasvezel is aanwezig maar kost volgens mij 225 euro per maand. We werken nu met 4g, wat ook prima werkt. Maar is toch niet zo geweldig als je met meerdere mensen daar op zit. Dus starlink is nu zeker een optie voor ons!

[jongetje]

Dus je werkgever laat een aantal mensen elke dag aanklooten met een 4g lijn omdat ie geen 225euro voor een fatsoenlijke glasvezel internetverbinding over heeft? Dat zijn zakelijk prima tarieven (aangenomen dat er een goede SLA op zit)

[Reactie gewijzigd door jongetje op 23 juli 2024 09:51]

[moonlander]

Hangt toch af van wat je nodig bent? Een mailtje beantwoorden kan prima hoor via 4g, daar heb je echt geen sla voor nodig. Maar 225 euro is een behoorlijk tarief, niet elk bedrijf kan dat zomaar ophoesten. En wat zegt een sla? Als de verbinding eruit ligt, ligt het eruit. Starlink kost 99, dat zijn nog fatsoenlijke tarieven. Al is dat ook hoger dan kpn/Ziggo mmaar goed.
En aanklooten doet de gemeente namelijk. Namelijk al.2 jaar geleden beloofd dat er vergunning verleent zou worden voor een coax lijn. Daar is nog het wachten op....

[jongetje]

Lijkt mij sterk dat dat 3 jaar duurt voordat er een vergunning is. Vanwege de telecomwet moet elke gemeente toestaan om coax en glasvezel toestaan.
Ik zorg ook voor glasvezel door heel het land vanwege mijn werk en is echt overal mogelijk, los van de kosten.

[Janusch]

Ik ken genoeg plekken waar nog geen glasvezel beschikbaar is. ADSL is daar relatief traag.
Glasvezel kabel aanleggen tot aan het pand is weer vrij prijzig.

Dit kan dan een prima oplossing zijn, mits je hier ook goed mee kan werken, streamen, videocall etc.

[bzzzt]

Je vergeet dat je ook 4/5G internet kan krijgen op veel plekken voor een fractie van de prijs.
Lijkt me dat er niet zo heel veel plaatsen zijn waar dat allemaal geen optie is.

[Z80]

In een goed geïsoleerd huis waar bellen al niet mogelijks is, gaat een data verbinding ook niet werken.
Daarbij zijn er ook in Nederland ook nog genoeg blinde vlekken waar 4G niet stabiel beschikbaar is.

[divvid]

Domme optie:4/5 g modem buiten je huis plaatsen, kabeltje naar binnen en 5Ghz wifi in elke kamer

[TiSneu]

En in grote bedrijven net het omgekeerde (het 5G signaal naar binnen brengen)

[Gé Brander]

Voor huishoudens is er zeker een markt in de buitengebieden waar nog geen goed alternatief is op ADSL.

Maar denk je verder dan kan je het ook prima gebruiken als backup verbinding voor bedrijven.

Heel veel bedrijven zijn afhankelijk van een goede internet verbinding maar hebben dat nog niet goed geregeld. Starlink is daar een alternatief voor, naast anderen.

[Nyarlathotep]

Er zijn genoeg huishoudens in NL met geen of een beperkte internetverbinding.
Een hoop mensen moeten het doen met een 20Mbit ADSL lijntje. Dan is dit een mooi alternatief. De komende jaren zal de prijs nog wel gaan dalen.
Hoewel het nu nog niet mogelijk is, zal Starlink natuurlijk ook mobiel gebruikt kunnen gaan worden. Dan heb je op de campings ook snel en betrouwbaar(der) internet
En er zijn vast nog wel meer 'use cases' te verzinnen.

[ArawnofAnnwn]

Je eigen Starlink meenemen naar campings zal geen optie zijn, tenzij je voor elke camping een los abbo aan maakt. Starlink is geolocked. Hoe groot de cirkel is waarin je mag bewegen weet ik niet, dat ga ik nog een keer testen, maar het zal niet al te groot zijn.

[sambouwer]

Het is inmiddels mogelijk je "service address" zelf (geautomatiseerd) aan te passen om zo Starlink internet op een andere locatie te ontvangen. Er zit wel een vertraging in van minder dan een uur volgens https://www.rvmobileinter...-being-rv-nomad-friendly/ en er moet natuurlijk wel dekking van de service en capaciteit op het netwerk zijn.

[Baseboy]

Dus het is niet zo dat het wereldwijd werkt je abo? Anders zou ik het wel interessant vinden.

[ArawnofAnnwn]

Ahhh goed om te weten. We hebben nu 1 set staan maar we zijn van plan om er een flink aantal op voorraad te nemen voor externe locaties. Die worden constant opgebouwd en afgebouwd en blijven maar tijdelijk ergens staan. Nu word er vaak van veel duurdere sat verbindingen gebruik gemaakt of van 4G.

[enzozus]

Ze zijn bezig met mobiele antennes voor campers en hebben in het verleden al het gebruik op vliegtuigen gedemonstreerd (voor de Amerikaanse luchmacht). Het gaat zeker komen, alleen wordt het op het moment nog niet ondersteunt.

[YoMarK]

Ik denk dat je toch nog vergist in het aantal mensen het nog moeten doen met een sub 10/1(down/up) Mbit ADSL verbinding. Dit heeft als gevolg dat een beetje fatsoenlijk telewerken en videoconferencen er eigenlijk niet bij is.
In het landelijke gebieden en ook de buitengebieden van dorpen en steden komt dat regelmatig voor, en ook kun je daar meestal niet rekenen op fatsoenlijk 4g.

"Het nut in Nederland" is dus groter dan je denkt. Even lullig gezegd: Zeggen dat het geen nut heeft, omdat jij lekker met een glasvezel in je meterkast nergens last van hebt, daar valt wel wat op aan te merken vind ik. Als je op die manier beredeneert dan hebben we ook geen ziekenhuizen nodig omdat 90% ze niet nodig heeft doorgaans. Is natuurlijk niet hetzelfde, maar toch kan je fatsoenlijk internet ook wel als eerste levensbehoefte beschouwen in Nederland tegenwoordig.

Of het rendabel is voor Starlink is een ander verhaal, heb echt geen idee. Ik zelf woon aan de rand van een dorp, en heb gelukkig glas, maar ik was hier niet eens gaan wonen als ik(is 300 meter verderop het geval) het had moeten doen met een matige ADSL verbinding.

Maar het feit dat er, in een klap, nu overal fatsoenlijk internet is, is geweldig.
Maakt huizen(die dingen die we schijnbaar een boel tekort komen) in buitengebieden een stuk interessanter met name ook voor jongere mensen die gewoon fatsoenlijk internet willen.

[Reactie gewijzigd door YoMarK op 23 juli 2024 09:51]

[legacio]

Een heel groot voordeel wat ik mij kan bedenken, is dat je niet meer gebonden bent aan (vaak stokoude) oceaankabels voor intercontinentaal verkeer.

[thomvh]

Dat ben je nog steeds. Starlink verbind met het grondstation dat het dichts bij is (Voor nu is dat voor NL het station in Gravelines of de twee Duitse stations in Usingen en Aerzen). Vanuit daar volgt het gewoon de ouderwetse manier. Zie het als je verbind vanuit jouw schoteltje naar het datacenter van je ISP. De rest gaat gewoon nog steeds over de fiber kabels die overal liggen. Recentelijk is er trouwens een nieuwe Fiber naar Frankrijk gelegd vanuit de US.

[_beevee_]

De nieuwe satellieten die gelanceerd worden communiceren onderling via lasers. Daarmee wordt de afhankelijkheid van de grondstations steeds minder. Bovendien geeft dat de mogelijkheid voor niet stationaire gebruik, bijvoorbeeld op campers en boten.

[thomvh]

Correct, maar dat wil niet zeggen dat je over de satellieten heen naar de US gaat om dan daar weer naar beneden te gaan. De lasers zijn nodig zodat jij op de grond kan verplaatsen e.g. boten etc. Maar Elon zelf heeft ook al meerdere malen aangegeven, dat Starlink niet als vervanger voor de huidige glasvezel infrastructuur geld, en dat dat ook niet hun doel is.

[Tozz]

Maar regionaal verkeer wil je wel via een lokaal grondstation. Je wil niet dat je pakketje naar tweakers.net via de USA wordt gerouteerd bijvoorbeeld. Dat moet gewoon naar een lokaal grondstation en dan gewoon over glas naar een datacenter van True.

Dus hoe moet zo'n Starlink ding dat dan doen? Hebben die satelieten een routetabel met meerdere interfaces?

[Trinitronic]

IPv6

[Tozz]

Die moet je even toelichten

[Trinitronic]

https://nl.wikipedia.org/...enning_van_IPv6-netwerken

Deze hiërarchie kent twee voordelen:

Routeringstabellen in routers worden minder complex.
Applicaties kunnen, aan de hand van het IP-nummer, bepalen welke nodes netwerktechnisch dichterbij staan. Zo kunnen applicaties als BitTorrent distributiealgoritmen ontwikkelen die efficiënter netwerkverkeer opleveren doordat bij voorkeur peers worden gekozen die dichter bij elkaar staan.

[Reactie gewijzigd door Trinitronic op 23 juli 2024 09:51]

[Tozz]

Tja, dit is allemaal leuk en aardig.. Maar lost op Internet weinig tot niets op. Het maakt de globale (wereldwijde) routetabellen kleiner. Dat is inderdaad een voordeel, maar de werking van hoe Internet nu gerouteerd wordt veranderd er niet door.

Het is daarmee ook geen antwoord op mijn vraag hoe een satelliet van Starlink gaat routeren tussen een laser connected andere satelliet en een regionaal grondstation.

[GeoBeo]

Dit is echt een naïeve reactie.

Genoeg plekken (bedrijfsterreinen!!) in Nederland waar helemaal geen breedband of alleen extreem duur glasvezel beschikbaar is (1000'en EUR per maand). In Groningen meegemaakt een paar jaar terug dat een heel bedrijf via een 4G modempje werkte, in afwachting op het aanleggen van een coax verbinding naar het gebouw door Ziggo. Een ander bedrijf had een straalverbinding en kon niet werken als het regende. In Amersfoort bij een bedrijf gezeten (high-tech R&D bedrijf!) van zo'n 100 man die allemaal via een coax lijntje moesten werken. Thuiswerken tijdens corona was geen optie, want er was niet genoeg capaciteit voor al die mensen om een VPN verbinding open te houden. Dus iedereen om die reden tijdens de corona crisis gewoon naar kantoor.

En dan heb je nog alle mensen die in dorpjes wonen en natuurlijk de boeren en glastuinbouw. De mensen in de (binnen) scheepvaart en ga zo maar verder.

En dan heb ik het nog niet eens over de vele mensen in steden/dorpen die alleen een 20 mbit ADSL lijntje kunnen krijgen met amper een paar mbit aan upload.

Dus echt: als je denkt dat Starlink voor veel Nederlanders geen zegen is, dan ben je niet helemaal op de hoogte van de "situatie op de grond" en overschat je misschien een beetje het cliche dat "hier alles goed geregeld" is.

Of om het anders te stellen: SpaceX doet niet voor niets de moeite om de Nederlandse markt te bedienen. Die hebben echt wel onderzocht of het hier meerwaarde biedt voor mensen.

[Reactie gewijzigd door GeoBeo op 23 juli 2024 09:51]

[Raikkonen_WC]

Weet iemand uit ervaring hoe het zit met de evt mogelijkheid van een static IP? Ik ken gebieden (vooral industrie gebieden) die geen mogelijkheid hebben tot glasvezel, en waarbij SDL een snelheid heeft van 8MB, waar dit wel een oplossing voor zou zijn. Echter hebben deze klanten wel vaak een eigen server draaien waarvoor een static IP wel noodzaak zou zijn.

[RoccoS]

DDNS geen optie voor dit soort gevallen?

[NKR]

Ik meen eerder gelezen te hebben dat Starlink achter Carrier Grade NAT zit, dus geen directe toegang vanaf het internet naar jouw devices

[Raikkonen_WC]

AH ok, dat verklaard dan een hoop. Jammer

[TonioRoffo]

IPV6?

[Houtenklaas]

https://extraip.com/

SDSL gaat maar tot 2.3Mbps overigens ... Momenteel wordt Long Reach VDSL uitgerold in die perifere omgevingen. Kan je daar wat mee? De snelheden van Starlink zal je daarmee echter nooit behalen ...

[Reactie gewijzigd door Houtenklaas op 23 juli 2024 09:51]

[Dorank]

Er zijn voor bedrijven gestapelde SDSL verbindingen op de markt (meer dan 10 jaar), ik heb ze gezien als 2 en 4xSDSL, wellicht zijn ze er nog in andere smaken. Maar SDSL wordt uitgefaseerd: https://www.kpn-wholesale...rent-a-switch-ras-aan.htm
Geen idee of het nog blijft bestaan in de WEAS portfolio.

[Houtenklaas]

Dat is geen gestapeld SDSL, maar HDSL, nuance. WBA is bezig om alles op koper uit te faseren ten gunste van VDSL, ik ga er dan ook vanuit dat die oudere gestapelde WEAS variant ook uitgaat, ook al omdat er een variant is gebaseerd op FttH / VDSL.

[Navi]

Kan meestal niet bij dit soort diensten maar is gemakkelijk op te lossen door een VPN te gebruiken.

[iFre4ked]

Moet dit per se met een static IP of is voor hen een DynDNS ook een oplossing?

[Zeerob]

Je kunt altijd nog een extra VPN abonnement nemen bij een VPN aanbieder die static IP levert.
Ik doe dat al jaren bij PureVPN.

[FlorisVrolijk]

Vanuit mijn werk (Geuzenet) veel ervaring met dit soort gevallen.
Vaak simpel op te lossen door een VPN op te zetten naar een plek mét static IP (eg; Datacenter)
Jammer dat Starlink dit er niet zelf bij aanbiedt.

[himlims_]

nog 2 prijsverhogingen van ziggo, en starlink begint interresant te worden ;-)

[bzzzt]

Ik vraag me af wat de capaciteit is van Starlink als hele wijken tegelijk 's avonds Netflix opzetten...

[matroosoft]

Starling is niet bedoeld voor hoge gebruiksdichtheid. Het is veel meer bedoeld voor dunbevolkte regio's zonder internettoegang. Nederland is niet echt de doelgroep maar omdat de satellieten hier evengoed over vliegen, bieden ze het ook hier aan.

Als een bepaalde regio aan de max zit, nemen ze geen nieuwe abonnementen aan voor die regio. Ik verwacht dat dat in NL vrij gauw is.

[Reactie gewijzigd door matroosoft op 23 juli 2024 09:51]

[scenix_]

Dat klopt niet helemaal wat je zegt.

Van Starlink direkt:
LOW LATENCY = VIDEO CALLS & ONLINE GAMING
Latency is the time it takes to send data from one point to the next. When satellites are far from Earth, latency is high, resulting in poor performance for activities like video calls and online gaming.

Op de website staat dat het vooral goed is als je geen alternatief hebt, maar het is helemaal geen probleem om je "normale" internet te wisselen tegen Starlink.

[matroosoft]

Ik heb het niet zozeer over de performance, maar het aantal gebruikers wat ze kunnen bedienen binnen een regio. Dat is met Starlink relatief laag.

[Verwijderd]

Jammer dat de prijs behoorlijk fors is, had een mooie backup lijn kunnen zijn voor bij storing, maar daarvoor is dit toch net even te kostbaar.

[Dorank]

100 EUR/maand te duur als backup? Dan neem ik aan dat je als consument deze uitspraak doet. Voor een bedrijf die afhankelijk is van een werkende verbinding is dit peanuts.

[Verwijderd]

Consument inderdaad

Zakelijk is het anders, dat snap ik.

[jongetje]

Ik ken je situatie niet maar een dsl of coax lijn is een stuk goedkoper dan deze oplossing.

(Desnoods je unlimited mobiele bonnement voor noodgevallen)

[GeoBeo]

DSL en coax halen niet de upload snelheden van Starlink, dus niet echt vergelijkbaar afhankelijk van of je upload wel of niet belangrijk vindt.

[jongetje]

Voor een back-up lijn die je misschien 1 a 2 dagen in het jaar nodig hebt (waar ik op reageer) kun je prima met een DSL of COAX lijn uit de voeten. Zeker aangezien hij een consument is.

[Yzord]

Ook wel even handig bij te vermelden dat het een aardig portie stroom gebruikt. Gezien de huidige prijzen toch ook wel even iets om over na te denken.

[QuestionMarc]

Daar heb je wel een punt. 150W als ik me niet vergis. Heb je dat 24 uur per dag aan staan dan ben je 1300KwH per jaar kwijt aan je internet abo!

[enzozus]

Starlink heeft behoorlijk wat ononderbroken open lucht nodig (omdat de satellieten min of meer overal in de lucht hangen), dus dan heb je waarschijnlijk ook ruimte voor behoorlijk wat zonnepanelen.

[IndigoX]

Is er al iets bekend wanneer de geo-fencing zou wegvallen? Heeft dat uberhaupt een reden?

Dit wordt erg interessant om mee te nemen in je wagen op vakantie, maar op dit moment lijkt het dat het verplaatsen buiten het initieel aangegeven adres niet erg zinvol is.

[joho]

Jazeker dat is een keuze in de architectuur. Om beschikbare bandbreedte groter te maken zend de satteliet alleen jouw data boven jouw hoofd. Het is niet mogelijk buiten je aangewezen plaats te zijn, anders geen communicatie.
De opzet is niet geschikt voor mobiele toepassingen.
Dit schakelen gaat vast in software, dus kunnen ze vast omheen, maar ten koste van bandbreedte per gebruiker dus.

[IndigoX]

Maar ze sluiten zich dan wel uit van toepassingen à la:
-vrachtwagens (de chauffeur die 's avonds in zijn/haar rustplaats ook internet wil)
-marine

[pietje63]

Ik zou de schotel dan op je wagen zetten, heb je onderweg ook internet

[TehGrolsch]

Ik vind alleen jammer dat je bij starlink binnen je vast gestelde grid/hokje moet blijven en dat je niet gewoon verder bv mee op vakantie kan nemen.

[matroosoft]

Het is de bedoeling dat deze beperking op lange termijn verdwijnt. Ze willen eerst het netwerk verder uitbreiden.

[Jan Onderwater]

download is leuk voor de DAU, maar iemand een idee wat de uploadsnelheid is?

[ArawnofAnnwn]

Ik heb een test aangezet en heb deze bijna 5 dagen laten draaien. Hierbij liet ik elke 5 minuten een speed test lopen om te zien wat de snelheden waren. Er hing alleen een computer aan de Starlink om deze tests te draaien, verder niets. Geen switches, geen actieve gebruikers, geen wifi.

Download: gemiddeld 104Mbit, laagste 2.87Mbit, hoogste 244.27Mbit

Upload: gemiddeld 20.86Mbit, laagste 3.92Mbit, hoogste 41.9Mbit.

Ik heb ook een ping test laten lopen. Van de 82087 keer dat er gepinged is, zijn er maar 83 niet goed gegaan. Dat is 0.10% fout. Best netjes.

[Jan Onderwater]

Zijn nette cijfers voor Sat internet.