De Amerikaanse luchtvaarttoezichthouder FAA stelt 1 februari 2024 voor als deadline voor luchtvaartmaatschappijen om de hoogtemeters van een bepaald aantal vliegtuigen aan te passen, zodat er geen sprake meer kan zijn van interferentie met 5G-frequenties van de C-Band.

Volgens de nieuwe regel moeten luchtvaartmaatschappijen hun passagiers- en vrachtvliegtuigen tegen 1 februari volgend jaar voorzien van nieuwe hoogtemeters of de bestaande voorzien van filters. De Federal Aviation Administration schrijft dat er naar schatting 180 vliegtuigen volledig nieuwe hoogtemeters moeten krijgen en dat er 820 vliegtuigen zijn die filters nodig hebben. Het zou gaan om totale kosten van 26 miljoen dollar. Er zijn 7993 vliegtuigen ingeschreven in het Amerikaanse register, dus het gaat om een niet al te groot deel.

Hoogtemeters werken door een signaal op de grond te richten, waarna wordt gemeten hoe lang het duurt voordat het signaal weer terugkomt. Het gaat om de 5G-frequenties van 3,7 tot 3,98GHz. Dit zit dicht bij de frequentieband die hoogtemeters van vliegtuigen gebruiken, te weten van 4,2GHz tot 4,4GHz. De FAA verbood daarom eind 2021 het gebruik van landingssystemen in regio's waar de 5G-frequenties deze systemen kunnen verstoren en begin vorig jaar werd de introductie van 3,7GHz-5G uitgesteld. Deze systemen worden normaliter alleen gebruikt in periodes met weinig zicht; vliegtuigen mogen onder deze maatregel dan ook niet landen als er weinig zicht is en 3,7GHz-5G actief is.

Dit probleem speelt niet in Europa, omdat hier andere frequenties worden gebruikt, namelijk van 3,4 tot 3,8GHz. Bovendien speelt ook mee dat het vermogen van de modules voor 5G hier lager ligt, wat ook bijdraagt aan het verkleinen van de kans op verstoringen. Eerder werd overigens ook in Nederland de verspreiding van C-Band-5G uitgesteld, omdat satellietcommunicatiebedrijf Inmarsat hier de frequentieband gebruikt. Eind vorig jaar maakte de Nederlandse regering duidelijk dat naar verwachting na de zomer van dit jaar de 3,5GHz-frequenties voor 5G geveild kunnen worden.

Meta gaat nieuwe beperkingen toevoegen aan het gebruik van advertenties op Facebook en Instagram gericht op tieners. Zo kunnen die advertenties niet langer meer worden gebaseerd op het geslacht. Het gaat hier om gebruikers van onder de zestien.

Meta komt met twee nieuwe maatregelen die vanaf volgende maand van kracht zullen worden. Naast de beperking ten aanzien van het geslacht zullen het volgen van bepaalde posts of pagina's en het plaatsen van likes niet langer invloed hebben op welke advertenties tieners op de platforms krijgen voorgeschoteld.

De leeftijd en de locatie is volgens Meta nog de enige informatie over een tiener die wordt gebruikt voor het tonen van advertenties. Volgens het moederbedrijf van Facebook en Instagram zijn die twee elementen van belang om tieners advertenties voor te schotelen die bedoeld zijn voor hun leeftijd en producten en diensten bevatten die beschikbaar zijn waar ze leven. Het is dus niet mogelijk om advertenties voor deze groep geheel uit te schakelen.

Vanaf maart krijgen tieners meer manieren om het type advertenties dat ze te zien krijgen, te beheren. Als iemand bijvoorbeeld minder advertenties over een bepaald genre of een bepaalde tv-show wil zien, dan wordt het mogelijk om dat aan te geven. Ook is het nog steeds mogelijk om bepaalde of alle advertenties van een specifieke adverteerder te verbergen.

Meta begon vorig jaar al met het standaard aanzetten van bepaalde privacyinstellingen voor nieuwe Facebook-gebruikers onder de zestien. Met de instellingen kunnen alleen vrienden van tieners hun vriendenlijst, gevolgde pagina's en posts waarin ze getagd zijn zien. Ook is standaard beperkt wie mag reageren op publieke posts van een nieuwe gebruiker onder de zestien. Accounts van gebruikers onder de zestien zijn sinds 2021 al standaard afgeschermd en volwassenen kunnen ook niet meer zomaar privéberichten sturen aan tieners.

De door de Nederlandse overheid voor 2023 ter beschikking gestelde subsidieregeling voor de aanschaf of private lease van nieuwe elektrische auto's door particulieren is sinds dinsdag aan te vragen. Voor een nieuwe auto kan een subsidie van 2.950 euro worden aangevraagd.

De subsidiepot op basis van de Subsidieregeling elektrische personenauto’s particulieren is dinsdagochtend om 9.00 uur geopend. Een nieuwe volledig elektrisch aangedreven auto kan bij aankoop of private lease in aanmerking komen voor een subsidie van 2.950 euro. De totale subsidiepot die hiervoor beschikbaar is gesteld, bedraagt 67 miljoen euro. Vorig jaar was het budget 71 miljoen euro voor deze categorie en was er 3350 euro per auto beschikbaar.

Voor de aanschaf of private lease van gebruikte elektrische auto's kan dit jaar 2000 euro subsidie worden toegekend, waar een totaalbudget van 32,4 miljoen euro voor is uitgetrokken. Vorig jaar was dat een stuk minder. Voor tweedehandsauto's was toen was een totaalbudget van 20,4 miljoen euro beschikbaar. De hoeveelheid subsidie per auto was vorig jaar gelijk; ook toen bedroeg dat 2000 euro. Doordat de subsidiepot voor gebruikte elektrische auto's dit jaar een stuk hoger is, is er in 2023 in totaal meer subsidie beschikbaar dan in 2022.

Het gaat hier om de zogeheten Subsidie Elektrische Personenauto’s Particulieren. Deze regeling beslaat de periode 2020 tot en met 2024. Voor deze vijf jaar is in totaal 252 miljoen euro aan subsidie gereserveerd, waarvan 152 miljoen euro voor nieuwe elektrische auto's. De subsidie wordt alleen toegekend bij volledig elektrische personenauto's die volgens de WLTP-norm een bereik van minimaal 120 kilometer hebben en waarvan de catalogusprijs tussen de 12.000 en 45.000 euro ligt.

Intel introduceert dinsdag een stortvloed aan serverprocessors: maar liefst 52 modellen. Het topmodel telt 60 cores, verdeeld over vier tiles, terwijl de nieuwe Xeon Max-serie over onboard-hbm beschikt. Bovendien komt de Ponte Vecchio-videokaart beschikbaar.

Eindelijk Sapphire Rapids

De nieuwe cpu's hebben de officiële marketingnaam 4th Gen Intel Xeon Scalable Processors, maar waren tot nu toe beter bekend onder de codenaam Sapphire Rapids. Ze volgen de in 2020 geïntroduceerde Cooper- en Ice Lake-chips op. Oorspronkelijk had Sapphire Rapids al vorig jaar op de markt moeten komen, maar problemen met het Intel 7-productieprocedé hebben tot uitstel geleid.

Alle nieuwe Xeons maken uitsluitend gebruik van P-cores, die wat de architectuur betreft overeenkomen met de Raptor Cove-cores in de dertiende generatie Core-processors. De chips hebben een octachannel-DDR5-geheugencontroller en beschikken over 80 PCIe 5.0-lanes. Daarbovenop kunnen vier CXL 1.1-apparaten worden aangesloten, bijvoorbeeld accelerators. Wat type connectiviteit betreft zijn de processors daarmee vergelijkbaar met AMD's nieuwste Epyc Genoa-processors.

Drie dies: XCC, MCC en Max

Onder de heatspreader van de nieuwe Xeons gaat steeds een XCC-, MCC- of Max-die schuil. De XCC-die bestaat uit vier los geproduceerde tiles, met elkaar verbonden via Intels 2,5d-packagingtechniek emib. Voor de onderlinge communicatie wordt een geoptimaliseerde meshstructuur gebruikt, die Intel MDF heeft gedoopt. Afgaande op de gedeelde schema's zijn er 64 cores aanwezig in de XCC-chip, maar daarvan zijn er maar maximaal 60 ingeschakeld. De Max-die is een variant van de XCC-die met 64GB HBM2e-geheugen, terwijl de MCC-die een monolithische chip is met maximaal 32 actieve cores.

Accelerators tegen betaling

Tijdens het release-evenement hamerde Intel vooral op de aanwezigheid van tal van ingebouwde accelerators die specifieke taken kunnen versnellen, zoals deep learning, encryptie en netwerkverkeer. Lang niet alle modellen beschikken standaard over alle soorten accelerators en uitbreidingen. Met Intel On Demand, een vorm van software-defined silicon, kunnen die na aanschaf alsnog worden geactiveerd, tegen betaling uiteraard.

Intel heeft geen benchmarks gepresenteerd ter vergelijking met AMD's nieuwste Epyc-cpu's, naar eigen zeggen omdat het daar nog niet aan kon komen. De nieuwe Xeons krijgen adviesprijzen tussen de 415 en 17.000 dollar. De Xeon Platinum-versies kunnen overweg met maximaal acht sockets per systeem.

Data Center GPU Max: Ponte Vecchio

Tegelijk met de nieuwe Xeons komt eindelijk de Ponte Vecchio-videokaart beschikbaar, waarover Intel al in 2021 uitgebreid heeft gepresenteerd. Deze gpu bestaat uit maar liefst 47 tiles, gemaakt op vijf verschillende productieprocessen van TSMC en Intel zelf. Ze zijn met elkaar verbonden via emib.

Er komen drie versies beschikbaar, waarvan de GPU Max 1100 het best herkenbaar is als een videokaart. Deze PCIe-kaart heeft een tdp van 300W. De GPU Max 1350 en 1550 zijn verpakt in de OAM-formfactor, een door Meta ontwikkelde en open source gemaakte standaard, en hebben tdp's van respectievelijk 450 en 600W. Tot slot zijn er ook nog eens complete 'subsystems' beschikbaar, die vier van die OAM-modules combineren met een tdp van 1800 tot 2400W.

Onderzoeksbureau Omdia zegt dat Samsung en Sony gedurende 2022 in totaal 440.000 Qd-oledtelevisies hebben geleverd. Het leeuwendeel is afkomstig van Samsung. Het Koreaanse bedrijf kwam met de S95B en Sony introduceerde de A95K.

Het is niet duidelijk welk deel van de 440.000 televisies afkomstig is van Samsung. Oorspronkelijk zou er een doel van 600.000 stuks zijn gesteld, maar Samsung is volgens Omdia niet boven de 400.000 geleverde QD-oledtelevisies uitgekomen. Het aantal oledtelevisies op basis van woledpanelen van LG Display dat vorig jaar werd geleverd ligt een stuk hoger en kwam volgens het onderzoeksbureau uit op ruim 6 miljoen.

Omdia laat een grafiek zien die duidelijk maakt dat er een behoorlijk verschil was tussen de leveringen van Sony en Samsung. Volgens het onderzoekbureau was er sprake van een flinke prijsdaling die gevolgen had voor de leveringen van de S95B, maar ook betekende dat de A95K minder werd geleverd. Ook zou Samsung minder miniledtelevisies hebben verkocht door de in prijs gedaalde QD-oledtelevisies.

In de loop van de 2022 werd de yield rate van de QD-oledpanelen een stuk beter; volgens het onderzoeksbureau kon de consumptie de panelenproductie niet bijhouden. Had Samsung Electronics niet alle panelen ingezet voor televisies, was Samsung Display met te veel panelen blijven zitten. Dat gecombineerd met de gestelde volumedoelstellingen betekende dat Samsung de S95B voor relatief gunstige prijzen in de markt kon zetten.

Voor het huidige jaar heeft Samsung een interne doelstelling voor de levering van een miljoen QD-oled-tv's, stelt Omdia. Het bedrijf zou zijn beoogde leveringen van miniled-tv's niet hebben veranderd. Dit jaar zullen er waarschijnlijk een stuk meer QD-oledtelevisies op de markt komen, mede door de productie-uitbreidingen bij Samsung Display, maar vooral ook omdat er meer televisiefabrikanten bij zullen komen. Zo gaat het Chinese TCL ook QD-oled-tv's introduceren. Naar verwachting zal dat ook gelden voor Sharp en zal TP Vision Philips-tv's op basis van QD-oledpanelen uitbrengen.

LG Displays microlenzenimplementatie zal ook aan de orde zijn bij komende oledmonitoren. Het gaat dan om de komende 45"- en 27"-oledmonitoren op basis van woledpanelen van de Koreaanse fabrikant. De toevoeging van een micro-lens array moet de helderheid verhogen.

LG Display heeft deze informatie officieel bevestigd naar aanleiding van vragen van de website FlatpanelsHD. Dit betekent dat niet alleen een aantal oledtelevisies met een micro-lens array ofwel mla worden uitgerust. De toevoeging van mla leidt met name tot een hogere helderheid. Televisies die met de vele kleine lenzen worden uitgerust, zoals de Panasonic MZ2000, zouden tot 2100cd/m² kunnen halen, al zouden de mla-panelen bedoeld voor monitoren blijven steken op 1000cd/m² op een klein venster en 150cd/m² bij een volledig wit scherm.

De 27" en 45"-oledpanelen van LG Display verschijnen dit jaar onder meer in monitoren van LG, Corsair, Asus en Acer. Voorbeelden zijn de Asus PG27AQDM en de LG UltraGear 27GR95QE. Eerstgenoemde beschikt over een speciale heatsink die moet bijdragen aan lagere temperaturen en een langere levensduur van het paneel. Volgens LG Display is het uiteindelijk de bedoeling dat alle producten van mla worden voorzien.

Mla is een toevoeging aan de OLED EX-panelen die LG Display vorig jaar introduceerde. Er wordt een extra laag aan die panelen toegevoegd waarmee de interne verstrooiing van licht binnen het substraat van het paneel wordt tegengegaan en een groter deel van het licht daadwerkelijk richting de kijker wordt uitgestraald. Dat betekent bij gelijke elektrische input meer lichtopbrengst en volgens de fabrikant ook nog betere kijkhoeken.

Ziggo voert in mei een snelheidsverhoging door van veel consumenteninternetabonnementen. De snelheidsverhoging varieert van 5 tot 50Mbit/s. Bij de meeste abonnementen gaat alleen de uploadsnelheid omhoog, maar bij Complete gaat ook downloaden vanaf mei sneller.

De uploadsnelheid van het Internet Giga-abonnement gaat het meest omhoog, van 50Mbit/s naar 75Mbit/s. De uploadverhogingen liggen bij de Basic- en Complete-abonnementen het laagst, met 5Mbit/s. Bij Start, Start XXL en Max gaat het uploaden straks 10Mbit/s sneller dan voorheen. Ziggo verhoogt daarnaast de downloadsnelheid van zijn Internet Complete-abonnement van 350Mbit/s naar 400Mbit/s.

Ziggo zegt de snelheden te verhogen omdat uit onderzoek zou blijken dat klanten het waarderen als internetsnelheden meegroeien met het gebruik. Daarom verhoogt de provider ieder jaar de snelheden. Vorig jaar gingen bij veel abonnementen ook de downloadsnelheden omhoog, dit jaar gebeurt dat dus minder. Overigens zijn met de gebruikte Docsis 3.1-standaard downloadsnelheden tot 10Gbit/s en uploads van maximaal 1 tot 2Gbit/s mogelijk.

Klanten hoeven voor de verhoogde snelheden niks te doen, tenzij ze 'begin mei' nog geen verandering merken. Dan zou een modemreset nodig kunnen zijn. Ziggo zegt dat klanten ook niet extra hoeven te betalen voor de verhoogde snelheden, al verhoogt de provider de tarieven wel traditioneel in juli.

Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft 4,5 jaar celstraf geëist voor een 24-jarige man die in 2021 voor ruim 300.000 euro zou hebben gestolen met bankhelpdeskfraude. Hij kocht volgens het OM lijsten met persoonsgegevens en vroeg slachtoffers een remote access-tool te installeren.

De 24-jarige man uit Assen kocht online 'lijsten met willekeurige persoonsgegevens' en belde hiermee mensen op, waarbij hij zich voordeed als bankmedewerker, zegt het OM. Hij zou hebben gezegd dat er verdachte transacties waren gezien en zou slachtoffers hebben gevraagd een virusscanner te installeren. In werkelijkheid installeerden slachtoffers een remote access-tool.

Na het installeren van de tool vroeg de verdachte het slachtoffer volgens het OM geld over te maken naar een PayPal-account. Soms zou de verdachte het geld zelf hebben overgemaakt. "Het beeld gaat dan heel even op zwart en daarna is er geld weg, veel geld vaak", zegt de officier van justitie.

De verdachte zou zo voor 650.000 euro schade hebben berokkend, waarvan 350.000 euro door banken kon worden teruggehaald. Hij stal dus 300.000 euro, waarmee hij volgens het OM merkkleding kocht. In totaal zijn er 64 aangiften gedaan tegen de verdachte, waarvan er 'ruim 50 op de tenlastelegging zijn terechtgekomen'. De man zou het geld in vijf maanden tijd hebben gestolen.

Op de telefoon van de verdachte zijn lijsten met zo'n 5000 telefoonnummers en 1000 persoonsgegevens gevonden. Telefoonnummers die voor de bankhelpdeskfraude zijn gebruikt, zouden ook zijn terug te leiden naar de verdachte. De politie zou daarnaast hebben meegeluisterd met gesprekken.

De verdachte ontkent. Het OM spreekt over mededaders die samenwerkten met de verdachte. Of tegen deze verdachten ook celstraf is geëist, is niet duidelijk. De rechtbank Noord-Nederland doet op 7 februari uitspraak.

Microsoft brengt vanaf dinsdag geen beveiligingsupdates meer uit voor Windows 7 of 8.1. Voor de meesten stopte de Windows 7-ondersteuning al in 2020, maar bijvoorbeeld bedrijven konden nog drie jaar lang verlenging kopen. Dat Extended Security Update-programma is nu echter klaar.

Met het stoppen van de ondersteuning krijgen zowel Windows 7 als 8.1 geen updates meer, ook geen beveiligingsupdates. Bij Windows 7 was er nog een Extended Security Update-programma voor de Professional- en Enterprise-versies, waardoor zij nog tegen betaling beveiligingsupdates konden krijgen. Windows 8.1 krijgt voor zover bekend niet zo'n ESU-programma. Het stoppen van de ondersteuning van beide besturingssystemen was al eerder aangekondigd.

Tweakers schreef eerder een achtergrondartikel over onder meer Windows 7 en 8.1. Eerstgenoemde werd vooral gezien als een verbeterde en stabielere versie van Vista, terwijl de opvolger weer als een stap terug werd ervaren. Vooral de focus op touchscreenbesturing voor een desktopbesturingssysteem kon niet op veel enthousiasme rekenen.

Hoewel het stoppen van de ondersteuning van beide besturingssystemen al even bekend was, zijn er nog steeds pc's die de twee OS'en draaien. Statcounter meldde in november dat Windows 7 nog op 9,61 procent van alle Windows-pc's geïnstalleerd was; Windows 8.1 was toen op 2,45 procent van de Windows-pc's geïnstalleerd.

Zes voormalige Playground Games-werknemers zijn de nieuwe studio Maverick Games gestart. Deze studio is gevestigd in het Verenigd Koninkrijk en werkt aan een 'AAA-openwereldgame'. Het spel bevat 'niet per se' racen, zeggen de makers.

De creative director van Forza Horizon 5, Mike Brown, neemt de leiding van het ontwikkelteam. Tegen Games Industry zegt hij de nieuwe studio te zijn gestart, omdat hij na zijn werk aan Horizon 5 toe was aan iets nieuws. Het bedrijf bestaat dus pas sinds kort en zegt dankzij een Londense investeerder genoeg geld te hebben voor het maken van zijn eerste game.

Maverick Games wil nog niet zeggen om wat voor game het gaat, alleen dat het een 'AAA-openwereldgame' wordt. Playground Games heeft tot dusver alleen de Forza Horizon-racetitels ontwikkeld, maar ook al komt het gros van het team van die studio, Brown zegt dat de nieuwe game 'niet per se' een racespel wordt.

In het interview zegt Brown ook dat hij kijkt naar hoe gamers nu gamen en wijst naar bijvoorbeeld de opkomst van abonnementen als Xbox Game Pass en goedkopere games bij bijvoorbeeld de Steam Sale. Daardoor zouden gamemakers meer moeten vechten om de aandacht van spelers. Brown wil daarom dat het spel niet repetitief wordt, 'maar dat spelers altijd iets te doen hebben'. Wanneer de game moet verschijnen, is niet bekend. Het spel komt voor zowel pc als consoles.

Microsoft zou 10 miljard dollar willen investeren in ChatGPT-maker OpenAI en zou 49 procent van diens aandelen willen. De investering zou gepaard gaan met andere investeerders, die samen eveneens 49 procent van OpenAI in handen zouden krijgen.

OpenAI en Microsoft zijn volgens Semafor-bronnen de afgelopen weken in gesprek geweest over de investering, waarbij Microsoft 75 procent van OpenAI's winst zou krijgen tot het bedrijf zijn investering terug heeft verdiend. Daarna zou Microsoft 49 procent van OpenAI in handen hebben en andere investeerders 49 procent. Een non-profit zou dan de resterende 2 procent van OpenAI houden.

Met de investering zou OpenAI gewaardeerd worden op 29 miljard dollar. Eerder zeiden Wall Street Journal-bronnen al dat investeringsbedrijven Thrive Capital en Founders Fund interesse hadden in een deel van OpenAI, waarbij eveneens een waardering van 29 miljard dollar werd genoemd. Die krant schreef in oktober al dat Microsoft in gesprek was om een groter deel van OpenAI in handen te kunnen krijgen.

Microsoft en OpenAI zijn geen onbekenden van elkaar: in 2019 investeerde het bedrijf al een miljard dollar in OpenAI. Daarnaast zeiden The Information-bronnen onlangs dat Microsoft ChatGPT wil integreren in Word, PowerPoint, Outlook en Bing. Microsoft en OpenAI wilden niet reageren op de deal. OpenAI bracht in november een publieke versie uit van AI-gesprekstool ChatGPT.

De oliebollen waren pas net op toen een delegatie van de Tweakers-redactie naar Las Vegas afreisde voor de CES. Tijdens deze elektronicabeurs zijn een groot aantal nieuwe producten aangekondigd, bijna te veel om bij te houden. Net als voorgaande jaren publiceren we daarom een overzicht met verschillende aankondigingen vanuit de Consumer Electronics Show in 2023.

Televisies

De CES staat ook wel bekend als een televisiebeurs en ook dit jaar pakten tv-fabrikanten groots uit in Las Vegas. Zo toonde LG verschillende nieuwe oledtelevisies, waaronder de G3 die een 'tot 70 procent hogere helderheid' moet bieden, mede door het gebruik van een micro lens array. Diezelfde fabrikant toonde de OLED Signature M3, die draadloos 4k120-beelden moet kunnen ontvangen.

Samsung introduceerde zijn eerste QD-oledtelevisies van het 77"-formaat. Dat bedrijf kwam ook voor het eerst met microledtelevisies van onder de 50 inch. Deze serie microled-tv's moeten betaalbaarder worden dan ooit, maar zullen nog steeds een aardige duit kosten. Zoals een woordvoerder van Samsung tegen Tweakers zei: "Als je moet vragen hoe duur het is, dan kun je het waarschijnlijk niet betalen." Naast LG en Samsung toonden ook bedrijven als Panasonic, TCL en Hisense nieuwe televisies, respectievelijk met een mla-oledpaneel, QD-oledscherm en miniledbacklight met hoge helderheid.

Gerelateerd:

• Preview: LG komt met een draadloze televisie... Behalve de stroomkabel dan
• Preview: Samsung QD-oled en qled 2023 - Extra heldere oleds en qleds met hoger contrast
• Preview: LG OLED C3 en G3 - Mla als antwoord op Samsungs QD-oled?
• Preview: De helige graal van televisietechniek - Samsung zet flink in op microled-tv's
• Nieuws: LG: G3-oledtelevisie haalt helderheid die tot 70 procent hoger is
• Nieuws: Samsung bevestigt komst QD-oled-tv van 77" en claimt 2000cd/m² paneelhelderheid
• Nieuws: Samsung introduceert microledtelevisies vanaf 50" en S95C-tv's met QD-oledpaneel
• Nieuws: Panasonic toont MZ2000-oled-tv en claimt hogere piekhelderheid door microlenzen
• Nieuws: Hisense toont UX-miniledtelevisie met piekhelderheid tot 2500cd/m²
• Nieuws: TCL gaat dit jaar QD-oled-tv introduceren
• Nieuws: Signify brengt Philips Hue Sync-app voor Samsung-tv's uit voor 130 euro

Processors

Zowel AMD als Intel hebben nieuwe processors aangekondigd tijdens de CES. AMD onthulde zijn Ryzen 7000-apu's voor laptops, waaronder modellen met een nieuwe AI-engine die AI-berekeningen moet versnellen. Datzelfde bedrijf kwam met zijn eerste laptop-cpu's op basis van chiplets en nieuwe Ryzen 7000X3D-desktopprocessors met extra 3D V-Cache. Intel breidde zijn 13th Gen Core-serie uit met nieuwe laptopchips, niet-overklokbare desktopprocessors en nieuwe cpu's die enkel beschikken over energiezuinige E-cores.

Gerelateerd:

• Nieuws: Intel completeert 13th Gen Core-cpu's voor desktops met E-cores voor locked i5's
• Nieuws: AMD introduceert drie nieuwe Ryzen 7000-cpu's met lager stroomverbruik
• Nieuws: Intel kondigt 13th Gen Core-laptopprocessors aan met maximaal 24 cores
• Nieuws: AMD introduceert eerste Zen 4-laptop-cpu's met Ryzen AI-engine en RDNA3-gpu
• Nieuws: Nieuwe N-serie processors van Intel heeft alleen maar E-cores
• Nieuws: AMD brengt in februari drie Ryzen 7000X3D-desktopprocessors met 3D V-Cache uit
• Nieuws: Intel kondigt H770- en B760-chipsets voor moederborden aan

Videokaarten

Voor videokaarten was de CES dit jaar relatief rustig. Nvidia had het meeste nieuws, met zijn RTX 40-laptopvideokaarten en een RTX 4070 Ti voor desktops. De eerstgenoemde laptopserie komt beschikbaar in vijf verschillende modellen, van de RTX 4050 tot en met de RTX 4090. De RTX 4070 Ti is in feite de eerder geannuleerde RTX 4080 12GB, maar dan met een andere naam en een (iets) lager prijskaartje. AMD toonde tijdens de CES alleen een aantal nieuwe laptopvideokaarten op basis van de RDNA3-architectuur. Deze gpu's komen beschikbaar in de RX 7000M- en RX 7000S-series, waarbij laatstgenoemde een iets lager stroomverbruik krijgt.

Gerelateerd:

• Review: Nvidia GeForce RTX 4070 Ti - De gedegradeerde 4080
• Nieuws: AMD kondigt eerste Radeon RX 7000-laptop-gpu's op basis van RDNA 3 aan
• Nieuws: Nvidia brengt in februari vijf GeForce RTX 40-videokaarten voor laptops uit
• Nieuws: Nvidia GeForce RTX 4070 Ti komt 5 januari uit voor 799 dollar
• Nieuws: ASUS introduceert GeForce RTX 4080 Noctua Edition met twee 120mm-fans
• Nieuws: Nvidia geeft GeForce Now 3080-gebruikers gratis upgrade naar RTX 4080-kaarten

Laptops

Op laptopgebied was er weer veel te zien tijdens de CES. Verschillende fabrikanten, waaronder ASUS, Acer, Dell, Lenovo en Razer, toonden bijvoorbeeld laptops met de eerdergenoemde nieuwe processors en videokaarten van AMD, Intel en Nvidia. Ook oledschermen vonden dit jaar veelvuldig hun weg naar laptops op de CES. Daarnaast werden ook de nodige opvallende laptops getoond. Zo kwam Lenovo met een Yoga Book die beschikt over twee aan elkaar bevestigde 13,3"-oledschermen, naast een ThinkBook Plus Twist met draaibaar E Ink- en oledscherm. Acer had een laptop met scherm voor brilloos 3d en Samsung Display toonde een 10,5"-scherm dat kan uitschuiven tot 12,4 inch.

Gerelateerd:

• Preview: Twee keer twee schermen - Dualscreenlaptops van Lenovo op CES
• Preview: 3d-schermen zijn terug - Displays met diepte en zonder bril
• Nieuws: Lenovo presenteert ThinkBook Plus Twist met draaibaar E Ink- en oledscherm
• Nieuws: Acer geeft 1100 euro kostende Swift Go-laptop 3200x2000-oledscherm op 120Hz
• Nieuws: ASUS stopt Zen4- en RDNA3-hardwrae in gamelaptops en geeft gamechromebook i7-cpu
• Nieuws: Lenovo introduceert Yoga Book met twee aan elkaar bevestigde 13,3"-oledschermen
• Nieuws: Razer brengt Blade 16 met optie voor miniledscherm en Blade 18-laptop uit
• Nieuws: LG presenteert nieuwe Gram-laptops met oledschermen
• Nieuws: Alienware-gamelaptops krijgen RTX 40-kaarten, Intel 13-cpu en rgb-touchpad
• Nieuws: Dell voorziet instapgamelaptops G15 en G16 van 55W-processors van 13e generatie
• Nieuws: Samsung Display toont vouwbaar 10,5"-scherm dat tot 12,4"-scherm kan uitschuiven
• Nieuws: ASUS voorziet nieuwe ROG-laptops van RTX 40-gpu's en nieuwe AMD- en Intel-cpu's
• Nieuws: Lenovo's 2023-gamelaptops krijgen gezichtstracking en 'AI-chip' voor meer fps
• Nieuws: MSI toont nieuwe Stealth-laptops met verbeterd koelsysteem

Smartphones

Op het gebied van smartphonenieuws was het dit jaar rustig tijdens de CES. Het opvallendste nieuws kwam van het Wireless Power Consortium. Dat kondigde de Qi2-standaard aan. Deze universele standaard voor draadloos opladen wordt gebaseerd op Apples MagSafe en wordt 'voor de feestdagen' geïntegreerd in smartphones en opladers.

Lenovo introduceerde daarnaast zijn eerste Motorola ThinkPhone, die is gebaseerd op zijn ThinkPad-laptops. Datzelfde bedrijf toonde de Motorola Defy, die als eerste smartphone de satellietnoodberichtendienst van Bullitt ondersteunt. Qualcomm introduceerde daarnaast Snapdragon Satellite, een dienst waarmee smartphonemakers eveneens satellietnoodberichten kunnen aanbieden op hun toestellen. Samsung onthulde zijn Galaxy A14 5G. Vermoedelijk is dat de goedkoopste 5G-smartphone in zijn line-up voor 2023. Ook TCL kwam met een budgetsmartphone, die beschikt over een 90Hz-scherm en een groot 6,75"-lcd.

Gerelateerd:

• Nieuws: Qi2-standaard voor draadloos laden wordt gebaseerd op Apple MagSafe
• Nieuws: Lenovo kondigt eerste Motorola ThinkPhone aan
• Nieuws: Komende Motorola Defy wordt eerste telefoon met satelliet-sms-dienst van Bullitt
• Nieuws: Qualcomm introduceert Snapdragon Satellite voor noodberichten via satellieten
• Nieuws: TCL kondigt budgetsmartphone aan met 90Hz-scherm en 5010mAh-accu
• Nieuws: Samsung kondigt vermoedelijk zijn goedkoopste 5G-telefoon aan voor België

Monitoren

Ook in 2023 werden er volop monitoren getoond tijdens de CES. ASUS toonde bijvoorbeeld de eerste 540Hz-gamingmonitor met TN-paneel en verschillende oledschermen. Alienware kwam op zijn beurt met een ips-scherm met 500Hz-refreshrate, terwijl moederbedrijf Dell verschillende nieuwe UltraSharp-monitoren uit de doeken deed. Samsung toonde een '8k'-ultrawidescherm met een resolutie van 7680x2160 pixels, en Acer toonde een 45"-ultrawide met een oledpaneel en resolutie van 3440x1440 pixels. HP kwam ook met een 45"-monitor, maar die had een resolutie van 5120x1440 pixels en biedt hetzelfde schermoppervlak als twee 1440p-schermen van 24 inch.

• Preview: Oledmonitoren op CES 2023 - Breekt oled eindelijk door?
• Nieuws: ASUS kondigt 540Hz-gamingmonitor en 1440p-scherm met oledpaneel aan in ROG-serie
• Nieuws: Acer presenteert monitoren met oledscherm
• Nieuws: Alienware introduceert ips-monitor met 500Hz-paneel
• Nieuws: Samsung toont ultrawidemonitor met 7680x2160 pixels en 49"-oledmonitor
• Nieuws: Dell presenteert nieuwe UltraSharp-monitors waaronder een met 6144x3456 pixels
• Nieuws: HP introduceert 45"-superwide met 5120x1440 pixels
• Nieuws: ASUS geeft ProArt Display-oledmonitor hogere piekhelderheid van 700cd/m²

Computerspul

Op de CES werden als vanouds verschillende componenten getoond. Meerdere bedrijven deden demo's met hun eerste M.2-ssd's met PCIe 5.0-interface voor hogere doorvoersnelheden. Deze moeten later dit jaar beschikbaar komen. We brachten ook de aankondigingen van een aantal pc-behuizingen, waaronder de Y40 van HYTE en InWin-behuizingen die zijn bedoeld voor kinderen, naast aankondigingen van randapparatuur als soundbars, muizen en toetsenborden.

Gerelateerd:

• Nieuws: Preview van eerste PCIe 5.0-ssd toont snelheden tegen 10GB/s
• Nieuws: MSI toont PCIe 5.0-ssd's in Spatium M570-serie met leessnelheden tot 12GB/s
• Nieuws: Adata toont PCIe 5.0-ssd met ingebouwde ventilator
• Nieuws: ASUS ROG Azoth-gamingtoetsenbord krijgt verwisselbare switches en gasketmount
• Nieuws: HYTE introduceert Y40-ATX-behuizing met glazen panelen aan voor- en zijkant
• Nieuws: InWin brengt ATX- en mini-ITX-behuizingen met bestickering voor kinderen uit
• Nieuws: Razer introduceert pc-soundbar die geluid aanpast aan positie gebruiker
• Nieuws: ASUS introduceert draadloze ROG Harpe Ace Aim Lab-gamingmuis van 54 gram

Automotive

Tijdens de CES zijn er meerdere ontwikkelingen getoond op het gebied van automotive. Zo lieten Sony en Honda een prototype van de elektrische auto waar zij samen aan werken, zien. Deze moet in 2026 uitkomen. Ook toonde het Nederlandse Lightyear een tweede automodel dat rijdt op zonne-energie, de Lightyear 2. Deze moet minder dan 40.000 euro kosten. De productie begint in 2025.

Daarnaast toonde Volkswagen een ID.7-sedan met actieradius van rond de 700km. Mercedes-Benz werkt daarnaast aan een netwerk van snelladers en Samsung Display kondigt beeldschermen voor gebruik in auto's aan. Verder bracht Google zijn Android Auto-herontwerp uit. Deze werd eerder al aangekondigd, maar is nu beschikbaar voor alle gebruikers.

Gerelateerd:

• Nieuws: Lightyear 2-zonneauto kost minder dan 40.000 euro en productie begint in 2025
• Nieuws: Honda en Sony tonen prototype van hun elektrische auto die in 2026 uitkomt
• Nieuws: Elektrische Volkswagen-sedan ID.7 krijgt actieradius van 'circa' 700 kilometer
• Nieuws: Google brengt Android Auto-herontwerp met splitscreen-lay-out uit
• Nieuws: Samsung werkt aan beeldschermen voor in zelfrijdende auto's
• Nieuws: Mercedes-Benz werkt aan wereldwijd snellaadnetwerk met 10.000 laders tot 350kW

Overig

HTC introduceerde tijdens de CES ook zijn Vive XR Elite. Deze mixedrealityheadset moet gaan concurreren met de Quest Pro van Meta en gaat 1449 euro kosten. Sony toonde op zijn beurt Project Leonardus, een prototype van een cirkelvormige controller die gericht is op toegankelijkheid en bedoeld is voor gamers met een lichamelijke beperking. Alienware en ASUS kwamen met traditionelere gamecontrollers. Daarbij toonde Razer een hoofdsteun met ingebouwde surroundspeakers, terwijl Panasonic een nieuwe fullframecamera introduceerde.

Sony claimt verder dat de PS5 vanaf nu veel beter leverbaar zal zijn. De console kwam twee jaar geleden uit, maar was tot op heden moeilijk verkrijgbaar. We publiceerden ook een preview van de komende PlayStation VR2-headset, die in februari uitkomt voor 600 euro.

Gerelateerd:

• Preview: PlayStation VR 2 - Misschien wel de beste VR-bril van dit moment
• Nieuws: HTC introduceert Vive XR Elite-mixedrealityheadset die 1449 euro gaat kosten
• Nieuws: Sony presenteert prototype cirkelvormige PS5-controller voor toegankelijkheid
• Nieuws: Dell toont Alienware Concept Nyx-controller met trackpad en aanpasbare triggers
• Nieuws: ASUS komt met ROG Raikiri Pro-controller met ingebouwd 1,3"-oledscherm
• Nieuws: Razer toont Project Carol-hoofdsteun met ingebouwde surroundspeakers en haptics
• Nieuws: Sony claimt dat PS5 vanaf nu beter leverbaar zal zijn
• Nieuws: Samsung toont draadloze lader voor telefoons met ingebouwde smarthomebediening
• Nieuws: Roborock brengt drie S8-robotstofzuigers uit met dweilfunctie en 6000Pa zuiging
• Nieuws: Fossil komt met tweede horloge in Gen 6-lijn met E Ink-scherm

De Europese Unie was in het vorige decennium wereldwijd goed voor de meeste waterstofpatenten. Binnen de EU was Nederland de op twee na grootste aanvrager van waterstofoctrooien. Daarnaast was er een flinke stijging in het aantal elektrolysepatentaanvragen.

De Europese Unie was goed voor 28 procent van alle waterstofpatentaanvragen, gevolgd door Japan met 24 procent en de Verenigde Staten met 20 procent. Dat blijkt uit een rapport van het Europees Octrooibureau EPO en het Internationaal Energieagentschap IEA. Nederlandse instellingen vroegen 3 procent van de wereldwijde octrooien aan. Van de EU-lidstaten vroegen alleen Duitsland en Frankrijk met respectievelijk 11 en 6 procent meer octrooien aan. België wordt niet in het rapport genoemd.

In Nederland is Shell de grootste aanvrager voor waterstofpatenten, met de focus op het produceren van waterstof op basis van aardgas en andere fossiele brandstoffen. Ook vroeg het bedrijf patenten aan om met hydrogen biobrandstoffen te kunnen verrijken. Shell vroeg in de onderzochte periode 63 patentfamilies aan. De Nederlandse tak van het Saudi-Arabische Sabic vroeg 39 patentfamilies aan en Philips vroeg 22 patentfamilies aan. De meeste patenten kwamen uit bedrijven gevestigd in Amsterdam, Den Haag en Eindhoven.

Voor het rapport keken EPO en IEA naar het aantal aangevraagde waterstofpatenten voor in de periode van 2011 tot en met 2020, waarbij een patent bij minimaal twee patentkantoren moest zijn aangevraagd. De meeste octrooiaanvragen hadden te maken met de productie van waterstof. Nu wordt waterstof nog vooral vervaardigd met fossiele brandstoffen. Bij de patentaanvragen waren er echter twee keer zoveel aanvragen voor lage-uitstootinnovaties tegenover innovaties op basis van bestaande productietechnieken.

Het milieu speelde dan ook een belangrijke rol bij de innovaties; bijna 80 procent van de aangevraagde octrooien had zorgen om het klimaat als reden voor het ontwikkelen van het patent. Dat is ook te zien in het aantal aangevraagde elektrolysepatenten, dat in 2020 een sterke stijging zag. Volgens de gegevens van EPO en IEA wordt Europa nu de aantrekkelijkste regio wereldwijd om te investeren in elektrolyseproductiecapaciteit.

Hoewel er meer patenten zijn in de productie van waterstof, zien de twee organisaties dat het aantal octrooiaanvragen voor eindgebruik nog tegenvalt. Er is nog wel groei als het gaat om waterstofauto-octrooien, voornamelijk in Japan, maar dergelijke groei is bijvoorbeeld nog niet te zien in de luchtvaartsector, energieopwekking en verwarming, zeggen EPO en IEA. Wel zijn er meer octrooien aangevraagd om staal te produceren zonder emissie-uitstoot.

Nederland zal pas voor de invoering van een digitale euro stemmen als die niet alleen aan privacyvoorwaarden voldoet, maar ook 'duidelijke voordelen' met zich meebrengt. Nederland staat ook open voor een op tokens gebaseerde digitale valuta, schrijft minister Kaag.

Minister Sigrid Kaag van Financiën bespreekt de digitale euro volgende week tijdens een bijeenkomst van de Eurogroep en de Ecofinraad. In haar agenda heeft Kaag haar meningen genoteerd over de digitale euro, een onderzoeksproject van de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank. Kaag schrijft dat de EC in het tweede kwartaal van 2023 een wetsvoorstel wil voorleggen aan de lidstaten over de digitale euro. Het is voor het eerst dat er zo'n concrete datum wordt genoemd. In de wet wordt al direct bepaald of de digitale valuta er komt en hoe die eruit komt te zien.

Kaag schrijft dat Nederland alleen vóór de invoering zal stemmen onder een paar voorwaarden. Ten eerste moeten er 'duidelijke voordelen zijn voor consumenten, bedrijven en de bredere economie'. Daarnaast vindt Kaag dat 'de privacy moet worden gewaarborgd'. Dat heeft de minister al eerder geëist, maar er is nooit verder gezegd wat die abstracte eis in de praktijk moet inhouden. Kaag wil bijvoorbeeld ook als voorwaarde stellen dat de digitale euro 'overeenstemming heeft met het antiwitwasraamwerk', maar daarvoor is per definitie een privacyinbreuk nodig. De afweging tussen die twee belangen blijft een grote onbekende factor in de ontwikkeling van de munt. Kaag wil tot slot ook dat de digitale euro 'waarborgen heeft voor de financiële stabiliteit' en dat hij niet 'programmeerbaar' is. Daarmee komt Kaag tegemoet aan een wens van de Tweede Kamer, die daar eerder met een motie toe had opgeroepen.

Ook over dat laatste is de minister niet duidelijk. Een opvallende nieuwe ontwikkeling is wel dat Kaag nu zegt dat Nederland openstaat voor een op tokens gebaseerde valuta. Voorheen was het heersende beeld van de digitale euro dat het zou gaan om een op rekening gebaseerde munt, vergelijkbaar met een commerciële bankrekening met giraal geld. De Raad van de Europese Unie en het Europees Parlement moeten bij de stemming bepalen welke vorm de euro krijgt.

Wat is de digitale euro?

De digitale euro bestaat nog niet. Het project bevindt zich nog in de onderzoeksfase van de Europese Centrale Bank. Verschillende landen experimenteren al met digitale centralebankvaluta. Dat zijn digitale munten die direct door een centrale bank worden uitgegeven, vergelijkbaar met contant geld. Zulk chartaal geld is een tegenpool van giraal geld, dat door commerciële banken wordt aangeboden; dat laatste is een schuld die een bank aan een rekeninghouder heeft.

Met een digitale valuta heeft een centrale bank direct invloed op de rentestandCentralebankvaluta hebben als voordeel dat een centrale bank direct invloed op de koers kan uitoefenen door de rente te verhogen of te verlagen. Centrale banken willen ook dergelijke digitale valuta om grip te kunnen houden op de financiële sector, waarin fintechstart-ups en grote techbedrijven zich steeds meer roeren met steeds minder financieel toezicht. Er is ook veel kritiek op centralebankgeld, omdat niet duidelijk is hoeveel privacy burgers daarmee hebben en hoeveel invloed overheden kunnen uitoefenen op de beschikbaarheid van geld en op uitgiftepatronen.

Tweakers schreef vorig jaar een achtergrondartikel over de digitale euro waarin wordt beschreven hoe zo'n munt er praktisch en economisch uitziet, waarom centrale autoriteiten hem willen en welke andere landen er nog meer aan werken.

Update: in het artikel stond aanvankelijk dat minister Kaag wilde dat de digitale euro wel programmeerbaar wordt. Dat is fout: de minister wil als voorwaarde dat dat juist niet zo is. Daarmee volgt Kaag de wens van de Tweede Kamer.

Apple is van plan om vanaf 2025 een eigen bluetooth- en wifichip te gebruiken in iPhones, waar het nu nog een Broadcom-chip gebruikt. Zo wil de smartphonemaker minder afhankelijk worden van andere bedrijven. Dat zeggen bronnen van Bloomberg-analist Mark Gurman.

De smartphonemaker werkt naar verluidt al langer aan bluetooth- en wifichips voor in iPhones, maar volgens Gurmans bronnen moeten in 2025 de eerste telefoons verschijnen met de bluetooth- en wifichip. Daarna blijft Apple nog klant bij Broadcom: iPhones gebruiken bijvoorbeeld draadloosladenchips van Broadcom, maar Apple zou ook aan eigen versies van deze chips werken.

Broadcom wilde tegenover Bloomberg niet reageren, maar eerder zei de ceo van het bedrijf, Hock Tan, wel dat hij ervan overtuigd is dat Apple klant van het bedrijf zal blijven. Hij zei te geloven dat Broadcom de beste technologie en de beste waarde kan bieden aan klanten. Klanten zouden daarom geen reden hebben om naar alternatieven te zoeken.

Apple wil sinds een aantal jaar zijn afhankelijkheid van chipfabrikanten verkleinen en ontwikkelde daarom bijvoorbeeld eigen socs voor zijn producten. Het bedrijf werkt ook aan een eigen modem voor in iPhones, waarvoor het Intels modemdivisie overnam. Gurmans bronnen zeggen dat Apple verwacht die modem eind volgend jaar of begin 2025 klaar te hebben. Die Qualcomm-vervanger had dit jaar gepresenteerd moeten worden, maar het ontwikkelen van de chip duurt langer dan verwacht. Zo zouden er onder meer problemen zijn met oververhitting en de accuduur.

De smartphonefabrikant zou de eigen modem geleidelijk willen invoeren, in eerste instantie bij het topmodel. Het zou dan drie jaar duren voor het geen producten meer verkoopt met een Qualcomm-modem. Na 2025 moet een gecombineerde chip verschijnen met wifi, bluetooth en een modem.

Apple is een grote klant van Broadcom en Qualcomm, waardoor het naderende afscheid een grote klap kan betekenen voor deze twee bedrijven. Apple zou verantwoordelijk zijn voor 20 procent van Broadcoms omzet, ofwel 7 miljard dollar in het vorige boekjaar. Bij Qualcomm zou Apple goed zijn voor 22 procent van de omzet, bijna 10 miljard dollar. Qualcomm zei eerder al te verwachten dat zijn Apple-omzet in het boekjaar 2025, dat op 1 oktober 2024 begint, 'minimaal' zou zijn.

GitHub gaat het mogelijk maken bepaalde repository's automatisch te scannen op kwetsbaarheden. Met 'default setup' kunnen programmeurs direct in Python-, JavaScript- en Ruby-repo's zien of er mogelijke zwakheden in hun code zitten.

Default setup maakt het volgens GitHub mogelijk om codescanning automatisch aan te zetten, in plaats van dat dat achteraf per repo moet worden opgezet via een yaml-configuratiebestand. De functie is per direct beschikbaar vanuit het instellingenmenu, waar ook andere codescans en -analyses kunnen worden ingeschakeld.

Gebruikers kunnen met de nieuwe optie de CodeQL-analyse die GitHub al aanbiedt, uitbreiden naar 'standaard'. Dat betekent dat alle publieke repo's van een gebruiker direct worden geanalyseerd volgens dezelfde CodeQL-analyse. Het blijft daarnaast mogelijk om de instellingen te wijzigen via yaml.

Voorlopig is de feature alleen in te zetten voor Python, JavaScript en Ruby. In de toekomst wil GitHub alle andere talen toevoegen die ook in CodeQL werken. Dat gebeurt in het komende half jaar, op basis van populariteit van de programmeertaal en van hoe makkelijk de feature kan worden omgebouwd voor die talen, schrijft GitHub.

De functie is gratis te gebruiken voor alle publieke repository's, maar voor private repo's moet een Advanced Security- of een Enterprise-pakket worden afgesloten.

GitHub implementeerde CodeQL-analyse in 2019 nadat het platform Semmle had overgenomen. Een jaar later werd codescanning algemeen beschikbaar voor alle publieke repo's. Onlangs bracht GitHub een feature uit die het Dependabot noemt. Die scant repo's op de aanwezigheid van tokens en keys.

De Fairphone 2 uit 2015 krijgt in maart zijn laatste software-update. De makers geven het toestel dan een laatste Android 10-update, maar daarna komen er geen bug- of securityfixes meer voor het toestel.

De laatste update komt volgens de makers in maart van dit jaar. Daarna blijft de telefoon nog wel bruikbaar, maar zonder nieuwe bugfixes en zonder nieuwe securityupdates. De makers waarschuwen voor het gebruiken van apps waarin gevoelige data staat. Ook zeggen de makers dat er waarschijnlijk een moment komt dat apps van derde partijen zoals banken niet meer werken.

Fairphone zegt dat het voorlopig nog bepaalde reserveonderdelen voor het toestel blijft verkopen. Het bedrijf noemt die voorraad eindig, maar zegt niet wanneer het verwacht geen onderdelen meer beschikbaar te hebben.

Het bedrijf wijst gebruikers er ook op dat ze alternatieve besturingssystemen zoals LineageOS of /e/OS kunnen gebruiken. Die worden nog wel ondersteund. Ook kunnen gebruikers hun toestel inleveren bij Fairphone voor een voucher waarmee ze korting krijgen op een nieuw toestel.

De Fairphone 2 kwam in oktober 2015 op de markt. Daarmee heeft het toestel meer dan zeven jaar aan updates gekregen, wat voor Android-toestellen erg lang is.

Een belangrijke raketlancering van Virgin Orbit is in de nacht van maandag op dinsdag mislukt. Virgin Orbit zou met een raketvliegtuig voor het eerst satellieten lanceren vanuit West-Europa, maar de payload is niet in een baan om de aarde gekomen.

Virgin Orbit lanceerde op maandagavond de Start Me Up-missie vanuit Cornwall in Zuidwest-Engeland. De missie zou de eerste vlucht vanuit West-Europa moeten worden waarbij satellieten in een baan om de aarde werden gebracht. Virgin Orbit lanceert raketten vanaf een Boeing 747-vliegtuig. Dat ging vijf keer goed. Die eerdere missies lanceerden vanaf de Mojave Air and Space Port in Noord-Amerika.

Het vliegtuig, Cosmic Girl, steeg 23.02 uur Nederlandse tijd op. Een uur later, boven de zuidwestelijke kust van Ierland, liet het vliegtuig de LauncherOne-raket los. De eerste trap deed zijn werk naar behoren. Na 3,5 minuut koppelde de twee rakettrappen los van elkaar en ontstak de tweede trap. Op dat punt mislukte de missie.

Virgin Orbit noemde de missie in een inmiddels verwijderde tweet eerst nog succesvol, maar inmiddels erkent het bedrijf dat de missie is mislukt. Ergens tijdens de vijf minuten durende ontbranding van de tweede trap is er 'een abnormaliteit' ontstaan, waardoor dat deel van de raket verloren is gegaan en in de Atlantische Oceaan is gevallen. Wat er precies mis ging, zegt Virgin Orbit niet. Het bedrijf zegt daar nog onderzoek naar te doen.

Met de mislukte lancering is ook de lading verloren gegaan. Tijdens de missie zouden negen satellieten de ruimte in worden gebracht. Dat waren satellieten van het Britse ruimteagentschap, de luchtmacht, de landelijke en de Amerikaanse luchtvaartautoriteit en het Amerikaanse onderzoeksinstituut NRO.

Naast het verlies van de satellieten is de missie ook moreel een zware klap voor Virgin Orbit. Dat bedrijf, dat oorspronkelijk is voortgekomen uit Virgin Galactic, verliest veel geld en kan nieuwe klanten goed gebruiken. De laatste paar lanceringen leek het bedrijf op weg om een succesvolle lanceeraanbieder te worden, maar de mislukking van Start Me Up vertraagt dat proces waarschijnlijk. Ook voor het Verenigd Koninkrijk is de mislukking een zware klap. Sinds de Brexit probeert het land een eigen ruimtevaartindustrie op te zetten, omdat het minder makkelijk mee kan doen aan bepaalde ESA-programma's zoals Galileo. Het VK wilde bijvoorbeeld eerder al een eigen Starlink-concurrent en satellietnavigatiesysteem opzetten. Lanceringen die vanaf het eiland plaatsvinden zijn daarom niet alleen praktisch interessant, maar hebben ook een grote symbolische waarde voor het land.

Meta stopt binnenkort met de ondersteuning van de originele Quest-vr-headset. De headset blijft wel bruikbaar, maar krijgt geen nieuwe functies meer. Security- en bugfixes blijven tot 2024 beschikbaar, maar sommige bestaande sociale features verdwijnen sneller.

Dat schrijft Meta in een e-mail aan gebruikers, die enkele tweakers hebben ontvangen. Het bedrijf zegt dat het in de toekomst geen nieuwe features meer uitbrengt voor de Quest-headset. Daarbij noemt Meta geen harde datum, maar het bedrijf impliceert dat de verandering per direct wordt doorgezet. Er verdwijnen ook verschillende functies van de headset. Zo kunnen gebruikers niet lang een party opzetten of zich daarbij aansluiten. Ook dat lijkt per direct te gebeuren.

Vanaf 5 maart van dit jaar is het ook niet meer mogelijk Meta's metaversewereld Horizon Home te gebruiken. Vanaf dat moment is het niet meer mogelijk de huizen van andere gebruikers te bezoeken of anderen uit te nodigen in een eigen huis, de centrale hub waar metaversegebruikers samen kunnen komen.

Meta schrijft dat de Quest 1 verder nog wel bruikbaar blijft maar dat het slechts geen nieuwe features meer uitbrengt. Het bedrijf brengt nog een jaar 'kritieke bugfixes en securitypatches' uit. Dat doet het tot 2024.

De originele Quest 1 kwam in mei 2019 uit. Meta noemt geen specifieke reden waarom het stopt met de ondersteuning voor de headset. Het bedrijf zegt alleen 'naar te toekomst te kijken', maar verdere details ontbreken. Meta bracht in oktober vorig jaar de Meta Quest Pro uit, een dure headset die de opvolger was van de Quest 2, die zelf twee jaar daarvoor uit kwam.