De zelf opgestelde deadline van twee jaar is niet gehaald − de coronapandemie zal ongetwijfeld aan het uitstel hebben bijgedragen − maar na ruim drie jaar hebben alle Ziggo-klanten toegang tot het 1Gbit/s-abonnement. Sinds VodafoneZiggo in oktober 2019 aankondigde heel Nederland van Docsis 3.1 te willen voorzien, is niet alleen ons internetgebruik flink veranderd door covid, maar is de Nederlandse markt voor vast internet ook anders. Zo heeft de aanleg van glasvezel vooral door KPN, T-Mobile en Delta een flinke impuls gekregen. Steeds meer Nederlanders krijgen daardoor toegang tot symmetrische gigabitverbindingen die bovendien minder kosten dan Ziggo's internetpakketten, met uitzondering van aanbiedingen. Daarnaast wordt er op dit moment getest met 20Gbit/s-glasverbindingen, terwijl de huidige technische max bij coax 10Gbit/s lijkt te zijn met het Docsis 3.1-protocol.
We vragen VodafoneZiggo daarom naar de huidige staat van het hybride glasvezelcoaxnetwerk, zoals de provider het noemt, en de toekomst van coax. We spraken met Leo-Geert van den Berg, nu zeven jaar director fixed networks en daarmee verantwoordelijk voor de hele vaste infrastructuur van VodafoneZiggo, van de datacenters van de provider tot aan het kastje bij de klant thuis.
Docsis
Docsis, kort voor Data Over Cable Service Interface Specification, is het protocol waarmee aanbieders als Ziggo internet kunnen leveren via de coaxkabel. Het gros van Ziggo's netwerk is glasvezel, alleen het deel van de wijkkast naar de modem is coax. Ziggo gebruikt nu Docsis 3.1, waarmee theoretische snelheden tot 10Gbit/s down en 2Gbit/s up mogelijk zijn. Met de volgende stap, Docsis 4.0, zijn uploads van 6Gbit/s mogelijk. Tweakers schreef eerder een achtergrondartikel over Docsis 3.1.
Hoe zag de overgang naar Docsis 3.1 en het huidige 1Gbit/s-abonnement eruit?
"Dat was een grote klus, waarbij we in een aantal jaren tijd het netwerk geüpgraded hebben om ervoor te zorgen dat we uiteindelijk die gigabitsnelheden konden aanbieden, maar daarbij ook gelijk meer capaciteit op het netwerk en een betere kwaliteit creëerden. Met de upgrade hebben we veel oude onderdelen in het netwerk vervangen door nieuwe onderdelen. Uiteindelijk zijn er 7,3 miljoen connectoren in de straatkasten, 1,7 miljoen aansluitkabels en 440.000 versterkers vervangen. In december hebben we in Soest de laatste regio aangesloten."
"Naast het vervangen van die hardware, zijn we van Docsis 3.0 naar Docsis 3.1 gegaan. Met dat nieuwe protocol kunnen we hogere snelheden, lagere latency en hogere betrouwbaarheid bieden. Daarvoor moet je een juiste modem hebben met de juiste chipset die ook het protocol aankan. Dus naast dat we het netwerk vervangen en Docsis 3.1 uitrollen, hebben we nieuwe modems geïntroduceerd aan klanten die hogere snelheden willen hebben. Sinds vorig jaar zijn we ook actiever grotere groepen klanten Docsis 3.1-modems aan het geven. Dus ook aan abonnees die niet een gigabitabonnement hebben. We zien namelijk dat die Docsis 3.1-modems de beste modems zijn, waar klanten thuis ook betere wifi mee hebben."
:strip_exif()/i/2005651622.jpeg?f=thumblarge)
"Om de gigabitsnelheden te kunnen aanbieden, moesten we ook bandbreedte creëren in ons frequentiespectrum. Daarom hebben we ons frequentiespectrum met Docsis 3.1 uitgebreid van 900MHz naar 1,2GHz. Dat frequentiespectrum gebruiken we om zowel internet- als radio- en tv-signalen door te geven. De uitbreiding van het frequentiespectrum en de recente overstap van analoge tv en radio naar DVB-C-kanalen (één analoog tv-kanaal neemt evenveel ruimte in als acht DVB-C-tv-kanalen), zorgt voor extra ruimte in dat spectrum om bijvoorbeeld meer gigabitdiensten te kunnen aanbieden, of meer televisiediensten. Dat is de keuze die wij met ons coaxnetwerk kunnen maken. We hebben een bepaalde hoeveelheid spectrum. We kunnen een stukje gebruiken voor internet en een stukje voor tv. Hoeveel ruimte pakken we waarvoor?"
Nu Docsis 3.1 is uitgerold in Ziggo's netwerk, kunnen jullie een gigabitverbinding aanbieden met als maximale upload 75Mbit/s voor consumenten. Docsis-ontwikkelaar CableLabs zegt echter dat met Docsis 3.1 downloadsnelheden van 10Gbit/s en uploadsnelheden van 2Gbit/s mogelijk zijn. Hoe zit dat?
"Technisch zijn op ons netwerk downloadsnelheden van 10Gbit/s en uploadsnelheden van 1,5Gbit/s mogelijk, maar we kijken vooral naar wat onze klanten nodig hebben en waar we in de buurt van ons plafond komen. Wat we nu zien, is dat de verhouding van het verbruik van data ongeveer 10 tot 1 is, dus dat er gemiddeld tien keer meer downstreamdata wordt gebruikt dan upstream, iets dat CableLabs ook zegt."
"Binnen het frequentiespectrum alloceren we bandbreedte voor het downstreamdeel, voor het upstreamdeel en voor radio en televisie. We kijken waar het optimum zit, want als je het één doet, dan kan je het ander niet meer doen. Wat blijkt? In die upstream komt 99 procent van onze klanten nooit bij dat plafond. Dus met de manier waarop we ons frequentiespectrum nu hebben verdeeld, hebben bijna alle klanten genoeg capaciteit om te doen wat ze willen doen: ze zitten nooit aan de max van wat ze zouden kunnen gebruiken. Dat houden we nauwlettend in de gaten. Als de vraag naar bijvoorbeeld upstream omhooggaat, dan kunnen we die knop weer wat verder opendraaien, wetende dat dat ten koste gaat van andere diensten die je dan biedt. Elke keer is het de afweging van hoeveel tv-kanalen versus hoeveel downstream versus hoeveel upstream. En dan moet je er nog voor zorgen dat je de juiste modem bij de klant hebt en je je netwerk op het goeie niveau hebt gezet."
Dus het beschikbare frequentiespectrum is voor jullie nu het grootste struikelblok om niet bijvoorbeeld hogere uploadsnelheden te leveren?
"Ja, al klinkt 'struikelblok' te negatief. We zien dat met de manier waarop we het nu hebben ingericht, de klanten de diensten kunnen gebruiken die ze willen gebruiken en daarbij bijna nooit tegen dat plafond aan zitten. Natuurlijk zijn er altijd mensen die zeggen: 'Ja, ik kan met glasvezel hoger gaan.' Dat betekent dan dat je zo'n grote pijp je huis in krijgt, waar je in de meeste gevallen maar een klein stukje van gebruikt."
Maar als je kijkt naar de consumentenadviesprijzen op de sites van Ziggo en glasvezelaanbieders, dan zie je wel dat Ziggo relatief duur is. Bij T-Mobile Thuis heb je voor 45 euro 1Gbit/s symmetrisch, bij Ziggo heb je daar net het goedkoopste 100Mbit/s-abonnement voor.
"Vergelijken we dan wel appels met appels? Als je bij ons een dienst afneemt, is dat in veel gevallen samen met televisie en zit er dus meer in dan alleen een bepaalde download- of uploadsnelheid. Bij de keuze voor een abonnement spelen dus meer factoren een rol. En ja, het is een concurrerende markt en ja, onze marketingteams houden goed in de gaten wat er om ons heen gebeurt en hoe die prijzen zich verhouden tot elkaar. Verschillende bedrijven hebben verschillende prijsstrategieën; dat zijn keuzes. Belangrijk is dat je een goede prijs/kwaliteitverhouding biedt, anders heb je geen klanten."
Ziggo gebruikt nu niet de volledige capaciteiten van Docsis 3.1. Waarom zou de overstap naar Docsis 4.0 dan voor een snelheidswinst zorgen?
"Omdat Docsis 4.0 efficiënter omgaat met de frequentieruimte en omdat we die frequentieruimte gaan vergroten van 1,2GHz naar 1,8GHz. Die extra ruimte gebruiken we dan weer om richting die 10Gbit/s te kunnen gaan, samen met het efficiëntere Docsis 4.0. Daarnaast is deze nieuwe versie van het protocol stabieler en biedt het een lagere latency. Die drie factoren zijn relevant voor onze klanten en maken het nieuwe protocol interessant voor ons."
"Die sprong naar 1,8GHz is mogelijk dankzij nieuwe apparatuur en nieuwe technieken. Ook dit is weer zo'n meerjarentraject, waarbij we net als voor Docsis 3.1 door alle onderdelen van het netwerk heen moeten. Uiteindelijk stelt het ons in staat om 10Gbit/s-achtige diensten aan te kunnen bieden en genoeg ruimte te hebben voor alle televisiediensten die we willen aanbieden."
Wat moeten jullie aan het netwerk aanpassen om Docsis 4.0 te kunnen aanbieden?
"Ook voor de overstap naar Docsis 4.0 moeten we onderdelen in het netwerk aanpassen, vergelijkbaar met de vorige Docsis-stap. Klanten moeten ook weer een nieuwe modem hebben met de juiste chipset, bijvoorbeeld. Nu krijgen we de eerste Docsis 4.0-componenten in het lab en we zijn net begonnen met testen. Eind dit jaar verwachten we de eerste Docsis 4.0-modems te krijgen met de juiste chipsets, die we ook weer kunnen testen. Volgend jaar kunnen we dan een eerste veldtest doen. Na aanpassingen in het netwerk zijn we technisch gereed om de snelheden verder omhoog te doen, om uiteindelijk richting die 10Gbit/s te kunnen gaan."
'Je wil niet verrast worden door een splinternieuwe applicatie die tien keer zoveel capaciteit vraagt.'
"De vraag is hoe snel dat gaat. Daarbij staat de behoefte van de klant voor ons voorop. Wat zien wij dat de klant wat downstream en upstream betreft gebruikt en waar vraagt de klant om? Die twee vragen hangen vaak af van welke diensten er beschikbaar zijn en beschikbaar komen. Daarbij willen we de klant altijd één of twee stappen voor blijven, zodat wij altijd genoeg capaciteit hebben. Daarbij houden we de wifimarkt in de gaten en kijken we voortdurend naar de opkomst van nieuwe technologieën en toepassingen. Je wil niet verrast worden en dat er volgend kwartaal een splinternieuwe applicatie uitkomt die in één keer tien keer zoveel capaciteit vraagt."
"Op dit moment zien we vooral dat de 4k-streamingapps als Netflix, Disney+ en HBO Max voor de grootste groei zorgen, met zo'n dertig procent meer dataverbruik per jaar. Die groei wordt vooral veroorzaakt doordat in steeds meer huishoudens twee of drie parallelle videostreams lopen, dus van kinderen die op een tablet naar het een kijken en ouders die op de televisie iets anders kijken. Gaming is natuurlijk ook groeiende, maar die vragen nog niet zoveel capaciteit als streamingdiensten. We zien wel dat die gamestreamingdiensten steeds slimmer worden en daardoor meer gebruiken."
Telenet heeft gezegd Docsis 4.0 in 2024 aan de eerste klanten te willen aanbieden, is dat iets dat voor jullie ook mogelijk is?
"Wij zitten met dezelfde tijdlijn in ons hoofd. Alleen hebben wij nog niet een committed date genoemd. Telenet sluit andere contracten af met leveranciers, waardoor de roadmaps van elkaar kunnen verschillen. Binnenkort gaan we een eerste demo uitvoeren waarin we Docsis 4.0 laten zien. Zodra we het protocol in het veld hebben getest en ons comfortabel voelen dat het goed werkt, weten we ook meer over de roadmap waarmee we de eerste klanten op Docsis 4.0 willen aansluiten.
We hebben het met Docsis 4.0 over 10Gbit/s down en 6Gbit/s up, maar bij glasvezel wordt er al over 25GS-PON en 50GS-PON gesproken, met snelheden richting de 50Gbit/s symmetrisch. Is er ook een toekomst na Docsis 4.0?
"Er wordt nu al gekeken naar what's next: wat komt na Docsis 4.0? Er is nog geen officiële Docsis 5.0- of Docsis 6.0-roadmap, maar leveranciers voeren al de eerste testen uit met de technologie die na Docsis 4.0 komt. Afgelopen november werd in een CableLabs-meeting gesproken over 25Gbit/s als stip op de horizon. Dat is nog geen toezegging vanuit CableLabs en de industrie dat dat kan, maar er wordt al over nagedacht. Voordat we gebruik kunnen maken van dergelijke snelheden zijn we jaren verder."
:fill(white):strip_exif()/i/2005651624.webp?f=imagemedium)
glasvezelnetwerk in België aanleggen.
Andere Liberty Media-coaxbedrijven, zoals het Belgische Telenet, gaan op termijn over naar een ftth-glasvezelnetwerk. Is dat iets dat Ziggo overweegt?
"Uiteraard hebben wij daar ook naar gekeken, maar wij zien op dit moment geen reden om dat te doen. Wij zien dat we met het huidige netwerk, dat voor een groot deel al glasvezel is, genoeg capaciteit, kwaliteit en snelheid kunnen bieden voor onze klanten voor de komende jaren. Daarmee is er niet een directe reden voor ons om het bestaande netwerk te gaan verglazen."
'Wij zijn zeker niet antiglasvezel, integendeel.'
"Hoogbouwprojecten, zoals de Zalmhaventoren in Rotterdam, sluiten we wel aan op een end-to-endglasvezelnetwerk. Grote nieuwbouwprojecten met meer dan honderd huizen gaan we in de loop van dit jaar ook volledig met glasvezel aansluiten. Als er ergens een nieuwe wijk wordt gebouwd waar nog geen infrastructuur van ons ligt, dan kunnen we er maar beter meteen glasvezel leggen. Wij zijn zeker niet antiglasvezel, integendeel. We hebben ook al duizenden zakelijke klanten die volledig op glasvezel zitten."
Het is opvallend dat Telenet het wel gaat doen dan.
"We kijken naar de businesscase, naar de behoefte van de klant, naar de markt, naar de concurrentie en naar de staat van het netwerk... Het Nederlandse netwerk staat erom bekend dat het kwalitatief erg goed is. Vergelijk je ons netwerk met deze netwerken in andere landen, dan doen we het hier goed en is ons netwerk toekomstvast."
"Wat ook een rol speelt, is de vraag waarin we investeren. We kunnen ons geld maar een keer uitgeven. Als we het bestaande coaxnetwerk verder zouden verglazen, dan kost dat veel geld. Dat geld besteden we op dit moment liever om onze klanten meshwifi te geven of de all-IP-Next Mini-mediabox. Het is een investeringskeus: waar is de noodzaak het grootst om investeringen te doen en daar de slimme beslissingen te nemen."
Stel ik woon in een nieuwbouwflat of -wijk met glasvezel van Ziggo, dan zouden jullie op dat netwerk wellicht symmetrische 1Gbit/s-snelheden kunnen aanbieden. Is dat iets dat jullie overwegen?
'Bij grotere aantallen glasvezel-onlyklanten, gaan we mogelijk naar glasvezelspecifieke pakketten.'
"Op dit moment zijn de snelheden overal gelijk, ongeacht de kabel die je huis binnenkomt. De verwachting is dat dat de komende tijd nog wel even zo is. Maar bij grotere aantallen glasvezel-onlyklanten in ons netwerk, is de kans aanwezig dat wij naar glasvezelspecifieke pakketten toe gaan. Voor b2b maken we die differentiatie al, voor de consumentenmarkt doen we dat nog niet."
Eerder zei je dat DVB-C-tv een reden is waarom jullie niet 10Gbit/s down en 2Gbit/s up kunnen leveren via Docsis. Is dat ook waarom jullie vorig jaar de Mediabox Next Mini introduceerden, jullie eerste mediabox zonder coaxaansluiting?
"All-IP-tv is efficiënter en gebruikt minder bandbreedte dan DVB-C-tv. Uiteindelijk verwachten we alle televisiediensten via Docsis, dus via internet, te kunnen aanbieden. Maar we hebben nog veel apparatuur in het veld staan die nog een coaxaansluiting nodig heeft. Daarnaast zijn er ook nog veel mensen die lineaire televisie zonder mediabox kijken. Die overstap van DVB-C-tv naar all-IP-tv is dan ook een meerjarenproject waar je die oude apparatuur geleidelijk uitfaseert en nieuwe apparatuur introduceert. Belangrijk om te benadrukken is dat we ook in de toekomst lineaire televisie blijven aanbieden, maar dan via all-IP."
"We blijven ook nog wel een tijdje mediaboxen met coaxaansluitingen, zoals de Mediabox Next, verkopen. De overstap naar all-IP-tv is een evolutie, geen revolutie. Een groep waar we nog meer aandacht aan gaan geven, zijn klanten die nog niet op een van deze twee mediaboxen zitten. In het verleden had je bij Ziggo koopboxen, toen kon je bijvoorbeeld bij de MediaMarkt naar binnen lopen en daar kocht je een kastje. Veel mensen hebben die nog als tweede of derde box ergens in huis staan. Bij UPC hebben we ook huurkastjes die voor een deel nog aanwezig zijn. Doordat we zijn ontstaan uit al die kabelbedrijfjes die allemaal hun settopbox en modems hadden, heb je een behoorlijk diverse basis aan apparatuur. Uiteindelijk wil je toewerken naar die all-IP-staat, maar je kunt niet alles in één keer vervangen. Dat is simpelweg te duur, dus je moet dat in de loop der jaren stapje voor stapje, stukje voor stukje doen."
Het internetgebruik groeide natuurlijk al jaren, maar met de covidpandemie veranderde de manier waarop we internet gebruiken stevig. We gingen opeens niet meer naar kantoor en maakten ook overdag veel meer gebruik van internet. Wat voor impact had covid en het thuiswerken op jullie netwerk?
"De covidtijd was natuurlijk een interessante testcase voor ons om te zien hoe onze netwerken zouden reageren op thuiswerken en thuis leren, met veel gebruik van Teams, Zoom en andere vormen van videobellen. Die netwerken hebben zich goed gehouden. Wel ging het verbruik richting onze plafonds, met name het upstreamgebruik ging in één keer omhoog. Voor videobellen heb je 2,5Mbit/s nodig voor één stream in goede beeldkwaliteit. Dus als je vier parallelle streams tegelijk hebt, zit je met een upstream van 10Mbit/s goed."
Tot nu toe hebben we het vooral over de up- en downloadsnelheden van het coaxnetwerk gehad, maar bij abonnees kunnen ook andere zaken van belang zijn. Hoe zit het bijvoorbeeld met de latency van jullie netwerk? Zijn daar ontwikkelingen in?
"We zijn bezig om de latency verder te verbeteren om ervoor te zorgen dat de signalen sneller bij de modems komen. Docsis 3.1 zorgde al voor betere latency, net als Docsis 4.0 dat zal doen, maar binnen de 3.1-specificaties denken we met software-updates de latency te kunnen verlagen voor de modems en binnen onze datacenters."
"Wat we daarnaast aan de statistieken zien, is dat het netwerk in de afgelopen jaren stabiel is geworden. Het aantal verstoringen is significant verminderd. Die maandelijkse trendlijn zie je naar beneden gaan, op een continue basis. Dat doen we door verouderde apparatuur in het netwerk uit te schakelen en nieuwe apparatuur redundant te installeren. Daar gaat het grootste deel, ongeveer driekwart van onze investeringen in het netwerk naartoe: kwaliteit en capaciteit."
"Nu verschuift onze aandacht zich steeds meer naar de binnenhuissituatie bij de klant. Daar zit vaak nog oude apparatuur, oude kabeltjes, oude splitters, oude wandcontactdozen... Alle mooie voorbeelden van oude coaxsituaties die je je kunt voorstellen, hebben onze monteurs gezien. Dan kan je netwerk buiten nog zo goed zijn. Het verbeteren van de situatie bij de klant thuis, inclusief de juiste wifioplossing, daar zit voor ons nu de grootste winst."
Dat zien jullie echt als 'jullie probleem'? Een slechte splitter bij de klant zouden sommige providers zien als het probleem van de klant.
"Dat beeld is verschoven in de loop der jaren. Waar vroeger de kabelbedrijven zeiden: 'Onze verantwoording stopt bij de wandcontactdoos. Succes klanten, zoek het maar uit!', ligt dat nu anders. Klanten houden ons als verantwoordelijke voor de hele dienst, tot op aan de tv, notebook, tablet en telefoon. Onze klantenservice krijgt veel telefoontjes omdat er problemen zouden zijn met het netwerk en dan blijkt het te liggen aan een verkeerde wifisetting op een tablet of telefoon. De instellingen op een specifiek Android- of iOS-apparaat zijn voor ons wat lastig om te managen op afstand. Alles wat daarvoor zit, waaronder de wifiperformance en het -bereik in je huis, daar voelen we ons verantwoordelijk voor. Natuurlijk is het belangrijk dat de klant de juiste spullen in huis heeft, zoals goeie kabels en splitters, maar als ze problemen hebben en er komt een monteur bij ze langs, dan gaat hij of zij naar al die dingen kijken en al die dingen verbeteren en oplossen."
"Daarom hebben we nu ook een wificrew. Dat zijn honderden specialisten voor het oplossen van wifiproblemen. Onze aandacht gaat nu ook naar dat soort binnenhuisproblemen. Terwijl we continu bezig blijven om ons netwerk nog beter te krijgen, willen we ondertussen ook die in-homekant goed oppakken."
Bannerfoto: Darren Robb + Weiquan Lin / Getty Images