Hollywood-schrijvers krijgen een groot deel van de eisen ingewilligd rondom kunstmatige intelligentie en streamingdiensten. De schrijversvakbond staakt al maanden, onder andere vanwege de angst van scenarioschrijvers over de invloed van AI op de filmindustrie.

De Writer's Guild of America heeft een overeenkomst bereikt met de grootste Hollywood-studio's over een reeks eisen die zij op tafel hadden gelegd. Daarmee komt er een einde aan een maandenlange staking. De WGA, een grote vakbond die duizenden schrijvers van films, series en televisieprogramma's vertegenwoordigt, staakt al vijf maanden. De schrijvers willen onder andere een hogere vergoeding voor hun werk krijgen als dat werk op streamingdiensten verschijnt. Als films via televisienetwerken opnieuw worden uitgezonden, krijgen schrijvers telkens nieuwe royalty's. Bij streamingdiensten als Netflix of Disney+ is dat niet het geval; daar is vaak helemaal geen dergelijk syndicatiemodel.

Onder de nieuwe overeenkomst wordt het betaalmodel herzien; schrijvers krijgen voortaan betaald op basis van een nieuwe verdeelsleutel. Die verdeelsleutel draait onder andere om het aantal abonnees in binnen- en buitenland en het aantal gestreamde uren, verdeeld over het budget en de lengte van een film of serie.

Een andere belangrijke toezegging is dat streamingdiensten zoals Netflix transparanter moeten zijn over hoeveel kijkers een show heeft. Netflix zegt bijvoorbeeld niet hoeveel gebruikers er kijken naar populaire series als Stranger Things. Die cijfers worden overigens niet openbaar. De streamingdiensten gaan die cijfers alleen delen met de vakbond onder een geheimhoudingsverklaring.

Kunstmatige intelligentie

De schrijvers staakten niet alleen voor hogere vergoedingen, maar ook voor maatregelen tegen de inzet van kunstmatige intelligentie. De vakbondsleden zijn bang dat studio's scripts pakken en die voeden aan taalmodellen om op basis daarvan nieuwe content te produceren. Daar hebben de studio's nu stevige concessies in moeten doen.

Een belangrijk punt is dat 'AI niet mag worden gebruikt om literair materiaal te schrijven of te herschrijven'. Daarnaast moeten studio's beloven dat scripts die toch door AI worden gegenereerd niet als origineel bronmateriaal kunnen dienen en daarmee de geloofwaardigheid van de originele schrijver onderuit kunnen halen. Schrijvers kunnen er namelijk wel zelf voor kiezen om AI in te zetten om scripts te schrijven, maar dat mag alleen als een studio er toestemming voor heeft gegeven. Studio's mogen verder niet eisen dat schrijvers zelf AI-tools inzetten.

Als studio's de schrijvers voorzien van bronmateriaal, dan moeten de studio's dat verplicht noemen. Tot slot mag de vakbond de studio's verbieden om AI-modellen te trainen op materiaal dat door leden is gemaakt, maar dat is vooral een toekomstige mogeijkheid; op dit moment heeft de vakbond nog niet zo'n beleid.

Microsoft heeft een nieuwe evenementendienst in Teams aangekondigd. Town Halls maakt het mogelijk grote, online bijeenkomsten binnen organisaties op te zetten. Dat is een vervanging van Teams Live Events, dat volgend jaar verdwijnt.

Microsoft schrijft in een blogpost dat het Town Halls als dienst binnen videobelservice Teams uitbrengt. Town Halls is bedoeld voor zakelijke gebruikers binnen grote organisaties. Met de tool kunnen bedrijven grootschalige evenementen voor hun hele bedrijf opzetten. Dat kan zowel voor interne als externe evenementen.

Met Town Halls kunnen maximaal 10.000 deelnemers meedoen als het bedrijf een Office 365- of Microsoft 365-pakket heeft. Voor pakketten met Teams Premium kunnen er 20.000 deelnemers meedoen. Die evenementen kunnen dertig uur duren. 365-pakketten kunnen vijftien evenementen en break-outrooms opzetten. Bij Teams Premium zijn dat er vijftig.

Beheerders kunnen daarnaast thirdparty-content delivery networks integreren, een green room maken als een soort virtuele backstagewachtruimte en er zitten opties in om vraaggesprekken te leiden en opnames van evenementen te maken. Verder krijgt de tool opties om liveondertiteling aan te maken, rollen te verdelen aan deelnemers en e-mailtemplates te koppelen aan een evenement.

Town Halls is een alternatief voor Live Events, dat nu een soortgelijke functie binnen Teams vervult. Microsoft zegt dat het die functie op 30 september volgend jaar stopzet. In de tussentijd krijgt de tool nog wel ondersteuning. Town Halls is zelf per 5 oktober van dit jaar beschikbaar.

Fairphone is begonnen met de verkoop van de Fairphone 4 met /e/OS. De Android-loze telefoon kost 579 euro.

De Fairphone 4 staat in de online winkel van de fabrikant. Het gaat om een grijs model met 128GB opslag. Andere kleuren of groottes zijn niet beschikbaar.

De telefoon wordt geleverd met /e/OS, een alternatief besturingssysteem. Dat is gebaseerd op Android, maar zonder Google-diensten als de Play Store.

Het model kost 579 euro. Dat is vijftig euro duurder dan de normale Fairphone 4; die kost 529 euro, of 599 euro voor het model met 256GB opslag en 8GB ram.

De Fairphone 4 kwam in 2021 uit en krijgt vijf jaar garantie en ondersteuning voor Android. Onlangs kwam ook de Fairphone 5 uit, die standaard nog met stock-Android wordt geleverd. Tweakers maakte daar eerder al een review over. /e/OS-maker Murena bracht eerder zelf al een Fairphone 5 uit met dat besturingssysteem.

Gameontwikkelaar Epic ontslaat 830 mensen. Dat is zo'n zestien procent van het personeelsbestand. Ook stoot het bedrijf Bandcamp af. Volgens Epic kost de stap richting een metaverse-economie meer geld dan het oplevert.

Ceo Tim Sweeney schrijft in een e-mail naar werknemers dat het zo'n zestien procent van de personeelsleden ontslaat. Het gaat om 830 werknemers, waarvan ongeveer een derde werkzaam was als ontwikkelaar. Epic zegt ook dat het stopt met muziekwinkel Bandcamp en het SuperAwesome Kids Web Services-kinderontwikkelaarsplatform, dat Epic in 2020 overnam. Bij die twee afdelingen werkten 250 van de ontslagen personeelsleden.

Epic zegt dat de ontslagen nodig zijn om de kosten en uitgaven van het bedrijf te drukken. Daarom bezweert ceo Sweeney ook dat het bij de huidige ontslagen blijft. Epic zegt dat het door blijft gaan met de rechtszaken tegen Apple en Google. Die rechtszaken slepen al jaren voort en kosten het bedrijf ook veel geld. Hoewel Epic zegt dat het die kosten probeert te drukken, zet het de rechtszaken wel door.

Volgens Epic ligt een belangrijke oorzaak bij de metaversekosten die het bedrijf maakt. Epic probeert inmiddels om Fortnite om te bouwen tot een metaverse-ecosysteem voor 'creators', in plaats van dat het alleen nog een battle-royalegame is. "Ik ben lang optimistisch geweest dat we zonder ontslagen door die transitie heen konden, maar achteraf zie ik in dat dat onrealistisch was", zegt Sweeney.

"Hoewel Fortnite weer groeit, wordt die groei voornamelijk gedreven door creator content die veel winstdeling vereist", voegt Sweeney daaraan toe. Dat betekent dat de winstmarges van Epic kleiner zijn en niet langer het volledige personeelsbestand kunnen ondersteunen. "Succes in het creatorecosysteem is een geweldige prestatie, maar dat betekent een grote structurele verandering aan onze economie", zegt Sweeney.

InWin heeft zijn eerste modulaire computerkast uitgebracht. De ModFree werd al tijdens de Computex getoond, maar is nu verkrijgbaar. De basiskast kan met andere modules worden uitgebreid voor meer ruimte voor bijvoorbeeld voedingen of gpu's.

InWin heeft de ModFree inmiddels op zijn site staan. De ModFree is een full tower-model waarvan twee varianten uitkomen, een basismodel en een Deluxe-editie die iets groter en hoger is, meer aansluitingen heeft en een extra module kwijt kan.

De ModFree bestaat uit een basismodule met daarin een enkele fan en plek voor een moederbord, peripherals en schijven. Aan die basismodule kunnen verschillende kleinere modules worden toegevoegd. In die modules kunnen gebruikers dan bijvoorbeeld extra fans toevoegen, of simpelweg meer ruimte creëren voor betere airflow of ruimte om andere componenten weg te werken. Die modules zijn met schroeven aan elkaar te monteren.

De basiseditie van het model bestaat uit de basismodule en een enkele kleinere module waarin de voeding moet worden geplaatst. Dat model kost 199,99 euro. Het Deluxe-model kost 289,99 euro en bevat een tweede kleine module. Beide modellen zijn geschikt voor ATX-moederborden en kleinere modellen zoals micro-ATX en mini-ITX.

InWin presenteerde de modellen eerder dit jaar al tijdens de Computex-beurs in Taiwan. Tweakers spotte de kast daar destijds al.

De versleuteldechatapp Threema laat gebruikers met cash betalen. Daarvoor moeten gebruikers een envelop met geld opsturen. Dat is wel duurder dan via de Play Store.

Threema zegt dat Android-gebruikers voortaan met cash kunnen betalen. Threema kost 5,99 euro in de Play Store; de app is altijd alleen betaald beschikbaar geweest op Android. De makers zeggen dat 'betalen met geld goed is, maar betalen met cash nog beter'.

Gebruikers die Threema met cash willen betalen, moeten daarvoor naar de Threema Shop en daar aangeven dat ze anoniem willen betalen. Ze krijgen vervolgens een licentie-url die wordt geactiveerd nadat gebruikers de cash opsturen naar het bedrijf.

De app is op die manier wel veel duurder; het bedrag wordt 'naar boven afgerond' tot tien euro. Threema accepteert alleen briefgeld en stuurt geen geld terug, zeggen de makers. Het was overigens ook al mogelijk om voor de app te betalen met cryptovaluta zoals Bitcoin.

Bitwarden maakt het gebruik van tweetrapsauthenticatie via fysieke beveiligingssleutels gratis voor alle gebruikers. Alle beveiliging via FIDO2's WebAuthn-protocol is voor alle gebruikers beschikbaar, terwijl dat eerst deels alleen een betaalde feature was.

Wachtwoordmanager Bitwarden zegt in een blogpost dat alle beveiliging via WebAuthn voortaan 'voor alle gebruikers die inloggen bij Bitwarden beschikbaar is'. Dat houdt ook in dat ondersteuning voor de meeste fysieke beveilgingssleutels, waaronder de Yubikey, voortaan geen premiumfunctie meer is. Bitwarden zegt daarvoor ook het abonnementsmodel te hebben aangepast.

Aanvankelijk moesten gebruikers die een fysieke beveiligingssleutel of een andere hardwaretoken wilden gebruiken een Premium-abonnement hebben op Bitwarden. Dat kost tien euro per jaar. Bitwarden zegt dat het geen enkele restrictie meer wil opleggen aan gebruikers als het gaat om beveiligingsfuncties. Wel blijft de Time-Based One-time Password- of totp-authenticatiecodegenerator een Premium-functie.

Bitwarden verwijst naar alle WebAuthn-authenticatiemogelijkheden. WebAuthn is een beveiligingsstandaard die onder authenticatiemethode FIDO2 valt. De FIDO Alliance wil met WebAuthn een standaard inlogmethode opzetten waarbij hardware kan worden gebruikt voor tweetrapsauthenticatie. Daarvan is de Yubikey de bekendste, maar er zijn er meer, zoals Tweakers in 2020 al testte.

De consoleversie van Cities: Skylines 2 verschijnt pas volgend jaar. Dat is later dan aanvankelijk gepland; de next-genversie zou over een maand al uitkomen. De pc-versie komt wel volgens planning uit.

De uitgever van de game, Paradox Interactive, en ontwikkelaar Colossal Order zeggen op hun forum dat de release voor consoles pas in de lente van 2024 ligt. De makers zeggen 'meer tijd nodig te hebben om de kwaliteitsdoelen te halen die we voor de console stellen'. De ontwikkelaar wil de komende maanden pakken om zich te richten op 'de kwaliteit en prestaties op alle platformen'.

Paradox Interactive noemt nog geen definitieve releasedatum. Die volgt binnenkort. Het uitstel geldt alleen voor de versie voor de Xbox Series X en S en de PlayStation 5. De consoleversie van Cities: Skylines 2 zou aanvankelijk op 24 oktober van dit jaar uitkomen.

De pc-versie staat wel nog gepland voor 24 oktober, zegt Paradox. Wel heeft de ontwikkelaar de minimale systeemeisen aangepast. Voor de minimale prestaties op full-HD hebben gebruikers tenminste een Core i7-6700K- of een Ryzen 5-2600X-cpu nodig en minimaal een GTX 970 of 'vergelijkbare AMD-variant' en 8GB aan ram. De aanbevolen specificaties zijn een i5-12600K of Ryzen 7 5800X, een RTX 3080 of vergelijkbare AMD-variant en 16GB ram.

Odido, het voormalige T-Mobile, biedt voortaan 20GB aan dagtegoed aan op de Unlimited-abonnementen. Daarna kunnen gebruikers per 2GB een aanvuller vragen. Voorheen was dat nog 10GB met aanvullers van ook 2GB.

Een aantal tweakers merken dat op in hun Odido-app. Ook op de website van de provider staat dat de daglimiet is verhoogd. Dat geldt ook voor bestaande abonnementen; eerder werd al bekend dat de wijziging voor nieuwe abonnementen gold.

Het gaat om de daglimiet van een Unlimited-abonnement. Dat heeft, zoals de naam zegt, een onbeperkte hoeveelheid mobiele data, maar er zit wel een restrictie aan. Als gebruikers boven een bepaalde limiet komen, wordt hun snelheid flink afgeknepen. Ze kunnen die weer verhogen door een extra bundel aan te vragen, die dan direct actief wordt. "Zo gaan we oneerlijk en/of commercieel gebruik tegen en heeft iedereen onbeperkt internet zonder dat het netwerk overbelast raakt", zegt de provider.

Die bundel begon vroeger met 5GB, maar dat is sinds 2022 10GB geworden. Nu heeft Odido dat verhoogd naar 20GB. Pas bij dat verbruik moeten gebruikers een nieuwe bundel aanvragen. Die bundel blijft gelijk; die is sinds 2022 2GB en blijft dat ook.

De provider geeft geen reden waarom de daglimiet is verhoogd. Odido is het voormalige T-Mobile, dat eerder deze maand van naam veranderde. Tweakers schreef daar een achtergrondartikel over.

Vivaldi heeft een browser uitgebracht voor iOS. Er is ook een versie voor iPadOS. De app heeft een ingebouwde trackingblocker en gebruikers kunnen makkelijk wisselen van zoekmachine. Vivaldi iOS moet wel nog steeds gebruikmaken van WebKit als rendering-engine.

Vivaldi zegt dat de browser voor iedereen te downloaden is in de App Store. De browser is er voor iOS, maar er is ook een versie die voor de iPad is geoptimaliseerd. De browser toont onder andere tabbladen die vergelijkbaar zijn met de desktopvariant en gebruikers kunnen snelkoppelingen instellen die ze te zien krijgen bij het openen van een nieuw tabblad.

De browser heeft verder een ingebouwde notitie-app waarbij de notities ook worden gesynchroniseerd met een Vivaldi-account. Het is daarnaast mogelijk een andere standaardzoekmachine in te stellen en daar snel tussen te wisselen. Vivaldi heeft daarnaast een ingebouwde Ad and Tracker Blocker. Die werkt met verschillende modussen. Standaard wordt er niks geblokkeerd, maar het is ook mogelijk trackers te blokkeren, of trackers en advertenties.

Waar de desktopversie van de browser is gebaseerd op Chromium, is de iOS-versie dat niet. Die maakt geen gebruik van rendering-engine Blink zoals bij Chromium, maar van WebKit. Dat is de standaard rendering-engine die Apple afdwingt bij alle browsermakers.

Reddit maakt het niet langer mogelijk voor gebruikers om zich uit te schrijven voor gepersonaliseerde trackingadvertenties. Het sociale netwerk wijzigt de privacyinstellingen, maar mogelijk gelden de nieuwe regels niet voor Europese gebruikers.

Reddit schrijft in een post op het netwerk dat het veranderingen doorvoert aan de privacyinstellingen. Die worden deels versimpeld door verschillende opt-in- en opt-outfuncties bij elkaar te voegen. "We doen deze wijzigingen voor de helderheid", schrijft het sociale netwerk. "Het doel is om de privacybeschrijvingen te versimpelen, advertentievoorkeuren te verbeteren en nieuwe beheeropties voor het type advertenties aan te bieden."

De opvallendste verandering in het beleid is dat het niet meer mogelijk wordt om gepersonaliseerde advertenties op basis van gebruikersgedrag uit te zetten. Momenteel kunnen adverteerders hun advertenties richten op gebruikers op basis van diens activiteiten op de app, zoals welke subreddits ze bezoeken. Dat is nu nog een opt-outsysteem, maar in de toekomst kan dat niet meer. "Reddit verzamelt weinig persoonlijke informatie en dat vinden we fijn", schrijft Reddit daar zelf over. "Onze adverteerders kijken in plaats daarvan naar platformactiviteit om een idee te krijgen waar gebruikers in geïnteresseerd zijn." Bij gebruikers die wel een opt-out op die verzameling hadden gedaan, wordt dat teruggedraaid. Wel zegt Reddit dat gebruikers niet meer advertenties te zien zullen krijgen en dat er voor 'het merendeel van de gebruikers niks verandert aan hun advertenties'.

Europees

Het is nog onduidelijk of de opt-out ook voor Nederlandse en Belgische gebruikers verdwijnt. Reddit zegt dat er een uitzondering komt 'voor bepaalde landen', maar het platform zegt niet welke landen dat zijn. Mogelijk valt Europa buiten de regels, omdat Europeanen onder de AVG meer privacyrechten hebben. Wel heeft Reddit een Nederlandse vertaling van het bericht, waarin het beleid ook staat beschreven.

Andere wijzigingen aan het platform bestaan onder andere uit een samenvoeging van instellingen voor locatiegegevens. Gebruikers kunnen voortaan ook aangeven minder advertenties over specifieke, gevoelige onderwerp te willen zien. Het gaat dan om advertenties rondom alcohol, gokken, daten, zwangerschap en afvallen. De wijzigingen worden 'in de komende weken' voor alle gebruikers uitgerold.

De veranderingen komen op een opvallend moment. Reddit kwam de afgelopen weken stevig onder vuur van gebruikers te liggen toen het besloot de prijzen van zijn api flink te verhogen. Daardoor kwam het voortbestaan van veel thirdpartyapps in gevaar. Tweakers schreef daar eerder een achtergrondartikel over. Gebruikers van het platform werden daarom vaker gedwongen naar de officiële Reddit-app over te stappen. Reddit gaf daarbij meerdere redenen, maar critici vermoeden dat de advertentie-inkomsten ook meespeelden. Thirdpartyapps hebben vaak andere verdienmodellen en tonen meestal geen advertenties via Reddit zelf.

De Autoriteit Persoonsgegevens krijgt de komende jaren een half miljoen euro extra budget. Dat moet specifiek worden gebruikt om toezicht te houden op cookies en online tracking, zegt staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Digitalisering.

De staatssecretaris schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat ze het bedrag vanaf volgend jaar toekent aan de Autoriteit Persoonsgegevens. Het gaat om 500.000 euro per jaar voor 2024, 2025 en 2026. Het budget komt van het ministerie van Binnenlandse Zaken en is mede afgesproken door minister Franc Weerwind voor Rechtsbescherming.

Het budget komt boven op het extra budget dat de privacytoezichthouder met Prinsjesdag kreeg toegezegd. Wel moet de AP het geld besteden aan 'aanvullend toezicht op cookies en online tracking'. De AP houdt daar nu al toezicht op, met name vanuit de AVG, maar de Nederlandse regering vindt al langer dat de onafhankelijke toezichthouder daar meer aandacht aan moet besteden.

Het extra budget geldt tot 2027. Vanaf dat jaar krijgt de AP 350.000 euro structureel budget, bedoeld voor 'het publiceren van guidance en het ontwikkelen van tools om onderzoeken makkelijker te maken'. Daarbij gaat de AP meer samenwerken met andere toezichthouders, zoals de Autoriteit Consument en Markt.

Het is de tweede keer sinds het kabinet Rutte IV aantrad, dat er geld wordt vrijgemaakt voor een expliciete taak voor de AP, die als zelfstandig bestuursorgaan zelf hoort te beslissen waar de prioriteiten liggen. Eerder maakte de regering al miljoenen vrij voor een afdeling die toezicht gaat houden op algoritmes. Die algoritmetoezichthouder, wat in de toekomst ook een Europese verplichting wordt, ging in januari van start.

De Amerikaanse Federal Trade Commission heeft de zaak om Microsofts overname van Activision Blizzard via zijn eigen bestuursrechter te stoppen, hervat. Dit betekent dat de FTC de deal kan blijven aanvechten, zelfs nadat deze is gesloten.

De hervatting van de zaak staat genoteerd in een rechtbankdocument en is door de FTC bevestigd aan Bloomberg. "De FTC blijft van mening dat deze deal een bedreiging vormt voor de concurrentie", zei FTC-woordvoerster Victoria Graham tegen het persbureau. Tegelijk loopt ook het hoger beroep bij de federale rechtbank om de overname te stoppen.

In juli werd de zaak van de FTC bij de Administrative Law Judge, een onafhankelijke bestuursrechter van de instantie, tijdelijk stopgezet. Microsoft en Activision Blizzard vroegen de FTC deze zaak terug te trekken nadat Microsoft een andere rechtszaak won: een preliminary injunction of voorlopige voorziening, waarmee de FTC de overname wilde blokkeren. Daarop pauzeerde de FTC de zaak. Zowel Microsoft als Activision Blizzard verwacht dat de deal doorgaat zoals gepland, schrijft Bloomberg.

Er lijkt wereldwijd steeds minder weerstand te zijn tegen de overname, die 69 miljard dollar omvat. Vorige week liet het Britse CMA weten voorlopig akkoord te gaan met de aangepaste voorwaarden van Microsoft.

Update: aangepast dat de overname om 69 miljard dollar gaat en niet 69 miljoen.

Amazon bevestigt dat het oud-Microsoft-ontwerper Panos Panay heeft aangenomen. De oud-chief product officer gaat bij het bedrijf aan de slag als verantwoordelijke voor Amazons speakers en spraakapparaten.

Amazon bevestigt de eerdere geruchten dat Panos Panay bij het bedrijf aan de slag gaat. Amazon zegt dat hij daar de Devices & Services-afdeling gaat leiden. Die is verantwoordelijk voor het ontwerpen van slimme speakers en andere apparaten waar spraakassistent Alexa in zit gebakken. Amazon noemt hem 'een geweldige toevoeging voor de organisatie' en een 'gepassioneerde product leader'. Panay begint per eind oktober en zal vanaf 1 januari volgend jaar de rol van Dave Limp overnemen.

Panos Panay was jarenlang de chief product officer bij Microsoft. Hij begon daar in 2004 en was toen verantwoordelijk voor het opzetten van de Surface-hardwarelijn. Sinds 2018 werkte hij als cpo en was daarmee een bekend gezicht tijdens productpresentaties. Er gingen eerder deze maand al geruchten dat Panay naar Amazon zou gaan. Dat gebeurde kort nadat de topman bekendmaakte Microsoft te verlaten.

Nederlandse opsporingsdiensten mogen in de toekomst ook commerciële DNA-databanken gebruiken voor coldcaseonderzoeken. De rechtbank heeft daar toestemming voor gegeven. Bij een proef gaat het om Amerikaanse, commerciële bedrijven voor genealogisch onderzoek.

Het Nederlands Forensisch Instituut begint een proef, samen met het Openbaar Ministerie en de politie. Tijdens die proef kijkt het NFI of het DNA-gegevens bij commerciële bedrijven kan laten vorderen om twee coldcasemoordzaken op te lossen. Het gaat om de Limburgse Heuvelmoord uit 2014 en de moord op een vrouw in 2013 in de Maastrichtse Pietersplas. Bij beide moordzaken is er veel DNA verzameld, maar geen dader gevonden.

Het NFI wil nu gaan kijken of het commerciële DNA-databanken kan gebruiken om te achterhalen wie de mogelijke dader is, of wie daar mogelijk familie van is. Het NFI wil daarvoor aankloppen bij twee bedrijven, die niet bij naam worden genoemd. Die zitten beide in Amerika. "Het overgrote deel van de personen in deze databanken heeft een Noordwest-Europese herkomst, waardoor ze ook goed bruikbaar zijn voor Nederlandse strafzaken", schrijft het NFI.

Twee van de bekendste en meestgebruikte commerciële DNA-analysebedrijven zijn 23AndMe en Ancestry. Die bedrijven maken het mogelijk DNA in te sturen. Daarmee kunnen klanten genealogisch onderzoek doen of kijken of zij mogelijk vatbaar zijn voor erfelijke afwijkingen. Tweakers nam in 2019 een podcast op met een werknemer die zich op die manier had laten testen.

Door de resultaten op te vragen bij die databanken, hoopt het NFI een match te vinden met het DNA van de plaatsen-delict. Het kan dan bijvoorbeeld zijn dat er een familielid wordt gevonden van een mogelijke dader. Als dat gebeurt, moet het Openbaar Ministerie nog een stamboomonderzoek doen waarmee het moet bewijzen dat een DNA-match overeenkomt met een daadwerkelijk familielid.

Het gaat voorlopig om een pilot, stellen de opsporingsdiensten. Voor die specifieke pilot in deze twee zaken heeft de rechtbank in Limburg toestemming gegeven voor het opvragen van de gegevens. "We proberen met deze pilot inzicht te krijgen in de wijze waarop deze opsporingsmethode in de toekomst in Nederland kan worden ingezet en welke zaken hiervoor nog meer in aanmerking kunnen komen. Mogelijk volgen binnen deze pilot nog meer zaken", schrijft het NFI.

Volgens de opsporingsdiensten is er veel aandacht besteed aan de privacyaspecten. "De vergelijkingen vinden uitsluitend plaats met DNA-profielen van mensen die hiervoor expliciet vooraf toestemming hebben gegeven aan de databank", schrijft het NFI, maar daarbij moet worden opgemerkt dat toestemming bij de meeste commerciële DNA-databanken automatisch wordt afgegeven als iemand met de dienst in zee gaat.

Verder zegt het NFI dat de DNA-profielen 'eenmalig vergeleken worden met die van de deelnemers die daarvoor toestemming hebben gegeven'. Daarna worden de gegevens verwijderd, maar ook daar moet een kanttekening bij worden gemaakt. Toen het Openbaar Ministerie in 2012 voor het eerst een DNA-verwantschapsonderzoek opzette, overtrad het direct de controversiële Wet DNA-verwantschapsonderzoek toen het de DNA-monsters niet direct verwijderde. De wet werd in 2012 aangenomen en in dat jaar ook ingezet om de moordzaak rond Marianne Vaatstra op te lossen. Het plan om dergelijk onderzoek via commerciële bedrijven te doen, bestaat overigens al sinds 2020.

Ontwikkelaar Eric Barone, ook bekend onder de naam ConcernedApe, heeft meer details gedeeld over een grote aankomende update voor indiegame Stardew Valley. Deze moet het spel updaten naar versie 1.6 en voegt onder meer nieuwe missies en late-game-content toe.

In juli meldde Barone al dat Stardew Valley een grote update zou krijgen, maar zei nog niet precies wat die update gaat toevoegen de game. Donderdag heeft de ontwikkelaar een lijst gedeeld met alle nieuwe inhoud die Stardew Valley krijgt nadat de update is uitgerold. Zo bevat versie 1.6 onder meer een nieuw festival, twee kleinere evenementen, nieuwe items, meer dan honderd nieuwe regels aan dialoog, winterkleding voor de personages en een nieuw type boerderij.

Wanneer de update gaat uitkomen, is nog niet bekend. Barone werkt ook nog aan een nieuwe game, genaamd Haunted Chocolatier. Daar is nog geen releasedatum van bekend. ConcernedApe heeft in april aangegeven de ontwikkeling van dat spel tijdelijk stil te zetten, zodat hij verder kan werken aan de 1.6-update voor Stardew Valley.

Stardew Valley kwam oorspronkelijk uit in 2016 voor de pc. De op Harvest Moon geïnspireerde countrylife-rpg was na twee maanden meer dan twee miljoen keer verkocht. In de loop der jaren kwam het ook uit voor vorige en huidige generatie consoles, iOS en Android. Vorig jaar was het spel volgens Barone meer dan 20 miljoen keer verkocht.

De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur heeft besloten om de iPhone 12 voorlopig nog niet uit de schappen te laten halen. De straling die wordt waargenomen overschrijdt de norm, maar vormt geen ernstig, acuut gezondheidsrisico.

Het RDI wil wachten met het onderzoeken van de straling totdat Apple met een aanpassing zou komen die de specific absorption rate of sar, terugbrengt binnen de wettelijke limieten, schrijft de inspectie donderdag. Ondertussen heeft de instantie aanvullende informatie gekregen van Apple en de conclusies van het onderzoek van de Franse frequentietoezichthouder ANFR ingezien. "Als de aanpassing gereed is zullen de Europese toezichthouders gezamenlijk bekijken of de iPhone 12 dan wel aan alle eisen voldoet. En ook of er eventueel vervolgstappen genomen moeten worden. Frankrijk zal daarin het initiatief nemen", aldus het RDI.

Eerder deze maand werd de iPhone 12 door Apple van de Franse markt gehaald op verzoek van de ANFR. Die stelde dat de sar boven de wettelijke limieten uit komt. Frankrijk kan verkochte iPhone 12-toestellen eventueel terugroepen als Apple geen actie onderneemt. Het bedrijf heeft twee weken geleden beloofd om met een softwareupdate te komen die de straling moet verminderen. Apple verkoopt de iPhone 12 zelf overigens al niet meer. Begin september introduceerde het zijn iPhone 15-serie en stopte na die introductie wereldwijd met het aanbieden van de 12.

De Raspberry Pi Foundation heeft de Raspberry Pi 5 aangekondigd. Dat apparaat heeft een iets andere formfactor dan de Raspberry Pi en een powerknop. Het apparaat wordt met een 27W-voeding geleverd, maar het energieverbruik is niet bekend. Het model gaat 60 dollar kosten.

De stichting zegt dat de nieuwe variant van de bekende singleboardcomputer in oktober van dit jaar uitkomt. De Raspberry Pi 5 is de opvolger van de Raspberry Pi 4, die in 2019 uitkwam. Opvallend is dat de Pi 5 een iets andere formfactor heeft, waarbij de ethernetpoort weer verplaatst is naar de plek waar die bij de Pi 3 ook al zat. De Pi 5 heeft echter andere peripherals zoals een USB-C-poort en twee micro-HDMI-poorten, waardoor gebruikers geen oude Raspberry Pi 3- óf 4-behuizingen meer kunnen gebruiken.

Opvallend aan de formfactor is ook dat de Pi 5 geen 3,5mm-poort meer heeft. De Raspberry Pi 5 heeft wel pads om zelf een composietvideo-uitgang te solderen, maar geen analoge audio: dat moet via HDMI. Ook is er in het nieuwe model voor het eerst een powerknop toegevoegd waarmee het apparaat kan worden in- en uitgeschakeld. Die knop gaat vergezeld met een ledlampje.

Snellere componenten

De nieuwe Raspberry Pi 5 is op bijna alle vlakken aangepast ten opzichte van de voorganger, de Raspberry Pi 4 die in 2019 uitkwam. Zo is de soc vernieuwd. De Broadcom BCM2712 heeft nu vier Arm Cortex A76-cores die op 2,4GHz lopen. De Pi 4 heeft ook vier cores, maar dat zijn tragere A72-cores op 1,8GHz. De nieuwe, snellere cores moeten veel betere prestaties leveren, blijkt uit een video met benchmarks die youtuber Jeff Geerling toonde. De cpu heeft ook een gedeeld L3-cache van 2MB en 512KB per kern aan L2-cache. Het model is, net zoals het vierde Pi-model, verkrijgbaar met 4GB of 8GB aan werkgeheugen. Dat is Lpddr4x-4267-ram.

Hoge snelheden en dito prestaties gaan meestal gepaard met hoger verbruik en hoewel de RPi 5 zonder koeling kán werken, raadt de maker een vorm van koeling aan. Er is, ook vanwege de formfactor, een nieuwe behuizing verkrijgbaar die actieve koeling heeft. Daarnaast is er een losstaande, actieve koeler beschikbaar. De hogere prestaties gaan gepaard met een hoger opgenomen vermogen: de aangeraden voedingsadapter levert 25W via een USB C-connector met PD. De Pi 5 biedt verder 802.11ac-wifi en zowel Bluetooth 5.0 als Bluetooth Low Energy.

Aansluitingen

De standaard poorten zijn gebleven: de Raspberry Pi 5 heeft vier USB A-poorten en een netwerkpoort. Twee van die USB-poorten ondersteunen snelheden tot 5Gb/s, terwijl de andere twee standaard USB 2.0-poorten zijn. De netwerkpoort is een gigabitpoort met ondersteuning voor PoE+, maar de daarvoor benodigde HAT komt pas later beschikbaar.

De twee micro-HDMI-uitgangen ondersteunen net als de RPi 4 beide 4K-video op 60fps. De twee aparte flexcableconnectors voor een webcam en DSI-uitgang van de RPi 4 zijn bij de 5 vervangen door twee universele connectors die beide geschikt zijn voor zowel een webcam of display.

De micro-SD-kaartlezer aan de onderkant is gebleven, maar is met SDR104-ondersteuning geschikt voor de veel snellere UHS-kaarten. Ook de 40pins-GPIO-header is uiteraard nog steeds te vinden op de Raspberry Pi 5. Nieuw is de connector die een enkele PCIe-lane beschikbaar maakt via een flatcable. Ook daarvoor is de benodigde adapter om PCIe-kaarten als videokaarten of een ssd aan te sluiten nog niet beschikbaar. Een adapter voor M.2-ssd's zou voor begin 2024 op de planning staan.

Interfaces

De snelle interfaces als PCIe en de geheugenbus worden op de BCM2712-soc aangesloten, maar de overige i/o, zoals de vier USB-poorten en de GPIO-header, zitten op een 'chiplet' aangesloten. Daarmee heeft de Raspberry Pi 5 een soort southbridge of chipset gekregen: de RP1. Die wordt op een ouder procedé geproduceerd dan de BCM2712. De soc wordt door TSMC op 16nm geproduceerd, terwijl de RP1 op 40nm gemaakt is.

Ook nieuw is de nieuwe power management-chip, of PMIC, de DA9091. Die levert niet alleen de stroom voor de BCM2712, maar heeft ook een real-time clock of RTC ingebouwd gekregen. Om die klok accuraat te houden, is een header voor een knoopcelbatterij naast de chip te vinden.

Raspberry Pi OS

Voor de Raspberry Pi 5 ontwikkelde het softwareteam van de Raspberry Pi Foundation een nieuwe versie van het Raspberry Pi OS. Dat besturingssysteem zou medio oktober beschikbaar moeten komen. Net als de Raspberry Pi 4 komen er ook van de Pi 5 twee varianten uit. Een daarvan heeft 4GB geheugen; dat model kost 60 dollar. Het andere model heeft 8GB geheugen en kost 80 dollar. De europrijzen zijn vooralsnog niet bekend, maar bij retailers als Kiwi Electronics staan de modellen in de winkel voor respectievelijk 69,99 en 92,95 euro. De Raspberry Pi Foundation heeft een overzicht van alle geautoriseerde wederverkopers van de Raspberry Pi 5 beschikbaar.

Het van oorsprong Duitse elektronicamerk Medion heeft zijn webwinkel donderdag gesloten. Volgens het bedrijf komt dit door de 'impact van de economische malaise in Europa' op het bedrijf. De producten zijn nog wel verkrijgbaar bij andere webwinkels.

De klanten van Medion werden via een e-mail op de hoogte gesteld, waarin de fabrikant meldt dat zijn webwinkel per 28 september 2023 ophoudt te bestaan. Medion zegt dat het noodzakelijk is om de webwinkel te sluiten 'om een gezonde financiële toekomst te kunnen waarborgen'. De verandering heeft verder geen grote gevolgen voor klanten.

"Mocht u in het bezit zijn van een artikel dat via de webwinkel is aangeschaft, dan kunt u hiervoor onverminderd rekenen op volledige service en garantie", schrijft Medion in de nieuwsbrief. In Nederland en België blijven de producten van Medion online verkrijgbaar via onder meer Amazon, Bol.com en Blokker.

Medion is sinds 2011 onderdeel van Lenovo en had tot voor kort Erazer als eigen gamingmerk. Eerder dit jaar ging Erazer echter verder als losstaand merk binnen de Lenovo-groep.

Jim Ryan, de ceo van Sony Interactive Entertainment (SIE), gaat in maart 2024 met pensioen. Hij heeft 28 jaar gewerkt voor de Playstation-tak van Sony en is daar sinds 2019 de ceo van. Hiroki Totoki, tevens de coo van Sony Group Corporation, neemt vanaf 1 april Ryans rol tijdelijk over.

Ryan (63) schrijft woensdag dat hij 'het lastig vindt om te wonen in Europa en te werken in Noord-Amerika'. Daarom heeft hij besloten om na 28 jaar te stoppen met werken voor Sony. "Ik ben enorm trots op wat we hebben bereikt en erg optimistisch over de toekomst van Sony Interactive Entertainment", schrijft de ceo in een blog op de website van het bedrijf.

In 1994 kwam Ryan werken bij de Europese tak van SIE. Daar heeft hij verschillende leidinggevende functies bekleed en was hij onder meer het hoofd van de wereldwijde verkoop en marketing. In 2019 nam Ryan de rol van ceo over van John Kodera. Ryan staat bekend om zijn kritiek op Microsofts overname van Activision Blizzard en op Xbox Game Pass. Over de laatstgenoemde claimde de ceo in juni dat game-uitgevers 'niet blij zijn met Xbox Game Pass', omdat deze 'waardevernietigend' zou zijn.

Hiroki Totoki wordt in oktober voorzitter van Sony Interactive Entertainment, vooruitlopend op het vertrek van Ryan. Na zijn benoeming tot ceo zal Totoki samen met Kenichiro Yoshida, de ceo van Sony Group Corporation, en het managementteam van SIE zoeken naar een geschikte opvolger voor Ryan, schrijft het bedrijf.

Bij de hack van Microsofts cloudservice die eerder dit jaar het licht kwam, zijn tienduizenden e-mails van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken buitgemaakt. Dat schrijft persbureau Reuters donderdag op basis van interne bronnen.

Reuters heeft naar eigen zeggen gesproken met een staflid van de Amerikaanse Senaat, die werkt voor senator Eric Schmitt. Het staflid, die claimt dat hij een briefing heeft bijgewoond van IT-functionarissen van het ministerie, zegt dat er 60.000 e-mails zijn gestolen van tien accounts.

Negen van die accounts zijn van ambtenaren die werken in Oost-Azië en een van hen werkt in Europa. Ze houden zich voornamelijk bezig met diplomatieke inspanningen in die regio's, zegt het staflid. De staatshackers, die gelieerd zouden zijn aan China, hebben ook een lijst bemachtigd met alle e-mails van het ministerie. Microsoft heeft nog niet gereageerd op de claims.

De aanval, waarvan Microsoft zegt dat die is uitgevoerd door de hackergroep Storm-0558, kon worden uitgevoerd met behulp van een signingkey van Microsoft-software. Hierdoor konden ze binnendringen bij 25 organisaties, waaronder bedrijven en overheden.

Valve heeft woensdag Counter-Strike 2 uitgebracht. Het is een grote update van Counter Strike: Global Offensive en is gebaseerd op de Source 2-engine. De shooter blijft free-to-play en spelers kunnen al hun skins uit CS:GO meenemen naar Counter-Strike 2.

Bij de release van de grote update bracht Valve een trailer uit. In een blogpost laat de ontwikkelaar zien welke veranderingen er zijn doorgevoerd en welke functies er zijn toegevoegd. Zo is er een korte trainingmodus voor nieuwe spelers en zijn er nieuwe muziektracks en maps toegevoegd aan het spel.

Andere opvallende wijzigingen zijn veranderingen in de matchmaking. Spelers met een hoge CS Rating in Premier kunnen niet langer in een team zitten met spelers die dat niet hebben. Ook worden de 'associates' van een of meerdere spelers die hebben valsgespeeld en een permanente ban hebben gekregen, gestraft met verlaagde Profile Rank en CS Rating.

Verder lijkt het erop dat Counter-Strike 2 niet beschikbaar is voor macOS. Op de vernieuwde storepage staat macOS niet tussen de systeemvereisten. Of de shooter later alsnog beschikbaar komt voor Mac-gebruikers, is nog niet duidelijk. Er is wel ondersteuning voor Linux.

Counter-Strike 2 werd eerder dit jaar al door Valve aangekondigd en zou aanvankelijk 'in de zomer' verschijnen. Na de aankondiging begon Valve met het organiseren van bètatests voor een beperkt aantal spelers.

Update, 10:09 uur: Alinea over het ontbreken van de game op macOS toegevoegd.