De Erazer Engineer X10 biedt aardig wat waar voor zijn geld, met een moderne Core i5 14400-processor en een GeForce RTX 4060-videokaart als klapstukken. Helaas blijft wat typische prebuiltgekkigheid de configuratie niet bespaard. Zo is het moederbord erg karig uitgerust met aansluitingen en heeft Erazer laaggeklokt DDR5-geheugen uitgezocht. Gek genoeg gaat het vooral mis bij wat juist het sterke punt van een prebuilt moet zijn: midden in de rebrand van Medion naar Erazer is het onduidelijk waar je nu terecht kunt voor ondersteuning en drivers. Pas als je de Engineer X10 voor een spotprijs kunt oppikken, kun je hem overwegen.
Het gemak van een prebuilt met de prijs-prestatieverhouding van zelfbouw: dat is min of meer wat Erazer belooft met zijn gamingdesktops. Kan het submerk van Lenovo, en voorheen de gaminglijn van Medion, die belofte waarmaken met deze Erazer Engineer X10-desktop van 1299 euro?
Erazer was tot vorig jaar de gamingserie van Medion, dat op zijn beurt onderdeel is van Lenovo. Vorig jaar kondigde het bedrijf echter aan dat Erazer voortaan als los merk binnen de Lenovo-groep verdergaat, zonder connectie met Medion, het merk dat veel tweakers nog zullen associëren met de Aldi-deals van weleer. Dat is althans de theorie.
In de praktijk is die rebrand nogal halfbakken doorgevoerd. Zodra je de pc opstart, komt er een Medion-logo in beeld als bootscherm en eenmaal opgestart staat er een Medion-logo op de standaard desktopwallpaper. Ook op de doos van de pc, op stickers achter op de kast zelf en op de meegeleverde garantieboekjes kom ik nog volop verwijzingen naar het oude moederbedrijf tegen, en zelfs de eerste twee letters van de productcode, MD34630, verwijzen ernaar.
De nieuwe Erazer-website is nog vooral leeg.
Als consument beland je in de tussentijd in het ongewisse. De oude Medion-webshop bestaat niet meer en toont alleen een pagina met algemene informatie over het Erazer-merk. Erazer.gg zou de nieuwe officiële site van het merk worden, maar ziet er om eerlijk te zijn uit als een website die de gemiddelde tweaker in een paar uur in elkaar wordpresst en is op wat marketingpraat na volledig leeg: geen productpagina's, geen specificaties, niets. Op vermeldingen bij webshops en het fysieke exemplaar dat voor me staat na, lijkt het systeem dat we vandaag testen, bijna niet te bestaan.
Overigens herkent Medions supportsite het modelnummer van het ons toegestuurde systeem wel, maar de driverdownloadsectie is akelig leeg.
Toch pikken we nog wat nuttigs uit die marketingpraat, want Erazer zegt de systemen te bouwen in Duitsland en daarbij gebruik te maken van onderdelen van onder meer Kingston, Gigabyte en Alphacool. De behuizingen worden dan weer gemaakt door InWin, bekend van zijn vaak luxueuze ontwerpen met veel aluminium en glas. Hoe dan ook, de systemen zijn in feite dus ook een soort zelfbouw, zij het met de ondersteuning van een grote fabrikant.
Daarmee laat ik de nog niet geheel voltooide rebrand van Medion naar Erazer maar even voor wat het is, en wordt het tijd om de Erazer Engineer X10 te beoordelen op wat hij is en wat hij kan.
Buiten- en binnenkant
De Erazer Engineer X10 zit in een relatief compact kastje van ongeveer 25 liter, dat volledig is opgetrokken uit staal en is voorzien van een gehard glazen zijpaneel. Dat zijpaneel kun je zonder gereedschap loshalen door de knop in de inkeping in te drukken. Bekruipt je het gevoel dat je dit kastje al eens eerder hebt gezien? Dat kan kloppen.
Erazer gebruikt voor deze pc namelijk een behuizing van InWin, een fabrikant die bekendstaat om zijn stevige kastjes van degelijke materialen. Voor zover ik kon ontdekken, gaat het exact om de InWin 301, maar dan zonder InWin-logo's en met een paars verlicht Erazer-logo in het voorpaneel. Nu is dat op zich geen slechte basis, ware het niet dat de 301 nogal een baard heeft. Hij kwam op de markt in de zomer van 2017. Later dat jaar volgde nog een kleine update met USB-C voorop, de 301C, maar Erazer heeft die variant om onduidelijke redenen niet gekozen. Zodoende heeft de Engineer X10 alleen USB-A-poorten op de voorkant. Ook aan de interne indeling, met de voeding ouderwets bovenin gemonteerd, merk je dat je met een wat verouderde kast van doen hebt.
Als je door het opvallend donker getinte zijpaneel de kast in gluurt, springt gelijk de blauwpaarse verlichting in het oog. Zowel de twee InWin-casefans als de ventilator op de topflowprocessorkoeler geven licht. De verlichting van de casefans met een transparant frame doet wel een beetje oubollig aan. De fletse, niet erg regelmatig verspreide gloed doet me denken aan de tijd dat je nog het mannetje was met een acrylvenster in je zijpaneel.
Zonder zijpaneel komt een micro-ATX-moederbord tevoorschijn dat vrijwel de volledige beschikbare ruimte opvult, waardoor diverse kabels over het moederbord naar hun connector moeten lopen. Het gaat om een bord met de B760-chipset van ECS, een naam die de langer meelopende tweaker wellicht nog wat zegt. Tegenwoordig is deze fabrikant vrijwel alleen nog in de oem-sector actief. Het is een relatief basaal bord met zeer bescheiden heatsinks en bijvoorbeeld zonder overkapping boven het i/o-gedeelte, zoals we van los verkochte moederborden gewend zijn geraakt. Het aansluitingenpaneel is bovendien karig uitgerust; je moet het doen met twee USB 2.0-poorten, twee USB-A 5Gbit/s-poorten, een USB-C 10Gbit/s-poort en een gigabitnetwerkpoort. Wel is het moederbord voorzien van ingebouwde wifi op basis van een Intel AX203-controller: een lichtjes verouderde wifichip die maximaal Wi-Fi 6 (geen 6E) en Bluetooth 5.2 doet.
In het moederbord zit een Intel Core i5 14400-processor: een chip met zes P-cores en vier E-cores die in feite een licht overgeklokte i5 13400 is. Twee 8GB-modules leveren een totaal van 16GB DDR5-geheugen. Dat draait standaard op een snelheid van slechts 4400MT/s en omdat het ouderwets blauwgrijze bios geen enkele geheugenoptie heeft, kun je daar ook niets aan veranderen. In het bios viel ons overigens ook op dat de resizable-bar-optie uit staat, terwijl die toch een kleine boost van de gamingprestaties moet kunnen geven. De enige aanwezige opslag is een WD Blue SN580-ssd met een capaciteit van 1TB.
Dan hebben we het belangrijkste onderdeel van een game-pc nog niet eens gehad. Erazer heeft een eenvoudige GeForce RTX 4060 van Zotac gemonteerd, uitgerust met 8GB videogeheugen en gekoeld door een enkele ventilator. Met een tdp van slechts 115W zou deze compacte koeler - de hele kaart is maar 16cm lang - best kunnen voldoen, al hoef je natuurlijk niet de koelprestaties van veel grotere kaarten te verwachten.
Net als de behuizing en de ventilators komt ook de voeding van InWin. Er is een B55E 550W-voeding ingebouwd, die volgens de sticker onderdeel is van de BE Series. Over die hele serie valt op internet niets te vinden, maar aangezien alle kabels vastzitten aan de voeding, lijkt Erazer hier geen al te luxe keuze te hebben gemaakt.
De Erazer Engineer X10 heeft Windows 11 Home voorgeïnstalleerd als besturingssysteem. Er is relatief weinig bloatware aanwezig; alleen de Office 365-trialversie en een probeerversie van McAfee LiveSafe zouden we als zodanig classificeren. De enige software van Erazer zelf is de Medion Support App, die niets meer biedt dan een overzicht van de adres- en contactgegevens van alle lokale vestigingen. Die is wel erg basaal, want zelfs gegevens als het typenummer van je systeem, wat vermoedelijk de allereerste vraag van zo'n supportafdeling gaat zijn, zijn er niet in te vinden.
Vergelijking met zelfbouw
In theorie moet een prebuilt altijd wat duurder zijn dan zelfbouw; hij wordt immers voor je in elkaar gezet en je krijgt garantie op het totaalplaatje. Anderzijds kunnen leveranciers met grotere inkoophoeveelheden wellicht korting bedingen, zodat ze minder betalen dan een gewone consument. Hoe dan ook komt bij het bekijken van een complete pc onvermijdelijk de vraag op: hoe laat zich dat vergelijken met zelfbouw?
Erazer beweert veel zelfbouwhardware van hoge kwaliteit te gebruiken, maar veel van de gebruikte componenten kun je toch niet een-op-een zelf kopen. Alleen de Core i5 14400-processor van Intel, de WD Blue SN580 1TB-ssd en de Zotac RTX 4060-videokaart zijn echte retailproducten. Voor het moederbord, het geheugen en de voeding heb ik een zoveel mogelijk vergelijkbaar, goed los verkrijgbaar product uitgekozen. De kast vertoont veel gelijkenissen met de InWin 301, dus die heb ik ook maar toegevoegd aan mijn winkelkar, al zou je zelf vermoedelijk een heel andere keuze maken. Tot slot neem ik een Windows 11-licentie op in de lijst, want die krijg je immers ook bij de kant-en-klare pc.
Al met al zou het je 1176 euro kosten om tot een vergelijkbare configuratie te komen. Als we dat vergelijken met de prijs van 1299 euro die de meeste winkels voor de Erazer-pc vragen, betaal je dus ongeveer 123 euro voor de assemblage en de garantie op het totaalpakket. Dat is minder dan bij alle drie de game-pc's die we vorig jaar reviewden, waarbij we de meerprijs ten opzichte van zelfbouw op 237 tot 476 euro becijferden. Puur op basis van de specs is de Erazer dus een relatief goede deal.
Systeemprestaties
We kunnen de Erazer Engineer X10 mooi vergelijken met de twee recente Desktop Best Buy Guide-systemen. De 1080p-build is daarvan het relevantst, want die komt wat de prijs betreft redelijk in de buurt. Inclusief Windows en assemblage zou de Erazer nog zo'n 250 euro duurder zijn. Bovendien zit in dat BBG-systeem, net als in de Erazer, een RTX 4060-videokaart.
PCMark
De PCMark-tests geven een goed beeld van de algemene systeemprestaties en deze benchmark is opgedeeld in vijf deeltests, oplopend van zeer licht tot het zwaardere werk en gaming.
In de lichtere tests is het stuivertje wisselen tussen de Erazer Engineer X10 en ons 1080p-systeem uit de Desktop BBG. In de Productivity- en Digital Content Creation-tests loopt de Erazer-pc wat uit, waarschijnlijk vooral door de snellere processor. In de Gaming-test verwijst de DBBG-pc de Erazer juist weer naar de laatste plek in de grafiek.
De Core i5 14400-processor in de Erazer-pc is zo'n vijftien procent vlotter dan de Ryzen 5 5600 in de 1080p-game-pc. Alleen het inpakken in 7-Zip gaat op de Ryzen-cpu sneller. De 7800X3D uit de 1440p-game-pc is in alle tests sneller dan de Intel-cpu.
Als we de processor tien minuten lang maximaal belasten, zien we dat de processor vrij strak is afgesteld. De Core i5 14400 mag bijna een halve minuut ongeveer 90W verbruiken, waarmee de chip op de P-cores tot 4,1GHz klokt. Na afloop van die periode wordt het stroomverbruik beperkt tot 65W, waarmee nog maar een kloksnelheid van 3,5 tot 3,6GHz wordt behaald. Het bios biedt geen opties om iets aan deze turbo-instellingen te wijzigen.
Kloksnelheid
Temperatuur
Packagepower (verbruik)
Gpu-benchmarks
Voor het meten van de gpu-prestaties gebruiken we naast de gametests, die je op de volgende pagina aantreft, ook diverse 3DMark-tests en de Graphics-test die is ingebouwd in Cinebench 24.
In Time Spy is de Erazer Engineer X10 net wat sneller dan de 1080p-game-pc uit de DBBG. Dat komt niet door de videokaart, die zelfs marginaal langzamer is, maar vooral door de veel snellere cpu.
De WD Blue SN580 1TB-ssd die Erazer heeft gemonteerd, doet het niet slecht als het op de prestaties aankomt. Het prestatieniveau laat zich het best vergelijken met dat van andere instap-Gen4-drives, zoals de Lexar NM710.
Voor de gametests gebruiken we precies dezelfde, net vernieuwde gameselectie als in onze Desktop BBG-artikelen, die bestaat uit Avatar: Frontiers of Pandora, Cyberpunk 2077, F1 23 en Starfield.
In Avatar: Frontiers of Pandora scoort de Erazer-pc wat beter dan de DBBG-pc met een wat oudere AMD Ryzen aan boord, wat aangeeft dat de processor bij dit spel toch ook een rol speelt. Op 1080p met Medium-settings halen we een comfortabele 79fps; Ultra is met 49fps net wat te veel gevraagd. In de praktijk zul je dus ergens daartussenin uitkomen.
Cyberpunk 2077 laat zich prima spelen op 1080p Ultra, met een nette 75fps. 1440p-gaming lukt alleen op Medium-settings en ook voor het inschakelen van raytracing is de RTX 4060-videokaart te langzaam.
F1 23 is een veel minder zware game. Op 1080p Ultra meten we 96fps en zelfs met raytracing aan blijft het spel goed te spelen. Op 1440p is dat laatste te veel gevraagd, maar ook op die resolutie kom je nog prima weg met de reguliere Ultra-settings.
Alleen op 1080p Medium komen we in Starfield boven de 60fps uit. Daarbij valt op dat de snellere Intel-processor in de Erazer leidt tot een aanzienlijk hogere framerate. Naarmate de resolutie en settings hoger worden en de bottleneck meer bij de gpu komt te liggen, verdwijnt dat onderlinge verschil.
Koeling, geluidsproductie en energiegebruik
Op papier is de Core i5 14400 een processor met een tdp van 65W, maar in de praktijk mag de cpu tijdens korte bursts boosten naar 148W. De temperatuur van de cpu loopt daardoor op tot 82 graden, wat buiten de gevarenzone is, maar wellicht meer dan je in eerste instantie zou verwachten. De videokaart blijft met 51 graden zeer koel.
Ook de geluidsproductie van het systeem valt reuze mee. Idle meten we slechts 24dB op een halve meter afstand, wat slechts licht hoorbaar fangeruis oplevert. Opvallend is dat volle belasting van de processor daar maar één decibel aan toevoegt. Het profiel van de ventilators prefereert een stille werking duidelijk boven de laagste temperaturen. Tijdens het gamen neemt de geluidsproductie van de videokaart wel toe naar 32dB, al blijft dat ruim stiller dan ons zelfbouwsysteem met een Ryzen 5 5600 en RTX 4060.
Het idleverbruik ligt met nog geen 31W keurig laag. Bij oem-systemen wordt daar vaak meer aandacht aan besteed dan bij los verkrijgbare onderdelen. Daarnaast helpt mee dat het Intel-platform doorgaans wat zuiniger is dan AM4 of AM5 van AMD. Onder belasting blijft het systeem iets zuiniger dan de 1080p-game-pc uit de recentste Desktop BBG.
De Erazer Engineer X10 is in de door ons geteste configuratie best een aardige deal. Natuurlijk betaal je wat extra voor de assemblage en de garantie op het totaalpakket, maar dat verschil is kleiner dan bij alle prebuilts die we afgelopen jaar hebben getest. Ook de degelijke en stille InWin-kast die Erazer gebruikt, laat een goede indruk achter. Een nieuwere variant met een modernere indeling en USB-C op het voorpaneel was natuurlijk wel een betere keuze geweest.
Toch zien we in de onderdeelkeuzes wat van die typische prebuiltgekkigheid. Het moederbord is erg karig, met slechts een minimum aan aansluitingen en strakke, niet-aanpasbare stroomlimieten voor de Core i5-processor. Het nogal aftands ogende bios is toch al opvallend leeg. Er zijn bijvoorbeeld geen instellingen voor de geheugensnelheden, waardoor het geen zin heeft om het laaggeklokte DDR5-4400-geheugen te vervangen door een XMP-kit. Ook overklokken is er vanzelfsprekend niet bij.
Het gaat wat mij betreft echter vooral mis bij het traditionele pluspunt van een prebuilt: dat je wordt ontzorgd. Oké, het ding zit in elkaar, maar de charme van een kant-en-klare pc is voor een groot deel toch ook de ondersteuning en garantie op het totaalpakket. Die lijkt in het rebrandproces van Medion naar Erazer tussen de wal en het schip te zijn geraakt. De oude website is al grotendeels afgebroken, terwijl de nieuwe nog niet meer dan een beginnetje is. Een productpagina heeft het door ons geteste systeem daardoor nergens en ook als je bijvoorbeeld drivers nodig hebt, mag je die zelf bij elkaar gaan googelen.
Onder de streep zal de Erazer Engineer X10 vooral een heel scherpe prijsstelling nodig hebben als reden om hem aan te schaffen. Als dit systeem straks in de ramsj staat voor een prijs waar je zelf niet tegenop kunt bouwen, zou je de minpunten op de koop toe kunnen nemen. Dat wil bij de pc's van dit merk nog weleens gebeuren, leert de prijshistorie van oudere modellen ons. Maar voordat we dit systeem ook zonder absolute spotprijs kunnen aanbevelen, heeft Erazer nog het nodige huiswerk te doen.
Ik denk dat weinig zelfbouwende tweakers €125 neerleggen voor retail W11 home. Via de bekende (game)key-webshops heb je voor een euro een W11 pro OEM key. Dat maakt het potentiële prijsverschil nog een flink stuk groter (of natuurlijk veel betere specificaties voor hetzelfde geld).
Ik heb mijn Windows licentie gewoon direct op de website van Microsoft gekocht.
Ik had geen vertrouwen dat de keus waarover jij spreekt legaal zijn en had geen zin om op een gegeven moment niet in te kunnen loggen op m'n eigen computer. - Als Microsoft de licentie in trekt. - met wellicht ook nog een boete er bij. Een sport legale crypto lock tegen mensen die illegale keys kopen.
€1,- vs €125,- dan moet er iets niet kloppen, toch?
Ik heb een keer support gekregen vanuit Microsoft zelf om Windows met een dergelijke key aan de praat te krijgen. Betrof een licentie voor gebruik i.c.m. Parallels op MacOS (toen het nog niet inclusief aangeboden werd) en ik had de vorige installatie niet gedeactiveerd voor herinstallatie. Beetje bleu MS opgebeld of ze me konden helpen en dat ging wel. Op afstand de registry voor mij aangepast zodat de key weer gebruikt kon worden. Hij vermeldde wel dat het een OEM key was die eigenlijk niet hiervoor gebruikt nog worden. Maar verder geen probleem.
Ik heb inderdaad nog nooit van iemand gehoord dat MS support ze niet geholpen heeft, maar blijf horen dat ze het wel doen, net zoals jij ook zegt.
Het is bijzonder, maar geeft wel heel duidelijk aan dat ze er niet mee zitten dat mensen op andere manieren aan licenties komen.
Dat djwice bang is dat de licentie ooit geblokkeerd wordt vind ik bijzonder. Het is namelijk niet moeilijk om een nieuwe licentie aan te schaffen, mocht dit toch ooit nodig blijken.
[Reactie gewijzigd door MicaLovesKPOP op 23 juli 2024 10:27]
Ik denk dat MS liever heeft dat je Windows gebruikt met een minder legaal verkregen key, dan dat je Windows helemaal niet gebruikt. Ze halen inkomsten vooral uit zaken buiten de licentie key verkoop.
Je kunt je computer gewoon gebruiken zonder licentie. Windows is tegenwoordig legaal gratis te downloaden en installeren. De licentie is in principe optioneel, maar er zitten wel flinke nadelen aan als je Windows blijvend zonder licentie wilt gebruiken.
Veel van de instellingen onder het kopje 'Personalisatie' zijn namelijk niet beschikbaar zonder licentie (of met een licentie die ongeldig verklaard is). Daarnaast komt er een 'Activate Windows' watermerk rechts onderin je scherm te staan, die zo ver ik weet ook in programma's en spellen te zien is.
Met registry edits of hulpprogrammatjes kunnen de instellingen wel aangepast worden en kan ook het watermerk weggehaald worden. Dit verbiedt Microsoft niet, maar het is natuurlijk niet helemaal de bedoeling en ook wat omslachtig. Het zou ook kunnen dat het watermerk bijvoorbeeld na een update toch weer terug is.
ik weet niet waar je gehoord/gelezen hebt dat je met een ongeldige licentie het internet niet meer op kunt, maar dit is zo ver ik weet op geen enkele Windows versie het geval geweest.
Windows gebruiken zonder licentie is inderdaad niet illegaal maar wel tegen de ToS van MS. Ondersteuning krijg je dus niet en updates hoeven ze je officieel ook niet te bieden.
Het is dat MS nog steeds voordeel haalt uit niet geactiveerde installaties anders waaren de restricties wel wat harder geweest en hadden ze niet enkel bestaan uit gelockte settings in de gui.
Hmm je hebt gelijk. Ik heb ff de TOS doorgelezen, en er staan zeker wat interessante punten in:
In Sectie 5: Authorized Software and Activation staat:
You are authorized to use this software only if you are properly licensed and the software has been properly activated with a genuine product key or by other authorized method.
In Sectie 4b: Stand-alone Software staat:
If you acquired the software as stand-alone software (and also if you upgraded from software you acquired as stand-alone software), you may transfer the software to another device that belongs to you. You may also transfer the software to a device owned by someone else if (i) you are the first licensed user of the software and (ii) the new user agrees to the terms of this agreement. You may use the backup copy we allow you to make or the media that the software came on to transfer the software. Every time you transfer the software to a new device, you must remove the software from the prior device. You may not transfer the software to share licenses between devices.
Verder vind ik het ook interessant dat er een limiet gesteld wordt aan het koppelen van apparaten als printers e.d.; dit is een limiet van 20 apparaten.
Persoonlijk vind ik nog interessanter dat toegang op afstand maximaal eens per 90 dagen toegestaan is. Dit betekent dus dat je met gebruik van bijv. Parsec heel snel de TOS overschrijd. Waarschijnlijk willen ze dat je Windows Server koopt als je dit frequenter wilt doen.
Toevoeging: Dit heb ik duidelijk verkeerd gelezen. Dit gaat specifiek over gebruik als 'licensed user', waarvan ik echter niet weet wat dit betekent.
Dit laatste staat in Sectie 2d(v): Remote Access, waarin staat:
No more than once every 90 days, you may designate a single user who physically uses the licensed device as the licensed user. The licensed user may access the licensed device from another device using remote access technologies. Other users, at different times, may access the licensed device from another device using remote access technologies, but only on devices separately licensed to run the same or higher edition of this software.
[Reactie gewijzigd door MicaLovesKPOP op 23 juli 2024 10:27]
Volgens mij heb jij niet zo veel ervaring met het installeren van Windows en dergelijke zaken. Je kan windows zelfs zonder key installeren, iets dat wij veel deden bij klanten die een pc kochten zonder windows licentie omdat ze hun "oude" licentie mee wouden nemen.
Iets dat een Azerty nu ook nog gewoon steeds doet voor hun klanten, wij hebben namelijk op werk nieuwe PCs gekocht en de oude retail keys mee genomen.
Wist ik inderdaad niet. En zeer weinig ervaring er mee. Ooit in de jaren 90 gedaan en vier jaar terug ook weer eens een keertje op een nieuwe pc.
Tussendoor alleen laptops gehad en daar stond Windows al op.
Ik gebruik ook nog steeds Windows 10 omdat ik graag offline wil kunnen blijven inloggen. Zonder dat alles aan de Microsoft cloud hangt.
Zo irritant altijd, m'n zoon moet zo nu en dan de laptop met minecraft licentie aan internet hangen en inloggen bij Microsoft anders werkt zijn eigen skin niet meer, die gewoon lokaal op de laptop staat. Maar Microsoft wil gewoon dat je elke keer even weer bij hen inlogt in de cloud.
Bij Windows 10 ook irritant al die reclame voor andere Microsoft producten. Heb ik €125,- betaald voor een licentie, krijg ik reclame op m'n PC bij het opstarten voor OneDrive, Office365, Edge, AI-functies. En wordt eerder mee geleverde werkende software (Movie Maker) verwijderd zonder te vragen.
Tja, niet hoe ik verwacht dat het zou werken. En nergens de optie: toon dit soort dingen nooit meer: geen nieuwe functies of nieuwe producten promoten. Geen data sturen naar Microsoft (of andere partij) over mijn gebruik, geen gebruik maken van Cloud.
Ik snap niet - met W3.11 en NT in het achterhoofd - waarom dat zo lastig is om als "standaard" optie aan de bieden. Wil je wel die meldingen: dan zet je het zelf aan. Wil je data delen met Microsoft - anoniem of niet - dan zet je dat zelf aan.
Zo zou het voor mij moeten zijn, en mijn indruk is dat de wetgever het eigenlijk ook zo bedoeld heeft.
Het is dat bepaalde software alleen voor Windows of Apple beschikbaar is. Ik kwam er pas na de aankoop van Windows achter dat het niet zo werkt als ik verwacht met reclame, data en cloud in Windows 10.
[Reactie gewijzigd door djwice op 23 juli 2024 10:27]
MS gebruikt idd liever opt out dan opt in. Wat jammer is. Met een pro licentie kan je heel veel uit- en dichtzetten via groepsbeleid, maar daar moet je als thuisgebruiker ook maar zin in hebben. Een tweaker kan hier nog wel wat mee.
Maar ver uit de meeste nieuwe pc's en laptops komen met Home waardoor je vast zit, want dan kan je niet bij groepsbeleid. Het enige wat je kan doen is je Windows installeren met regio English (World) zodat de eerste bloat niet wordt geïnstalleerd. En dan in de settings opzoek naar de basic privacy opties zoals telemtry en waar er bepaalde reclame weergegeven mag worden.
Of je moet al naar iets als https://christitus.com/windows-11-perfect-install/ gaan kijken. (zal ook wel iets voor W10 zijn)
[Reactie gewijzigd door Xfade op 23 juli 2024 10:27]
Je kunt met Windows 11 ook gewoon offline inloggen. Lijkt me meer dat je een aantal veronderstellingen hebt die niet kloppen. Je kunt gewoon local users aanmaken en dat werkt zonder problemen.
Der is geen verplichte online gedeelte..verder kun je alles maar dan ook alles disablen dus tja het is wat meer klikken maar dat is het overal.
Dat klopt niet, dan waren dat slechte reviews. Je moet echter wel weten hoe je dat doet, maar als je al een Windows 11 installatie uitvoert zonder dat het systeem is aangesloten op een netwerk (Internet), ga je de optie vanzelf krijgen.
Volgens mij kun je een OEM versie ook van PC naar PC meenemen, waarna hij simpelweg niet meer geldig is op de vorige PC. Hij is dus alleen actief op de laatste PC waarop hij geactiveerd is; net zoals bij een code die van een gratis upgrade komt.
Als dit niet klopt hoor ik het graag!
[Reactie gewijzigd door MicaLovesKPOP op 23 juli 2024 10:27]
Hmm, dat zou ook kunnen. Het lastige is denk ik dat eigenlijk niemand volledige ervaring heeft met alle licentievarianten, waardoor het dan weer lastig is om volledige informatie te vinden.
Er staat dat je een oem licentie (software preinstalled on the device) mag overdragen naar een andere gebruiker samen met het device. Een stand alone licentie (retail) mag je mee doen wat je wilt, hergebruiken op een ander systeem of verkopen.
OEM licenties zelf mogen officieel niet eens los aan consumenten verkocht worden maar alleen icm een nieuw systeem.
Je hebt gelijk, ik heb het verkeerd gelezen. Wat betreft de laatste alinea, daar ben ik inderdaad bekend mee. Ik dacht alleen gelezen te hebben dat ook een OEM key overgedragen kan worden, maar ik zie nu dat ik dat verkeerd gelezen heb, en dit alleen kan als compleet systeem naar een nieuwe gebruiker.
[Reactie gewijzigd door MicaLovesKPOP op 23 juli 2024 10:27]
Keys kunnen gewoon meebewegen. Gewoon ms bellen en ze helpen je vooruit.
Zolang als je niet op grote schaal te werk gaat, gaat het allemaal probleemloos.
A je kan altijd gewoon inloggen op je computer al zou de licentie ingetrokken worden wat B uit de praktijk blijkt dat dat niet geburd
C een boete krijg je niet ik weet niet waar je dat vandaan trekt
D illegaal is het niet
Dan heb je, hard gezegd, flink wat geld weggegooid zonder meerwaarde. Mijn grijze markt OEM key werd zonder problemen opgeslagen in mijn MS account en neem ik nu mee iedere keer dat ik mijn PC vervang/herinstalleer.
The reality though is much different. In fact, Microsoft doesn’t really care now if a PC user is using a pirated copy of Windows. Why is it though?
Microsoft is in fact relying on the fact that you use a copy of pirated Windows, as long as it is in fact a Windows operating system that you go for, as opposed to any other alternative.
Well, that is as long as the PC in question and the user, are using the operating system for their personal usage. In fact, in an interview, Bill Gates, when he was the CEO, president and chief software architect at Microsoft, had once stated, that as long as people are stealing software and using pirated operating systems, we want them to steal ours.
Voor persoonlijk gebruikt wordt het illegaal bemachtigen, activeren en gebruiken van Windows dus gewoon expliciet gedoogd.
[Reactie gewijzigd door youridv1 op 23 juli 2024 10:27]
Bill Gates is al heel lang niet meer CEO van Microsoft (ruim 16 jaar). De context van de uitspraak is 'markt dominantie'.
Als je legaal gratis Linux of BSD kunt draaien, maar je kiest om Windows te jatten, heeft Microsoft een vorm van markt dominantie.
De kans is dan groot dat je het dan op je werk ook wil gebruiken (het WP 5.1 concept).
Microsoft heeft begin deze eeuw ook medewerkers gratis licenties gegeven voor Windows en Office voor thuis gebruik als het bedrijf licenties voor de werk desktop af nam.
Dat concept is nu verdwenen volgens mij.
Als medewerker kreeg je dan ineens CDs of floppies met een key. Volgens mij verdwenen om en nabij het vertrek van Bill.
En er zat een conditie bij: zolang mensen een OS stelen ... Als rijkste man ter wereld toen, is het wellicht een logische uitspraak om te zeggen, als je steelt, steel dan van mij (de rijkste), toch?
[Reactie gewijzigd door djwice op 23 juli 2024 10:27]
Oké maar dat is niet helemaal eerlijk, want dat is niet een officiële / legale manier om aan het OS te komen. Desondanks was het misschien voor de vergelijking beter geweest dat er geen Microsoft besturingssysteem wordt meegerekend, voor mensen die al een retail licentie hebben, Linux willen draaien, of legaal OEM keys kunnen bemachtigen, of de keuze maken een illegale key te gebruiken.
Dat hangt er wel vanaf welke website @Gizz precies bedoelt.
Het hof heeft in 2012 bepaald dat keys voor software doorverkocht mogen worden door de eigenaar, op voorwaarde dat de software waar de key bijhoort, niet óók nog op het systeem van de verkoper blijft staan.
Er zijn shops die overtollige volumelicentiesleutels van bedrijven opkopen en doorverkopen. Niet voor een euro (dat is echt ver onder de marktwaarde), maar de meest voorkomende licenties (Win10 Pro en Win11 Pro) heb je al (legaal) voor twee tientjes.
Het hof heeft in 2012 bepaald dat keys voor software doorverkocht mogen worden door de eigenaar, op voorwaarde dat de software waar de key bijhoort, niet óók nog op het systeem van de verkoper blijft staan.
dus als ik het goed begrijp ik mag mijn windows key verkopen zolang ik daarna de windows installatie van mijn PC verwijder?
[Reactie gewijzigd door atthias op 23 juli 2024 10:27]
Yep en uiteraard dat je de key ook niet meer gebruikt. Maar dan mag je inderdaad je retail key gewoon verkopen. Net zoals je steam in de EU gewoon verkoopbaar kan maken zonder dat de uitgevers daar iets tegen kunnen doen.
Het hof heeft in 2012 bepaald dat keys voor software doorverkocht mogen worden door de eigenaar, op voorwaarde dat de software waar de key bijhoort, niet óók nog op het systeem van de verkoper blijft staan.
Maar was het daarbij ook niet zo dat het doorverkopen van volumelicenties alleen is toegestaan op dezelfde manier als dat ze aangeschaft zijn? M.a.w. als je er zeg 1000 hebt dan moet je ze alle 1000 in één keer doorverkopen en niet zoals dit soort winkels doen per stuk.
Overigens is mijn ervaring dat dit soort winkels dezelfde key rustig aan meer dan 1 klant verkopen als ik zie hoe vaak activatie niet lukt en je via de support een nieuwe moet vragen.
Windows heb ik dan ook maar gewoon via MS zelf gekocht, dan heb ik er bij herinstallaties of hardware-upgrades ook niet zo'n omkijken meer na.
Office daarentegen blijf ik toch bij de grijzemarkt keys, als je geen abonnement wil vraagt Microsoft de hoofdprijs voor Office 2021 terwijl ze het als je het nu koopt slechts een schandalige 2,5 jaar van beveilingsupdates voorzien waardoor de afschrijving erg hoog is; dit was vroeger altijd 7-10 jaar.
In het begin was daar wat onduidelijhkeid over, maar in de afgelopen 12 jaar is in een aantal uitspraken van Europese rechtbanken wel duidelijk geworden dat de volgende stelling klopt:
- als een volumelicentie bestaat uit één sleutel die gelijk is op alle apparaten waarop je de licentie gebruikt, dan mag die licentie niet gesplitst worden
- als een volumelicentie bestaat uit een pakket individuele licentiesleutels, dus voor ieder apparaat een unieke sleutel, dan mag de licentie wel gesplitst worden.
Zie ook deze interessante discussie (met links) op GoT.
Om het even compleet te maken, zijn dit de andere twee voorwaarden die het hof gesteld heeft:
- Een licentie moet tegen een eenmalig bedrag voor onbepaalde tijd zijn aangeschaft. Licenties uit een abonnementsvorm, zoals bijvoorbeeld Microsoft 365 of inclusieve supportcontracten, vallen dus niet onder de regeling.
- Een licentie moet oorspronkelijk voor gebruik in de EU uitgegeven zijn. Je mag dus niet (goedkoop) licenties van buiten de EU importeren en hier tweedehands doorverkopen.
- als een volumelicentie bestaat uit één sleutel die gelijk is op alle apparaten waarop je de licentie gebruikt, dan mag die licentie niet gesplitst worden
Bij Microsoft volume licenties is dit echter wel het geval. Koop je 1000 volume licenties krijg je initieel 20 sleutels met 50 activaties per sleutel. Zijn die activaties op, kan je bij MS nieuwe sleutels aanvragen, die ook elk weer 50 activaties hebben. Zolang je onder de 1000 gelijktijdige activaties blijft is dat geen enkel probleem, echter dien je dat wel zelf in de gaten te houden. Krijg je een audit aan de broek en heb jij bijvoorbeeld in 5 jaar 1500 activaties gedaan met jouw sleutels terwijl je maar 1000 licenties hebt, moet jij kunnen laten zien dat je bijvoorbeeld 500 machines uitgefaseerd hebt omdat ze bijvoorbeeld uitgefaseerd zijn en vervangen.
Daarnaast zijn ook een boel van die key's op goedkope keysites geen volume licenties, maar bijvoorbeeld OEM (en die mogen dan weer alleen doorverkocht worden met het systeem waarop ze geleverd zijn, is als het goed is ook een EU vonnis over), of zelfs key's die activeren via een gehackte KMS server. De oorsprong van de licenties is ook vaak niet duidelijk. Of je met zo'n licentie dus legaal bezig bent is maar de vraag. En minder legaal aanbod vergelijken met legaal aanbod is natuurlijk in de regel geen eerlijke vergelijking.
[Reactie gewijzigd door Dennism op 23 juli 2024 10:27]
Nee je kan ze gewoon kopen hoordoorvekroop). Is ook gewoon voor betaald wel goedkoper als een retail alleen gaat hij niet op een Lenovo maar op je eigen build. Microsoft help je vaak genoeg ook gewoon.
Niet alles komt van gestolen CC en andere shaddy praktijken. Want dan zullen ze direct retail pakken toch?
[Reactie gewijzigd door loki504 op 23 juli 2024 10:27]
Die keys zijn hoe dan ook niet voor verkoop aan particulieren en/of voor verkoop binnen de EU. Het zijn ook vaak zakelijke MAK keys van bedrijven uit b.v. India. Je hoeft geen medelijden te hebben met Microsoft hoor, maar 'shady' zijn dat soort keys zonder uitzondering en ze zijn goedkoper als wat een PC-bouwer moet afrekenen voor een officieel ondersteunde Windows licentie 'inkoop'.
Daarnaast kan je windows 10-11 gewoon installeren zonder key, volledig legaal. Sure je hebt een watermerkje of je kan je taakbalk niet personaliseren. Maar voor de rest werkt het gewoon.
Natuurlijk, kun je ook minder legale windows keys gebruiken, windows via een tooltje op github activeren of zoals ik doe linux draaien, maar dit as lles is geen eerlijke vergelijking, dat ze windows goedkoper inkopen is inderdaad hun voordeel.
ik hb laatst 19.50 voor een win 10 key neergelegs omdat ik de mijne kwijt was bij een crash. legit dus. Kan ik gewoon upgraden naar win 11. Dus ik zou ook geen 120 neertellen
[Reactie gewijzigd door tw_gotcha op 23 juli 2024 10:27]
Een systeem samenstellen via de Alternate PC builder kost iets van €150 qua assemblage. Je kunt dan veel betere componenten kiezen en op die manier een beter systeem maken. Je bent dan uiteindelijk iets meer kwijt maar hebt wel het voordeel van een veel beter op elkaar afgestemd systeem en kunt, daar waar nodig, net die paar euro extra uitgeven voor een beter component.
Ik heb alleen even snel bij Alternate gekeken maar er zijn uiteraard nog meer van die websites. Hoe dan ook is de Erazer Engineer X10 een behoorlijk duur systeem als je kijkt naar het totaalplaatje.
[Reactie gewijzigd door MazeWing op 23 juli 2024 10:27]
Er zijn mensen die liever niet zelf willen troubleshooten als er wat mis met hun PC. Dan kan je de gehele PC retouren onder garantie. Bij een zelfbouw PC kost dat arbeidskosten, ook al heb je de onderdelen gekocht bij de webshop (geen idee of dat bij Alternate ook zo is).
Dit is de rede dat ik het laat bouwen. Ik heb het werk zelf een paar jaar gedaan en troublesouten is makkelijk maar thuis ontbreekt vaak iets.
Na de eerste keer opstarten ff draadjes en schroefjes controleren en je bent klaar.
Zelfs een ontbrekend bedraad toetsenbord kan ervoor zorgen dat je een dag moet wachten op de levering van Amazon.
Voor mij al een tijd geleden, maar Informatique was lange tijd vijftig euro, op het einde van wat ik ken honderd euro meen ik, maar zelfs dat is inmiddels ook al jaren terug. 250 euro is wel heel gortig, hoop niet dat Informatique die kant op gegaan is ook. Je moet daar mailen of bellen voor een offerte zo te zien, website toont enkel huismerk configuraties.
Mijn eerste of was een pre buil van Medion. Gekocht bij de Vobis. Een 486DX. Daarvoor leende ik een oude 286 van mijn oom. Ik kon die goed gebruiken voor autocad, wat nodig was voor hts opleiding. Een gigantische stap vooruit, zeg 10 keer sneller. Sindsdien alles zelf gebouwd, maar ik denk wel met nostalgie aan het merk terug. Heb het ook vaak aangeraden voor vrienden en kennissen die niet zelf wilden bouwen. Prijs/kwaliteit verhouding was geweldig (voor systeembouw), zeker bij die Aldi aanbiedingen. Moest je wel sochtends vroeg erbij zijn, zo snel gingen ze.
En ik een bijbaan bij een lokale computerzaak en zag aan de lopende band die Medion's binnen komen omdat ze kapot waren. De bouwkwaliteit en airflow was echt om te janken.
Dat neemt verder niks weg van jouw ervaring natuurlijk, maar ik zou persoonlijk weg blijven van Medion en heb mensen altijd aangeraden zelf te bouwen, of om Azerty/Alternate te betalen om hun PC te bouwen (als ik niet al te goed met ze bevriend was natuurlijk, want dan bouw ik ze zelf voor hun).
En ik een bijbaan bij een lokale computerzaak en zag aan de lopende band die Medion's binnen komen omdat ze kapot waren. De bouwkwaliteit en airflow was echt om te janken.
Dit is precies de comment die ik wou gaan plaatsen over de Medion PC's die bij onze lokale Aldi vandaan kwamen. Ook voor mij een bijbaantje bij de lokale PC reparateur.
Ze kwamen vaak met erg veel aansluitingen, hele SD kaart achtige componenten in de vorm van de floppy behuizingen die echt elk type flash maar van de tijd aankon, (compact, xd, SD, etc). Dan zat er nog een FireWire kaart in een pci slot met daaronder een extra pci kaart die je 2 gloednieuwe USB 3.0 poorten gaf.
Gelukkig zat er op het zijpaneel nog zon plastic buis die lucht recht naar de CPU bracht
Toen ik die PC kocht6 had je volgens mij geen eens Azerty of Alternate. Je had Vobis en EScom als computer winkels, en dan nog winkels als Dixon die PCs erbij hadden.
En ik ben ook voor zelfbouw, zeker de betere keus. Maar die eerste pc kreeg ik van mijn ouders, voor de HTS, en omdat ze vonden dat het goed voor mijn ontwikkeling was. Ik ben bevoorrecht, ik weet het. Pinball Wizzard vloog als een malle door die 486 met coprosessor
Afijn, mijn ervaring is N=1, jij hebt er vast veel meer gezien.
[Reactie gewijzigd door Lankman op 23 juli 2024 10:27]
Mijn baantje was in het Aldi tijdperk van Medion, en sowieso in de tijd van Pentium naar Core Duo's en later de eerste i-series, dus wellicht hebben ze bij de Vobis (die ik nog wel ken uit m'n jeugd) een goede naam opgebouwd en die via de Aldi-PC's weer die naam misbruikt om rommel te verkopen.
[Reactie gewijzigd door BHStar op 23 juli 2024 10:27]
Sowieso een heel ander tijdperk qua energieverbruik van CPU's. initieel was warmte en airflow niet zo'n probleem. Volgens mij kon je een 486 nog gewoon kaal draaien, dus zelfs zonder heatsink.
Wisselend, maar ik zou het niet proberen. De eerst AMD socket A processoren werden heethoofden genoemd, maar als je een Pentium D had... die ging in een microseconde in rook op zonder fatsoenlijke koeling. Er zijn in het verleden genoeg eniegrgie slurpende heethoofden geweest wat processoren betreft.
Ja! Ik heb nog bij Escom mijn eerste full tower 486DX2 gekocht. Ik weet het pand waar ze in Amsterdam zaten nog goed. Daarna ook helemaal voor zelfbouw gegaan. Mijn eerste pc was toen van de V&D. Een 286. Later kwamen er inderdaad winkels bij zoals Mycom en Azerty en zo.
Ik heb een pre-built en moet zeggen het is slecht...
Werkgeheugen is langzaam en airflow is ook erg slecht.(upgraden is mij ook een raadsel)
Voorig week naar de temp van mijn ssd gekeken en die schiet binnen een minuut na een ark update naar 90 graden.
[Reactie gewijzigd door raro007 op 23 juli 2024 10:27]
Ik lees in de review dat de prijs te hoog is voor wat je krijgt, maar hoever zou deze op dit moment moeten dalen om redelijk geacht te worden voor wat je krijgt?
Zolang de kwaliteit van deze builds vele malen slechter is dan de lenovo's is het eigenlijk gewoon een waardeloze deal..
Helemaal als je gaat kijken wat je in elkaar kunt zetten voor dat budget als je het op amd baseerd...
Ja ik ben benieuwd hoe die het qua geluidsproductie doen, want eerlijk is eerlijk, ik ben bij deze onder de indruk daarvan met toch behoorlijke hardware erin. Maar Lenovo biedt PCs met zelfde CPU en GPU aan voor €1000, en heb aanbiedingen daar nog redelijk stukje onder gezien.
Jammer van dat geheugen en Bios want het systeem heeft 2 hele grote pluspunten tov de DBBG:
+ lager idle verbruik & veel stiller
Hoe komt het idle verbruik van de DBBG eigenlijk zo hoog? De eerste test van de 5600 ( review: AMD Ryzen 5 5500 en 5600 - 'Identieke' cpu's zijn opvallend verschillend ) geeft n idle verbruik van 12.5W voor cpu + MB.
Waar gaan die extra 40W dan vnl. inzitten? De kast (ja 6fans Montech kast +9W), MB, PSU of andere afstelling OS?
Komt de veel hogere geluidsproductie vd DBBG door de Montech kast of zijn de specs vd gebruikte gelid koeler (26dB) veel te optimistisch?
( Beetje of topic, maar t idle verbruik vam de DBBG komt met 52W in de buurt van het verbruik van m'n mini HM80 in combinatie met n tweetal 32" 4K wanneer ik remote inlog op de zaak en youtube in de achtergrond heb draaien (70W) )
[Reactie gewijzigd door vladimirN op 23 juli 2024 10:27]
Ik heb de voorloper van deze Erazer gehad (met core i5 11400 en RTX 3060).
De reden om voor deze prebuild te gaan was dat vanwege de gekte op de videokaartmarkt een prebuild veel goedkoper was dan zelfbouw.
Handig om te vermelden is dat in ieder geval bij mijn pc de cpu gelockt was, deze werkte niet op andere moederborden (Handig om te weten voor als je wil upgraden en de oude cpu weer wil gebruiken of verder wil verkopen).
Ook de voeding was van een onbekend merkje.
Wat wel in positieve zin opviel was de (merkloze) nvme ssd die zeer hoge snelheden haalde, maar met 512gb toch wat aan de krappe kant was.
Ook zat er een muisje en toetsenbordje bij die echt niet verkeerd zijn voor een 'gratis' product.
Eigenlijk zou ik een deurtje verder kijken.
Moederbord is..... en in combinatie met de bios en snelheid van het geheugen en support.
Nee de prijs zal zeker onder de 1000 euro moeten zakken.
:fill(white):strip_exif()/i/2006387782.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2006551664.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006533608.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006533610.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006533606.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006533642.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006533864.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2006387782.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006558176.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2005416524.jpeg?f=fpa)
/i/2005756736.png?f=fpa)
:strip_exif()/u/25150/Gizzbril.gif?f=community){kind=small}
/u/12436/p1_normal.png?f=community){kind=small}
/u/375226/crop62effc38c6e6e.png?f=community){kind=small}
/u/763141/crop5eeaa87da4698_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/148738/crop56ff7585390b7_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/472627/crop5c83fe498b36e_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/92085/crop5aa165833d640_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/272509/60x60-Project.png?f=community){kind=small}
/u/649844/crop5f804331d9657_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/586922/crop657dfec54e087_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/358083/crop5a173109318d0.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/233767/crop5db03cbc075aa.jpeg?f=community){kind=small}
/u/32637/crop677ea9d840dae_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1467844/crop689dae7a31a00_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/217497/crop5ebbaa793c2d6_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/366211/crop633ace019e8da_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/145971/logotnet.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/145751/check-in-minion-small2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/28880/crop63705e0287ae4_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/552675/crop67d539a72f6d0.jpg?f=community){kind=small}
/u/470048/crop6064bd5fee1c2_cropped.png?f=community){kind=small}