Ruim drie jaar geleden sleepte Epic Games de mobiele techgiganten Apple en Google voor de rechter. Beide bedrijven werden ervan beschuldigd illegale monopolies te hebben met hun appwinkels, concurrentie in de weg te zitten en hoge commissies te vragen op in-appaankopen, waarvoor geen alternatieven beschikbaar zijn.
De zaak tegen Apple kwam twee jaar geleden al voor en werd grotendeels gewonnen door Apple. De aanklacht tegen Google liet echter langer op zich wachten, tot nu. Vorige week maandag moest Google in een federale rechtbank verschijnen, 1180 dagen nadat de aanklacht werd ingediend. En hoewel de zaak in grote lijnen gelijk is aan die tegen Apple, is het niet vanzelfsprekend dat Google een soortgelijke uitspraak kan verwachten.
In dit artikel bespreken we de zaak tussen Epic Games en Google. We gaan in op het verhaal achter de aanklacht, bespreken kort de aanklacht tegen Apple en zetten de argumenten van Epic en Google uiteen.
Bannerfoto: Philip Pacheco / Justin Sullivan / Getty Images / Althepal (CC BY-SA 3.0, via WikiMedia)
De achtergrond: Fortnite, Google en Apple
De wortels van Epics rechtszaak tegen Google liggen bij Fortnite. De Android-versie van die populaire battleroyalegame is al jarenlang niet beschikbaar via de Google Play Store, maar alleen te downloaden via de website van Epic Games zelf. Reden daarvoor is de commissie die Google rekent voor in-appaankopen. Epic zou daarmee 30 procent van zijn inkomsten uit de Android-versie moeten afstaan aan Google.
In 2020 besloot Epic Games Fortnite alsnog beschikbaar te stellen in de Play Store, net als in de Apple App Store voor iOS. De ontwikkelaar voerde vervolgens een hotfix voor de game door op zowel Android als iOS. Het bedrijf omzeilde daarmee de betaalsystemen van Apple en Google voor het aanschaffen van V-Bucks, de digitale valuta van Fortnite. Daarmee omzeilde de gamestudio ook de commissies die de techgiganten rekenen. De game werd daarop uit de App Store en de Play Store verwijderd wegens het schenden van hun respectievelijke voorwaarden.
De gamemaker liet het daar niet bij zitten en klaagde zowel Google als Apple aan. Epic stelt dat de techgiganten een illegaal monopolie onderhouden met hun respectievelijke appwinkels en hun verplichte betaalsystemen. De gamemaker wil dat beide bedrijven hun platforms meer open stellen voor alternatieve appwinkels. Epic wil ook dat ontwikkelaars niet verplicht worden om de betaalmethodes van Google en Apple te gebruiken, waarbij commissies worden gerekend voor aankopen in de appwinkels.
De Apple-rechtszaak
De zaak tussen Apple en Epic kwam twee jaar geleden voor en kende geen echte winnaars. Hij werd grotendeels gewonnen door Apple, hoewel ook die techgigant concessies moest doen van de rechtbank. Rechter Yvonne Gonzalez Rogers zei dat Apple geen oneerlijk monopolie heeft en oordeelde dat Epic de voorwaarden van Apple heeft geschonden door het betaalsysteem van de techgigant te omzeilen. Ontwikkelaars mogen gebruikers voortaan wel attenderen op andere betaalmogelijkheden, bijvoorbeeld op hun eigen website, stelde de rechter.
Epic heeft de strijd tegen Apple echter nog niet opgegeven. De gamemaker heeft de Amerikaanse Supreme Court, de hoogste rechtbank in de VS, gevraagd om de zaak op te pakken. Dat Hooggerechtshof is niet verplicht om die zaak daadwerkelijk op te pakken. Als dat wel gebeurt, is dat de laatste keer dat deze zaak in de VS voorkomt. Het Hooggerechtshof is de enige rechtbank in Amerika die een bindende uitspraak kan doen waartegen geen beroep mogelijk is.
Google versus Epic
Dan resteert voorlopig alleen de zaak tegen Google. Deze begon op 6 november bij een federale rechtbank in San Francisco. Het betreft een zaak van ongeveer vijf weken, waarna een jury uiteindelijk de uitspraak zal doen. De kans bestaat daarom dat deze zaak anders afloopt dan die tegen Apple; de eerdere rechtszaak tussen Epic en Apple werd beoordeeld door een rechter.
De zaak draait vooral om de beschuldiging dat Google een illegaal monopolie onderhoudt met zijn Play Store. Epic zegt dat het nagenoeg onmogelijk is om de Play Store te omzeilen bij het uitbrengen van Android-apps. Als ontwikkelaars Android-software buiten de Play Store distribueren, dan bereiken ze aanzienlijk minder gebruikers. Google zou ook het sideloaden van andere appwinkels in de weg zitten.
Epic zegt daarnaast dat de hoge commissie die Google rekent, oneerlijk is. Door zijn eigen betaalsysteem te koppelen aan de Play Store zit Google volgens Epic andere betaaldiensten in de weg. Google bepaalt daarmee ook geheel zelfstandig het commissietarief, aangezien er geen echte concurrentie is, stelt Epic in zijn aanklacht. De gamemaker noemt de 30 procent daarom 'geen markttarief, maar een monopolietarief'.
Volgens Epic vertoont Google daarmaast concurrentiebeperkend gedrag, bijvoorbeeld door concurrenten voor zijn appwinkel te blokkeren of ze 'om te kopen' om geen eigen appwinkels op te zetten. Vrijwel alle appaankopen op Android gaan via de Play Store, met slechts een klein aandeel van de Galaxy Store die Samsung meelevert op al zijn smartphones, betoogt Epic.
Project Hug: deals met grote Android-ontwikkelaars
In de rechtbank bleek onder meer dat Google de ontwikkelaars van grote apps betaalt om hun apps beschikbaar te houden in de Play Store. Er wordt daarbij een hoop aandacht besteed aan Project Hug, dat ook wel het Apps and Games Velocity Program wordt genoemd. Dat is een intern project bij Google waarmee de techgigant volgens Epic 'honderden miljoenen dollars' heeft uitgegeven om te voorkomen dat ontwikkelaars hun eigen Android-appwinkels opzetten en daarmee een lagere prioriteit geven aan de Play Store voor het distribueren van hun apps en games. Die deals omvatten onder andere advertentiecredits en comarketingcampagnes.
De basis van Project Hug lag in de beslissing van Epic om Fortnite buiten de Play Store om beschikbaar te stellen via zijn eigen website. Een rapport van Google in 2019 stelde dat Epic op termijn een eigen Android-appwinkel kan opzetten en vervolgens deals kan sluiten met telefoonmakers om die winkel te voorinstalleren op Android-smartphones. Het bedrijf zou ontwikkelaars willen wegsnoepen van de Play Store door lagere commissies te vragen, zoals het ook doet met zijn Epic Games Store op de pc.
In een interne presentatie zou Google ooit gezegd hebben dat Fortnite 'veel succesvoller was geweest als het was uitgekomen op Play', maar dat 'andere ontwikkelaars mogelijk het pad van Epic zullen volgen om verscheidene redenen'. Uit documenten bleek bijvoorbeeld dat Candy Crush-ontwikkelaar King, onderdeel van Activision Blizzard, en League of Legends-maker Riot Games 'gefrustreerd waren' door de tarieven die Google rekent. Die twee bedrijven zouden hebben overwogen om hun games buiten de Play Store beschikbaar te stellen.
Om dat te voorkomen probeerde Google deals te sluiten met 22 grote ontwikkelaars op het Android-platform. Project Hug werd intern omschreven als een plan om de Android-topontwikkelaars 'innig te omhelzen en liefde te tonen'. Volgens Google liepen die ontwikkelaars de grootste kans om onder te gaan aan 'besmetting' door Epic. Eind 2020 had Google deals gesloten met de meeste van de beoogde Project Hug-doelwitten, waaronder Activision Blizzard, om hun apps beschikbaar te houden in de Play Store.
:strip_exif()/i/2006235222.jpeg?f=imagenormal)
Ook opvallend: Google heeft ooit 147 miljoen dollar geboden aan Epic Games om Fortnite beschikbaar te stellen via de Play Store, schrijft The Verge, dat bij de rechtszaak aanwezig is. Epic ging daar destijds niet mee akkoord. Er gingen al geruchten rond over een dergelijk bod, maar de techgigant heeft het officieel bevestigd in de rechtbank. Het bedrag zou gedurende drie jaar verspreid worden uitbetaald. Ook die beoogde deal moest een 'besmetting' voorkomen, waarbij er een succesvolle alternatieve Android-appwinkel zou verschijnen, die de Play Store-omzet van Google in gevaar zou brengen.
In een verklaring aan The Verge vertelt een Google-woordvoerder dat het bedrijf concurreert met andere appwinkels op Android en op concurrerende besturingssystemen om de aandacht en business van ontwikkelaars. "We hebben al lange tijd programma's die de beste ontwikkelaars ondersteunen met verbeterde middelen en investeringen om hen te helpen meer klanten te bereiken via Google Play. Deze programma's zijn een teken van gezonde concurrentie tussen besturingssystemen en appwinkels, en bieden ontwikkelaars enorme voordelen."
Google beargumenteert ook dat Project Hug geen omkoping was, omdat advertentiecredits en comarketing niet hetzelfde zijn als 'stapels geld uitdelen'. Het bedrijf zegt ook dat Project Hug geen exclusiviteitsprogramma was. In een presentatie uit 2019 zei Google expliciet dat het niet de bedoeling is dat Project Hug de komst van andere appwinkels op Android blokkeert, blijkt uit bewijsmaterialen die tijdens de rechtszaak zijn getoond. Het programma is volgens de techgigant bedoeld om ontwikkelaars incentives te bieden om hun apps beschikbaar te stellen via de Play Store, naast andere appwinkels. Google heeft bedrijven niet verboden om eigen appwinkels op te zetten of ze gevraagd om hun apps exclusief in de Play Store te zetten, stelt het bedrijf.
Google bewaarde interne chatberichten mogelijk niet goed genoeg
Epic legde ook veel nadruk op de interne communicatie bij Google. Uit rechtszaakdocumenten blijkt dat de techgigant nalatig is geweest bij het bewaren van interne chatberichten. Google-medewerkers stelden dat gevoelige chatberichten automatisch verwijderd moesten worden om te voorkomen dat ze gebruikt zouden worden in de rechtszaal. Dat gebeurde tot de ceo van Google aan toe. Epic zegt dat Google daarmee bewijsmateriaal heeft vernietigd.
Uit documenten bleek onder meer dat Google een trainingsdocument had waarin personeel instructies krijgt over hoe het intern moet communiceren. Zo begint het document met de zin: "Bij Google staan we voortdurend in de publieke belangstelling… en het gerechtsgebouw." In het document staan ook zinnen als: "Soms is de beste manier om iets supergevoeligs te communiceren het niet opschrijven" en: "Je communicatie kan onbedoelde gevolgen hebben voor jou en het bedrijf."
In de training staat onder andere een voorbeeldscenario waarin een fictieve medewerker ontevreden is over een teamleider. Daarbij wordt gesuggereerd dat medewerkers beter off the record met hun manager kunnen praten dan via e-mails. Een videogesprek via Google Hangouts werd geschetst als alternatief, hoewel dat niet de voorkeur had, omdat dergelijke gesprekken alsnog kunnen worden opgenomen.
:strip_exif()/i/2006235204.jpeg?f=imagenormal)
In de zaak kwamen ook gesprekken binnen Google naar voren, waarin Googles platform- en ecosysteemhoofd Margaret Lam haar personeel herhaaldelijk vroeg om hun chatgeschiedenis uit te zetten. Dat schrijft The Verge. Als Google-medewerkers dat doen, worden chatberichten na 24 uur verwijderd van Googles servers. Anders gebeurt dat na 30 dagen in een-op-eengesprekken of na 18 maanden voor threads in groepsgesprekken. Lam vroeg een collega bijvoorbeeld: "Is het te veel gevraagd om geschiedenis uit te zetten? Veel gevoeligheid met legal tegenwoordig :)" Toen een werknemer vertelde dat hij een legal hold had voor een rechtszaak, en dus zijn communicatie en documenten moest bewaren, zei ze: "Oké, misschien haal ik je uit het gesprek :)"
De Google-medewerker in kwestie verklaarde daarop dat ze verkeerd is geïnformeerd door het juridische team en dat ze niet wist dat ze chatberichten niet mocht verwijderen. Lam zegt dat advocaten niet hebben uitgelegd wat een legal hold inhoudt en dat ze documenten moet bewaren. Na een eerste gesprek met advocaten was het volgens Lam 'een open vraag' welke documenten en berichten wel en niet bewaard moesten blijven. Ze zegt nu te begrijpen dat ze haar juridische verplichtingen niet is nagekomen, meldt The Verge.
De rechtbank heeft al besloten dat Google gestraft moet worden wegens het niet afdoende bewaren van potentieel bewijsmateriaal, hoewel nog niet duidelijk is hoe die straf er precies uit gaat zien. Google zelf beargumenteert in de rechtszaal dat er belangrijke redenen zijn om 1-op-1-chatberichten van medewerkers niet automatisch te archiveren, zoals het beschermen van de privacy van medewerkers. Het bedrijf zegt ook dat het niet bewaren van sommige chatberichten niet gelijkstaat aan het overtreden van antitrustwetgeving.
:strip_exif()/i/2006235160.jpeg?f=imagenormal)
Googles tegenargumenten: Marktdefinitie en sideloaden
Google richtte zich in zijn openingsverklaringen vooral op 'marktdefinitie', iets wat het bedrijf ook herhaaldelijk aanhaalt in een blogpost over de rechtszaak. De techgigant is van mening actief te concurreren met Apple. Volgens het bedrijf is de hele smartphonemarkt dan ook relevant voor de rechtszaak. Daarbij moet dus ook de App Store voor iOS worden meegerekend, aldus Google. Epic is het daar niet mee eens, omdat gebruikers een andere smartphone moeten kopen om over te stappen van de Play Store naar de App Store en andersom.
De techgigant beargumenteert ook te concurreren met andere Android-appwinkels. Het bedrijf zegt bijvoorbeeld dat veel Android-telefoons worden geleverd met 'minstens' twee voorgeïnstalleerde appwinkels op het thuisscherm. Google doelt daarmee onder andere op de Galaxy Store, die is voorgeïnstalleerd op alle telefoons van Samsung. Dat Samsung-gebruikers alsnog vooral gebruikmaken van de Play Store, is niet de schuld van Google, zegt het bedrijf. Niets weerhoudt gebruikers ervan om de Galaxy Store te gebruiken, maar de gebruikers kiezen zelf voor Play, vertelt Google-hoofdadvocaat Glenn Pomerantz.
Google noemt zijn deals met ontwikkelaars verder 'antifragmentatieovereenkomsten'. Volgens de techgigant zijn die nodig om ervoor te zorgen dat Android-ontwikkelaars slechts één versie van een app hoeven te onderhouden, om tijd en geld te besparen. Verder zouden meer dan een miljard Android-gebruikers het proces hebben doorlopen om apps buiten de Play Store om te installeren. De techgigant zegt daarom dat Android-gebruikers wel degelijk de keuze hebben om geen gebruik te maken van de Play Store.
Op het gebied van commissies zegt Google dat het percentage van 30 niet alleen geldt voor het betaalsysteem, maar ook voor andere facetten van Google Play. Verder komt '99 procent van de ontwikkelaars' in aanmerking voor een lagere commissie van 15 procent of minder. Dat geldt onder andere voor ontwikkelaars die minder dan een miljoen dollar omzet per jaar hebben of meerdere Google-platforms ondersteunen. Google rekent ook lagere tarieven voor abonnementen die worden afgesloten via Google Play. Het bedrijf doet sinds kort ook tests voor alternatieve betaalmethoden met Spotify. Ontwikkelaars die dat doen, hoeven 4 procentpunt minder commissie af te dragen. Tijdens de rechtszaak wordt gesuggereerd dat Spotify een betere deal heeft gekregen, hoewel een concreet percentage niet wordt bevestigd, schrijft The Verge.
Het Amerikaanse bedrijf legt verder veel nadruk op Project Liberty, de codenaam van de updates die Epic Games doorvoerde in Fortnite om de betaalsystemen van Google en Apple te omzeilen, de game uit de appwinkels geschopt te krijgen en vervolgens rechtszaken aan te spannen. Google beargumenteert dat Epic hiermee willens en wetens zijn voorwaarden heeft geschonden. Citaten uit interne Epic-communicatie tonen aan dat Epic expliciet op de hoogte was dat het doorvoeren van een dergelijke update niet toegestaan is in de Play Store. Epic bevestigde eerder tijdens de rechtszaak zelf al dat het bewust de voorwaarden van Google heeft overtreden.
:strip_exif()/i/2006236312.jpeg?f=imagenormal)
Wat resteert er?
Het zal nog even duren voordat er een uitspraak is in de rechtszaak tussen Google en Epic. Er staan zeker nog tot medio december hoorzittingen op de planning. Een jury zal na afloop een uitspraak doen; de rechter verwacht een uitspraak voor de feestdagen. Die uitspraak hoeft niet hetzelfde te zijn als de uitspraak in Epics zaak tegen Apple, waarin een rechter heeft geoordeeld. Google mag van de rechtbank bovendien niet aan de jury vertellen dat Epic zijn zaak tegen Apple heeft verloren.
De conclusie van de zaak blijft voorlopig dus gissen. Epic heeft zelf al aangegeven niet zomaar te willen schikken. Google deed dat wel in soortgelijke rechtszaken, onder meer van Tinder-moederbedrijf Match Group. Epic geeft aan te eisen dat Google stopt met het 'tegenwerken' van concurrerende appwinkels en het 'gatekeepen' van betaalmethoden op Android. De gamemaker wil ook dat Google geen commissie rekent voor aankopen die worden gedaan met andere betaalmethoden op Android. De tijd zal leren of die eisen worden ingewilligd.
Hoe de uitspraak ook luidt, het is onwaarschijnlijk dat het daarbij zal blijven. De verliezer zal hoogstwaarschijnlijk in beroep gaan tegen de uitspraak. Epic deed eerder hetzelfde in zijn zaak tegen Apple en het is onwaarschijnlijk dat Google zonder verzet de eisen van Epic doorvoert als de rechtbank concludeert dat dat moet.