Tip de redactie

Microsoft wil Call of Duty-spellen blijven uitbrengen op PlayStation-consoles

Door Loïs Franx, 9 februari 2022 20:43185 reacties, submitter: Verwijderd

Microsoft wil 'Call of Duty en andere populaire titels van Activision Blizzard' blijven uitbrengen op de PlayStation-consoles. Eerder was niet duidelijk wat de overname van Activision Blizzard betekende voor de beschikbaarheid op de PS van oude en nieuwe games van de ontwikkelaar.

Sony zei in januari dat het niet dacht dat Microsofts overname ervoor zorgt dat Activision Blizzard-games verdwijnen van de PlayStation. Het bedrijf verwachtte dat Microsoft zich aan eerder gemaakte afspraken houdt en het de spellen niet exclusief maakt. Microsoft bevestigt dat nu ook.

"Voor alle duidelijkheid: Call of Duty en andere populaire titels van Activision Blizzard blijven beschikbaar voor de PlayStation-consoles zolang de huidige overeenkomst nog geldt. Daarnaast hebben we Sony toegezegd dat we de spellen ook na die overeenkomst en in de toekomst beschikbaar stellen, zodat Sony-fans kunnen blijven genieten van de games waar ze van houden.", schrijft Microsoft-president Brad Smith in een bericht.

Smith voegde eraan toe dat Microsoft gaat kijken of het ook de blijvende beschikbaarheid van Activision Blizzard-games op de Nintendo Switch kan garanderen. Er is een aantal Activision Blizzard-games beschikbaar op de Switch, waaronder Overwatch, Diablo III: Eternal Collection en Spyro: Reignited Trilogy.

Reacties (185)


ACM kijkt of energieleveranciers ook na winter energie kunnen blijven leveren

Door Loïs Franx, 9 februari 2022 19:30101 reacties

De Autoriteit Consument & Markt gaat dit voorjaar een extra onderzoek uitvoeren om te controleren of energieleveranciers 'ook na de winterperiode kunnen blijven voldoen aan de eisen voor leveringszekerheid'.

De organisatie wil dat alle 57 energieleveranciers die een vergunning hebben om elektriciteit en/of gas te leveren aan consumenten in maart 2022 extra informatie indienen bij de ACM. De extra controle na de wintermaanden komt bovenop de monitoring die de ACM jaarlijks voor de winter uitvoert bij de bedrijven.

Mocht een leverancier in een slechte financiële situatie zitten, dan komt hij onder verscherpt toezicht van de ACM te staan. Daarnaast zijn energieleveranciers verplicht zich bij de toezichthouder te melden als 'hun leveringszekerheid mogelijk in gevaar komt'. Energieleveranciers die er in één keer een grote groep klanten bij hebben gekregen, omdat ze bijvoorbeeld het klantenbestand van een ander bedrijf hebben overgenomen na een faillissement, zullen eveneens extra in de gaten worden gehouden.

Verder meldt de ACM in het afgelopen halfjaar de leveringsvergunning van acht leveranciers te hebben ingetrokken. Bij zes bedrijven was sprake van een faillissement als gevolg van de hoge energieprijzen.

Reacties (101)


Stichting wil duidelijkheid over schadevergoeding voor GGD-datalek

Door Loïs Franx, 9 februari 2022 18:53123 reacties

Stichting ICAM wil dat het ministerie van Volksgezondheid binnen twee weken laat weten of gedupeerden van het datalek bij de GGD een schadevergoeding krijgen. Als dit niet het geval is, dan stapt de stichting naar de rechter.

De stichting is in december vorig jaar begonnen met een 'collectieve actie', waarbij ruim 80.000 mensen zich hebben aangesloten. Die actie draait om twee IT-systemen van de GGD, waarmee onder meer bron- en contactonderzoekers de medische gegevens van Nederlanders konden bijhouden. Medewerkers konden deze systemen echter ook gebruiken om de gegevens van Nederlanders eenvoudig te verzamelen en te downloaden. Het gaat om de systemen CoronIT en HPzone Light, gegevens uit deze systemen werden daadwerkelijk illegaal verhandeld, bleek in januari 2021. Sindsdien heeft de GGD stappen ondernomen om dit verzamelen en verhandelen tegen te gaan, zoals het uitschakelen van printfuncties.

Volgens ICAM zijn er meer dan 6,5 miljoen gedupeerden in de zaak. Bij sommigen zijn privégegevens gestolen en bij anderen 'had dit kunnen gebeuren', schrijft onder meer De Limburger. De GGD-koepelorganisatie GGD-GHOR zegt dat er ongeveer 1.250 gedupeerden zijn.

De stichting eist een schadevergoeding van drie miljard euro. De deelnemers aan de actie kunnen in aanmerking komen voor minimaal 500 per persoon. Als de gedupeerde bewijs heeft dat zijn gegevens zijn gestolen, dan vordert de stichting 1.500 euro. De schadeclaim is gericht tegen het ministerie van Volksgezondheid, omdat die volgens de initiatiefnemers 'verantwoordelijk is voor het ontwerp van de IT-systemen die de GGD’en gebruiken'.

Daarnaast is het gat in de systemen volgens ICAM nog altijd niet helemaal verholpen. Binnen acht weken wil de stichting uitleg van het ministerie over de aanpak daarvan.

Reacties (123)


GT Sophy-AI kan e-sportcoureurs verslaan en komt naar Gran Turismo 7

Door Julian Huijbregts, 9 februari 2022 17:5773 reacties

Sony AI, Polyphony Digital en Sony Interactive Entertainment hebben een kunstmatige intelligentie ontwikkeld die professionele e-sportcoureurs in GT Sport kan verslaan. Middels een update zal de AI in de toekomst aan Gran Turismo 7 worden toegevoegd.

GT Sophy in Nature
GT Sophy op de cover van Nature

In tegenstelling tot computergestuurde coureurs in racegames die gebonden zijn aan regels, heeft de GT Sophy-AI zelf leren rijden en kan die eigen beslissingen maken en zich aanpassen aan tegenstanders. De AI presteert daarbij volgens de makers op wereldniveau en houdt zich aan ethiek en regels zoals die gelden bij racen op professioneel niveau.

GT Sophy is de afgelopen twee jaar ontwikkeld door Sony AI, een onderzoeksafdeling die is opgericht in 2020. De afdeling heeft samengewerkt met Gran Turismo-ontwikkelaar Polyphony Digital en de AI getest in GT Sport. De cloudservers van Sony Interactive Entertainment werden gebruikt om de kunstmatige intelligentie te trainen. Sony AI-onderzoekers hebben een paper geschreven over GT Sophy, getiteld Outracing champion Gran Turismo drivers with deep reinforcement learning. De paper is woensdag gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Gran Turismo 7 verschijnt op 4 maart voor de PlayStation 4 en 5, maar GT Sophy zal daarin nog niet beschikbaar zijn. Het plan is dat de AI later via een update wordt toegevoegd, maar wanneer precies en hoe die inzetbaar zal zijn, is nog niet bekend. Bij de presentatie van GT Sophy zeggen de makers dat ze denken dat de AI bijvoorbeeld geschikt is om spelers te leren racen.

Tests met GT Sophy in GT Sports

Vorig jaar heeft Sony de eerste tests uitgevoerd met GT Sophy, in racegame GT Sports. De AI wist al snel time trials te winnen, maar had aanvankelijk moeite met andere coureurs op de baan. Volgens projectleider en Sony AI-directuer Peter Wurman had het team onderschat hoe moeilijk het was om de AI sportief te laten racen, zonder te agressief of juist te voorzichtig te zijn in het bijzijn van andere coureurs.

In juli 2021 nam GT Sophy het voor het eerst op tegen een team van de beste e-sporters in GT Sport. De menselijke tegenstanders wisten het AI-team over drie races toen nog nipt te verslaan met 86 tegen 70 punten. Bij een tweede race in oktober, met een verbeterde versie van de AI, hadden de e-sporters geen kans en won GT Sophy alle races. De score over drie races kwam toen uit op 104 punten voor de AI, tegenover 52 punten voor de coureurs.

Kazunori Yamauchi, de producent van Gran Turismo, die zelf ook racecoureur is, roemt de manier waarop GT Sophy kan rijden zonder overtredingen te begaan. Hij stelt dat menselijke coureurs daar van kunnen leren, omdat de AI soms racelijnen kiest waar menselijke coureurs niet aan zouden denken.

Reacties (73)


Haven van Antwerpen zet drone in om drijvend vuilnis op te sporen

Door Loïs Franx, 9 februari 2022 17:5327 reacties, submitter: Teun_2

De haven van Antwerpen gaat met een drone naar drijvend vuilnis zoeken. Op die manier wil de haven het afval in het water zo snel mogelijk opsporen en opruimen. De drone wordt ook ingezet voor inspectie en beveiliging. De Antwerpse haven is de eerste haven in Europa die op deze manier een drone inzet.

Uit de dokken in de haven wordt jaarlijks zo‘n vijftig ton drijfvuil gehaald, zegt Piet Opstaele, innovatiemanager bij de haven van Antwerpen tegen de Gazet van Antwerpen. Dat afval bestaat onder andere uit plastic, hout en karton. "Los van de belasting op het milieu berokkent dit ons ook economische schade. Schroeven van schepen kunnen verstrikt raken in de touwen, wat jaarlijks goed is voor een paar 100.000 euro aan schadeclaims.”, zegt Opstaele.

Het is de bedoeling dat de drone tien tot twaalf vluchten per dag gaat doen over het havengebied, dat 120 vierkante kilometer beslaat. Het apparaat vliegt zelfstandig, al kan het ook bediend worden vanuit een controlekamer in de haven. De drone maakt beelden en van die beelden wordt automatisch een kaart gemaakt. Het opsporen van het vuilnis gebeurt op die manier veel systematischer en sneller, zegt Opstaele. "Zo krijg je minder bezinking van afval, met een reductie van de milieu-impact tot gevolg. Het is ook goedkoper, omdat we gerichter het vuil kunnen ruimen op bepaalde hotspots.”

Ook wordt de drone ingezet voor inspectie en beveiliging. Zo is de drone al gebruikt om de brandweer te ondersteunen tijdens een branduitbraak in de haven, die de beelden van de brand livestreamde. Het kan infraroodbeelden maken, die nuttig zijn bij slechte weersomstandigheden en rookvorming. De infraroodbeelden kunnen bijvoorbeeld door de brandweer gebruikt worden om te kijken of er mensen in een brandend gebouw zijn.

Verder is de drone voorzien van een processor met kunstmatige intelligentie, die het tijdens de vlucht kan gebruiken om bijvoorbeeld indringers of voertuigen te achtervolgen tijdens een politiepatrouille. De drone kan tevens gebruikt worden om de windmolens in de haven te inspecteren.

Reacties (27)


Man die pump and dumps en neppe cryptomarkten opzette krijgt 4 jaar cel

Door Tijs Hofmans, 9 februari 2022 17:15208 reacties

Een man van 40 uit Veenhuizen is veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf omdat hij mensen heeft opgelicht door een valse cryptovalutamarktplaats op te zetten. Hij promootte daarop munten en deed het lijken alsof die veel meer waard waren dan ze waren, om ze daarna te dumpen.

De man zette een eigen cryptomarkt op waarop klanten cryptovaluta konden stallen en verhandelen. Daarop werd vervolgens geen handel gedreven, maar de dader liet het wel lijken alsof dat het geval was. Hij gebruikte bots om zelf geautomatiseerd cryptovaluta in te kopen waardoor het leek alsof zijn nagemaakte site populairder was dan die daadwerkelijk was. Vervolgens smeedde de veroordeelde man samen met een partner het plan om de site na een tijd plat te gooien en zo de bitcoins en andere munten van klanten voor zichzelf te houden. "De stortfunctie van de wallets werd bewust opengehouden om zoveel mogelijk coins in de door verdachte beheerde wallets te krijgen vóórdat zij definitief de stekker uit de website zouden trekken", schrijft de rechter.

De veroordeelde man deed daarnaast samen met de partner ook aan een zogeheten pump and dump met munten die hij zelf maakte. Daarvan pompte hij de waarde eerst kunstmatig omhoog door de munt te promoten op Twitter en cryptovalutafora. Daarna verkocht hij de munten in grote hoeveelheden waardoor de munten in waarde verloren. De rechter zegt dat de dader 'de cryptomarkt op grove wijze heeft ondermijnd'. "Hoewel van een investeerder in cryptovaluta de hoogst mogelijke voorzichtigheid mag worden verlangd en mag worden verwacht dat deze weet dat het investeren in cryptovaluta risico’s met zich meebrengt, hebben verdachte en zijn mededader(s) met hun kennis en ervaring van de cryptowereld op een gewiekste en bedrieglijke handelwijze grof misbruik gemaakt van het vertrouwen dat het publiek heeft in het maatschappelijk en economisch verkeer."

De man wordt ook nog veroordeeld voor het plegen van fraude. Hij deed zich voor als medewerker van Triodos en haalde slachtoffers over een QR-code te scannen. Daardoor werd geld van de slachtoffers afgeschreven van hun rekening. "Met dit handelen hebben zij het vertrouwen in de integriteit van het digitale betalingsverkeer geschaad", zegt de rechtbank. De man wordt daarnaast veroordeeld voor witwassen en het aftappen van elektriciteit.

Reacties (208)


Nvidia wil zijn technologieën alsnog toevoegen aan licentieportfolio Arm

Door Daan van Monsjou, 9 februari 2022 16:3620 reacties

Nvidia wil zijn technologieën nog steeds toevoegen aan het licentieportfolio van Arm, hoewel de overname van Arm niet doorgaat. Dat bevestigt Nvidia desgevraagd aan Tweakers. Het bedrijf wilde verder geen details geven.

Nvidia meldt in een statement dat het bedrijf nauw blijft samenwerken met Arm, ook nu de overname van de baan is. Een woordvoerder van Nvidia bevestigt tegenover Tweakers dat het blijft samenwerken met Arm om zijn technologieën toe te voegen aan Arms IP-portfolio. De gpu-maker treedt daarbij verder niet in detail en was niet bereid om aanvullende vragen van Tweakers te beantwoorden.

In 2020 maakte Nvidia bekend Arm te willen overnemen. Daarbij gaf Nvidia aan dat het zijn 'AI- en gpu-technologieën' zou toevoegen aan het portfolio van Arm, zodat klanten van Arm die in hun chips kunnen verwerken. Mogelijk gaat dat dus nog steeds gebeuren. Het is niet bekend om welke technologieën het concreet gaat en vanaf wanneer deze beschikbaar komen. Nvidia zet ook zijn andere Arm-plannen gewoon door. Zo staat de Nvidia Grace-datacenter-cpu met Arm-cores nog steeds op de planning, meldt het bedrijf aan Tweakers

Nvidia kondigde in september 2020 aan dat het Arm wilde overnemen, maar die stap werd al snel ontvangen met kritiek. Op dinsdag kondigde Nvidia aan dat het de overname stopzet. Het bedrijf schreef die stap toe aan 'ongekende reglementaire uitdagingen'. Hiermee doelt het op de vele onderzoeken die markttoezichthouders deden naar de deal. Tweakers publiceerde woensdag een achtergrondartikel, waarin wordt ingegaan op de stukgelopen overname.

Arm-overname door Nvidia
Bron: Nvidia

Reacties (20)

Lees meer


ASML waarschuwt weer voor schenden intellectueel eigendom door Chinees bedrijf

Door Joris Jansen, 9 februari 2022 16:32129 reacties, submitter: bobberg

ASML heeft bepaalde klanten nogmaals gewaarschuwd om niet in zee te gaan met DongFang JingYuan Electron. Het bedrijf zou wellicht intellectueel eigendom van ASML schenden door actief softwareproducten op basis daarvan zonder toestemming op de markt te brengen.

ASML stelt in het jaarverslag van 2021 dat het zich begin vorig jaar bewust werd van berichten over een bedrijf dat actief producten in de markt zet waarmee wellicht intellectueel eigendom wordt geschonden. Het gaat om DongFang JingYuan Electron. In een reactie zegt het Veldhovense bedrijf dat het bepaalde, niet nader genoemde klanten heeft benaderd om het Chinese bedrijf niet te helpen bij die potentiële schending. Dit soort waarschuwingen deed ASML in de afgelopen jaren ook al. Ook herhaalt ASML dat de zorgen hierover zijn overgebracht aan de Chinese autoriteiten, wat ook al vaker gebeurde. Het Nederlandse bedrijf zegt de situatie nauwgezet in de gaten te houden en klaar te zijn om juridisch op te treden als dat gepast is.

DongFang JingYuan Electron is een bedrijf dat wordt gekoppeld aan een ander bedrijf dat eerder voor spionage werd veroordeeld: XTAL. XTAL was een Amerikaans bedrijf dat in 2019 werd veroordeeld tot de betaling van 845 miljoen dollar wegens bedrijfsspionage. Hooggeplaatste r&d-medewerkers hadden jarenlang onder meer broncode van software en handleidingen gestolen bij de Nederlandse chipmachinefabrikant ASML, zo werd destijds gemeld. De gestolen bedrijfsgeheimen betroffen software op het gebied van computational lithography die wordt ingezet om processen te verbeteren. De diefstal vond plaats bij een ASML-dochter in de VS, waarna de informatie zou zijn doorgesluisd naar XTAL. Dit bedrijf was in 2019 al failliet, waardoor het schadebedrag waarschijnlijk nooit wordt voldaan.

Vorig jaar berichtte het Eindhovens Dagblad al over de vrees bij ASML dat eigen intellectueel eigendom zou worden gebruikt. De spionage, zoals hierboven aangehaald, werd in 2014 en 2015 uitgevoerd. Dat werd gedaan door de Chinees Zongchang Yu. Hij wordt gezien als een van de dieven die de bedrijfsgeheimen stal toen hij enkele jaren werkte voor ASML-dochter Brion in Santa Clara, Californië. Hij richtte daarna DongFang JingYuan in China en XTAL in de VS op. XTAL probeerde in 2015 klanten te winnen ten koste van ASML. Op basis daarvan begon ASML een procedure tegen dit bedrijf.

Het gaat hier niet zozeer om potentiële directe concurrenten van ASML die met al dan niet gestolen bedrijfsgeheimen proberen om daadwerkelijk lithografiemachines te leveren; DongFang JingYuan Electron en XTAL worden gezien als bedrijven die handelen in onder andere optimalisatieoplossingen en software voor chipmachines. Het Chinese bedrijf handelt bijvoorbeeld in yield management solutions en inspectieapparatuur voor wafers. DongFang JingYuan heeft twee Chinese staatsfondsen als aandeelhouder.

Reacties (129)


Samsung kondigt drie Galaxy Tab S8-tablets met 120Hz-displays aan

Door Tijs Hofmans, 9 februari 2022 16:2980 reacties

Samsung heeft drie Galaxy Tab S8-tablets aangekondigd. Het bedrijf brengt de S8, S8+ en S8 Ultra uit die 749, 949 en 1149 euro kosten. De tablets hebben schermen van 11 tot 14,6" en een verversingssnelheid van 120Hz.

Samsung kondigde de tablets aan op een eigen Unpacked-evenement. Het is de eerste keer dat het bedrijf een Ultra-model van zijn high-endtabletmodel introduceert. De S8, S8+ en S8 Ultra hebben schermen van 11", 12,4" en 14,6". De resoluties daarvan lopen uiteen; de twee kleinere tablets beschikken over 2560x1600 en 2800x1752 pixels, terwijl de Ultra 2960x1848 pixels heeft. De S8+ en de Ultra hebben allebei een oled-scherm, maar de kleine S8 moet het doen met een lcd. Alledrie de schermen hebben een maximale verversingssnelheid van 120Hz.

De tablets maken alledrie gebruik van een niet nader genoemde octacore-processor. Waar de S8 en S8+ maximaal 8 of 12GB aan geheugen en 128 of 256GB aan opslag meten, heeft de S8 Ultra ook een optie voor 16GB/512GB aan geheugen en opslag. Die opslag is op alle modellen uit te breiden met een micro-SD-kaart. Verschil zit er ook in de accugrootte. Die is voor de S8, S8+ en S8 Ultra respectievelijk 8000, 10.090 en 11.200mAh. De tablets kunnen snelladen met maximaal 45W met Samsungs eigen Super Fast Charging 2.0-standaard.

Samsung Galaxy Tab S8_1Samsung Galaxy Tab S8_2Samsung Galaxy Tab S8_3Samsung Galaxy Tab S8_4

De tablets hebben verder ondersteuning voor 5G, Wi-Fi 6E en Bluetooth 5.2. Het geluid van de tablets komt van vier stereospeakers van AKG die Dolby Atmos ondersteunen, maar er is geen 3,5mm-poort op het apparaat aanwezig. De tablets moeten het alledrie doen met een enkele USB-C 3.2-poort.

Samsung zegt dat de tablets gegarandeerde ondersteuning krijgen voor 'vier generaties Android-upgrades'. Ook krijgen de tablets vijf jaar aan beveiligingsupdates. Alle apparaten worden met Android 12 geleverd.

De tablets worden standaard geleverd met een S Pen-stylus. Optioneel zijn de Book Cover Keyboards er los bij verkrijgbaar voor 139 of 159 euro. De basismodellen van de tablets zelf kosten 749, 949 en 1149 euro. Dat is voor de goedkoopste configuraties. De tablets zijn vanaf 25 februari te koop, maar gaan vanaf woensdag al in de voorverkoop.

Galaxy Tab S8 Galaxy Tab S8+ Galaxy Tab S8 Ultra
Scherm 11-inch
2560x1600 pixels
276ppi LTPS TFT
120Hz
12.4-inch
2800x1752 pixels
266ppi Super AMOLED
120Hz

14.6-inch
2960x1848 pixels
240ppi Super AMOLED
120Hz

Afmetingen 165.3 x 253.8 x 6.3mm
503g (Wi-Fi) / 507g (5G)
185.0 x 285.0 x 5.7mm
567g (Wi-Fi) / 572g (5G)
208.6 x 326.4 x 5.5mm
726g (Wi-Fi) / 728g (5G)
Camera 13Mp AF + 6Mp Ultra-Wide (Dual) + Flash
12Mp (Ultra-Wide) 12Mp (Wide) + 12Mp (Ultra-Wide)
Video 4k@30fps opnemen
8k@60fps kijken
Opslag en geheugen 8/12GB + 128/256GB 8/12/16GB + 128/256/512GB
Accuduur 8000mAh 10.090mAh 11.200mAh
Super Fast Charging 2.0, max 45W
Verbindingen 5G, LTE
Wi-Fi 6E 802.11 a/b/g/n/ac/ax, Wi-Fi Direct Bluetooth v5.2
Aansluitingen USB-C 3.2
Vingerafdrukscanner Op aan-knop Achter display
Prijs Vanaf 749 euro Vanaf 949 euro Vanaf 1149 euro

Reacties (80)


JET-kernfusiereactor breekt energierecord met output van 59MJ

Door Willem de Moor, 9 februari 2022 16:15117 reacties, submitter: ll roel j

Onderzoekers van de JET-kernfusiereactor hebben hun bijna 25 jaar oude energierecord verbroken. De fusiereactor leverde gedurende 5 seconden een vermogen van ongeveer 11MW, voor een totale energie van 59MJ. Het oude record stond op 22MJ.

Het fusie-experiment dateert van 21 december 2021, maar de data is nu pas verwerkt en gepubliceerd. Het oude record is niet volledig gesneuveld. In 1997 slaagden de onderzoekers erin een piekvermogen van 16MW te laten genereren in de fusiereactor, maar de reactie kon maar korte tijd in stand worden gehouden. Dat leverde een energieoutput van 21,7MJ op. Hoewel het piekvermogen bij het nieuwe record lager lag, werd de fusiereactie langer in stand gehouden. Daardoor kon met een vermogen van 11MW een totale energieoutput van 59MJ worden gerealiseerd. De fusiereactie werd gedurende vijf seconden volgehouden, veel langer dan de ruime seconde van het record uit 1997.

Voor de fusie werd een plasma van deuterium en tritium gegenereerd en opgesloten in een tokamak-reactor. Zo'n reactor sluit het hete plasma met behulp van magneetvelden in, zodat het de wanden niet doet smelten. Deuterium- en tritium-protonen kunnen in het plasma fuseren tot onder meer helium, waarbij een deel van de massa van de reactanten wordt omgezet in energie. De JET-tokamak is een kleinere versie van de in aanbouw zijnde reactor van ITER; die laatste is ongeveer tien keer zo groot. Beide reactoren zijn onderzoeksreactoren die door een consortium van Europese onderzoeksinstituten worden ontwikkeld. De Joint European Torus staat in het Britse Oxford, terwijl ITER in aanbouw is in het zuiden van Frankrijk. Beide reactoren zijn niet bedoeld om daadwerkelijk voor energieproductie in gebruik te worden genomen, maar om de haalbaarheid van een commerciële kernfusiereactor te onderzoeken.

JET tokamak-reactor

Met het nieuwe energierecord, en met name de duur van het in stand houden van het plasma, is een belangrijke stap naar die haalbaarheid gezet. De reactie van de JET-reactor is niet energiepositief. De Q-factor, de verhouding tussen ingebrachte energie en energieproductie, bedroeg bij het laatste experiment 0,33 bij de 5 seconden durende reactie. Pas met een Q-waarde boven de 1 levert een reactor netto energie. De JET-onderzoekers werken onder meer aan een manier om de geproduceerde warmte bij de uitlaat van de reactor in goede banen te leiden. Dat is iets dat bij de grotere ITER-reactor nog veel lastiger zal zijn.

Reacties (117)


De Galaxy S22 is kleiner dan zijn voorganger, begin van een trend?

Door Arnoud Wokke, 9 februari 2022 16:0628 reacties

De Galaxy S22-serie die Samsung woensdag presenteerde, doorbrak een patroon dat al jaren duurt. De S22 is de eerste Galaxy S in jaren met een korter scherm en een kleinere behuizing. Samsung is niet de enige die zijn nieuwe telefoons kleiner maakt.

De basisversie van de S22 heeft een 6,1"-scherm met een beeldverhouding van 19,5:9. Dat wijkt af van de S21, die een 6,2"-scherm heeft met een beeldverhouding van 20:9. Het scherm van de S22 is precies even breed, maar een stukje minder lang. Hetzelfde geldt voor de S22+. Om te vergelijken hoe dat in verhouding staat tot eerdere modellen uit het verleden, hebben we een overzicht gemaakt.

Telefoon Jaar Schermdiagonaal Schermverhouding Formaat scherm
Galaxy S 2010 4,0" 15:9 8,7x5,2cm
Galaxy S II 2011 4,3" 15:9 9,3x5,6cm
Galaxy S III 2012 4,8" 16:9 10,6x6,0cm
Galaxy S4 2013 5,0" 16:9 11,0x6,2cm
Galaxy S5 2014 5,1" 16:9 11,0x6,2cm
Galaxy S6 2015 5,1" 16:9 11,0x6,2cm
Galaxy S7 2016 5,1" 16:9 11,0x6,2cm
Galaxy S8 2017 5,8" 18,5:9 13,2x6,4cm
Galaxy S9 2018 5,8" 18,5:9 13,2x6,4cm
Galaxy S10 2019 6,1" 19:9 14x6,6cm
Galaxy S20 2020 6,2" 20:9 14,4x6,5cm
Galaxy S21 2021 6,2" 20:9 14,4x6,5cm
Galaxy S22 2022 6,1" 19,5:9 14,1x6,5cm

Nu kun je zeggen dat het een klein verschil is. Er gaat maar 0,4cm van het scherm af in de S22, maar het is wel de eerste keer dat een Galaxy S-telefoon een kleiner scherm krijgt. Het scherm is sinds 2010 elk jaar gelijk gebleven of gegroeid in de breedte en later vooral in de lengte. Van 16:9 in 2016 ging het naar 20:9 in 2020.

Zeven smartphon-generaties op een rij
Zeven smartphonegeneraties op een rij

De geringere lengte van het scherm komt terug in de behuizing; die gaat van een lengte van 15,2cm naar ongeveer 14,6cm. De basisversies van de Galaxy S-telefoons horen al jaren tot de kleinere telefoons en dat is nu ook zo. Een gemiddelde telefoon is nu 16,0x7,4cm, schreven wij vorig jaar al eens.

Samsung zegt niet waarom het deze stap zet. Het is natuurlijk ook geen grote teruggang in formaat en het is zeker niet het formaat van bijvoorbeeld een iPhone 13 mini, die met 13,1x6,4cm nog een stuk kleiner is. Voor mensen die compacte telefoons fijn vinden, is het desondanks een vooruitgang. Aan de andere kant lever je wel in op accucapaciteit: die gaat van 4000mAh in de S21 naar 3700mAh in de S22, een teruggang van 7,5 procent.

Samsung Galaxy S22
Samsung Galaxy S22

Overige telefoons

De S22 is niet de eerste of enige telefoon die kleiner is dan zijn voorganger. De S21 FE, die vorige maand uitkwam, is ook een stukje kleiner dan de S20 FE, die eind 2020 verscheen. Ook daar is het verschil klein: 0,1" bij dezelfde beeldverhouding: 6,4" om 6,5". Dat komt ook terug in het formaat van de behuizing, die 0,4cm korter is.

Samsung legde daar bij de S21 FE weinig nadruk op, maar bij de Xiaomi 12 is dat anders. De Chinese fabrikant legde veel nadruk op de teruggang in grootte, die bij de Xiaomi 12 een stuk beter merkbaar is dan bij de S22. Het scherm gaat van 6,8" bij de Mi 11 naar 6,3" bij de Xiaomi 12. Ook dat is een opvallende stap in de historie van Xiaomi's belangrijkste toestel van het jaar.

Xiaomi-telefoons Jaar Schermdiagonaal Schermverhouding Formaat
Mi 1 2011 4,0" 16:9 8,9x5,0cm
Mi 2 2012 4,3" 16:9 9,5x5,4cm
Mi 3 2013 5,0" 16:9 11,1x6,2cm
Mi 4 2014 5,0" 16:9 11,1x6,2cm
Mi 5 2016 5,15" 16:9 11,4x6,4cm
Mi 6 2017 5,15" 16:9 11,4x6,4cm
Mi 8 2018 6,21" 18,7:9 14,2x6,8cm
Mi 9 2019 6,39" 19,5:9 14,7x6,8cm
Mi 10 2020 6,67" 19,5:9 15,4x7,1cm
Mi 11 2021 6,81" 20:9 15,5x7,0cm
Xiaomi 12 2022 6,28" 20:9 14,6x6,6cm

Bij Xiaomi is hetzelfde beeld te zien als bij Samsung. Tien jaar lang had elke telefoon een scherm dat precies even groot of groter was en ineens gaat het bij de Xiaomi 12 van 6,81" naar 6,28". Dat is een behoorlijke wijziging; het scherm is ruim 15 procent kleiner. In formaat scheelt het ook behoorlijk: de Xiaomi 12 is 15,3x7,0cm groot, tegenover 16,4x7,5cm van de Mi 11.

Xiaomi 12-serie

Het begin van een trend?

Samsung en Xiaomi zijn twee van de grootste fabrikanten op de smartphonemarkt. Als beide bij een telefoon van dezelfde generatie eenzelfde soort keuze maken, dan trekt dat de aandacht. Het was al langer duidelijk dat telefoons niet langer groter worden.

Gemiddelde telefoons per jaar, 2014-2021
Gemiddelde telefoons per jaar, 2014-2021

De grootte, en trouwens ook de accucapaciteit, van smartphones lijkt vorig jaar een plafond bereikt te hebben. Of de trend dan ook gaat keren en smartphones weer kleiner worden, is op dit moment lastig te zeggen.

De cijfers van dit kwartaal lopen uiteraard tot het moment van schrijven en dat kan het beeld vertekenen, omdat we nauwelijks op de helft van het kwartaal zijn. Vooral het verschijnen van goedkopere telefoons kan het percentage weer doen stijgen, omdat dat vaak grotere telefoons zijn. Toch is de lengte van smartphones al enige tijd achter elkaar aan het afnemen, zo is in de grafiek te zien. De breedte nam nog wel toe.

De vraag is natuurlijk waarom dat gebeurt. Dat kan te maken hebben met enkele ontwikkelingen bij de grote fabrikanten. Ten eerste is dat natuurlijk Apple, dat eigenhandig het formaat van smartphones onder de aandacht bracht door van de iPhone 12 en 13 mini-versies uit te brengen. Het is duidelijk dat de trend voor mini-smartphones geen navolging gaat vinden, maar het beperken van het formaat heeft wel weer wat aandacht gekregen.

Daarnaast zijn er nu vouwbare smartphones en die kunnen twee gevolgen hebben. Analistenbureau DSCC schat dat de interesse in de klaptelefoons groter is dan die in telefoons die uitvouwen tot tablets. Klaptelefoons als de Samsung Galaxy Z Flip3, Motorola razr en Huawei P50 Pocket zijn niet alleen goedkoper dan de vouwbare tablets, maar ook kleiner. Wellicht schrijven fabrikanten een deel van de populariteit toe aan het formaat van klaptelefoons.

Bovendien hebben vouwbare smartphones de problemen met lange schermen volop in de schijnwerpers gezet. De Samsung Galaxy Z Fold3 heeft een 25:9-scherm voorop en dat blijken reviewers en gebruikers niet altijd even fijn te vinden. Wellicht dat de problemen met apps op langere schermen Samsung er ook toe hebben gebracht om de schermen van zijn S22 minder lang te maken.

OPPO Find N - preview
18:9-scherm aan de voorkant van de OPPO Find N (links) en 25:9-scherm van de Samsung Galaxy Z Fold3

Tot slot

De topmodellen van de grootste Android-fabrikanten Samsung en Xiaomi zijn kleiner dan hun voorgangers, terwijl smartphones die in Nederland uitkomen, over het geheel genomen gemiddeld niet meer groter worden, wellicht zelfs kleiner. Het zal een trend zijn die veel gebruikers met opluchting zullen ontvangen. Telefoons zijn jarenlang telkens groter geworden, terwijl onze handen even groot zijn gebleven en onze broekzakken en tassen ook niet groter zijn geworden. Hoe het verdergaat, is lastig te zeggen. Samsung en Xiaomi zijn wel trendsetters in de Android-wereld en dit kan dus makkelijk navolging krijgen.

Reacties (28)


'Europa heeft 65 miljoen laadpalen nodig voor verwachte aantal EV's in 2035'

Door Joris Jansen, 9 februari 2022 16:00187 reacties

Eurelectric, een Europese brancheorganisatie voor de elektrische industrie, stelt op basis van een gezamenlijk onderzoek met Ernst & Young dat het Europese elektriciteitsnet in 2035 in totaal 65 miljoen laadpalen nodig heeft voor het te verwachten aantal elektrische auto's in dat jaar.

Eurelectric schrijft in het rapport dat naar schatting in 2035 meer dan 130 miljoen elektrische voertuigen rondrijden in Europa. Volgens Ernst & Young zijn voor dat aantal minstens 65 miljoen laadpunten nodig, waarvan 9 miljoen publiek beschikbaar en de overige 56 miljoen residentieel. Momenteel zijn in Europa meer dan 374.000 publieke laadpunten. Gelet op het gewenste aantal van 9 miljoen publieke punten moeten er nog zo'n 8,6 miljoen publieke punten worden geplaatst. In 2021 groeide het Europese netwerk van publieke laadpalen met 40 procent, maar volgens het rapport is dat niet snel genoeg en is marktwerking waarschijnlijk onvoldoende om het tempo hoog genoeg te houden.

De opstellers van het rapport zeggen dat het Europese elektriciteitsnet de verwachte 130 miljoen elektrische voertuigen tegen 2035 kan ondersteunen, maar dan is het wel van belang dat bijtijds wordt gepland om de laadinfrastructuur uit te breiden. Ook wordt een goede coördinatie tussen publieke autoriteiten, elektriciteitsbedrijven en netwerk- en laadpuntoperators gezien als cruciaal om een stabiel netwerk te houden. Het netwerk moet de exponentiële groei van de EV-markt aankunnen en niet bezwijken onder toekomstige piekmomenten door de toegenomen belasting. Momenteel rijden er 3,3 miljoen elektrische voertuigen in Europa.

In het rapport worden drie flessenhalzen in de infrastructuur genoemd. Die kunnen een probleem vormen bij het bijbenen van de ontwikkelingen in de EV-markt. Ten eerste is er het issue dat lokale autoriteiten vaak geen specifieke teams hebben om laadpunten beschikbaar te maken, waarbij het soms maanden duurt voordat een exploitant toegang krijgt tot het terrein. Ten tweede kan er een flinke vertraging optreden, voordat een exploitant wordt aangesloten op het net. In sommige Europese landen kan dat tot 36 maanden duren. Daarbij is vaak onduidelijk wie voor die verbindingen moet betalen en welke beleidsopties er zijn voor het financieren van publieke laadpalen. Ten derde is tussen laadnetwerken een gebrek aan interoperabiliteit. Dit komt met name door het gebrek aan algemene standaarden. Dat leidt weer tot een gebrek aan keuze en duidelijkheid voor gebruikers.

De huidige uitbreiding van de benodigde infrastructuur is 'fragmentarisch', stellen de onderzoekers. Deze aanzienlijke verschillen tussen landen worden ook als een probleem gezien. Er zijn nu tien Europese landen die per 100km aan weg geen enkele laadpaal hebben, terwijl Nederland, Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk gezamenlijk goed zijn voor 66 procent van alle Europese publieke laadpalen. Volgens het rapport is deze 'polarisering' tussen economieën een risico voor de eMobility-visie.

Nederland heeft nog altijd de meeste publieke laadpalen. Volgens data van vorig jaar is dat aantal 93.100, gevolgd door Duitsland met 60.698, het VK met 42.345, Frankrijk met 28.601 en Zweden met 23.753. Ter vergelijking is in de Baltische staten slechts sprake van enkele honderden publieke laadpalen per land.

Reacties (187)


Samsung gaat Galaxy S21, Fold3 en Flip3 vijf jaar updates geven

Door Arnoud Wokke, 9 februari 2022 16:0048 reacties

Samsung gaat de Galaxy S21, S21 FE, Fold3 en Flip3 vier Android-upgrades en vijf jaar beveiligingsupdates geven. Dat is een jaar langer dan Samsung bij de release beloofde. Ook de Galaxy Tab S8-serie krijgt de langere support.

De periode van vijf jaar geldt vanaf de release, dus voor de Galaxy S21 is daar al ruim een jaar van voorbij en bij de Fold3 en Flip3 is dat ruim een halfjaar. Daarmee krijgt de S21 minimaal updates tot januari 2026. De high-endmodellen zijn de enige die in aanmerking komen voor de verlengde ondersteuning. Voor oudere en andere telefoons blijft de belofte vier jaar updates en drie Android-upgrades.

Het aantal Android-upgrades voor de telefoons komt op vier. Voor de S21, die uitkwam met Android 11, zou dat dus gaan om Android 12, 13, 14 en 15. Daarvan is de Android 12-upgrade al geweest. Die kwam voor de diverse toestellen in de afgelopen maanden uit. Google bracht Android 12 vorig najaar uit.

Met vijf jaar evenaart Samsung de belofte die Google gaf bij zijn Pixel 6-telefoons, al krijgt die van Google slechts drie Android-upgrades. Ook het Nederlandse Fairphone, dat op het gebied van softwareondersteuning voorloopt op de smartphonemarkt, biedt vijf jaar updates vanaf de release.

Terugkijken: videoreview Samsung Galaxy S21-serie

Reacties (48)

Lees meer


Samsung kondigt kleinere Galaxy S22 en andere S22-modellen aan

Door Arnoud Wokke, 9 februari 2022 16:0095 reacties

Samsung heeft de Galaxy S22-serie telefoons aangekondigd. De S22 is kleiner dan de S21, maar heeft ook een kleinere accu. De S22 Ultra heeft zoals verwacht een ingebouwde stylus en neemt de functie van de Galaxy Note-serie over.

De Galaxy S22 meet 146x70,6mm en is daarmee een halve centimeter korter dan de 151x71,2mm grote S21. Het toestel is 7,6mm dik en weegt 168 gram. De kleinere behuizing komt vermoedelijk door het iets kleinere scherm; de diagonaal gaat van 6,2" naar 6,1" en het scherm is ook iets minder lang: 19,5:9 in plaats van 20:9.

Hetzelfde geldt voor de S22+, die beschikt over een 6,6"-scherm in plaats van het 6,7"-paneel van zijn voorganger. In beide gevallen gaat het om oledschermen met een resolutie van 2340x1080 pixels en een verversingssnelheid van 120Hz. Beide telefoons hebben net als hun voorganger achter dat scherm een ultrasone vingerafdrukscanner zitten.

De primaire camera heeft een 50-megapixelsensor en een f/1,8-lens. Hij is voorzien van optische beeldstabilisatie. De tweede camera heeft een ultragroothoeklens met een beeldhoek van 120 graden en een 12-megapixelsensor. De camera met telelens biedt 3x vergroting ten opzichte van de primaire camera met een beeldhoek van 36 graden en een f/2.4-lens. Ook die camera heeft optische stabilisatie.

De S22 heeft een 3700mAh-accu die op te laden is met 25W. Samsung levert geen adapter mee. De S22+ heeft een 4500mAh-accu die op te laden is met 45W. Beide telefoons komen uit met 8GB Lpddr5-geheugen en met 128GB of 256GB UFS-opslag.

Samsung Galaxy S22+Samsung Galaxy S22

De S22 Ultra heeft een ingebouwde stylus, de S-Pen. Daarmee is het naast de opvolger van de S21 Ultra ook de opvolger van de Note 20 Ultra uit 2020. Vorig jaar verscheen er geen Note-toestel. De telefoon heeft een 6,8"-scherm, maar het formaat wijkt wel af van het 6,8"-paneel van de S21 Ultra. Het scherm is iets korter, maar wel een stukje breder.

Al deze telefoons draaien op een Samsung Exynos 2200-soc, voorzien van AMD RDNA2-gpu. Die Xscale-gpu is de eerste in zijn soort. Het is bovendien de eerste soc van Samsung op 4nm en op de Armv9-architectuur.

Samsung Galaxy S22 UltraSamsung Galaxy S22 Ultra

De S22 komt uit voor prijzen vanaf 849 euro, de S22+ kost vanaf 1049 euro en de S22 Ultra moet vanaf 1249 euro gaan kosten. De S22 Ultra komt over 2,5 week uit; de S22 en S22+ volgen over een maand.

Samsung S22 S21 S22+ S21+ S22 Ultra S21 Ultra
Behuizing 146mm
70,6mm
7,6mm
168g
ip68
151,7mm
71,2mm
7,9mm
169g
ip68
157,4mm
75,8mm
7,6mm
196g
ip68
161,5mm
75,6mm
7,8mm
200g
ip68
163,3mm
77,9mm
8,9mm
229g
ip68
165,1mm
75,6mm
8,9mm
227g
ip68
Scherm 6,1"-oled
2340x1080px
19,5:9
14,1x6,5cm
91,3cm²
6,2"-oled
2400x1080px
20:9
14,4x6,5cm
92,8cm²
6,6"-oled
2340x1080px
19,5:9
15,2x7,0cm
107cm²
6,7"-oled
2400x1080px
20:9
15,5x7,0cm
108,4cm²
6,8"-oled
3040x1440px
19,3:9
15,7x7,3cm
114cm²
6,8"-oled
3200x1440px
20:9
15,8x7,1cm
111,6cm²
Soc Exynos 2200 Exynos 2100 Exynos 2200 Exynos 2100 Exynos 2200 Exynos 2100
Geheugen 8GB Lpddr5 8GB Lpddr5 8GB Lpddr5 8GB Lpddr5 8/12GB Lpddr5 8GB Lpddr5
Opslag 128/256GB
UFS
128/256GB
UFS
128/256GB
UFS
128/256GB
UFS
128/256/512/1024GB
UFS
128/256/512GB
UFS
Camera 1. 50Mp, primair
2. 12Mp,
ultragroothoek
3. 10Mp, tele 3x
Front: 10Mp

1. 12Mp, primair
2. 12Mp,
ultragroothoek
3. 64Mp, tele 1,1x
Front: 10Mp

1. 50Mp, primair
2. 12Mp,
ultragroothoek
3. 10Mp, tele 3x
Front: 10Mp
1. 12Mp, primair
2. 12Mp,
ultragroothoek
3. 64Mp, tele 1,1x
Front: 10Mp
1. 108Mp, primair
2. 12Mp,
ultragroothoek
3. 10Mp, tele 3x
4. 10Mp, tele 10x
Front: 40Mp
1. 108Mp, primair
2. 12Mp,
ultragroothoek
3. 10Mp, tele 3x
4. 10Mp, tele 10x
Front: 40Mp
Accu 3700mAh
25W bedraad
15W draadloos
4000mAh
25W bedraad
15W draadloos
4500mAh
45W bedraad
15W draadloos
4800mAh
25W bedraad
15W draadloos
5000mAh
45W bedraad
15W draadloos
5000mAh
25W bedraad
15W draadloos
Release 11 mrt, 849 euro Jan 2021
849 euro
11 mrt, 1049 euro Jan 2021
1049 euro
25 feb, 1249 euro Jan 2021
1249 euro

Reacties (95)


Fractal Design brengt Nano- en Compact-versies van Torrent-behuizing uit

Door Julian Huijbregts, 9 februari 2022 15:3745 reacties

Fractal Design introduceert kleinere versies van zijn Torrent-behuizing. Net als de grote variant is het ontwerp gericht op airflow en worden de behuizingen geleverd met 180mm-fans. De Nano-behuizing is gemaakt voor luchtgekoelde mini-ITX-builds.

Fractal Design maakt uitvoeringen met panelen van gehard glas en uitvoeringen met dichte zijpanelen. Alle varianten zijn voorzien van 180x38mm-fans. De varianten met doorzichtige zijpanelen krijgen ARGB-fans. Het op airflow gerichte ontwerp van de Torrent Nano en Compact is vergelijkbaar met dat van de grotere Fractal Design Torrent die vorig jaar uitkwam.

Fractal Design Torrent Nano

De Torrent Nano is een vrij ruime mini-ITX-behuizing, waar een ATX-voeding in past. Aan de voorkant zit één 180mm-ventilator en er is ruimte voor een 3,5"-hdd of twee 2,5"-ssd's. Volgens de fabrikant is de positie van de videokaart vlak boven de luchtintake aan de onderkant. De behuizing heeft brackets om de gpu recht te houden en aan de voorkant en onderkant zitten stoffilters.

Fractal Design Torrent NanoFractal Design Torrent NanoFractal Design Torrent NanoFractal Design Torrent Nano

Fractal Design Torrent Compact

In de Torrent Compact passen ATX-moederborden, maar de behuizing is met een inhoud van zo'n 47 liter een stuk compacter dan de reguliere Torrent-uitvoering, die een volume van bijna 70 liter heeft. Deze uitvoering wordt geleverd met twee 180mm-fans aan de voorkant en de Nexus 9P Slim PWM-fanhub. Als er een mATX-moederbord wordt gebruikt, kunnen de twee fans ook aan de onderkant geplaatst worden. Net als de Nano-uitvoering heeft het Compact-model stoffilters aan de voor- en onderkant en een bracket om de gpu te ondersteunen.

Fractal Design Torrent CompactFractal Design Torrent CompactFractal Design Torrent CompactFractal Design Torrent Compact

Fractal Design brengt vier uitvoeringen uit van de twee kasten. De Torrent Nano kost 116 euro met dichte panelen en maximaal 137 euro met zijpanelen van gehard glas en een ARGB-fan. De Compact-uitvoering heeft prijzen van 137 tot 169 euro.

Torrent Nano-uitvoering Prijs Torrent Compact-uitvoering Prijs
Black TG Dark Tint 125,99 euro Black TG Dark Tint 149,99 euro
Black TG RGB Light Tint 136,99 euro Black TG RGB Light Tint 168,99 euro
White TG Clear Tint 125,99 euro White TG Clear Tint 147,99 euro
Solid 115,99 euro Solid 136,99 euro

Fractal Design Torrent-behuizingen

Fractal Design-behuizing Torrent Nano Torrent Compact Torrent
Afmetingen (lxbxh) 417x222x374mm 450x222x467mm 544x242x530mm
Volume 34,6 liter 46,7 liter 69,8 liter
Max. hoogte cpu-koeler 165mm 174mm 188mm
Max. lengte videokaart 335mm 330mm 461mm
Max. lengte voeding 210mm 200mm 230mm

Reacties (45)


'Microsoft wil beveiligingsbedrijf Mandiant overnemen'

Door Tijs Hofmans, 9 februari 2022 15:2414 reacties, submitter: PacinoAllstars

Microsoft zou interesse hebben om beveiligingsbedrijf Mandiant over te nemen. De softwaregigant praat daarover met het securitybedrijf. Mandiant is sinds vorig jaar onafhankelijk, nadat moederbedrijf FireEye het van de hand had gedaan.

Microsoft zou inmiddels gesprekken met Mandiant hebben gehouden, zeggen bronnen tegen Bloomberg. Details over een eventuele deal zijn nog niet bekend. Mandiant zou na het nieuws in waarde zijn gestegen naar 3,76 miljard euro. Microsoft zou interesse hebben in het bedrijf, omdat het de laatste jaren steeds meer investeert in securitybedrijven. Een analist van Bloomberg zegt dat Microsoft door de overname nog meer wil inzetten op cloudsecurity. Microsoft zou via de analyses van Mandiant meer inzicht willen krijgen in hackaanvallen.

Mandiant is een bedrijf dat onder andere beveiligingsonderzoek doet, maar ook computer emergency response teams levert. Die CERT's kunnen worden ingezet bij bedrijven die worden getroffen door cyberaanvallen. Mandiant was bijvoorbeeld betrokken bij een ransomwareaanval op Colonial Pipeline in de VS in 2021.

Mandiant werd in 2013 overgenomen door beveiligingsbedrijf FireEye en verzorgt sindsdien een belangrijk deel van de CERT's. FireEye verkocht een groot deel van zijn Products-portfolio vorig jaar aan een investeringsmaatschappij. Het bedrijf ging sindsdien verder als Mandiant.

Reacties (14)


Raspberry Pi-gebruikers kunnen besturingssysteem installeren vanuit bootloader

Door Tijs Hofmans, 9 februari 2022 14:0153 reacties

De Raspberry Pi Foundation heeft een bètaversie uitgebracht van een bootloader met een functie om de minicomputers direct met het internet te verbinden. Zo kunnen gebruikers op het singleboard een besturingssysteem downloaden en installeren.

De stichting vraagt gebruikers om de nieuwe functie te bètatesten. Daarvoor kunnen gebruikers een nieuwe versie van de bootloader installeren. Die bevat een functie genaamd Network Install. Gebruikers kunnen daarmee de imager die de stichting aanbiedt, downloaden en installeren. Normaal gesproken kan deze imager worden gebruikt om op een andere pc een besturingssysteem naar een SD-kaart te schrijven. Met de nieuwe functie kan de gebruiker via internet een image ophalen en direct vanaf de Raspberry Pi op de kaart zetten.

Volgens de Raspberry Pi Foundation is de nieuwe functie een belangrijke oplossing voor gebruikers die geen andere computer hebben of bij de hand hebben. Gebruikers moeten nu nog een besturingssysteem op een SD-kaart zetten op een aparte pc met eigen software.

Alleen gebruikers met een Raspberry Pi 4 of een Pi 400 kunnen meedoen aan de bèta. Ook moeten gebruikers daarvoor een toetsenbord en ethernet hebben aangesloten. De functie werkt niet met wifi. Daarnaast moeten gebruikers alle andere bootmedia uit hun Pi halen, zoals USB-sticks. Bètatesters die de optionele bootloader uitproberen, moeten er rekening mee houden dat alle data op de kaart verdwijnt, waarschuwen de makers. In het installatiemenu kunnen gebruikers kiezen uit het standaard Raspberry Pi OS, maar ook uit andere besturingssystemen als Kodi, Home Assistant of Ubuntu. Het is in het menu ook mogelijk om andere acties uit te voeren, zoals de kaart opnieuw formatteren.

Reacties (53)


NLZiet voegt Vlaamse zenders Eén, Canvas en Ketnet toe

Door Joris Jansen, 9 februari 2022 13:06177 reacties

De streamingdienst NLZiet breidt zijn aanbod uit met drie nieuwe kanalen: de Vlaamse zenders Eén, Canvas en Ketnet. Daarmee groeit het totale aantal livezenders op de streamingdienst naar 37.

NLZiet-directeur Niels Baas zegt blij te zijn met deze stap, omdat met de toevoeging van de zenders van 'onze zuiderburen' het televisieaanbod van de dienst in zijn ogen 'nog completer' wordt. Hij benadrukt dat abonnees bijvoorbeeld kunnen kijken naar kwaliteitsprogramma’s als Dertigers, De Ideale Wereld en #LikeMe. Ook de directeur van de Vlaamse publieke omroep VRT is positief over de toevoeging.

Eén is het grootste televisiekanaal van de VRT en het populairst in Vlaanderen. De zender brengt onder meer nieuws en duiding, human interest, fictie, ontspanning met maatschappelijke meerwaarde en
sport. Canvas is het tweede televisienet van de VRT en brengt naar eigen zeggen 'compromisloze kwaliteitscontent voor een publiek dat behoefte heeft aan verdieping en uitgedaagd wil worden met nieuwe inzichten'. Het gaat onder meer om programma's met duiding en onderwerpen als cultuur, geschiedenis, wetenschap, internationale fictie, satire en sport. De derde zender is Ketnet en richt zich geheel op kinderen tot twaalf jaar.

De drie Vlaamse zenders zijn live te kijken via NLZiet, maar via replay tv is het programma-aanbod van de zenders ook tot zeven dagen na de uitzenddatum terug te kijken. Replay tv is een functie om programma's via een tv-gids terug te kijken. Programma's zijn daarmee ook te starten vanaf het begin. Het gaat om opnames van livestreams, dus reclame kan aanwezig zijn.

NLZiet Vlaamse zenders

Reacties (177)


Microsoft patcht 51 kwetsbaarheden op Patch Tuesday met geen enkele kritieke bug

Door Tijs Hofmans, 9 februari 2022 11:5442 reacties

Microsoft heeft tijdens de maandelijkse Patch Tuesday 51 kwetsbaarheden verholpen in Windows, Office, Edge en andere software. Daar zat een zeroday bij, maar opvallend is vooral dat geen enkele kwetsbaarheid een 'kritiek'-rating kreeg.

Tijdens de maandelijkse Patch Tuesday zijn voor Windows 11 KB5010386 en voor Windows 10 KB5010342 uitgebracht. Microsoft schrijft dat er patches zijn uitgebracht voor in totaal 51 bugs. Die zitten in Windows, Azure, Edge, Office en Visual Studio Code, maar ook in Components, Azure, Kestrel Web Server, de Codes-library, Dynamics en Hyper-V Server. 51 kwetsbaarheden is een opvallend laag aantal voor een Patch Tuesday, waarop recentelijk steeds vaker recordaantallen bugs worden gerepareerd.

Nog opvallender is dat geen van de CVE's die zijn gerepareerd een 'kritiek'-rating krijgt. Vrijwel alle kwetsbaarheden hebben een rating met 'belangrijk' gekregen, maar er zijn ook veel kwetsbaarheden die helemaal geen score hebben gekregen. Dat er geen kritieke bugs zijn, komt vrijwel nooit voor. In de meeste Patch Tuesdays worden een paar ernstige of kritieke lekken gerepareerd.

Een van de kwetsbaarheden die is gefixt was een zeroday. Dat is een lek waarvan details al voorafgaand aan de patchcyclus bekend zijn gemaakt. Het gaat om CVE-2022-21989, een privilege escalation in de kernel. Volgens Microsoft werd dat lek voor zover bekend niet uitgebuit.

Andere opvallende bugs zijn CVE-2022-21984, waarmee een remote code execution kon worden uitgevoerd in Windows DNS Server, en CVE-2022-21995, waarmee een aanvaller uit een Hyper-V-omgeving kon ontsnappen.

Reacties (42)

Lees meer


America's Army-multiplayershooter stopt na twintig jaar

Door Joris Jansen, 9 februari 2022 11:4073 reacties

America’s Army, de gratis te spelen multiplayershooter en verkapte rekruterings- en marketingtool voor het Amerikaanse leger, stopt na twintig jaar. In mei zullen de onlinefuncties worden afgesloten, maar de offlinefuncties blijven nog wel bestaan.

Het Amerikaanse leger, de partij die achter de game zit, zegt dat America’s Army: Proving Grounds op 5 mei zal sluiten. Volgens het leger heeft de game zijn missie voltooid als rekruteringstool en platform voor 'strategische communicatie' en is nu de tijd aangebroken om de focus te verleggen en te kijken naar 'nieuwe en innovatieve manieren om de strijdkrachten met communicatie en rekrutering te assisteren'.

America’s Army: Proving Grounds, het derde deel uit de reeks, is momenteel beschikbaar voor Windows via Steam, de PlayStation 4 en het PlayStation Network. Voor Steam-spelers betekent het sluiten van de game dat spelersstatistieken niet meer beschikbaar zullen zijn en dat officiële servers zullen sluiten. Private servers, de Mission Editor en andere offlinefuncties blijven 'naar verwachting' wel functioneren.

PlayStation-spelers zullen merken dat de PlayStation Store-pagina van America’s Army: Proving Grounds zal verdwijnen en dat het downloaden van de game straks niet meer mogelijk is. Spelers die kiezen om de game in hun bibliotheek te houden, zullen vanaf de sluitingsdatum niet langer de Play Online-functie kunnen gebruiken en ook spelersstatistieken zullen verdwijnen. De offlinefuncties zullen ook voor deze groep naar verwachting beschikbaar blijven.

America's Army verscheen voor het eerst in 2002 en is in feite een promotietool voor het Amerikaanse leger. Tegelijk is het een gratis te spelen tactische multiplayershooter die relatief realistisch is. In de game kruipen spelers altijd in de huid van Amerikaanse soldaten die het moeten opnemen tegen generieke vijanden. Als speler kon je nooit het perspectief van de vijand innemen en het tegen de Amerikaanse soldaten opnemen. Dat was altijd een van de belangrijkste kritiekpunten. Spelers krijgen in de game ook training in bijvoorbeeld medische behandelingen en het rijden in een Humvee-terreinwagen.

Reacties (73)


Mars One stopt definitief nadat doorstart van de baan is

Door Tijs Hofmans, 9 februari 2022 11:28132 reacties

Het Nederlandse Mars One stopt definitief. Het bedrijf dat een enkele reis naar Mars wilde organiseren, zat al langer in een faillissement. Oprichter Bas Lansdorp zegt nu dat plannen voor een doorstart definitief van de baan zijn.

Daarmee lijkt het doek definitief gevallen voor het project. De commerciële tak van Mars One werd begin 2019 al failliet verklaard, maar dat was nog niet het einde van het project. Het faillissement draaide om Mars One Ventures AG. Mars One splitste zich in 2017 op in dat commerciële bedrijf dat handelde op de beurs van Frankfurt en in een stichting. Die stichting was bedoeld om bijvoorbeeld donaties binnen te halen. Via die constructie probeerde Mars One sinds het faillissement nog altijd om investeringen op te halen.

Het bedrijf zou een schuld hebben van een miljoen euro. "Na de afronding van het faillissement zal Mars One zijn focus verleggen", schreef het bedrijf in die tijd. "Voor de uitvoering van de reis naar Mars wil Mars One strategische samenwerkingen aangaan met gerenommeerde bedrijven en organisaties. Mars One zelf zal zich focussen op het 'daar zijn', het avontuurlijke verhaal van mensen die op de rode planeet wonen." Het plan voor de doorstart was om voornamelijk de marketing te doen rondom de reis.

Het faillissement is tot op de dag van vandaag nog niet afgerond, maar Mars One hoopt inmiddels ook niet meer op een doorstart, zegt oprichter Bas Lansdorp tegen Tweakers. "We hebben nog een hele tijd geprobeerd eruit te komen met onze schuldeisers en met een nieuwe investeringsronde een doorstart te maken. Dat gaat nu niet meer gebeuren", aldus Lansdorp. Hij zegt dat het faillissement tijd kost om af te ronden, maar dat het ook zo eenvoudig is dat het geen prioriteit heeft voor de curator. Op de website spreekt het bedrijf inmiddels al over zichzelf in de verleden tijd.

Lansdorp zegt trots te zijn op wat het heeft bereikt. "We hebben veel invloed gehad op hoe mensen naar Marsreizen zijn gaan kijken. Met name het feit dat het om een enkele reis zou gaan. Ook hebben 200.000 mensen zich aangemeld voor de reis", zegt hij. Dat waren echter alleen mensen die destijds op een formulier hun e-mailadres achterlieten. Het aantal mensen dat vervolgens het inschrijfgeld van 35 euro betaalde, lag op 4227. Lansdorp zegt tegen Tweakers dat hij de kans altijd al klein achtte dat het project zou slagen. "Dat vertelde ik ook aan iedereen die bij Mars One werkte, maar je moet het wel proberen."

Mars One werd in 2011 opgericht. Het bedrijf beloofde een enkele bemenste reis naar Mars te organiseren. Omdat het om een enkele reis ging, zouden de kosten met zes miljard euro relatief laag zijn. Mars One wilde dat bekostigen door de selectie, de reis en het wonen op Mars te livestreamen als een realityshow. De plannen werden door veel experts als onrealistisch gezien. Een onafhankelijke studie van universiteit MIT concludeerde dat ook. Het meest concrete wapenfeit van Mars One was een samenwerking met Lockheed Martin dat een haalbaarheidsstudie zou uitvoeren. Die studie is er nooit van gekomen. Lansdorp zegt dat hij zich in de toekomst gaat richten op een project om duurzame energie op te slaan.

Reacties (132)


NASA kiest bedrijf voor bouw raket om monsters van Marsrover terug te halen

Door Joris Jansen, 9 februari 2022 11:1346 reacties

NASA heeft een contract aan Lockheed Martin Space gegeven voor de bouw van het Mars Ascent Vehicle. Dat is een kleine, lichte raket die naar de rode planeet moet vliegen om daar monsters van het Mars-oppervlak op te pikken die door Marsrover Perseverance zijn verzameld.

Volgens NASA betekent deze contracttoekenning dat 'de eerste robotische rondreis om monsters veilig naar de aarde te brengen via het Mars Sample Return-programma' weer een stap dichterbij is. Volgens Thomas Zurbuchen van NASA is met de toekenning van dit contract inmiddels het einde van de conceptuele fase voor de Mars Sample Return-missie in zicht.

Het MAV is een cruciaal onderdeel om de monsters die Perseverance verzamelt, terug te kunnen brengen naar de aarde om ze gedetailleerd te bestuderen. Hiervoor moet nog het nodige gebeuren. In de planning gaat NASA ook pas uit van het begin of halverwege het volgende decennium, voordat de monsters daadwerkelijk op aarde zullen arriveren.

Mars Mars Mars

V.l.n.r.: Mars Ascent Vehicle, Sample Fetch Rover en Sample Retrieval Lander

De Sample Retrieval Lander van NASA is nodig om het MAV naar het oppervlak van de rode planeet te krijgen. Deze SRL is het lanceerplatform dat het MAV meedraagt en moet in of vlakbij de Jezero-krater op Mars landen. De Sample Fetch Rover van ESA verzamelt de door Perseverance geplaatste monsters. Daarna zal het MAV lanceren om een baan om Mars te bereiken. De container met monsters zal daar overhandigd worden aan de Earth Return Orbiter van ESA. Dit Europese ruimtevaartuig zal uitgerust zijn met de zogeheten Capture, Containment and Return System-payload van NASA om daarmee de monsters veilig naar de aarde terug te brengen.

Volgens NASA is dit een nogal lastig proces en zijn er de nodige uitdagingen voor het ontwikkelen van het MAV. Deze raket moet namelijk robuust genoeg zijn om de zware omstandigheden op Mars te weerstaan. Ook moet de raket flexibel genoeg zijn, zodat het MAV kan samenwerken met de verschillende ruimtevaartuigen. Daarnaast moet het MAV klein genoeg worden gemaakt, zodat hij in de SRL past. De SRL wordt op zijn vroegst in 2026 gelanceerd.

Perseverance is de opvolger van Marsrover Curiosity en kwam vorig jaar op 18 februari aan op Mars. Tweakers publiceerde eerder een achtergrondartikel over de landingsprocedure van Perseverance en een achtergrondartikel over de techniek achter zowel Perseverance als Ingenuity. Ingenuity is de helikopter die bij de Perseverance-rover hoort.

Reacties (46)


FBI arresteert stel dat 3,15 miljard euro aan Bitfinex-bitcoins witwaste

Door Tijs Hofmans, 9 februari 2022 10:15313 reacties

De Amerikaanse autoriteiten hebben een man en vrouw gearresteerd die worden verdacht van het witwassen van bitcoins die in 2016 bij platform Bitfinex werden gestolen. De FBI zou 3,15 miljard euro aan cryptocoins in beslag hebben genomen.

De man van 34 en vrouw van 31 worden volgende week voorgeleid voor een federale rechtbank. Het stel wordt ervan verdacht dat het 119.754 bitcoins probeerde wit te wassen. Die zouden afkomstig zijn van de hack op Bitfinex in 2016. De FBI verdenkt het stel niet van de diefstal, maar zegt dat de gestolen bitcoins naar een digitale wallet werden gestuurd die aan de man werd gekoppeld. De FBI volgde het spoor van de bitcoins. Dit bracht de FBI onder andere naar een darkwebmarktplaats.

Het stel wordt ervan verdacht alle 119.754 gestolen bitcoins te hebben witgewassen, maar de autoriteiten hebben niet het hele bedrag in beslag genomen. Ongeveer 25.000 bitcoins zouden in de afgelopen jaren uit de wallet zijn gehaald. Die gingen door 'een complexe witwasprocedure heen'. Een onbekend deel van die bitcoins werd vervolgens uitbetaald op fiatrekeningen van de verdachten. De overige 94.000 bitcoins bleven in de wallet staan. De FBI wist binnen te dringen in een online account van een van de verdachten. Daar vonden ze de privésleutel om bij de online wallet te komen.

De bitcoins waren in de tijd van de hack zo'n 58 miljoen euro waard, maar sindsdien is de prijs van de digitale munt explosief gestegen. De 119.754 bitcoins hebben een huidige waarde van 3,9 miljard euro en de 94.000 in beslag genomen bitcoins tellen op tot 3,15 miljard euro.

Bij veroordeling voor witwassen kan het stel een maximale gevangenisstraf krijgen van twintig jaar. Daarnaast wordt hen ook fraude ten laste gelegd, waar nog eens maximaal vijf jaar celstraf op staat. De openbaar aanklager zegt dat de politieactie aantoont dat cryptovaluta niet altijd anoniem zijn. "Vandaag heeft de opsporingsdienst laten zien dat we geld via de blockchain kunnen volgen en dat we het niet toestaan dat cryptovaluta als een veilige haven worden gezien om geld wit te wassen."

Reacties (313)


Europa stopt onderzoek naar Belgische privacywaakhond na vertrek topman

Door Tijs Hofmans, 9 februari 2022 09:2948 reacties, submitter: flowrider84

De Europese Commissie stopt met het onderzoek naar de Belgische Gegevensbeschermingsautoriteit. De GBA lag onder vuur vanwege mogelijke belangenverstrengeling, maar na het ontslag van een topman staakt de EC de inbreukprocedure.

Een woordvoerder van de Commissie bevestigt tegenover de VRT dat de voorgenomen inbreukprocedure niet meer doorgaat. "Op basis van de informatie die we hebben ontvangen, zullen wij de zaak tegen België niet aanhangig maken bij het Hof", zegt de woordvoerder. Wel blijft de EC 'de situatie volgen'. Zo houdt de Commissie in de gaten wie de nieuwe topmensen worden in het bedrijf en wordt een wetsvoorstel bekeken dat garanties moet geven over nieuwe experts bij de privacytoezichthouder.

De Commissie neemt de beslissing om met het onderzoek te stoppen, nadat topambtenaar Frank Robben deze week ontslag nam bij de GBA. De topman was omstreden, omdat hij niet volledig onafhankelijk zou zijn. Robben was niet alleen betrokken bij de privacytoezichthouder, maar ook bij het eHealth-platform en een ict-dienstverlener van de Belgische overheid. Robben was niet de enige GBA-bestuurder die van belangenverstrengeling werd verdacht. Andere bestuursleden waren al eerder opgestapt.

In de zomer van 2021 bleek dat de Commissie een onderzoek wilde instellen naar die belangenverstrengeling. In de AVG is opgenomen dat nationale toezichthouders volledig onafhankelijk moeten zijn. Als ze dat niet zijn, kan Europa een inbreukprocedure verwachten. Daarmee kan de Commissie een EU-land dwingen de wet beter te volgen.

Reacties (48)


Twaalf procent van Vlaamse bedrijven werd in 2021 getroffen door cyberaanval

Door Joris Jansen, 9 februari 2022 08:5927 reacties

In 2021 kreeg 11,8 procent van de Vlaamse bedrijven te maken met een cyberaanval. Tot die conclusie komt het Departement Economie Wetenschap & Innovatie van de Vlaamse overheid op basis van een eerste nulmeting.

De Vlaamse minister van Economie en Innovatie, Hilde Crevits, liet deze nulmeting uitvoeren om te kijken hoe volwassen de cybersecurity van Vlaamse bedrijven is. Volgens het departement krijgen grote bedrijven het vaakst te maken met cyberaanvallen, maar zijn de gevolgen van zo'n aanval groter bij kleinere ondernemingen, omdat die vaak minder goed beschermd zijn.

Van alle kleine en middelgrote bedrijven kreeg 40 procent in 2021 te maken met onbruikbare ict-systemen wegens bijvoorbeeld een hack of kwaadaardige software. Bij een vijfde van deze kmo's gingen bedrijfsgegevens verloren en meer dan tien procent van de kmo’s kreeg te maken met diefstal van gegevens.

De minister zegt dat vooral kleine ondernemingen zich onvoldoende wapenen tegen dit soort aanvallen. "Opdat onze bedrijven zich beter en meer zouden beschermen tegen cybercriminaliteit, hebben we beslist om enkele subsidievoorwaarden aan te passen. Ik roep iedereen op daar nuttig gebruik van te maken", zegt de minister. Het gaat hier om een subsidie voor kmo's die sterk afhankelijk zijn van it-systemen. Deze bedrijven krijgen dan advies en begeleiding van cybersecuritydienstverleners.

Uit het onderzoek blijkt dat een meerderheid van 94,2 procent van de Vlaamse bedrijven verschillende maatregelen neemt ter bescherming, maar dit blijft beperkt tot enkele basismaatregelen. Volgens de overheid zijn die onvoldoende, gelet op 'het toegenomen aantal cyberrisico's'.

Reacties (27)


SpaceX verliest wellicht 40 Starlink-satellieten door geomagnetische storm

Door Joris Jansen, 9 februari 2022 08:28200 reacties

SpaceX zal waarschijnlijk een groot deel van een pas gelanceerde partij Starlink-satellieten verliezen. Door een geomagnetische storm in de atmosfeer was er sprake van veel meer weerstand en zullen tot 40 satellieten terugvallen naar de atmosfeer en opbranden.

SpaceX zegt dat uit een voorlopige analyse blijkt dat de toegenomen weerstand op lage hoogten verhinderde dat de satellieten uit hun veilige modus kwamen. Daardoor konden ze niet aan hun manoeuvres beginnen om in een hogere baan om de aarde te komen. Het Starlink-team van SpaceX zette de satellieten in een veilige modus zodat ze edge-on zouden vliegen, min of meer als een vel papier met als doel om de weerstand zoveel mogelijk te beperken. Het idee was dat dat een soort dekking voor de storm zou bieden.

Het gaat om een lancering van 3 februari. Toen zijn er 49 Starlink-satellieten gelanceerd door een Falcon 9-raket. Deze satellieten zijn op een hoogte van zo'n 210km boven de aarde afgezet. Dat ging nog goed, maar al direct op de dag van de lancering kregen de satellieten te maken met een geomagnetische storm. Volgens gps-data leidde de zwaarte van de storm tot 50 procent meer atmosferische weerstand dan tijdens eerdere lanceringen.

Het bedrijf zegt dat de 40 satellieten die waarschijnlijk terugvallen in de atmosfeer, geen enkel risico met zich meebrengen voor botsingen met andere satellieten. SpaceX zegt dat de satellieten ontworpen zijn om te vergaan zodra ze weer in de dampkring komen. Dat moet ook verhinderen dat er puin ontstaat of onderdelen van de satellieten de grond kunnen raken.

SpaceX geeft nog geen informatie over het exacte aantal verloren satellieten; dat hangt waarschijnlijk samen met het feit dat nog niet alle verloren gewaande satellieten ook al daadwerkelijk zijn opgebrand in de atmosfeer.

SpaceX Starlink
Afbeelding van de lancering van 3 februari

Reacties (200)


Sony test ondersteuning voor stemcommando's op PS5 en PS4

Door Joris Jansen, 9 februari 2022 07:5394 reacties

Sony brengt woensdag nieuwe bètasoftware uit voor de PS5 en PS4 die onder meer ondersteuning toevoegt voor het gebruik van spraakcommando's. Dat komt nu alleen nog beschikbaar voor een beperkte groep in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk.

Hideaki Nishino, een senior vice president van Sony Interactive Entertainment, zegt in een update dat het gebruik van stemcommando's woensdag alleen beschikbaar komt in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, mede omdat er nog alleen een instelling is voor de Engelse taal. Stemcommando's zijn niet alleen te gebruiken voor het vinden en openen van games en apps, maar ook voor het bedienen van mediabestanden.

Sony zegt dat de bètasoftware voor de PS5 en PS4 zoals gebruikelijk openstaat voor een beperkte groep participanten. Het is sowieso beperkt tot de Verenigde Staten, Canada, Japan, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk. De definitieve versies van de software-updates zullen later dit jaar wereldwijd uitkomen. Of dat ook geldt voor een bredere ondersteuning van het gebruik van stemcommando's, zegt Sony niet.

Verder komen er nieuwe opties beschikbaar voor chatten in groepen. Sony zegt op basis van feedback bepaalde updates te hebben doorgevoerd, zodat spelers met de bètasoftware op de PS5 en PS4 nu de mogelijkheid hebben om een gesloten of een open party te creëren. Bij zo'n open groep kunnen vrienden de groep zien en zonder uitnodiging deelnemen. Dat geldt ook voor vrienden van groepsleden. Gesloten groepen zijn alleen toegankelijk voor spelers die een uitnodiging ontvangen.

De nieuwe software geeft spelers op de PS5 ook de mogelijkheid om een filter in te stellen voor genres van games. Daarmee moet het gemakkelijker worden om snel bepaalde typen games te vinden binnen een grotere collectie. Een andere interfacevernieuwing is de mogelijkheid om games of apps vast te zetten op het homescreen. Op elk homescreen kunnen maximaal vijf games of apps worden gehouden. Het totale aantal games en apps dat op het homescreen kan worden weergegeven, is ook vergroot; daarvoor geldt nu een maximum van veertien.

Stemcommando's PS5 PS4

Reacties (94)