De JBL Tour Pro 2 zijn de nieuwe draadloze earbuds van JBL. Opvallend aan de oortjes is de bijbehorende case, die is uitgerust met een touchscreen. Op het display kunnen berichten worden gelezen en het geluid worden bediend.

JBL kondigt de Tour Pro 2-earbuds aan voor 2023. Het is de bedoeling dat de oortjes vanaf januari in de winkels liggen. De earbuds hebben noise cancelling en kunnen zich aanpassen aan het omgevingsgeluid. Hiervoor zijn de earbuds uitgerust met zes microfoons. De oortjes ondersteunen bluetooth 5.3.

De case is uitgerust met een display. Hierdoor werkt de case vergelijkbaar met een smartwatch, waarop je kunt zien of je een bericht hebt of een inkomende telefoonoproep kunt accepteren. De oortjes kunnen tot 10 uur mee bij het luisteren van muziek. De case kan de oortjes opladen voor nog eens 30 uur.

Naast de oortjes kondigt JBL ook een nieuwe hoofdtelefoon aan. Het gaat om de JBL Tour One M2. De hoofdtelefoon is ook uitgerust met noise canceling en bluetooth 5.3. Zowel de oortjes als de hoofdtelefoon worden beschikbaar in zwart en beige. De JBL Tour Pro 2 gaat 250 euro kosten. De JBL Tour One M2 kost 300 euro en is net als de earbuds vanaf januari verkrijgbaar.

Zowel G.Skill als Corsair kondigen nieuwe DDR5-modules aan die gericht zijn op de nieuwe Ryzen 7000-cpu's van AMD. De dimm's ondersteunen AMD EXPO, waardoor overclocken makkelijker zal zijn volgens AMD.

G.Skill kondigt de Trident Z5 Neo- en de Flare X5-series aan. Beide series bieden verschillende dimms van zowel DDR5-5600 als DDR5-6000. Wie ook rgb-verlichting wil, is beperkt tot de Trident-dimms. Het is de bedoeling dat het DDR5-werkgeheugen van G.Skill voor AM5 vanaf volgende maand beschikbaar is.

Ook Corsair maakt bekend dat het DDR5-modules heeft ontwikkeld voor AM5. Het geheugen van Corsair zal overclockbaar zijn met AMD EXPO. Het gaat om nieuwe versies van de Dominator Platinum- en Vengeance-series. Ook Corsair zegt dat de nieuwe DDR5-geheugenmodules 6000 megatransfers per seconde bieden. Prijzen zijn nog niet bekendgemaakt.

Tijdens de aankondiging van de nieuwe AMD-cpu's werd al bekend dat de 7000-series alleen DDR5 gaat ondersteunen. Wanneer je wilt overstappen naar de nieuwste generatie cpu's van AMD, moet je dus ook overstappen naar DDR5-geheugen. Er komt geen variant die DDR4 zal ondersteunen volgens AMD.

Microsoft heeft in een nieuwe update de To Do-app geïntegreerd in Outlook. To Do is vanaf vandaag te gebruiken voor iedereen in de Current Channel van Office 365 en is zichtbaar in de linker navigatiebalk van Outlook.

Gebruikers die zich in de Current Channel van Office 365 bevinden kunnen update 2207 downloaden en installeren voor Outlook, maakt Microsoft bekend. De Current Channel is de standaard versie van Office 365, waar de meeste gebruikers in werken. Na de update verschijnt het icoontje van To Do links in de navigatiebalk. De integratie van To Do in Outlook was al door Microsoft getest in de bètaversie van de app.

De integratie van To Do gaat verder dan alleen je taken kunnen bekijken binnen Outlook. Zo heeft Microsoft ervoor gezorgd dat e-mails die als belangrijk worden aangemerkt, automatisch in de To Do-lijst komen. Ook kan een dagplanning gemaakt worden met To Do.

Veel functionaliteiten van To Do komen uit Wunderlist. Microsoft nam in 2015 het bedrijf achter de productiviteitsapp over en hevelde meerdere functies van Wunderlist over naar To Do. Wunderlist bleef nog enige tijd bestaan, maar Microsoft heeft Wunderlist uiteindelijk samengevoegd met zijn eigen To Do-app.

RTL maakt bekend dat het volgend jaar stopt met RTL XL, alle content zal worden overgeheveld naar Videoland. RTL-programma's kunnen vanaf begin 2023 alleen nog worden teruggekeken via Videoland.

RTL maakt het samenvoegen van RTL XL met Videoland bekend op de helppagina van RTL XL. Daar is te lezen dat RTL XL begin 2023 stopt en dat alle RTL-programma's vanaf dat moment alleen nog terug te kijken zijn via Videoland. Op zijn website schrijft RTL:

"Wij willen alle videocontent van RTL samenbrengen op één on demand platform. Videoland is in een aantal jaar enorm gegroeid tot dé niet meer weg te denken nummer één lokale streamingdienst van Nederland. (De absolute nummer 2 als je kijkt naar alle aanbieders). Uit onderzoek blijkt dan ook dat Nederlanders het heel logisch vinden om ook hun RTL programma’s bij Videoland terug te kijken. Door alle programma’s vanaf 2023 op één platform aan te bieden maken we het makkelijker en duidelijker voor de kijker."

De programma's zijn op dit moment ook al te bekijken via Videoland, maar daarvoor moet wel een abonnement worden afgesloten. Via RTL XL was content tot 7 dagen na de uitzending gratis terug te kijken, maar dat zal vanaf 2023 niet meer mogelijk zijn.

Videoland heeft sinds vorig jaar meer dan een miljoen betalende abonnees. In december maakte RTL bekend de prijzen voor de streamingdienst te verhogen met een euro per maand.

Update, woensdag 08:15 uur: NLZiet laat aan Tweakers weten dat de RTL-programma's gewoon bij NLZiet beschikbaar blijven.

8BitDo komt in oktober met een nieuwe controller op de markt voor de Nintendo Switch en Pc. Het gaat om de 8BitDo Ultimate, die wordt geleverd met een eigen laaddock. Net zoals veel andere 8BitDo-controllers kunnen gebruikers de knoppen naar eigen inzicht instellen.

8BitDo komt met drie verschillende versies van zijn Ultimate controller. Het gaat om bedrade controller, die het goedkoopste zal zijn. Daarnaast is er een versie die alleen 2,4Ghz-verbindingen ondersteunt via een dongel. Tot slot is er het topmopdel dat zowel bedraad, via 2,4Ghz en via bluetooth verbonden kan worden. De controller heeft een vergelijkbare layout van de Xbox-controller die de fabrikant eerder dit jaar aankondigde.

De 8BitDo Ultimate heeft een switch waarmee kan worden gewisseld worden tussen een modus voor de Nintendo Switch en een modus voor Windows 10 en 11. De controller is ook geschikt voor gamen op iOS en Android. Het dock wordt bij de controller geleverd. De controller zelf is uitgerust met een 1000mAh-batterij, die via het dock opnieuw kan worden opgeladen. Ook kan de controller worden opgeladen met een usb-c-kabel.

De controller wordt geleverd met de 'Ultimate Software' van 8BitDo, waarmee de knoppen van de controller kunnen worden ingesteld. Gebruikers kunnen met de software onder andere macro's maken, knoppen een andere input geven of de dead zones van de sticks instellen. De software is beschikbaar voor pc, iOS en Android. Aangepaste profielen kunnen niet worden ingesteld op de Nintendo Switch, maar reeds opgeslagen profielen kunnen wel worden meegenomen. In totaal kunnen er drie profielen worden opgeslagen op de 8BitDo Ultimate.

Op dit moment kan de 8BitDo Ultimate al besteld worden via de Amerikaanse website van Amazon. Daar kost de controller 70 dollar. Amerikaanse klanten kunnen de controller op 28 oktober verwachten. Een release voor de Benelux is nog niet bekendgemaakt, maar doorgaans brengt 8BitDo hun controllers ook hier op de markt.

Twitter heeft dinsdag de functie Twitter Circle beschikbaar gemaakt voor alle gebruikers. Hiermee kunnen gebruikers een groep samenstellen van volgers die hun tweets kunnen zien. De 'kring' kan tot 150 gebruikers bevatten.

De functie werd sinds mei getest onder een beperkte groep Twitter-gebruikers. Sinds dinsdag is het beschikbaar voor iedereen. Volgens Twitter moet de Circle-functie 'het platform toegankelijker maken'. "We willen ervoor zorgen dat iedereen op Twitter de keuze, controle, tools en transparantie heeft om deel te nemen aan het gesprek hoe en wanneer ze willen. Twitter Circle is een belangrijke stap in die richting", schrijft Twitter in een verklaring.

Voor het plaatsen van een bericht kan de gebruiker kiezen of hij de tweet zichtbaar wil maken voor alle volgers of alleen voor de 'kring'. Hiervoor maakt hij een lijst met volgers aan die altijd gewijzigd kan worden. De mensen die aan de lijst worden toegevoegd of eruit worden gehaald, krijgen hier geen melding van. Verder kan de Circle-tweet niet worden geretweet of gedeeld. Ook zijn alle antwoorden op het bericht privé.

Google begint een nieuw bugbountyprogramma voor zijn eigen opensourcesoftware. Het bedrijf voegt projecten als programmeertaal Golang en Angular toe aan het bestaande, zelfbeheerde bugbountyprogramma. Ook externe software valt binnen de scope.

Google schrijft dat het al zijn openbare repo's onderbrengt als apart onderdeel van het Vulnerability Rewards Program. Dat is Googles eigen bugbountyprogramma. VRP is onderverdeeld in verschillende onderdelen, zoals een programma voor apps in de Play Store, maar ook een apart programma voor apps van derde partijen. Nu komt daar ook het Google OSS-programma bij. Het bedrijf noemt bij de scope geen specifieke lijst, maar het bedrijf zegt dat 'alle publieke repositories in GitHub-organisaties van Google en bepaalde repositories in andere platformen' binnen die scope vallen.

Wel noemt Google een aantal projecten waarvan de impact groter is dan bij anderen. Daarvoor geldt ook een veel hogere beloning. Het gaat om Bazel, Angular, Golang, Fuschia en structuurplatform Protocol Buffers. Die projecten vallen binnen de hoogste tier van beloningen. Die leveren tussen de 500 en 31.137 dollar op. Dat laatste geldt voor een bug waarmee andere producten in een ontwikkelketen kunnen worden aangevallen. Ook is er een tier voor standaardprojecten, waar de beloningen uiteenlopen van 101 tot 13.137 dollar. De laagste tier is bedoeld voor bugs in repo's die niet meer worden bijgehouden of erg klein zijn. Daarvoor deelt Google geen beloning uit.

Google wil met name dat onderzoekers zich richten op apps die de supplychain kunnen raken. Dat moeten bugs zijn waarmee de broncode van software kan worden aangepast in de main branch van een repo, of waarbij bijvoorbeeld cryptografische sleutels kunnen worden gestolen.

Opvallend is dat het nieuwe bugbountyprogramma de mogelijkheid biedt om kwetsbaarheden in dependencies van derde partijen aan te dragen. Daarbij zegt Google dat onderzoekers wel eerst de originele ontwikkelaars van die software moeten aanspreken.

Microsoft maakt deze week virtual machines op Azure beschikbaar die op Arm-processors draaien. Het bedrijf experimenteerde daar eerder al mee. Microsoft werkt samen met Ampere Computing. De dienst is beschikbaar in de regio West-Europa en kan ook met Kubernetes worden gebruikt.

Microsoft maakt Arm-VM's op Azure voor iedere gebruiker beschikbaar. Dat gebeurt vanaf 1 september in tien Azure-regio's, waaronder West- en Noord-Europa. Microsoft begon eerder dit jaar al een preview van de VM's, die uiteindelijk voor een betere prijs-prestatieverhouding moeten zorgen dan machines op basis van x86-processors.

Microsoft zegt dat het voor het project samenwerkt met Ampere, dat machines bouwt op basis van de Ampere Altra-cpu's. Het gaat om drie verschillende machines: de Dpsv5 en Dplsv5 voor algemeen gebruik en de Epsv5 die beter is geoptimaliseerd voor intensief geheugengebruik.

Gebruikers kunnen de VM's uitrollen via hun Azure-portal of via PowerShell of hun cli. Ook kunnen de VM's in en Kubernetes-cluster worden opgenomen. Dat gebeurt via Azure Kubernetes Services. Gebruikers kunnen er Windows 11 Pro op draaien, maar ook verschillende Linux-distributies zoals Ubuntu, RHEL, Suse, CentOS en Debian. Later komen daar nieuwe distro's bij, waaronder Rocky Linux. De prijzen zijn niet bekend. Die verschillen volgens Microsoft per regio.

De streamingapp Facebook Gaming voor iOS en Android is vanaf 28 oktober 2022 niet meer beschikbaar. De app wordt gebruikt om livestreams via Facebook Gaming te bekijken. Na 28 oktober kunnen de livestreams nog wel worden bekeken via de Facebook-app en desktopversie.

Waarom Meta stopt met de ondersteuning van de app is niet duidelijk het. Het bedrijf meldt wel in een verklaring aan Facebook Gaming-streamers dat gebruikers nog steeds livestreams kunnen volgen via de Facebook-app en de desktopversie. "We willen jullie allemaal hartelijk bedanken voor alles wat jullie hebben gedaan sinds de lancering van deze app. Dit was een door de gemeenschap geleide stap om nieuwe gamefuncties naar Facebook te brengen", luidt de verklaring.

De Facebook Gaming-app werd in 2020 uitgebracht. Hiermee wilde Meta concurreren met Twitch en YouTube Gaming. "Investeren in gaming is voor ons een prioriteit geworden, omdat we gaming zien als een vorm van entertainment die mensen met elkaar verbindt", zei het toenmalig hoofd van de Facebook-app Fidji Simo tegen The New York Times. Daarbij wees ze op de grootschalige toename van het aantal gamende personen tijdens de eerste lockdownperiode in 2020.

Apple heeft aangekondigd dat iPadOS een maand later gaat uitkomen dan iOS 16 voor iPhones. Dat wijkt af van vorige jaren. De oorzaak is volgens eerdere geruchten het extra werk dat de functie Stage Manager oplevert.

Het is sowieso opvallend dat Apple het uitstel aankondigt. Dat gebeurde in een statement tegen Techcrunch, waar Tweakers eerder over schreef. Daarin zegt het bedrijf dat het iPadOS 16.0 overslaat en meteen naar iPadOS 16.1 gaat. De release staat nog wel steeds voor het najaar gepland, zegt het bedrijf.

Vermoedelijk komt iOS 16.0 rond 14 september uit. Apple presenteert de nieuwe iPhones op het eigen Far Out-evenement op 7 september en de nieuwe iPhones kwamen afgelopen jaren steevast met de nieuwe iOS-versie anderhalve week later uit. Als dat zo is, dan moet iOS 16 tussen 11 en 14 september uitkomen voor andere iPhones.

De communicatie over de uiteindelijke releases van de besturingssystemen is belangrijk voor Apple. Het wil dat zoveel mogelijk ontwikkelaars gebruikmaken van de nieuwe kenmerken en onderdelen van een nieuw besturingssysteem. Bij iOS 16 voor iPhones gaat het daarbij vooral over het lockscreen, dat nu kleine widgets heeft. Hoe meer van die kleine widgets er van ontwikkelaars zijn, hoe aantrekkelijker de nieuwe functie is.

Dat is ook het risico van het uitstellen van iPadOS. Sommige ontwikkelaars werken een app in een keer bij, voor iPhone en iPad. Nu die releases niet tegelijk uitkomen, zullen ze de iPad-wijzigingen nog wat langer moeten achterhouden. Daarbij gaat het niet alleen om aanpassingen die gebruikmaken van voor de hand liggende nieuwe functies, maar ook om functies die gebruikmaken van allerlei nieuwe api's. Zo zit er in iOS 16 en iPadOS 16 ondersteuning voor 'app intents', een manier om shortcuts in apps te integreren. Ook zijn er nieuwe functies voor apps die kaarten integreren en komt iOS 16 uit met Metal 3 voor betere grafische prestaties. Voor sommige ontwikkelaars zal het een tegenvaller zijn dat ze pas later hun app kunnen updaten voor iPadOS 16.

Ook voor gebruikers heeft het gevolgen. Veel gebruikers van iMessage typen berichten op zowel een iPad als iPhone en met iOS 16 komen er diverse nieuwe functies, zoals mogelijkheden om berichten te bewerken na het sturen of het sturen ongedaan te maken. Als dat een maand lang niet werkt op iPads, maar wel op iPhones, kan dat zorgen voor verwarring.

Deze keer is de headlinefeature van iPadOS volledig losgetrokken van die van iOS. Waar iPhones een nieuw lockscreen krijgen, komt dat niet naar iPadOS. Die krijgt wel een eigen nieuwe functie: Stage Manager.

Stage Manager

Stage Manager is een vensterbeheersysteem. Hij zit er al sinds de eerste bèta in als opt-in en het is de langverwachte functie om overlappende vensters te gebruiken op iPads. Hij is bovendien niet alleen voor iPads: de functie komt ook naar macOS.

Er zijn al opties voor splitscreen in iPadOS, maar met Stage Manager komt er een beheermogelijkheid bij. Het idee is dit: vensters kunnen achter of naast elkaar staan in een vrije vorm, zonder fullscreen te zijn. Links staat een rij appiconen van recente en openstaande apps om ze snel naar de voorgrond te kunnen halen.

Dat klinkt dus als een ideaal systeem voor multitasken, zeker op de grotere iPads Pro. Bovendien hebben iPads ondersteuning gekregen voor muizen en heeft Apple hoezen met ingebouwde toetsenborden en trackpads. Deze software is dan de volgende stap op weg naar een laptopervaring op iPadOS. Het is immers een systeem dat precies hetzelfde werkt op macOS.

Apple zegt niet dat het uitstel aan Stage Manager ligt, maar Bloomberg claimde dat al wel toen het ongeveer een maand geleden meldde dat Apple had besloten tot uitstel van iPadOS 16. Dat ligt vooral aan de feedback die Apple wil verwerken over de functie.

Diverse kritiekpunten

Die feedback is uit te splitsen in diverse categorieën. De eerste is het probleem met compatibiliteit. Het vereist een iPad met M1-processors. Alleen de Pro's sinds vorig jaar en de Air van dit jaar hebben die. Volgens Apple werkt alleen de Air met 256GB of meer met de functie na release. Dat komt door de vereiste van ondersteuning voor 'memoryswap', een functie om een deel van de opslag als werkgeheugen in te zetten onder Stage Manager. Dat vereist een M1 én veel opslag.

Daarmee vallen onder meer iPad Pro's tot de vierde generatie buiten de boot, net als eerdere Airs en alle modellen van de reguliere iPad en iPad mini. Daarmee wordt het weinig aantrekkelijk voor ontwikkelaars om apps te optimaliseren voor Stage Manager, omdat slechts een klein deel van de iPad-gebruikers een compatibele iPad heeft. En dat werk is nodig, omdat sommige apps onder Stage Manager niet goed werken.

Een andere categorie van feedback zijn klachten over bugs of functies die niet lekker werken. Zo klaagt de hoofdredacteur van MacStories over de implementatie van een extern scherm. Een klik op een icoon van een programma in het dock op de iPad zorgt ervoor dat alle apps worden weggehaald van het externe scherm. Ook moet je elke app een voor een op het externe scherm zetten, wat handiger zou kunnen. Apple heeft beide suggesties niet opgepakt. Bovendien kun je apps niet van het ene naar het andere scherm slepen. Daarnaast zijn er veel kleine bugs in het systeem. Kennelijk heeft Apple geoordeeld dat het te veel tijd gaat kosten om die allemaal te fiksen voor een release in september.

Ook zijn er veel fundamentelere kritiekpunten te horen op de werking van het concept. Critici vinden bijvoorbeeld dat met het dock onderin en de balk met openstaande apps links er vooral op kleinere apps veel schermruimte verloren gaat.

Tot slot

Het is niet voor het eerst dat Apple na de introductie van een functie aan de hand van feedback ingrijpende wijzigingen doorvoert. De plaatsing van de adresbalk in Safari naar onderen werd bijvoorbeeld een optie, in plaats van een nieuwe functie. Soms kwamen functies pas later beschikbaar, zoals vorig jaar nog SharePlay.

Het uitstel van een versie van iPadOS is wellicht lastig voor ontwikkelaars. Wel ligt het nu voor de hand dat de release samenvalt met de komst van nieuwe iPads, waarover al een tijdje geruchten gaan en die doorgaans later komen dan iPhones.

Bovendien is het op zich een goed teken dat Apple de tijd neemt om verbeteringen door te voeren in grote functies, die voor verbetering vatbaar zijn. Het blijft de vraag in welke staat Apple iPadOS dit najaar zal uitbrengen. De kritiek op Stage Manager is divers en lijkt op veel punten niet makkelijk te fiksen. Een maand extra is ook weer niet zo lang.

Het Agentschap Telecom heeft KPN een boete opgelegd van 450.000 euro omdat de provider zijn digitale beveiliging niet op orde had. Te veel beheerders konden bij gevoelige gegevens. Daar was ook te weinig toezicht op. Inmiddels zijn de problemen opgelost.

Het Agentschap Telecom, de toezichthouder op de telecommunicatiesector, zegt dat het 'diepgaand technisch onderzoek heeft gedaan' naar de netwerken van KPN, specifiek naar de aftapvoorzieningen. Die worden gebruikt als opsporings- of inlichtingendiensten informatie over telefoongesprekken of sms'jes opvragen bij de provider.

In het rapport beschrijft het AT een aantal tekortkomingen in de systemen. KPN liet, met toezicht van het AT, een penetratietest op het netwerk uitvoeren. Daaruit bleek dat een aantal beheerders in dat specifieke systeem zichzelf rootrechten konden toekennen om bij 'lawful-interceptiondata' of LI-gegevens te komen. Het wachtwoord om dat te doen was opgeslagen in een digitale wachtwoordmanager die centraal beheerd werd en daarmee toegankelijk was voor alle beheerders. Tijdens de pentest bleek dat het mogelijk was voor een beheerder om bij de LI-gegevens te komen.

Daar komt bij dat de beheerders die toegang ook konden krijgen met niet-persoonsgebonden accounts. Het was daarom onmogelijk om goed te loggen wie welke gegevens kon inzien en wanneer dat daadwerkelijk gebeurde. De logging gebeurde via een eigen systeem, waarvan het AT zegt dat het 'niet afdoende' was. In het algemeen werd het inzien van LI-gegevens niet gelogd in dat systeem en de loginformatie kon door beheerders met rootrechten worden verwijderd omdat die op dezelfde server stond opgeslagen.

Het Agentschap concludeert daarmee dat KPN drie specifieke overtredingen beging: de mogelijkheid tot ongeautoriseerde toegang, het feit dat toegang niet individueel, maar groepsgebonden was, en dat er onvoldoende werd gelogd. Volgens het AT zijn dat drie aparte overtredingen, al wierp KPN daartegen op dat het om één individuele procesfout zou gaan. Het AT zegt dat KPN met de overtredingen in strijd handelde met het Besluit beveiliging gegevens telecommunicatie uit 2003. Daarin staat, specifiek in artikel 2, opgenomen dat 'de aanbieder zorg draagt voor het treffen van alle noodzakelijke beveiligingsmaatregelen om kennisneming door onbevoegden te voorkomen van de navolgende gegevens en informatie'.

Het AT noemt in de begeleidende blogpost en in het boetebesluit ook meerdere keren de noodzaak dat verantwoordelijke beheerders een Verklaring omtrent gedrag kunnen overleggen. Dat zou niet altijd gebeurd zijn. Dat speelde echter niet mee in het bepalen van de boete.

Niet verwijtbaar

KPN zou niet verwijtbaar hebben gehandeld, zegt het ATHet Agentschap zegt dat KPN niet bewust verkeerd of verwijtbaar handelde. Het bedrijf had 'geen weet van het feit dat ongeautoriseerde toegang door middel van groepsaccounts mogelijk was en dat handelingen met betrekking tot LI-gegevens door beheerders ook niet persoonsgebonden werden vastgelegd'. Maar, zegt de toezichthouder ook: "Gezien de aard en omvang van de onderneming die zij drijft, ben ik van oordeel dat KPN op de hoogte dient te zijn van de geldende wet- en regelgeving en dat zij zorg hoort te dragen voor de naleving ervan." Die grootte bepaalt ook de hoogte van de boete: "KPN wordt gezien haar omvang en financiële positie in staat geacht een boete van 450.000 euro te kunnen dragen."

KPN zou tijdens het onderzoek constructief hebben meegewerkt met de toezichthouder. Inmiddels zijn de problemen bij het bedrijf opgelost, zegt het AT.

Het onderzoek begon nadat de Volkskrant in april vorig jaar een artikel publiceerde over de toegang tot het netwerk van KPN. De krant legde de hand op een rapport van Capgemini waaruit bleek dat Huawei jarenlang 'vrije toegang tot het mobiele netwerk van KPN had'. Het AT begon dat onderzoek kort daarna. In het eindrapport staat overigens geen bevestiging of ontkenning van die conclusie, maar veel informatie in het rapport is als vertrouwelijk aangemerkt en daarom niet te lezen.

Apple gaat waarschijnlijk volgend jaar een nieuwe iPhone SE uitbrengen, die uiterlijke kenmerken deelt met de iPhone XR uit 2018. Dat beweert leaker Jon Prosser in de podcast Geared Up. Andere details, zoals technische specificaties, zijn niet bekend.

Prosser beweert in de podcast, rond 42:00, dat hij heeft vernomen dat de iPhone SE 'gewoon de iPhone XR is'. Hiermee zou Apple een groter iPhone-model op de markt willen brengen dat minder geld kost. Prosser noemt verder geen andere details. AppleTrack verwacht dat de nieuwe SE een 6,1"-scherm met Face ID en een 12-megapixelcamerasensor aan de achterkant krijgt.

De iPhone XR werd in 2018 uitgebracht en was een goedkoper alternatief op de iPhone XS en XS Max, die ook dat jaar verschenen. Het scherm van de XR is een lcd in plaats van een oled. Ook heeft het geen tweede camera met telelens op de achterkant, iets wat de XS en XS Max wel hadden. Inmiddels wordt de telefoon niet meer gemaakt.

De laatste iPhone SE kwam eerder dit jaar uit. Deze lijkt wat uiterlijk betreft op het model uit 2020 en de iPhone 8 uit 2017. Tweakers heeft een review gepubliceerd over dit specifieke model.

Telenet stopt op 1 september met het aanbieden van gratis webruimte voor klanten met een internetabonnement. 60.000 klanten zouden daardoor hun webruimte verliezen, maar volgens Telenet worden die al lang niet meer gebruikt.

Telenet stopt er per aanstaande donderdag mee, schrijft persbureau Belga. Het gaat om de gratis webruimte die klanten met een Telenet-abonnement krijgen. Ook de variant waar klanten voor betalen, gaat offline. Daarvoor zouden de betalingen vanzelf worden stopgezet. De webruimtes worden offline gehaald en content wordt verwijderd. Het is niet duidelijk hoe klanten die kunnen overzetten naar een alternatieve dienst. Telenet was dinsdag niet bereikbaar voor commentaar.

De webruimtes waren volgens Telenet vooral bedoeld voor gebruikers om onderling bestanden makkelijk uit te wisselen. Echte hosting, zoals het beheren van een eigen website, was niet de bedoeling. Telenet zegt dat er 'tal van nieuwe, veiligere en meer geavanceerde mogelijkheden bestaan om webruimte te beheren'. Het bedrijf noemt geen hostingproviders als voorbeeld, maar WhatsApp, SharePoint, Dropbox en WeTransfer. In totaal zouden er 60.000 webruimtes zijn. Veel daarvan zijn volgens Telenet al lang niet meer actief.

De populairste pc-behuizing van dit moment in de Pricewatch kost nu 30 procent meer dan een jaar geleden. De prijzen van kasten stijgen meer dan die van andere componenten en de timing wijkt af: pas in 2021 begonnen de stijgingen. Hoe komt dat?

Exact een jaar geleden kostte de Corsair 4000D Airflow nog 85 euro, nu is de kast niet meer voor minder dan 110 euro te krijgen. Dat is een stijging van bijna 30 procent. In vergelijking met wat deze kast ten tijde van onze review in februari 2021 kostte, is de prijs zelfs met bijna 40 procent gestegen. De 4000D is al geruime tijd de populairste kast in de Pricewatch. Afgelopen maand was hij in z'n eentje verantwoordelijk voor 7,5 procent van alle kliks op behuizingen, terwijl je als consument de keuze hebt uit ruim 2000 verschillende kasten.

Vooral het populaire middensegment heeft te maken met prijsstijgingen. In de tabel hebben we alle nog verkrijgbare awardwinnaars uit de round-up van 2021 op een rij gezet. De kasten van Corsair, DeepCool en Fractal Design zijn nu allemaal 28 tot 39 procent duurder dan toen. Ook het model van Be quiet! is 14 procent in prijs gestegen. Alleen de NZXT H510 is tegen de trend in juist goedkoper geworden. Die kast is al drie jaar op de markt, dus waarschijnlijk gaat het om oude voorraad die al voor alle prijsstijgingen in Europa op de voorraadplank stond.

Waarom de prijzen van kasten pas in 2021 begonnen te stijgen

De prijsstijgingen van kasten lijken op het eerste gezicht los te staan van de algehele problematiek rondom tekorten aan chips en hardware, want de prijzen bleven lange tijd op het oude niveau. Pas het laatste jaar, sinds de zomer van 2021, zijn de prijzen echt omhoog aan het gaan. Dat komt vooral doordat fabrikanten nog lang teerden op bestaande voorraden. Die hadden ze voor de start van de pandemie al gemaakt en geïmporteerd en dus konden die nog wel voor de lagere prijzen.

Drie redenen voor dure kasten

De prijzen van nieuw te importen kasten zijn hoog om drie redenen. Ten eerste zijn de grondstoffen waarvan fabrikanten kasten maken, zoals staal en aluminium, flink duurder dan voor het uitbreken van de coronapandemie het geval was. De prijzen die een grote kastenfabrikant betaalt zijn niet erg transparant, maar op het hoogtepunt was tussen de 50 en 100 procent hoger dan pre-corona niet ongebruikelijk. Inmiddels zijn de prijzen weer wat genormaliseerd, maar liggen ze nog altijd tientallen procenten boven het pre-corona-niveau.

Daarnaast zijn het vooral de gestegen vrachtkosten die behuizingen harder raken dan veel andere componenten. Kasten zijn immers relatief groot; in vergelijking met bijvoorbeeld koelers en videokaarten passen er veel minder van in een container. De prijs voor een 40ft-container ligt nu rond 10- tot 12.000 dollar, maar omdat er minder kasten in passen, is de impact op de prijs per kast veel groter. Een bron bij een importeur stipt aan dat de grondstofkosten en de prijzen van containervervoer inmiddels over hun piek heen lijken te zijn; op het hoogtepunt moest er wel 18.000 dollar worden betaald voor het vervoeren van een container van China naar Rotterdam. Vóór corona kon dat voor een tiende van die prijs.

Desondanks zullen de prijzen nog wel even blijven stijgen, omdat de derde reden waarom kasten duur zijn die lichte verbetering weer ruimschoots opvangt. Behuizingen worden namelijk ingekocht in Amerikaanse dollar, die ten opzichte van de euro veel meer waard is geworden in de voorbije twaalf maanden. Als je nu in te kopen kasten vergelijkt met voorraad die een jaar geleden is geïmporteerd, scheelt dat zomaar 15 procent.

Voorlopige conclusie

Hoewel de prijzen van grondstoffen en vrachtvervoer weer langzaamaan normaliseren, blijven de prijzen van nieuw te importeren kasten voorlopig dus hoog. Dat zie je niet alleen terug in de prijsontwikkeling van bestaande kasten, maar ook in de hoge introductieprijzen van nieuwe modellen. Eerder deze maand gaf Fractal Design zijn nieuwe Focus 2-kast bijvoorbeeld een adviesprijs van 100 euro, terwijl het voorgaande model in die serie lange tijd voor rond de 50 euro werd verkocht.

Ook in het hogere segment lopen de prijzen op, maar in relatieve zin wel wat minder sterk. De Define 7 XL van Fractal Design werd bijvoorbeeld 50 euro duurder en dat is 26 procent, de Corsair 5000D Airflow steeg met 44 euro, oftewel 33 procent, in prijs.

WhatsApp laat Indiase gebruikers in de app boodschappen doen en deze afrekenen. De boodschappen kunnen besteld worden bij het de Indiase onlinewinkelketen JioMart. Of en wanneer de functie beschikbaar komt in andere landen, is nog niet bekend.

Het gehele proces vindt in WhatsApp zelf plaats en Meta noemt het daarom 'de eerste eind-tot-eindwinkelervaring op WhatsApp'. Om de boodschappen te kunnen doen, moeten Indiase gebruikers een bericht met 'hi' versturen naar het nummer van JioMart. Daarna kunnen ze de catalogus inzien, boodschappen selecteren en deze bestellen. Het was al mogelijk om de items te bekijken in de app, maar afrekenen van de boodschappen gebeurde extern.

JioMart is onderdeel van het Indiase techbedrijf Jio Platforms. Met de winkelfunctie 'willen Meta en Jio Platforms de digitalisering van India versnellen', schrijven de bedrijven. In 2020 heeft Meta 5,5 miljard dollar geïnvesteerd in de Indiase onderneming, schreef The Hindustan Times destijds.

De Belastingdienst gaat ondernemers compenseren voor het gebruik van eHerkenning. De inlogmethode is verplicht voor ondernemers die belastingaangifte moeten doen, maar totdat er betere regelgeving komt, worden de kosten daarvan vergoed.

Ondernemers kunnen eens per kalenderjaar een compensatie krijgen van 24,20 euro, schrijft staatssecretaris van Financiën Marnix van Rij in een antwoord op Kamervragen. Hij reageert daarmee op vragen die Folkert Idsinga van de VVD eerder stelde over een recente gerechtelijke uitspraak. De rechtbank stelde begin dit jaar dat ondernemers niet verplicht kunnen worden om eHerkenning te gebruiken zoalang de Wet digitale overheid nog niet van kracht is. Later concludeerde de Hoge Raad dat de Belastingdienst ondernemers dat wél kon verplichten.

Aanvankelijk wilde de staatssecretaris zich aan die uitspraak houden en niets veranderen aan de verplichting tot eHerkenning. Ondanks de Hoge Raad-uitspraak kiest Van Rij nu voor een compromis. Die draait om de kosten van eHerkenning, 24,20 euro per jaar. "Ik kan mij voorstellen dat ondernemers liever geen kosten maken voor de aanschaf van eHerkenning", schrijft hij. De kosten worden daarom voortaan vergoed. "Om tegemoet te komen aan de wens van de Tweede Kamer dat het inlogmiddel waarmee belastingaangifte moet worden gedaan, kosteloos moet zijn, heeft de Belastingdienst samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken en de eHerkenningsleveranciers een compensatieregeling opgesteld."

Die regeling geldt alleen voor ondernemers die eHerkenning enkel gebruiken voor hun aangifte en niet voor andere zaken, zoals het regelen van zaken bij het UWV. Ook mogen ondernemers niet op een andere manier belastingaangifte doen. De kosten van 24,20 euro per kalenderjaar zijn gebaseerd op 'het bedrag waartegen eHerkenning bij de goedkoopste aanbieder aangeschaft kan worden'.

De regeling blijft van kracht totdat de Wet digitale overheid is aangenomen. Daarnaast zoekt de staatssecretaris, na de wens van de Tweede Kamer, naar een alternatief voor eHerkenning. Als dat er komt, wordt de compensatieregeling ook afgeschaft.

Duitsland gaat winkels en andere instellingen verplichten om displays met reclame in de openbare ruimte 's nachts en overdag buiten werking te stellen. Vanaf 1 september mogen die niet meer aan. De maatregel is bedoeld om energie te besparen.

Het ministerie van Economie en Klimaatbescherming heeft een verordening afgegeven aan alle uitbaters van publieke advertentiedisplays. Die mogen tussen 22.00 uur 's avonds en 16.00 uur 's middags niet meer aan staan. Het gaat om 'verlichte of lichtgevende reclamesystemen'. Er zijn een aantal uitzonderingen, bijvoorbeeld als de verkeersveiligheid in het geding komt of als er onderhoud moet worden gepleegd. Volgens het vakblad voor de displayadvertentiebranche Invidis is er geen uitzonderingsgrond voor plekken waar de displays bijdragen aan de verlichting van de openbare ruimte en daarmee mogelijk de veiligheid.

Er worden wel uitzonderingen gemaakt voor digitale borden waarbij deels reclame wordt getoond, maar ook praktische informatie. Invidis noemt specifiek installaties van Ströer, Wall & Co, die bijvoorbeeld bij bushaltes en op trein- en metrostations worden gebruikt om ook reisinformatie te tonen.

Uitbaters moeten de schermen uitzetten en mogen geen alternatief zwart beeld tonen. Volgens de branchevereniging is dat een obstakel omdat veel systemen niet ingeregeld zijn om daadwerkelijk uit en in te schakelen op bepaalde tijden. Dat maakt het technisch inregelen een stuk lastiger.

De verordening geldt per 1 september voor een periode van ten minste zes maanden, tot februari volgend jaar. Het ministerie neemt de maatregel als onderdeel van een heel pakket landelijke acties om energie te besparen. Dat doet het land vanwege de Russische invasie van Oekraïne en de daaropvolgende energieoorlog in Europa. Duitsland vreest dat er de komende winter minder gas beschikbaar komt nu Rusland de leveringen heeft teruggeschroefd.

Instagram heeft een geluidsbug opgelost in de iOS-versie van de app, schrijft onder meer The Verge. Door de bug ontbrak het geluid in geëxporteerde video's. Dit kwam voor bij video's die onder andere werden geëxporteerd naar TikTok.

De bug was voornamelijk storend voor makers die Reels gebruiken om video's te bewerken en daarna exporteren naar bijvoorbeeld TikTok. Eerder deze maand merkte The Verge op dat wanneer de gebruiker een bewerkte clip probeerde te downloaden naar zijn iPhone, de audio van de clip verdween. Dit probleem kwam niet voor bij Reels die eerst op Instagram werden gepost en daarna werden gedeeld op andere platforms. Voor eind juli was het echter mogelijk om de clip met geluid te downloaden en te gebruiken in een andere app zonder deze eerst op Instagram te posten.

In een reactie op het artikel liet een woordvoerder van Instagram-moederbedrijf Meta aan The Verge weten dat er werd gewerkt aan een oplossing. Hiermee sprak de woordvoerder tegen dat het ontbreken van het geluid in geëxporteerde clips opzettelijk was. Het lijkt erop dat Instagram het probleem heeft opgelost, schrijft de site.

Meta probeert te concurreren met TikTok, dat in september 2021 een miljard wereldwijde gebruikers had. Eerder dit jaar paste Instagram wijzigingen aan zijn feed toe, waardoor de app meer leek op TikTok. Er was veel kritiek van de gebruikers op de veranderingen, die onder meer klaagden over de luide video's in hun feed en het gebrek van content van hun vrienden. Als reactie op de kritiek zijn de wijzigingen tijdelijk teruggedraaid.

Leaker Evan Blass heeft foto's gedeeld van de aankomende handheldconsole van Logitech. Die heeft ongeveer dezelfde vorm als de Nintendo Switch en lijkt op Android te draaien. Het apparaat draait verschillende cloudgamingdiensten.

Blass postte de afbeeldingen op Twitter. Het gaat om drie foto's waarop de handheldconsole te zien is die Logitech samen met het Chinese Tencent op de markt wil brengen. De bedrijven kondigden dat eerder deze maand aan, maar gaven er vooralsnog geen details over. Het enige dat bekend is, is dat de console bedoeld is voor cloudgaming.

Op de foto's is te zien dat het gaat om een handheld met dezelfde vorm als de Nintendo Switch, met twee niet-symmetrisch geplaatste pookjes aan beide kanten van een groot scherm, een D-pad en A-, B-, X- en Y-knoppen. Ook zitten er twee menuknoppen en een homeknop op het apparaat. Op de achterkant zitten vier triggers, een volumeknop en een switch met een onbekende functie. Ook lijkt er een microSD-slot op de achterkant te zitten. Het apparaat is dikker aan de onderkant waar een gebruiker op de foto het apparaat vasthoudt.

Op een van de foto's is te zien hoe het apparaat de Chrome-browser, YouTube en de Google Play Store bevat. Daaruit lijkt het alsof de handheld op Android draait. Ook zijn cloudgamingdiensten zoals Steam, Xbox en GeForce Now te zien.

Technische specificaties van de console ontbreken nog steeds. Het is ook niet bekend wanneer het apparaat uitkomt en wat het kost. Logitech en Tencent zeiden eerder op een release voor 'dit jaar' te mikken.

Meta maakt het mogelijk voor gebruikers om nft's als posts te plaatsen op zowel Instagram als Facebook. Gebruikers kunnen verschillende wallets koppelen. Bij posts verschijnt vervolgens een label. Nft's daalden de laatste maanden sterk in populariteit.

Meta schrijft in een blogpost dat het de test uitbreidt die het maanden geleden begon. Het bedrijf experimenteerde toen met de mogelijkheid om non fungible tokens, of nft's, te plaatsen op de socialemediaplatformen van het bedrijf. Nft's zijn afbeeldingen die op de blockchain staan en daarom een uniek id hebben. Daarmee zouden ze gekoppeld zijn aan individuele gebruikers, al kunnen de daadwerkelijke afbeeldingen wel gewoon gedownload en verspreid worden. Facebook testte de functie al onder een beperkt aantal gebruikers in verschillende landen, maar de Benelux zat daar niet bij.

Facebook zegt nu dat 'digitale verzamelobjecten' op Facebook en Instagram kunnen worden geplaatst als posts. Gebruikers kunnen wallets zoals Rainbow, MetaMask, Trust Wallet, Coinbase Wallet en Dapper Wallet koppelen. Nft's kunnen worden gemint op de Ethereum-, Polygon- en Flow-blockchain. Als gebruikers een nft posten, komt daar een labeltje bij te staan met 'digitale collectable'.

Volgens een faq kunnen gebruikers zowel foto's als video's plaatsen. Als een gebruiker een post plaatst met daarin de afbeelding van de nft, kan hij de rechtmatige 'eigenaar' daarin taggen.

Verschillende andere sociale netwerken experimenteren ook met non-fungible tokens. Reddit laat gebruikers bijvoorbeeld nft's van hun Snoo-avatars maken. Twitter doet hetzelfde met profielfoto's. Nft's verliezen wel rap aan populariteit, nadat de waarde van de digitale tekeningen eind vorig jaar sterk steeg. De waarde van de meeste nft's, het aantal actieve gebruikers en verhandelde nft's op handelsplaats OpenSea kelderde de afgelopen maanden hard. Eind vorig jaar bleek ook al dat gamers weinig interesse hadden in nft's in Ubisoft-games.

Linux-distro Debian vervangt Google in Chromium voortaan door DuckDuckGo. Dat gebeurt in de nieuwe Chromium-versie die in het OS wordt meegeleverd. Debian is een van de grootste besturingssystemen waar Google wordt vervangen door een privacyvriendelijk alternatief.

De verandering zit in de package van Chromium 104. De makers van Debian schrijven in de changelog dat ze de standaardzoekmachine in Chromium-browsers vervangen door DuckDuckGo. Dat gebeurt 'vanwege privacyredenen', al wijden de makers er niet verder over uit. Gebruikers kunnen de Chromium-package handmatig updaten naar de nieuwste versie. Voor gebruikers van de Stable-versie van het OS wordt de update later uitgerold.

De wijziging komt twee jaar nadat een van de ontwikkelaars een voorstel daarvoor had aangedragen. Het is niet bekend waarom het zo lang duurde de verandering door te voeren. Een aantal gebruikers klaagt wel over een nieuwe melding waarin staat dat de browser voortaan door een organisatie wordt beheerd. Daar kunnen gebruikers van schrikken als ze niet snappen wat er gebeurt. Volgens de ontwikkelaars heeft dat te maken met een configuratieverandering die DuckDuckGo uitvoert. Ze zeggen te werken aan een oplossing die die melding weghaalt.

Debian is een van de grootste softwaremakers die ervoor kiest om Google te vervangen door een alternatief in Chromium. Gebruikers kunnen wel hun zoekmachine zelf nog veranderen in de instellingen. Tweakers schreef eerder dit jaar een achtergrondartikel over verschillende privacyzoekmachines, waaronder DuckDuckGo.

De sensor van de camera met ultragroothoeklens van de Apple iPhone 14 Pro zal twee keer zo groot zijn als die van de 13 Pro, zo is op te maken uit uitspraken van TF-Securities-analist MIng-Chi Kuo.

Volgens Kuo krijgt de camerasensor pixels van 1,4 micron groot, tegenover 1,0 micron van de huidige iPhone 13 Pro-modellen. Als Apple vasthoudt aan de resolutie van 12 megapixel, komt de oppervlakte van de sensor uit op 24 vierkante millimeter, in plaats van 12 vierkante millimeter. Het optisch formaat gaat dan van 1/3,2" naar 1/2,3".

Het zou dan gaan om het tweede jaar op rij met een upgrade voor de camera met ultragroothoeklens. Vorig jaar kreeg de iPhone 13 Pro een grotere camerasensor met f/1,8-diafragma en autofocus. Die laatste functie maakte voor het eerst macrofoto's mogelijk met de camera.

Apple presenteert zijn nieuwe iPhones naar alle waarschijnlijkheid volgende week. Er zouden vier modellen komen, waaronder twee Pro-modellen. Die zouden duurder zijn dan hun voorgangers. Het 'mini'-model verdwijnt, terwijl er wel een grote variant verschijnt van de goedkopere reguliere iPhone 14.

AMD heeft zijn Ryzen 7000-serie processors voor de desktop aangekondigd. De fabrikant brengt hiermee een reeks modellen uit die de Ryzen 5000-generatie opvolgt en bovendien zijn intrede op de AM5-socket doet. Op 27 september brengt AMD de eerste vier Ryzen 7000-cpu's uit.

De komst van de Ryzen 7000-processors betekent een aantal grote wijzigingen ten opzichte van voorgaande desktopprocessors van AMD. Zo zijn de processors gebaseerd op de Zen 4-architectuur en worden de processorcores op 5nm gefabriceerd. Ook wordt, na jarenlang op de AM4-socket te hebben gezeten, de overstap naar AM5 gemaakt.

De AMD Ryzen 7000-processors

Tijdens het evenement werden vier processors aangekondigd, vergelijkbaar met hoe de fabrikant de Ryzen 5000-reeks initiëel begon. Het laagst gepositioneerde model van de nieuwe generatie is de Ryzen 5 7600X, een hexacore-processor met een turbokloksnelheid van 5,3GHz die 299 Amerikaanse dollar kost. Daarboven staat de Ryzen 7 7700X die met acht cores op maximaal 5,4GHz draait en 399 dollar moet gaan kosten. Vervolgens telt de Ryzen 9 7900X twaalf cores en een turboklok van 5,6Ghz met een prijs van 549 dollar. Het topmodel betreft de Ryzen 9 7950X, die net als zijn voorganger over zestien cores beschikt. De maximaal opgegeven turboklok van 5,7GHz ligt 800MHz hoger dan op de 5950X terwijl de prijs van 699 USD wel 100 dollar lager ligt dan zijn voorloper. Vanwege de huidige koers van de Euro ten opzichte van de dollar lijkt het erop dat de 7950X in Nederland inclusief btw bijna 20 euro duurder zal zijn in plaats van significant goedkoper. Voor de Ryzen 5 7600X is dat verschil met ruim 50 euro ten opzichte van zijn voorganger zowel in absolute als relatieve zin nog veel erger; de Ryzen 5 5600X werd eind 2020 met een adviesprijs van 309 euro in Nederland uitgebracht.

*Geschatte prijzen op basis van MSRP in Amerikaanse dollar omgezet naar Euro's met 21% BTW toegevoegd. Dit is niet door AMD zelf bevestigd of gecommuniceerd.

Zen 4: een 13 procent hogere IPC

AMD stelt dat het met Zen 4 gemiddeld 13 procent meer prestaties per kloktik kan leveren dan met Zen 3 het geval was. Dit cijfer ligt iets hoger dan wat het bedrijf enige tijd geleden nog noemde. De verdere verhoging van de ipc is bereikt door verschillende onderdelen te blijven optimaliseren, aldus de fabrikant. De grootste winst komt achtereenvolgens van een verbeterde front end, het beter afhandelen van load/store-operaties, een geoptimaliseerde branch predictor, execution engine en L2 cachegeheugen. Gezamelijk komt dit gemiddeld dus uit op een 13 procent hogere ipc volgens AMD, waarbij de fabrikant naar 22 verschillende workloads kijkt. Per test lopen die verbeteringen wel redelijk uiteen; Cinebench R23 ziet bijvoorbeeld een verbetering van 9 procent terwijl wPrime er maar liefst 39 procent op vooruit gaat.

5nm: kleiner en zuiniger

Met trots presenteerde AMD zijn nieuwe generatie cpu's als de eerste op 5 nanometer geproduceerde desktopprocessors, wat de fabrikant laat uitvoeren bij TSMC. Dit productieprocedé maakt zuinigere transistors mogelijk die met een lager energiegebruik uit de voeten kunnen, en tegelijkertijd geschikt zijn om kortstondig hoge kloksnelheden te behalen. Ook betekent de hogere dichtheid dat een Zen 4-core samen met het L2-cache ongeveer de helft van het oppervlak van een Intel Alder Lake-core met L2-cache inneemt, wat de productiekosten voor AMD beperkt.

De grootste sprong in productietechniek zit echter niet bij de processorcores, maar bij de i/o-die. Hoewel dit in de presentatie amper aan bod kwam, stapt AMD voor deze specifieke chiplet over van het grijsgedraaide 12nm-proces bij GlobalFoundries naar het veel modernere 6nm bij TSMC. Dat is uiteraard niet helemaal hetzelfde niveau als de 5nm-chiplets voor de processorcores, maar betekent desondanks wel een flinke stap vooruit. Volgens AMD vermindert dit niet alleen de afmetingen van de chip, maar biedt de geheel opnieuw ontworpen i/o-die op het kleinere procedé veel meer aansturingsmogelijkheden voor een slim energiebeheer, wat de desktopprocessors van afgelopen generaties moesten missen ten opzichte van hun mobiele tegenhangers. Dit slimmere energiegebruik moet met name de prestaties bij lager ingestelde TDP's verbeteren. Zo zou de Ryzen 9 7950X bij 65W tot 74 procent beter moeten presteren dan de 5950X, terwijl dat bij 170W een kleinere voorsprong van 35 procent bedraagt.

AMD heeft er voor gekozen om de geheugencontroller, die onderdeel uitmaakt van de i/o-die, specifiek te ontwikkelen voor DDR5, en ondersteuning voor DDR4 achterwege te laten. Wil je de overstap maken naar een Ryzen 7000-serie processor vanaf een eerdere AMD-cpu, dan ben je dus genoodzaakt om ook een nieuw moederbord en nieuw werkgeheugen aan te schaffen.

Geïntegreerde gpu standaard aanwezig

Met de komst van een modernere i/o-die voegt AMD een igpu toe aan deze chip, waardoor alle zojuist aangekondigde Ryzen-processors zonder losse videokaart kunnen werken. Details en specificaties over deze geïntegreerde gpu geeft AMD nog niet. Wel laat de fabrikant weten dat de chip in staat is om meerdere beeldschermen aan te sturen en dat moderne encoders en decoders voor video aanwezig zijn. Op de vraag of elke Ryzen 7000-processor een functionele igpu zal hebben, kon de fabrikant geen bevestiging geven, maar voor de vier aangekondigde modellen is dat wel het geval.

Socket AM5: ondersteund tot en met 2025, meerdere chipsets

Alle Ryzen 7000 desktopprocessors zijn voor socket AM5 ontworpen. Deze socket volgt de populaire AM4-socket op, die dankzij langdurige ondersteuning vanuit AMD op veel goodwill heeft kunnen rekenen vanuit hardwareliefhebbers. Met AM5 doet AMD de belofte deze socket te ondersteunen tot en met 2025, met mogelijke uitloop naar het jaar daarna. De fabrikant deed geen uitspraak over het aantal processorgeneraties dat daarmee voor AM5 zal uitkomen in de komende jaren. Wel liet het weten dat er meerdere chipsets beschikbaar zullen komen voor moederbordfabrikanten, en dat zowel X670 als B650 een Extreme-variant zal krijgen, waarbij het voornaamste voordeel is dat alle PCIe-lanes Gen 5 zullen zijn. X670-moederborden zullen in de maand september al uitkomen, B650-borden volgen in oktober.

AMD EXPO: XMP op zijn Ryzens

Ten slotte kondigde AMD nog EXPO aan, wat staat voor Extended Profiles for Overclocking en kan worden gezien als directe tegenhanger van Intels XMP. Hiermee kan werkgeheugen eenvoudig worden overgeklokt naar snelheden die de fabrikant van het geheugen zelf ondersteunt, maar de officieel ondersteunde maximale snelheid vanuit de processor overstijgt. AMD blijft net als voorheen ook op Ryzen 7000 XMP ondersteunen, maar geeft aan dat EXPO-ondersteunende geheugenmodules naar verwachting nog beter en stabieler zullen functioneren dan wanneer XMP wordt gebruikt.