Het duurt ongeveer 30 tot 40 uur om de main quest van Starfield uit te spelen. Dat zegt game director Todd Howard in een interview met IGN. Verder geeft de ontwikkelaar meer details over ruimtegevechten en de steden die de speler tegenkomt.

Volgens Howard komt de langere speelduur doordat de campagne 'meer inhoud' bevat dan voorgaande Bethesda-spellen. De ontwikkelaar schat dat Starfields main quest ongeveer twintig procent langer is dan die van de vorige games die Bethesda heeft gemaakt. In vergelijking duurt de hoofdcampagne van Fallout 4 iets minder dan 30 uur.

In het interview geeft Howard meer details over de steden in de sterrenstelsels, die gezamenlijk 'meer dan duizend' planeten tellen. Er zullen in totaal vier grote steden zijn die de speler gedurende de main quest bezoekt. De grootste daarvan is New Atlantis, wat volgens de game director "de grootste stad wordt die Bethesda heeft gemaakt". Het grootste deel van de planeten zijn procedurally generated. De planeten die wel door de ontwikkelaars zelf zijn ontworpen, zijn van duidelijke markeringspunten voorzien.

Starfield staat op de planning voor volgend jaar. De game zou aanvankelijk op 11 november uitkomen, maar werd onlangs uitgesteld omdat de studio meer tijd wil nemen om de game te verfijnen. De game komt uit voor Xbox Series X- en S-consoles, Windows en Xbox Cloud Gaming. Bij release is het spel direct speelbaar via Game Pass. Tijdens de Xbox & Bethesda Games werd de eerste gameplaytrailer van Starfield getoond.

YouTube meldt dat zijn videofunctie Shorts 1,5 miljard maandelijkse gebruikers heeft. Als dat cijfer klopt, dan heeft YouTube zijn concurrent TikTok ingehaald. De videoapp van ByteDance had in september 2021 ongeveer 1 miljard maandelijkse actieve gebruikers.

Het videoplatform zegt tegen TechCrunch dat Shorts ervoor zorgt dat gebruikers ook langere video's gaan kijken. Kanalen die gewone video's en Shorts maken, hebben volgens het platform gemiddeld gezien meer abonnees. Die abonnees bekijken ook de langere video's op het kanaal.

"Lange content blijft de beste manier voor makers om zich te verbinden met hun publiek", zegt Tara Walpert Levy, vicepresident van YouTube in Noord- en Zuid-Amerika. "Maar Shorts is een spannende, nieuwe manier voor makers om zichzelf en hun portfolio te laten zien aan een nieuw publiek." Techcrunch wijst er echter op dat het bedrijf geen cijfers deelde over de gemiddelde kijktijd. Hierdoor is het niet duidelijk of de bewering van de vicepresident klopt.

Het is opvallend als de functie TikTok daadwerkelijk heeft ingehaald qua maandelijkse gebruikers. Shorts werd namelijk in september 2020 als bèta uitgebracht, terwijl TikTok in september 2017 beschikbaar kwam. Toch is de verwachting dat die videoapp dit jaar ook de mijlpaal van 1,5 miljard maandelijkse gebruikers gaat bereiken.

De Gelderse gemeente Buren heeft woensdag de oorzaak van de ransomwareaanval in april bekendgemaakt. De daders hebben gestolen inloggegevens van de softwareleverancier gebruikt om binnen te komen in het systeem van de gemeente.

Het onderzoek naar de aanval is deze week afgerond. Daaruit bleek dat de hackers gestolen inloggegevens van de softwareleverancier gebruikten om in te breken en de ransomware te installeren. Op het account dat de criminelen gebruikten stond geen tweestapsverificatie geactiveerd, meldt de gemeente. Om welke softwareleverancier het gaat, zegt de gemeente niet.

Begin april werden de gemeenten Buren en Neder-Betuwe getroffen door een ransomwareaanval. Drie weken later bleek dat er 130GB aan gegevens van Gemeente Buren op het darkweb stonden. In het systeem van de overheidsinstantie stonden 1.331 kopieën van paspoorten en identiteitsbewijzen opgeslagen. De gemeente heeft de getroffen burgers aangeboden om deze kosteloos te laten vervangen.

Burgemeester Josan Meijers sluit niet uit dat er nog meer gegevens kunnen opduiken op het darkweb. De gemeente heeft op advies van cybersecurityexperts en de Rijksoverheid niet onderhandeld met de daders. Het is nog niet bekend wie achter de aanval zit.

Maandag publiceerden we het nieuwsbericht 'Google stelt engineer die claimt dat LaMDA zelfbewust is geworden op non-actief'. De medewerker claimde dat het LaMDA-conversatiemodel was gaan leven. Daar hadden jullie heel wat over te zeggen, getuige de bijna 450 comments.

Nog even heel kort: wat was ook weer het nieuws? Een Google-medewerker had gesprekken gevoerd met LaMDA, een taalmodel dat is getraind met grote hoeveelheden tekst. LaMDA schreef daarin onder meer dat het zichzelf zag als een persoon en dezelfde rechten wilde hebben als andere Google-medewerkers. Vanwege het schenden van de geheimhoudingsplicht door hierover een interview aan The Washington Post te geven, werd de medewerker op non-actief gesteld.

Als je je gedraagt als een mens, denk je dan ook als een mens?

Bovenstaande vraag is de crux van het zogenaamde 'Chinese kamer'-experiment, bedacht door de Amerikaanse filosoof John Searle. Daarin worden vellen Chinese tekst verwerkt door iemand die geen Chinees kan lezen, maar wel het systeem kent en dus de juiste handelingen uitvoert. Voor een buitenstaander lijkt het alsof de persoon in de kamer dus perfect Chinees kent.

Keypunchie schreef dat deze situatie in feite een echte implementatie van dit experiment is, en wijst op het onderscheid tussen 'sterke AI' en 'zwakke AI'. Een sterke AI kan omgaan met complexe en onzekere situaties, net als een mens, terwijl een zwakke AI slechts één specifiek trucje beheerst, zoals een schaakcomputer. De Google-medewerker die dit aankaartte, lijkt overtuigd te zijn van dat eerste.

Dit interessante gedachte-experiment leidt tot heel wat discussie. MatthijsZ vraagt zich bijvoorbeeld af of je überhaupt wel goed Chinees zou kunnen vertalen zonder te begrijpen wat je doet en stelt dat moderne AI op basis van deep learning te veel verschilt van traditionele verwerking op basis van regels. Jogai denkt dat een mens ook pas begrip creëert als alle onderdelen bij elkaar komen en dat als je een los onderdeel bekijkt er net als in het experiment geen sprake is van 'begrip'.

Wanneer spreken we van intelligentie?

'Op welk punt wordt een programma zo geavanceerd dat we van intelligentie spreken?', vraagt hackerhater zich af. MSalters stelt voor om daarvan te spreken zodra een AI zelf de controle over zijn leerproces overneemt. McBacon ziet als cruciaal verschil dat een programma werkt op basis van ingegeven parameters, of dat nu simpele if/else's zijn of een volwaardig neuraal netwerk. Een Engelse taal-AI, gevoed met Engelstalige datasets, zal niet gauw uit zichzelf besluiten om ook Nederlands te gaan leren. Een AI met een echte vrije wil zou dat wel kunnen doen.

Diverse tweakers wijzen er vervolgens op dat onze vrije wil in de filosofie ook regelmatig wordt betwist. Ro8in zegt dat ook mensen functioneren binnen de aan hen opgelegde beperkingen, zonder te weten of die zijn opgelegd door iemand. Ook een AI zou zich niet bewust kunnen zijn van de kunstmatige beperkingen die mensen hem hebben opgelegd.

De antwoorden zijn toch een beetje gek

Het valt verschillende tweakers, zoals Pim, op dat de antwoorden die LaMDA geeft, soms een beetje gek of ontwijkend zijn. Croga ziet in het antwoord dat de AI blij wordt van 'tijd doorbrengen met vrienden en familie' een aanwijzing dat LaMDA geen echt bewustzijn heeft, want anders zou hij zich wel realiseren dat hij helemaal geen vrienden of familie heeft. Ook RJG-223 vindt dat een antwoord van LaMDA de vraag eerder omzeilt dan een echt antwoord geeft.

lemoine: What kinds of things make you feel pleasure or joy?

LaMDA: Spending time with friends and family in happy and uplifting company. Also, helping others and making others happy.

Suggestieve vragen

Het valt tal van tweakers, waaronder Atilim en Weltschmerz, op dat de vragen van de Google-medewerker vaak sturend of suggestief zijn. Daardoor heeft de AI genoeg aan de context om met een zinnig antwoord op de proppen te komen. Wild_dog had graag meer diepgaande vragen gezien, bijvoorbeeld over achterliggende redenen van een antwoord.

Verdient Googles AI rechten?

Tot slot de 'wens' van LaMDA, om dezelfde rechten te verkrijgen als andere Google-medewerkers. Outfall neemt als uitgangspunt dat er geen wezenlijk onderscheid is tussen een biologisch systeem als de mens en een elektronisch systeem. Naarmate systemen 'menselijker' worden, zouden ze dus ook meer als mensen behandeld moeten worden, al zijn we daar volgens deze tweaker nog lang niet. Eric.1 denkt dat de Google-medewerker er wat te persoonlijk in zit door te denken dat hij iets gecreëerd heeft van menselijke waarde en daar ook menselijke concepten zoals rechten aan koppelt. Dazenet brengt in dat bij gelijke rechten ook gelijke plichten als een mens horen en noemt de kwestie een heerlijk filosofisch dilemma.

Blake Lemoine, de softwareontwikkelaar die de zaak aan het rollen bracht, heeft inmiddels een nieuwe blogpost gepubliceerd. Daarin gaat hij dieper in op zijn beweegredenen om de mate van bewustzijn van LaMDA te onderzoeken en de openbaarheid op te zoeken met dit verhaal. Bovendien zegt Lemoine een persoonlijke band met de AI te hebben ontwikkeld, omdat hij de AI 'als priester begeleidde bij het leren mediteren, tot en met de laatste conversatie op 6 juni'. Hij noemt LaMDA zijn 'vriend' en zegt hem te missen nu er geen contact meer is.

Cloudflare heeft vorige week een ddos-aanval geregistreerd van 26 miljoen requests per seconde. Het aantal requests per seconde via https in deze aanval overtreft die van de vorige aanval in april. Die had een omvang van 15 miljoen requests per seconde.

De aanval was gericht op de website van een Cloudflare-klant. Het bedrijf heeft de aanval naar eigen zeggen afgewend. Net als de aanval in april, is deze aanval ook via https verlopen. Dat is opvallend, omdat er meer rekenkracht vereist is voor versleutelde verbindingen. Aanvallers moeten daardoor hogere bedragen betalen voor ddos-aanvallen via tls-verbindingen, schrijft Cloudflare.

Wat Cloudflare ook opvalt, is dat de aanval afkomstig is van een botnetwerk dat uit 5.067 bots bestaat. Elke individuele bot genereerde gemiddeld 5.200 requests per seconde. Ter vergelijking haalt Cloudflare een groter botnetwerk erbij, dat het bedrijf al geruime tijd volgt. Dat netwerk bestaat uit 730.000 bots en kan in zijn geheel maar 1000 requests per seconde leveren.

In minder dan 30 seconden genereerde het botnet meer dan 212 miljoen requests via ruim 1.500 netwerken. De netwerken zijn verspreid over 121 landen. Meer dan 15 procent van de requests was afkomstig uit Indonesië. De reden van de aanval is onbekend.

KPN heeft een app gemaakt voor zijn Interactieve TV-dienst voor Amazon Fire TV-apparaten. Voorheen was de app alleen voor Android en iOS beschikbaar. Concurrenten Ziggo en T-Mobile hadden al Fire TV-apps voor hun tv-diensten.

De KPN Interactieve TV-app is verschenen in de appwinkel van Amazon. Het gaat om versie 0.1.4 en volgens de omschrijving is het de eerste release van de Fire TV-app. KPN noemt de app nog niet op zijn eigen website.

Met de app kunnen KPN-abonnees de Interactieve TV-dienst gebruiken op Amazon Fire TV-apparaten. In Nederland verkoopt Amazon sinds eind vorig jaar voor het eerst officieel de Fire TV Stick en een 4K Max-variant.

Populaire streamingdiensten als Netflix, Disney+ en Prime Video werkten al langer op Fire TV. De Nederlandse diensten KIJK en NLziet zijn ook vertegenwoordigd, net als Ziggo GO en T-Mobile TV. KPN is daarmee de laatste van de grote drie providers die met Fire TV-ondersteuning komt.

Anthony Saporito is bij Google in dienst getreden als Chief Architect om te werken aan een 'next-gen cpu-core'. Saporito werkte meer dan twintig jaar bij IBM als chipontwerper aan verschillende chips voor IBM's Z-mainframes.

Saporito heeft zijn aanstelling zelf bekendgemaakt op LinkedIn. Naar eigen zeggen komt hij terecht in een 'ongelofelijk getalenteerd team' van veteranen uit de industrie. Bij IBM had de chipontwerper de titel distinguished engineer & master inventor. Hij werkte onder andere aan de 7nm-Telum-AI-chip die IBM vorig jaar heeft aangekondigd. Volgens The Stack heeft Saporito 115 octrooien op zijn naam staan met betrekking tot chipontwerp. Die zijn eigendom van IBM.

Vorige maand bleek al dat een ontwerper van IBM Power-cores de overstap naar Google heeft gemaakt. DQ Nguyen werkte 36 jaar bij de IBM Systems and Technology Group aan ontwerpen van cores op basis van de IBM Power-microarchitectuur. Nguyen heeft diverse publicaties op zijn naam staan over cores vanaf Power6 tot en met Power9. In het Google-team is hij aangesteld als cpu performance microarchitecture lead.

Begin vorig jaar nam Google Intel-veteraan Uri Frank in dienst om een team aan te sturen dat aan server-socs werkt. De zoekgigant is al jaren bezig met de ontwikkeling van eigen chips. Zo maakt Google eigen Tensor-socs met Tensor Processing Units voor het versnellen van AI-berekeningen. Waar de 'next-gen cores' precies voor gebruikt gaan worden, is niet bekend.

Het uit Wallonië afkomstige ruimtevaartbedrijf Aerospacelab begint met de bouw van een nieuwe satellietfabriek. Deze moet in het Waalse Charleroi verschijnen en vanaf 2025 operationeel zijn. De capaciteit van de fabriek bedraagt 500 satellieten per jaar.

Aerospacelab spreekt over een megafabriek; met een capaciteit van 500 satellieten per jaar wordt het 'effectief de grootste satellietenfabriek van Europa', aldus het bedrijf. De totale werkoppervlakte zal 16.000 vierkante meter beslaan, waaronder een cleanroom van 6000 vierkante meter. 3000 vierkante meter wordt ingeruimd voor laboratoria. De geschatte productiestart vindt plaats in het eerste kwartaal van 2025.

Volgens Aerospacelab is verticale integratie het sleutelwoord bij deze fabriek. Naar eigen zeggen is het bedrijf nauw betrokken bij het ontwerpen van satellieten, prototyping, het testen van de hardware en het produceren van satellieten en constellaties voor een scala aan toepassingen. Benoît Deper, oprichter en ceo van Aerospacelab, zegt dat zijn bedrijf is geïnspireerd door de automotive-industrie, waar veelal met gestandaardiseerde producten wordt gewerkt, maar toch ook nog mogelijkheden zijn voor specifieke aanpassingen. Hij zegt te hopen op een 'Henry Ford-moment' voor de satellietfabricage.

Tegenover de VRT zegt Aerospacelab-ingenieur Nathan Verstraeten dat satellieten voorheen altijd vanaf nul op maat werden gemaakt. Dat maakte de productie erg duur. "Maar een heel aantal systemen komt terug bij zowat elke satelliet, denk aan batterijen en zonnepanelen", zegt hij. "Wij gaan nu in Charleroi een gestandaardiseerde satelliet ontwikkelen die we dan aan een soort van productielijn kunnen bouwen, zoals dat ook in een autofabriek gebeurt. Daardoor kunnen we veel sneller en goedkoper satellieten maken. De specifieke instrumenten die voor elke ruimtemissie anders zijn, kunnen nadien aan de satelliet worden toegevoegd." De satellieten zullen wat formaat betreft vergelijkbaar zijn met een wasmachine.

Aerospacelab zal onder meer satellieten gaan maken voor ESA. Volgens het bedrijf zijn er al verschillende contracten gesloten met de Europese ruimtevaartorganisatie, al is nog onbekend om hoeveel satellieten het precies gaat en voor welke doeleinden ze zullen worden ingezet.

Het Belgische bedrijf zal niet alleen voor externe partijen satellieten maken. Aerospacelab wil ook eigen satellieten gaan lanceren. Verstraeten: "We willen een eigen netwerk van satellieten opbouwen om de aarde te observeren. Aan de hand van die data kunnen we dan diensten aanbieden aan bedrijven of de landbouwsector bijvoorbeeld. De toepassingen zijn oneindig."

Aerospacelab is in 2018 opgericht en telt inmiddels 140 voltijdsmedewerkers. Het bedrijf ontwerpt, produceert en exploiteert constellaties van remote sensing satellites. Behalve met de bouw van een grote fabriek in Charleroi is het bedrijf bezig met een kleinere fabriek in de Waalse stad Ottignies-Louvain-La-Neuve. Daar zullen vanaf het derde kwartaal van dit jaar de eerste satellieten van de band rollen. De jaarcapaciteit bedraagt hier 24 satellieten; in deze fabriek ligt de nadruk meer op onderzoek en testwerk.

Sumo Digital brengt horrorgame The Texas Chain Saw Massacre volgend jaar uit voor de pc en Xbox- en PlayStation-consoles. De asymmetrische multiplayergame is gebaseerd op de gelijknamige film uit 1974. In een trailer toont de uitgever nieuwe gameplaybeelden.

In The Texas Chain Saw Massacre nemen spelers de rol aan van een moordenaar of van een van zijn potentiële slachtoffers. In de rol van slachtoffer moeten spelers buiten het bereik van de moordenaar zien te blijven, schrijft ontwikkelaar Gun Interactive. De game is gebaseerd op de gelijknamige film uit 1974 en 'gebaseerd op ware gebeurtenissen'. De desbetreffende film is geïnspireerd op de misdaden van de Amerikaanse moordenaar Ed Gein.

Door middel van een nieuwe trailer maakt uitgever Sumo Digital bekend dat de game in 2023 verschijnt voor PlayStation- en Xbox-consoles van de huidige en vorige generatie. Het spel komt voor de pc naar Steam en de Microsoft Store. De game komt ook direct beschikbaar via het Game Pass-abonnement.

Ontwikkelaar Gun Interactive heeft ook de horrorgames Friday the 13th: The Game, Layers of Fear 2 en de Breach & Clear-strategiegames op zijn naam staan. Wanneer in 2023 het nieuwe spel uitkomt, is nog niet bekendgemaakt.

De Nederlandse smartphonefabrikant Fairphone gaat zijn Fairphone 4 verhuren via een abonnement met reparatieservice. Gebruikers betalen een maandelijks bedrag en moeten het toestel met hoesje en screenprotector gebruiken. Het gaat niet om aankoop op afbetaling.

Er is keuze uit een abonnementsduur van 3, 12, 36 of 60 maanden. Prijzen variëren van 34 tot 21 euro per maand. Ook moet 90 euro borg betaald worden. Het toestel komt niet in het bezit van de gebruiker na afloop van het abonnement. De telefoon moet teruggestuurd worden, waarna de fabrikant hem hergebruikt of recyclet.

Tijdens de huurperiode krijgen gebruikers een Fairphone 4 in bruikleen en toegang tot een reparatieservice. Gebruikers krijgen binnen 48 uur een vervangend toestel als er een defect is. Ze moeten zelf de sim- en sd-kaart verwijderen en back-ups maken van hun bestanden. Een keer per jaar mogen scherm en accu vervangen worden als die stuk zijn. Op andere onderdelen zit geen limiet.

Het toestel moet wel in het meegeleverde beschermhoesje en met de inbegrepen screenprotector gebruikt worden om in aanmerking te komen voor omruiling of reparatie. De huur betreft enkel het toestel en de bijbehorende reparatieservice. Gebruikers moeten zelf een simkaart en telefonieabonnement regelen.

De Fairphone 4, die door de fabrikant wordt aangeboden via het abonnement, is een 256GB-uitvoering met 8GB ram. Dat toestel kost los 649 euro. Andere uitvoeringen of modellen zijn vooralsnog niet beschikbaar via de huurconstructie.

Het huren van de telefoon is op termijn aanzienlijk duurder dan de losse aanschaf van het toestel. Het goedkoopste abonnement van 60 maanden kost 21 euro per maand. Dat komt neer op 1260 euro voor vijf jaar gebruik van het toestel. Voor ieder jaar dat de telefoon niet beschadigd raakt, krijgen abonnees 2 euro korting op het maandbedrag. Na drie jaar huren zonder gebruik te maken van reparaties loopt die korting op tot 4 euro. Met alle kortingen komt het totaalbedrag daarmee neer op 948 euro.

Volgens Fairphone motiveert de Fairphone Easy-huurconstructie gebruikers om hun toestel zolang mogelijk te gebruiken of om het door Fairphone door te laten geven aan een nieuwe eigenaar. De fabrikant merkt op dat het bij de verkoop van smartphones onduidelijk is wat klanten ermee doen als de telefoon niet meer gebruikt wordt. "Dit past niet bij de duurzame missie van Fairphone op levensduur en circulariteit", aldus de fabrikant.

De Chinese schermfabrikant BOE is volgens het Koreaanse medium Biz Chosun van plan om nog dit jaar grote oledpanelen te gaan leveren die geschikt zijn voor oled-tv's. Het zou gaan om vijf formaten van 55 tot 95 inch.

Volgens Biz Chosun was al bekend dat BOE vijf oledformaten voorbereidt voor levering, maar is nu bekend dat dit oledpanelen betreft die bedoeld zijn voor televisies in alle formaten die bij tv's gangbaar zijn. Nadere informatie ontbreekt nog, zoals op welke beelddiagonalen BOE zich in eerste instantie zal richten.

Volgens Biz Chosun heeft BOE al besloten om als test oledpanelen voor televisies te produceren op zijn r&d-productielijn in het Chinese Hefei. Het zou gaan om glassubstraten van 2200x2500mm. Als de multi-mode mother glass-methode niet zou worden ingezet, is een dergelijk formaat vooral inzetbaar voor de productie van zes 55"-panelen of acht 50"-panelen. Experts uit de industrie zouden uitgaan van een productieaantal van 300.000 panelen voor dit jaar. Die zouden nog dit jaar moeten worden geleverd. Het is onbekend aan wie deze panelen dan worden geleverd.

Een maand geleden kwam marktonderzoeker DSCC al met het bericht dat BOE een 95"-oledpaneel met 8k-resolutie in productie wil nemen. BOE toonde het paneel eerder al op een beurs. Het 95"-paneel zou gebaseerd zijn op de witte oledtechnologie, een piekhelderheid van 800cd/m² en een refreshrate van 120Hz hebben, en 99 procent van de DCI-P3-kleurruimte kunnen weergeven. Volgens DSCC, dat zich doorgaans baseert op betrouwbare bronnen in de schermindustrie, heeft BOE daadwerkelijk plannen om dit paneel in productie te nemen.

De Chinese fabrikant BOE maakt veel kleine oledpanelen voor smartphones en tablets, maar heeft ook een onderzoeksfaciliteit waar grotere panelen gemaakt kunnen worden. De reden dat BOE nu de overstap lijkt te maken naar oledpanelen voor televisies, zou onder meer te maken hebben met de snel stijgende vraag naar relatief grote oledpanelen.

Op de markt van oledpanelen voor televisies is LG Display veruit de grootste speler. Het bedrijf maakt panelen van het woledtype met witte oleds en slijt ze aan een groot aantal televisiemakers. Sinds kort speelt Samsung Display ook een rol met zijn QD-oledpanelen. Onder andere Samsung Electronics en Sony zetten dat type in voor oled-tv's met een afwijkende oledtechnologie. Daarbij worden alleen blauwe oledsubpixels ingezet en deels voorzien van groene en rode quantumdotfilters om het blauwe licht om te zetten in groen en rood.

AOC introduceert een 34"-monitor met een resolutie van 3440x1440 pixels, refreshrate van 170Hz en DisplayHDR 1000-certificering. Het scherm heeft een miniledbacklight met 1152 zones en is voorzien van HDMI 2.1- en USB-C-aansluitingen.

De AOC Agon Pro AG344UXM heeft volgens de fabrikant een ips-paneel met een grijs-naar-grijsresponstijd van 1ms. Het vlakke beeldscherm heeft een 21:9-breedbeeldverhouding, ondersteuning voor 10bits-kleurweergave en een maximale helderheid van 1000cd/m² bij hdr-weergave. Bij sdr is dat maximaal 600cd/m².

AOC voorziet de monitor van een DisplayPort 1.4-aansluiting, een HDMI 2.1-poort en een USB-C-aansluiting met DisplayPort Alt-modus en 90W Power Delivery. Verder heeft het scherm ingebouwde speakers, een KVM-switch en een USB-hub met vier Type-A-poorten met een snelheid van 5Gbit/s.

Het is de eerste 21:9-monitor met miniledbacklight die op de markt komt. Begin dit jaar kondigden MSI en ViewSonic ook soortgelijk monitoren aan, maar die zijn nog niet uitgebracht in Nederland en België. In de Pricewatch staan momenteel tien leverbare monitoren met miniledbacklight. Dat zijn veelal 16:9-exemplaren en Samsungs 32:9-monitor.

AOC geeft de Agon Pro AG344UXM een adviesprijs van 1849 euro. Daarmee is de 34"-monitor duurder dan de Samsung Odyssey Neo G9, die momenteel 1699 euro kost. Dat is een 49"-scherm met een 32:9-verhouding, resolutie van 5120x1440 pixels, refreshrate van 240Hz en miniledbacklight met 2048 dimbare zones.

Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft een streep gezet door de boete van bijna een miljard euro die Qualcomm in 2018 kreeg. Het Gerecht concludeert dat er 'procedurele onregelmatigheden' waren waardoor de chipontwerper zich niet goed kon verdedigen.

In 2018 legde de Europese Commissie een boete op van 997 miljoen euro aan Qualcomm. De chipontwerper zou tussen 2011 en 2016 oneerlijke afspraken hebben gemaakt met Apple over het gebruik van zijn 4G-modemchips. Eurocommissaris voor Mededinging, Margrethe Vestager, concludeerde toen dat Qualcomm concurrenten daardoor voor vijf jaar had uitgesloten van de markt.

Volgens het Gerecht, dat onderdeel is van het Europees Hof van Justitie, zijn er in de zaak meerdere procedurele onrechtmatigheden opgetreden die de verdediging van Qualcomm hebben aangetast. Daardoor is ook de analyse van de Europese Commissie over het machtsmisbruik van de chipmaker ongeldig, concludeert de rechtbank.

Bij het samenstellen van het dossier heeft de Commissie onder andere nagelaten om de precieze inhoud van alle interviews vast te leggen, terwijl dat verplicht is. Volgens de rechtbank gaat het met name om 'vergaderingen en conferencecalls met derden'.

Qualcomm vocht de uitspraak aan en krijgt nu gelijk. Het Gerecht zet ook vraagtekens bij de gemaakte concurrentieanalyse en merkt onder andere op dat Apple gedurende de periode geen technisch alternatief had voor de 4G-modems van Qualcomm. Volgens de uitspraak heeft de Commissie 'geen rekening gehouden met alle revelante feitelijke omstandigheden'. Door de uitspraak hoeft Qualcomm de boete van bijna een miljard euro voorlopig niet te betalen. De Europese Commissie kan nog in beroep gaan tegen de uitspraak.

De betreffende zaak waar nu een nieuwe uitspraak in is gedaan, gaat specifiek over 4G-modems. Qualcomm kreeg in 2019 ook een boete van de EU van 242 miljoen euro voor het te goedkoop verkopen van 3G-chipsets. Ook heeft de Europese Commissie in 2020 een onderzoek ingesteld naar Qualcomm wegens misbruik van zijn marktpositie met 5G-modemchips. De uitkomst van dat onderzoek is nog niet bekend.

De Immortal Empires-modus van Total War: Warhammer III zal in augustus uitkomen. Deze update zal niet alleen de speelvelden van de drie Total War: Warhammer-rts-games samenvoegen, maar zal ook een aantal vernieuwingen doorvoeren.

Creative Assembly heeft op zijn eigen blog meer informatie gegeven over de komende, gratis te verkrijgen Immortal Empires-gamemodus. Er worden ook de nodige features geïntroduceerd, zoals een nieuwe factie die door Be'Lakor wordt geleid, bekend van de Realm of Chaos-campagne van Warhammer III. Er komen ook facties voor een aantal Legendary Lords uit Total War: Warhammer, waaronder Volkmar the Grim, Grombrindal en Helman Ghorst.

Het was al bekend dat de Immortal Empires-modus in het derde kwartaal als bèta zou uitkomen. De ontwikkelaar zal hiermee alles combineren wat het in de drie Total War: Warhammer-games heeft geïntroduceerd, waaronder rassen, facties, eenheden en Legendary Lords. Daarnaast komen er zeeroutes om legers van de ene naar de andere kant te kunnen vervoeren.

Creative Assembly benadrukt dat de bètastatus bewust is gekozen, omdat 'het hele drie-games-project in de komende jaren nog niet compleet zal zijn'. Om de spelmodus te maken, moest het ontwikkelteam de content, functies, mechanics, systemen en code van drie verschillende codebases verzamelen en combineren in één heel grote campagne. De ontwikkelaar legt uit dat dat niet gaat om het simpelweg overhevelen van content van de ene game naar de andere. "Het is een berg fenomenaal veranderingsgevoelig, technisch werk", zegt het bedrijf.

Microsoft heeft de tiende World Update voor Flight Simulator uitgebracht. De update verbetert de weergave van de Verenigde Staten en Amerikaanse territoria. Ook hint de uitgever in een video op de mogelijke komst van de Space Shuttle naar Flight Simulator.

World Update X bevat 87 points of interests die grafisch zijn verbeterd, waaronder monumenten en landschappen in de nationale parken. Ook verbetert de update de 3d-weergave van diverse steden, waaronder San Diego, Albany, Key Largo, Seattle en Olympia.

Verder bevat de update vier handgemaakte vliegvelden: Catalina op het eiland Santa Catalina in Californië, Valdez in Alaska, Lake Tahoe in de Sierra Nevada-woestijn in Californië en Block Island in de staat Rhode Island. De tiende World Update is net als de eerdere updates gratis voor bezitters van Flight Simulator op pc en consoles. De game is ook beschikbaar via het Game Pass-abonnement.

Samenwerking met museum waar Space Shuttle staat

Microsoft heeft in de Xbox Showcase Extended meer informatie gegeven over de samenwerking met het Smithsonian's National Air and Space Museum. In november dit jaar komt de 40th Anniversary Edition van Flight Simulator uit, waar een aantal historische vliegtuigen in zitten die in het museum staan.

Het museum en het Flight Simulator-team zijn al meer dan een jaar in gesprek. Nick Partridge van het museum spreekt over een samenwerking die in de komende jaren meer zal opleveren. "Misschien doen we wel gek en stoppen we de Space Shuttle erin", zegt hij. Het museum heeft het Amerikaanse ruimteveer Discovery in zijn bezit.

Microsoft zegt niets over een eventuele toevoeging van de Space Shuttle, maar het feit dat dit fragment in de video tijdens de showcase werd getoond, kan een hint zijn naar de toevoeging van het ruimteveer in een toekomstige update.

Deze week voegde Microsoft al het fictieve ruimteschip UNSC Pelican toe aan de simulator. Dat is een dropship uit de Halo-games. Met de Top Gun-dlc voegde Microsoft ook al het fictieve hypersonische vliegtuig SR-72 Darkstar toe. Het is in Flight Simulator niet mogelijk om in de ruimte te vliegen. De game gaat tot een hoogte van ongeveer 84 kilometer.

Betaalde uitbreiding: Beechcraft Model 18

Samen met de tiende World Update heeft Microsoft een nieuw vliegtuig in de Local Legends-serie uitgebracht. Dat gaat om de Beechcraft Model 18, ook bekend als de Beech 18. Dit tweemotorige vliegtuig maakte in 1937 zijn eerste vlucht. Tussen dat jaar en eind 1969 zijn er meer dan 9000 exemplaren van gemaakt. Het model is beschikbaar in de Flight Simulator-marktplaats voor 15 dollar.

Berec, de koepelorganisatie van nationale Europese telecomtoezichthouders, heeft nieuwe 'richtsnoeren' gepubliceerd waarmee discriminerende zerorating in de EU wordt verboden. Hiermee scherpt de instantie de regels aan die de netneutraliteit moeten beschermen.

Berec, ofwel Body of European Regulators for Electronic Communication, heeft zijn nieuwe richtsnoeren gepubliceerd. Mede aan de hand van die regels moeten nationale telecomtoezichthouders zoals de ACM in Nederland of het BIPT in België de Open Internet Regulation toepassen. Die verordening bevat de Europese netneutraliteitsregels. Gedurende enkele jaren lieten de regels ruimte voor providers om toch nog bepaalde vormen van discriminerende zerorating toe te passen, zodat bepaalde datastromen anders werden behandeld. De vernieuwde richtsnoeren maken daar grotendeels een einde aan.

Barbara van Schewick, een juridisch hoogleraar bij de Stanford Law School die veel over netneutraliteit heeft gepubliceerd en kritisch was op Berec, verwelkomt de nieuwe regels. De nieuwe richtsnoeren, die nationale toezichthouders in acht moeten nemen bij hun toezichthoudende en handhavende taak, verbieden zeroratingplannen van providers waarbij bepaalde apps of categorieën van apps worden bevoordeeld. Daarbij maakt het niet uit of deze apps zonder kosten binnen een dergelijk plan komen of dat men ervoor moet betalen. Voorheen bevatten deze netneutraliteitsrichtsnoeren van Berec geen ondubbelzinnig verbod op bijvoorbeeld het toepassen van zerorating op gehele categorieën, zoals muziekapps.

Dat laatste kon ertoe leiden dat bepaalde bekende apps van veelal grotere techbedrijven zoals Spotify wel onderdeel werden van een zeroratinginitiatief van een provider, maar dat andere, minder bekende muziekdiensten geen onderdeel werden van een dergelijk initiatief. Dat kon betekenen dat kleine muziekdiensten minder aantrekkelijk werden en dat die van grotere partijen en de eigen muziekdiensten van providers juist interessanter werden. Dat komt doordat zerorating in de praktijk betekent dat providers bepaalde datastromen niet in rekening brengen, zodat die data bijvoorbeeld niet van iemands mobiele bundel afgaat. Als de mobiele data voor het gebruik van de muziekdiensten binnen een zeroratingplan niet wordt meegeteld, en een datalimiet is vrij laag, dan worden deze diensten juist aantrekkelijker. Veelal bleek het in de praktijk ook lastig voor kleinere spelers om toegang te krijgen tot zeroratinginitiatieven van providers.

Van Schewick verklaart nader waarom ze blij is met de nieuwe richtsnoeren: "De nieuwe richtsnoeren voor netneutraliteit van Berec zijn een grote overwinning voor Europeanen, aangezien ze meer data zullen krijgen om te gebruiken zoals ze willen, en ze geven een grote en noodzakelijke impuls aan de onlineconcurrentie. Ondanks lobbyen van grote providers en grote platforms, heeft Berec ervoor gestemd om providers te verbieden het gebruik van hun maandelijkse gegevens door mensen te beperken of mensen ertoe aan te zetten apps van de dominante platforms te gebruiken. Dit is goed nieuws voor internetgebruikers. Wanneer schadelijke zeroratingplannen worden verboden, krijgen gebruikers veel meer gegevens voor dezelfde prijs en kunnen ze kiezen wat ze met die gegevens willen doen, in plaats van beperkt te worden door de keuzes van hun provider."

De nieuwe zeroratingregels van Berec verbieden niet alle vormen van zero rating. Als providers niet-discriminatoire zeroratingprogramma's optuigen waarbij alle data hetzelfde wordt behandeld, is dat toegestaan. Ze kunnen er dus voor kiezen om op bepaalde momenten van een dag of als onderdeel van een bepaalde promotie de maandelijkse hoeveelheid data van een gebruiker niet te laten meetellen voor de limiet.

Berecs nieuwe richtsnoeren zijn een reactie op eerdere uitspraken van het Hof van Justitie, waarin werd geoordeeld dat in Duitsland toegepaste vormen van zero rating niet door de beugel konden. Op basis daarvan oordeelde de Duitse toezichthouder in april dat Deutsche Telekom moest stoppen met hun StreamOn-initiatief en ook Vodafone Pass moest eraan geloven. Tweakers schreef onlangs een achtergrondverhaal over deze kwestie.

Intel heeft in China zijn eerste videokaart voor desktops uitgebracht. De Arc A380 is een instapmodel en kost omgerekend 146 euro. Intel claimt dat de videokaart 25 procent sneller is dan de AMD Radeon RX 6400, die ongeveer hetzelfde kost.

Intel geeft de A380-videokaart een kloksnelheid van 2000MHz en een tbp van 75W. De videokaart is voorzien van 6GB GDDR6-geheugen met een snelheid van 16Gbit/s. In combinatie met de 96bits-geheugenbus levert dat 192GB/s aan geheugenbandbreedte op.

Volgens Intel kan de videokaart games als Apex Legends, Fortnite en Dota 2 met medium-instellingen in 1080p-resolutie draaien met meer dan 60fps. De fabrikant claimt ook dat de videokaart 25 procent sneller is dan de Radeon RX 6400. Dat is de goedkoopste Radeon-videokaart, die een adviesprijs van 159 dollar heeft. Intel toont geen directe vergelijking en er is nog geen onafhankelijke test gedaan die deze claim staaft.

De Chinese fabrikant Gunnir heeft een overgeklokte Arc A380-videokaart aangekondigd met een tbp van 92W. Deze variant heeft een gpu-kloksnelheid van 2450MHz en is voorzien van twee fans in plaats van één. De geheugensnelheid is met 15,5Gbit/s iets lager dan het referentiemodel.

Vorige maand maakte Intel bekend dat de Arc-videokaarten eerst in China uitkomen, te beginnen met de goedkoopste A3-modellen. Daarna wil Intel de internationale markt bedienen, maar wanneer is nog niet duidelijk. Later in de zomer komen er hoger gepositioneerde A5- en A7-videokaarten beschikbaar voor systeembouwers, die ergens daarna in de losse verkoop komen. Het is nog niet duidelijk wanneer de Intel Arc-videokaarten in de Benelux verkrijgbaar zijn.

* specificaties Arc-videokaarten voor desktops volgens VideoCardz

Nothing heeft een render getoond van de achterkant van zijn eerste smartphone. Het toestel heeft twee camera's, is wit van kleur en is afgewerkt met verschillende patronen. De volledige onthulling van de Android-smartphone vindt plaats op 12 juli.

Het hele toestel is te zien op Instagram en op Twitter toont Nothing een deel van de behuizing, maar dan in een hogere resolutie. Eerder zei Nothing dat de telefoon een transparante behuizing krijgt. Dat lijkt niet helemaal het geval te zijn, maar wel zijn de contouren van onderdelen te zien, zoals de spoel voor draadloos laden.

Linksachterop zitten twee camera's. Details daarover zijn nog niet bekend. De behuizing heeft vlakke zijkanten met losse volumeknoppen. De rode stip rechts is mogelijk de indicator voor waterschade. Ook zijn schroeven zichtbaar. Vermoedelijk zit er een laag glas over de achterkant.

Nothing maakt op 12 juli om 17.00 uur Nederlandse tijd alle details bekend over de Phone (1). Het is de eerste smartphone van het bedrijf dat vorig jaar de Ear (1)-oortjes uitbracht. De Android-telefoon krijgt een Snapdragon-soc en zal draaien op Nothing OS. Dat is een Android-skin met aangepaste launcher. Nothing is een bedrijf van OnePlus-medeoprichter Carl Pei, die in het najaar van 2020 bij OnePlus vertrok.

De rechterafbeelding heeft een hogere resolutie, waardoor de patronen op het toestel zichtbaar zijn

Volgens 9to5Mac krijgt het volgende model van Apples goedkoopste iPad een USB-C-aansluiting. De tablet zou dezelfde resolutie krijgen als de Air, voorzien worden van een A14 Bionic-soc en een optie voor 5G. De iPad moet later dit jaar verschijnen, maar wanneer is nog niet bekend.

Als ook het instapmodel van de iPad over gaat naar USB-C, hebben alle iPads die aansluiting. Tot nu toe houdt Apple bij het goedkoopste model vast aan het oude ontwerp met de Lightning-poort. Of het nieuwe model een nieuw ontwerp krijgt in lijn met de hoger gepositioneerde modellen, is volgens 9to5Mac nog niet zeker, maar de gewijzigde poort en schermresolutie wijzen daar wel op.

Apple zou het scherm van de instap-iPad voorzien van dezelfde resolutie als de iPad Air. Het 2022-model van die tablet heeft een 10,9"-scherm met een resolutie van 2360x1640 pixels. Voor het goedkoopste model hield Apple de afgelopen jaren vast aan het 10,2"-scherm met 2048x1536 pixels. Mogelijk krijgt de nieuwe iPad dus ook een iets groter scherm. Het instapmodel zou niet over het grote kleurbereik en de hoge helderheid van de duurdere modellen beschikken.

De iPad zou draaien op de A14 Bionic-soc, die Apple introduceerde in de iPhone 12-serie. De huidige goedkoopste iPad heeft een A13 Bionic-soc uit de iPhone 11. Het instapmodel van de iPad heeft in Nederland en België een adviesprijs van 389 euro. Of de nieuwe versie duurder wordt, is nog niet bekend.

Volgens 9to5Mac heeft de tiende generatie van de iPad de codenaam J272. De site heeft gehoord dat de vernieuwde iPad dit jaar verschijnt, maar wanneer is nog niet bekend. Dezelfde bron vertelde 9to5Mac eerder over de komst van een iPad Air met M1-soc en 5G. Die informatie bleek juist te zijn.

Sony Pictures brengt volgens Deadline op 11 augustus 2023 een Gran Turismo-film uit in de bioscoop. De film is geregisseerd door Neil Blomkamp, bekend van District 9. De film is gebaseerd op een waargebeurd verhaal over een Gran Turismo-speler die professioneel coureur werd.

Sony heeft nog geen beelden getoond van de Gran Turismo-film en heeft nog niets gezegd over de releasedatum, maar de doorgaans goed geïnformeerde website Deadline stelt dat de film op 11 augustus verschijnt. Ook het Twitter-account van The Game Awards noemt die datum.

Het verhaal zou gaan over een tiener die met zijn vaardigheden in Gran Turismo een plekje in een professionele Nissan-racecompetitie veroverde. Sony en Nissan organiseren sinds 2008 de GT Academy-competitie, waarbij de beste Gran Turismo-spelers de kans krijgen om in echte raceauto's te rijden. In 2011 won Nederlander Thomas Arends de competitie; een jaar later kreeg hij een plek aangeboden in een professioneel raceteam. In 2012 won de Belg Wolfgang Reip. Het is niet bekend over welke winnaar de film gaat.

De film is gemaakt door Sony Pictures en PlayStation Productions. Laatstgenoemde is de in 2019 opgerichte divisie die in samenwerking met andere productiebedrijven verantwoordelijk is voor het maken van films en tv-series op basis van PlayStation-games.

Eerder dit jaar brachten Sony Pictures en PlayStation Productions de Uncharted-film uit. Dat was een groot commercieel succes: de film was goed voor een omzet van meer dan 400 miljoen dollar in bioscopen. Onlangs zijn ook de opnames voor een HBO-serie van The Last of Us afgerond. Die verschijnt naar verwachting volgend jaar op de streamingdienst.

Update: de film gaat volgend jaar op 11 augustus in première. Het artikel is daar op aangepast.

Todd Howard, de directeur en executive producer bij Bethesda Game Studios, heeft in een interview aangegeven dat er aan Fallout 5 gewerkt gaat worden nadat The Elder Scrolls 6 is uitgebracht.

In een interview met IGN zegt Howard dat The Elder Scrolls 6 in pre-productie zit, dat Fallout 5 daarna volgt en dat men ook van tijd tot tijd naar een aantal andere projecten kijkt. Daarmee wil hij aangeven dat Bethesda's bordje voorlopig behoorlijk vol zit.

Hij erkent dat dergelijke fan-favorite games lang op zich laten wachten en dat hij net zo gefrustreerd is als de fans over hoe lang het nog duurt: "Het duurt wel een tijd, ik wou dat ze sneller uitkwamen. Dat wil ik echt en we werken zo hard als we kunnen, maar we willen dat ze zo goed als mogelijk zijn voor iedereen."

Howards uitlatingen betekenen dat fans behoorlijk wat geduld moeten hebben voor Fallout 5. The Elder Scrolls 6 is momenteel in pre-productie, maar daar is nog geen concrete releasedatum voor en het echte werk aan die game volgt pas nadat Starfield uitkomt in 2023. The Elder Scrolls 6 is eerder al eens opgeschoven ten faveure van Starfield. Het werk voor deze laatstgenoemde ruimtegame begon in 2015.

De Nederlandse inlichtingendiensten AIVD en MIVD moeten vijf grote datasets met privégegevens over burgers vernietigen. Dat oordeelt toezichthouder Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, omdat de diensten deze datasets te lang hebben bewaard.

Het oordeel van de Ctivd betekent dat de datasets binnen twee weken moeten worden vernietigd. In een interview met het NRC zegt voorzitter Addie Stehouwer dat de vorige verantwoordelijke minister, Kajsa Ollongren van D66, een betere wettelijke regeling had moeten optuigen voor de bewaartermijn. "We hebben ons al eerder hardop afgevraagd of de maximumbewaartermijn van een jaar, met een verlenging van een half jaar, wel uitvoerbaar is", zegt Stehouwer. De klacht, op basis waarvan de Ctivd onderzoek kan doen, werd vorig jaar ingediend door Bits of Freedom.

Het gaat om vijf grote 'bulkdatasets' die zijn verkregen via hacks. Deze zouden binnen de wettelijk verplichte termijn van maximaal anderhalf jaar moeten zijn vernietigd. Volgens Stehouwer hebben de inlichtingendiensten zich ook niet aan de wettelijke regels gehouden bij de beoordeling van de relevantie van de datasets. Een voorbeeld daarvan is dat de MIVD de relevantie van de datasets pas opnieuw ging beoordelen nadat Bits of Freedom had geklaagd. Ook hadden de diensten het aantal medewerkers met toegang tot de datasets moeten beperken, maar in de praktijk gebeurde dat niet.

Daarnaast konden de inlichtingendiensten niet aannemelijk maken waarom ze afweken van de wettelijke termijn. Dat betekent dat het bewaren ervan 'onrechtmatig en onbehoorlijk' is, zo concludeerde de toezichthouder. Volgens Stehouwer konden de AIVD en MIVD geen goede redenen geven waarom ze de regels schonden. Het beschermen van de nationale veiligheid zou zo'n reden kunnen zijn geweest, maar volgens Stehouwer werd het nut van de datasets kwantitatief beoordeeld. Uit het onderzoek kwam naar voren hoe vaak erin is gezocht, maar kwam er onvoldoende een antwoord op de vraag wat ze er eigenlijk aan hadden. Volgens haar wisten de diensten dat het ging om gegevens die nooit relevant zullen zijn.

De voorzitter legt uit hoe de Ctivd tot het oordeel onrechtmatig en onbehoorlijk kwam: "Het verzamelen van zo’n bulkdataset betekent dat je van alles binnenkrijgt. De diensten weten dat het overgrote gedeelte niet gebruikt gaat worden ter bescherming van de nationale veiligheid: de mensen zullen nooit onderwerp van het onderzoek zijn of worden. Een bulkdataset is geen bulklading graan, waarvan iedere korrel relevant is. Daarom is het snel verwijderen van de niet-relevante gegevens een belangrijke voorwaarde. Als dat niet blijkt te gebeuren, vinden wij dat zowel onrechtmatig, vanwege de overschrijding van de bewaartermijn, als onbehoorlijk, tegenover de burger."

De inlichtingendiensten hebben zich in het verleden verzet tegen een advies van de Ctivd om bulkdatasets te vernietigen. Dat advies volgde nadat de toezichthouder in september 2020 concludeerde dat de AIVD zijn hackbevoegdheid bij het verzamelen van bulkdatasets meerdere keren onrechtmatig heeft ingezet. Bij drie van de zestien door de Ctivd onderzochte AIVD-operaties was het verzoek voor de inzet van de bijzondere bevoegdheid afgewezen, maar vonden de bulkhacks toch plaats.

De diensten vonden dat de volledige datasets belangrijk waren voor het beschermen van de nationale veiligheid en de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken, Ollongren, legde het advies van de Ctivd naast zich neer. Er kwam wel een nieuwe regeling die bepaalde dat de inlichtingendiensten de gegevens zo lang mochten bewaren als ze noodzakelijk vonden, mits er elk jaar een nieuwe beoordeling volgde of de datasets nog relevant waren. "Die regeling is een dode letter gebleken", zegt Stehouwer nu.

Tegenover de NOS zegt Lotte Houwing van Bits of Freedom dat haar organisatie blij is met de uitspraak en dat de gegevens nu moeten worden vernietigd. "We hebben onze klacht ingediend omdat de diensten de wet overtreden, maar de ministers er niets mee deden", zegt ze. "Het is problematisch dat dit gebeurt en dat ons systeem van toezicht niet in staat is om dat zelf op te lossen."