Toezichthouder gaat inzet van virtuele agenten door AIVD onderzoeken

De Commissie Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten gaat onderzoek doen naar hoe de AIVD en MIVD 'virtuele agenten' inzetten. Dat zijn agenten die online informatie uit openbare en semiopenbare bronnen verzamelen.

De Ctivd zegt dat zij een onderzoek start naar de inzet van dergelijke agenten. Die worden door zowel de Algemene als de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst ingezet. De toezichthouder geeft verder weinig informatie over hoe het onderzoek eruit komt te zien. De Ctivd verwijst naar artikel 41 van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, de Wiv 2017, waarin staat wat een virtuele agent inhoudt. De AIVD schrijft zelf dat virtuele agenten personen binnen óf buiten de inlichtingendienst zijn die zich undercover op internet begeven 'en daar informatie proberen te vergaren'.

Hoewel de toezichthouder niet zegt waar het onderzoek op is gericht, zijn de zorgen bekend. Vorig jaar vond de Ctivd al dat er strengere regels nodig zijn voor opsporing via openbare bronnen, al ging dat vooral over geautomatiseerd onderzoek via osint-tools en niet over handmatig onderzoek.

De Ctivd zegt verder nog onderzoek te doen naar 'de inzet van journalisten als agenten'. Vorig jaar onthulde NRC dat de AIVD en MIVD regelmatig journalisten werven om te werken als bron. Daar ontstond toen veel ophef over. De Ctivd gaat tot slot de 'invulling van de zorgplicht met betrekking tot het mentale welzijn van agenten' onderzoeken.

Reacties (54)

Controleur: Doen jullie wel eens dingen die niet mogen zoals het verzamelen van gevoelige info van een hele grote groep duidelijk onschuldige burgers en bewaren jullie dat is een grote vergaarbak omdat het wellicht handig is voor later? En delen jullie deze data met andere (buitenlandse) diensten?

Inlichtingen dienst: Geen commentaar.

Controleur: Wij hebben bewijzen dat jullie dat wel doen.

Inlichtingen dienst: Ja okee, dat doen we. Maar dat doen we in het landsbelang, je weet wel binnenlandse terrorisme enzo, zoals Jensen, Baudet, Willem Engel, en straks iedereen die meer dan €100 pint of overmaakt... extreeeeeeem gevaarlijk.

Controleur: Mogen wij de rapporten zien om te controleren of dat gerechtvaardigd is?

Inlichtingen dienst: zou eigenlijk moeten van de wet, maar we hebben intern besloten dat niet te doen om undercover agenten enzo niet in gevaar te brengen en sommige zaken lopen nog.

Controleur: ja dan ga ik het afdwingen via de rechter, maar dat kan maanden misschien wel jaren duren en in de tussentijd gaan jullie gewoon door met illegale praktijken.

Inlichtingen dienst: ja maar we zijn ook aan het lobbyen in de kamer. De minister van justitie heeft geen rechten gestudeerd, minister van defensie heeft nooit in het leger gezeten, minister van financien snapt er ook niks van en de minister president liegt en vergeet alles wanneer het hem uitkomt om maar aan de macht te blijven. Die proberen we met hockeystick grafiekjes, bs in bs out computermodellen en een baangarantie elders over te halen om de wet aan te passen in ons voordeel nog voordat jouw rechtzaak in behandeling genomen wordt en dat wordt het met terugwerkende kracht toch legaal. Dus F you en F de (grond)rechten van alle Nederlanders.

Inderdaad! Ik hoop dat je niet de afgrond in wordt gemind, wat steeds vaker op Tweakers gebeurd ondanks de zogenaamde nieuwe moderatie beleid.

Ik snap het niet, hoe kan je nou onderzoek doen naar virtuele agenten als deze enkel informatie uit openbare bronnen halen?
Wat is het doel van dit onderzoek? Op de website van CTIVD staat het doel niet vermeld.
Als je een onderzoek start, dan moet je toch eerst uitleggen wat het doel van dat onderzoek is.

Het betreft onderzoeken naar:

• De inzet van virtuele agenten;
• De invulling van de zorgplicht met betrekking tot het mentale welzijn van agenten;
• De inzet van journalisten als agenten.

Bron: https://www.ctivd.nl/actueel/nieuws/2023/05/24/index

Het feit dat ze openbaar beschikbare bronnen gebruiken lijkt me het probleem niet. Vroeger had je de man met de krant met een gat erin, die vanaf een bankje de openbare zaken aan het bespioneren was. Nu heb je een dienst die met computersystemen informatie en relaties probeert te leggen.

Onderzoek lijkt me op basis van de info op CTIVD dus voornamelijk te richten op de (gebrek aan?) nazorg voor de betrokken virtuele agenten. En welke personen als virtueel agent worden ingezet.

[Reactie gewijzigd door Vullisbak op 25 mei 2023 10:50]

Het feit dat ze openbaar beschikbare bronnen gebruiken lijkt me het probleem niet. Vroeger had je de man met de krant met een gat erin, die vanaf een bankje de openbare zaken aan het bespioneren was. Nu heb je een dienst die met computersystemen informatie en relaties probeert te leggen.

Het verschil is natuurlijk, dat de agent met een krant, enkele mensen in de gaten kan houden. De tweede kan zonder veel moeite miljoenen mensen in de gaten houden.

Het gaat denk ik vooral erom hoe ze die openbare bronnen gebruiken. Verzamelen is 1 ding, maar analyse en verwerking is een ander.

Bovendien wil openbaar niet zeggen dat het ook vrij te gebruiken is.

Hoewel de toezichthouder niet zegt waar het onderzoek op is gericht, zijn de zorgen bekend.

Daar leid ik uit af dat ze zelf wel weten wat het doel is, maar dit niet openbaar hebben gemaakt.

Dat is die dienst die toezicht houdt, waarvan een toezichthouder afgelopen jaar al is opgestapt om grote zorgen over werkwijze inlichtingendiensten

https://www.volkskrant.nl...-trumpiaans-aan~be829087/

Mensen zoeken nu eenmaal de grenzen op. Dit doen de inlichtingendiensten ook, het is daarom belangrijk dat er goed toezicht wordt gehouden. De weg naar de hel is namelijk geplaveid met goede bedoelingen.
Je kan niet verwachten dat deze diensten zichzelf reguleren, dat komt omdat ze waarschijnlijk aan blikvernauwing lijden (men ziet overal potentiële dreigingen)

Dit is toch iets anders, dat organisaties zij het publiekelijk of privaat de grenzen opzoeken is zeker waar. Maar hoevaak komt het niet voor dat de overheid weet dat dit niet op de grens is, maar over de grens? Deze regels zijn vaak helemaal niet zo onduidelijk. Daarnaast genieten ze ook nog eens van ongekende juridische ondersteuning en toch gaat het met regelmaat mis.

Het is niet voor het eerst dat dit soort grootschalige spionage van burgers in het nieuws komt, zo doen gemeentes groot en klein dit ook al wetende dat dit helemaal niet mag.

Het onderliggende probleem is dat crimineel gedrag binnen de overheid wordt aangemoedigd. Wanneer je een MP hebt die constant dingen vergeet, die moedwillig berichten verwijdert, mag je je afvragen wat voor voorbeeld dit is voor lager gestelde ambtenaren. Ook is het zo dat bij ambtenaren er nooit consequenties zijn. Zo ook hier is iets serieus mis maar zien we dat de overheid mensen voor de rechtbank slepen? Ondanks talloze affaires gebeurd dit dus nooit. Dus... waarom verbetering?

Met grenzen opzoeken doel ik ook op het vrij interpreteren van wetgeving en regels. Het is duidelijk dat ons land een soort USA staatje geworden is, met alle negatieve gevolgen van dien (op alle vlakken)

[Reactie gewijzigd door NotWise op 25 mei 2023 18:44]

Het onderliggende probleem is dat crimineel gedrag binnen de overheid wordt aangemoedigd. Wanneer je een MP hebt die constant dingen vergeet, die moedwillig berichten verwijdert, mag je je afvragen wat voor voorbeeld dit is voor lager gestelde ambtenaren. Ook is het zo dat bij ambtenaren er nooit consequenties zijn.

Ahum, "nooit consequenties", waar haal je dat complotdenken vandaan? Er worden wel degelijk ambtenaren ontslagen die bijvoorbeeld privacygevoelige gegevens doorspelen.

Inderdaad, onlangs weer de belastingdienst die in het geniep overlegt met de rechtbank over de termijnen in de toeslagenaffaire.
Uiteindelijk ligt corruptie op de loer omdat mensen die ambtshalve verwikkeld zijn in vage constructies, zoals hierboven geschetst er dubbele agenda's op nahouden.
En lukt het niet om via de wettelijke kaders je inlichtingen te vergaren VOOR misbruik dan worden criminele informanten ingezet die vrijuit jouw privacy kunnen schenden zonder dat jij het door hebt.
En krijg jij er wel lucht van dan ben je opeens een verwarde persoon. Ook zo'n stukje pseudo wetenschap die een eigen leven is gaan leiden in het politie bestuursrecht, zonder wettelijke kader.

Grenzen zijn vaak duidelijk, maar die grenzen zijn gesteld voor bepaalde situaties.
Een grens geeft vaak een scheiding aan tussen één kant, waar het doel van de wet opweegt tegen bepaalde schendingen die die wet mogelijk maakt en een andere kant, waar het doel van de wet niet meer opweegt tegen de schendingen van de maatregelen. Wanneer de situatie verandert kan de vastgelegde grens minder relevant worden en het punt waarop de afweging tussen voordelen en nadelen omslaat verschuiven.

Stel, een eenvoudig voorbeeld:
In een wereld waar criminelen binnenskamers met elkaar overleggen liggen hun vrouwen in de tuin te zonnen. Er wordt een grens gesteld dat alleen binnenskamers verborgen camera's gebruikt mogen worden, maar dat buiten de privacy van de vrouwen belangrijker is.
Dan verandert de wereld De vrouw van de hoofdcrimineel is het zat dat de gordijnen steeds gewassen moeten worden en verbied het om nog langer binnen te roken. Daarop gaan de criminelen regelmatig naar buiten om op de patio te roken, terwijl ze daar verder gaan met overleggen.
Het observatieteam mist daardoor belangrijke delen van het overleg en staan voor een dilemma. Wanneer de regels strikt geïnterpreteerd worden, mag er buiten niet geobserveerd worden. Maar het doel van de regels was om het criminele overleg te kunnen volgen terwijl de privacy van de vrouwen werd gerespecteerd. Wat te doen? Moeten ze zich strikt aan de regels houden en daardoor belangrijke delen van het overleg missen, in afwachting tot de regels officieel zijn aangepast? Kunnen ze binnen en buiten herdefiniëren? De patio is betegeld, heeft een afdak en is van de tuin gescheiden door een laag muurtje, dus eigenlijk, met een beetje goede wil, toch nog wel een beetje binnen, terwijl de tuin duidelijk buiten-buiten is. Of kunnen ze houvast ontlenen aan het doel van de regels, zodat ze het overleg ook buiten kunnen observeren? Eventueel met verborgen camera's die niet op de zonnende vrouwen gericht zijn maar enkel op de criminelen, of zelfs alleen met verborgen afluisterapparatuur.
En wanneer ze daaruit zijn verandert de wereld weer. De criminelen zijn het zat om hun zaken te bespreken wanneer ze op een kluitje staan. Wanneer ze naar buiten gaan sturen ze de vrouwen naar binnen om thee te drinken en gaan ze zelf op de tuinstoelen in de tuin zitten om daar verder te praten. En omdat ze daar wel lekker zitten, gaan ze niet weer na tien minuten naar binnen. Hoe moet het observatieteam hier op reageren?

Mensen zoeken nu eenmaal de grenzen op. Dit doen de inlichtingendiensten ook, het is daarom belangrijk dat er goed toezicht wordt gehouden. De weg naar de hel is namelijk geplaveid met goede bedoelingen.

Dat klopt. Alleen soms kun je met redelijke stelligheid zeggen een organisatie beter had moeten weten. Wanneer er bijv. zaken gevonden worden waaruit blijkt dat ze feitelijk alvast een privè-parkeerplaats naast die van de Duivel voorgereserveerd hebben...

Volgens mij is het het sleepnet en het op basis daarvan profileren waar dit over gaat. Die "virtuele agenten" en "openbare/semi-openbare bronnen" is verkapt automatiseren. Als er iemand op enter moet drukken is het zogenaamd een gericht onderzoek.

Ik vraag me bij het lezen van dit nieuwsitem vooral af of de OSINT-mensen bij de AIVD / MIVD meer doen of mogen dan die van de politie, want ook daar werken OSINT-mensen (en volgende https://nl.wikipedia.org/wiki/Open_source_intelligence ook bij de Douane en Belasingdienst (niet FIOD?)).

Maar die informatie is misschien niet openbaar

Undercover gaan is bij de opsporingsdiensten aan strengere regels gebonden dan bij inlichtingendiensten. De opsporingsdiensten en het Openbaar Ministerie moeten strafrechtelijk dus waterdicht bewijsmateriaal aandragen, terwijl de inlichtingendiensten zgn. zachte informatie verzamelen: geruchten, halve waarheden, waarvan ze het waarheidsgehalte proberen te achterhalen, maar ook: waarin ze tendenzen trachten te ontdekken om gevaren te kunnen voorspellen.

Ook opsporingsdiensten hebben hun eigen inlichtingenafdelingen, zoals de Regionale Criminele Inlichtingendienst, de Sociale Inlichtingendienst enz. De misdaadbestrijding kan niet zonder hun signaleringen.

Wat versta je onder een virtueel agent, een agent die virtueel zijn werk doet, of een stuk sorftware/algoritme in combinatie met naslagwerk/database dat een virtueel agent genoemd word.

Politiek is heel goed in dubbele betekenissen pareren als iets elders. Zodat de ophef achterwege blijft.

Dat eerste volgens mij. Als ik de wet lees hebben ze het over 'natuurlijke personen'. Dus ik denk dat daar in dit geval geen algorithme mee bedoelt word.

Wie weet weten de digibeten in de Haagse politieke bubbel het verschil niet?

Uit het artikel:

De AIVD schrijft zelf dat virtuele agenten personen binnen óf buiten de inlichtingendienst zijn die zich undercover op internet begeven 'en daar informatie proberen te vergaren

Oké maar er word niet gezegd HOE deze personen informatie vergaren. Dit kan alsnog door middel van algoritme's/databases zijn.

Is het dan uberhaubt anders? Dit word alsnog massa surveillance als een andere persoon (lees BV) van buitenaf informatie gaat vergaren, want dat is immers goedkoper per kop 'intel'

Ik zie niet wat databases of AI hier direct mee te maken hebben. Gegevens staan en worden opgeslagen in databases maar dat geldt voor praktisch alle digitale informatie ter wereld.

Sites of fora zou je kunnen indexeren/scrapen en laten doorzoeken door een AI maar dan moet dat ding daar wel specifiek op getrained zijn.

Ockams Scheermes lijkt me hier van toepassing - het is praktischer om een persoon mee te laten kijken in een Telegramgroep dan dit met dure en complexe oplossingen te doen. Zeker als die persoon ook actief deelneemt in de communicatie. Tot slot lijkt me dit ook geen massa surveillance maar eerder gerichte surveillance. De AIVD kijkt niet mee in mijn borrelgroepje-chat dat toevallig ook op Telegram zit.

@T-Forever

Uit het artikel:

De AIVD schrijft zelf dat virtuele agenten personen binnen óf buiten de inlichtingendienst zijn die zich undercover op internet begeven 'en daar informatie proberen te vergaren

Ja, de Kali user moet dus bepaalde rechten en diploma's (mcse en zo) hebben, maar dit lijkt me meer te gaan over de ISP's, en hun werkwijze, procedures en protocollen. voordat je dan weer terug bent op de werkvloer, dan zit je bovendien in een ITIL-organisatie.

En de definitie staat roddels uit de voetbalkantine ook toe. Het virtuele aspect is al lang afgevangen, met hardwarematige beveiliging.

[Reactie gewijzigd door Bulkzooi op 25 mei 2023 16:57]

De AIVD schrijft zelf dat virtuele agenten personen binnen óf buiten de inlichtingendienst zijn die zich undercover op internet begeven '

AI-agenten/bots zijn idd niet moeilijk voor te stellen maar niet waar het hier over gaat.

Ik dacht eerst dat we A.I. agenten kregen maar het zijn eigenlijk gewoon googelaars.

Iemand googlen vindt "onze" ICT-jurist @Arnout Engelfriet anders geen onschuldig iets. En de persvrijheid laten misbruiken voor inlichtingenwerk, daar was al eerder forse ophef over.

Die "googelaars" (buiten de dienst) kunnen natuurlijk ook zelf A.I. inzetten. Als je vervolgens communicatie met de externe en "virtuele" "googelaar" automatiseert, gebruik je indirect A.I.

Voor een organisatie als de AIVD, kan A.I. een extreem krachtig middel zijn in opsporing. Het kan extreem veel manuren/persoon schelen. Het zou voor een inlichtingendienst raar zijn als ze geen A.I. zouden proberen in te zetten. Door de term "virtuele agent" te gebruiken, warmen ze de burger alvast langzaam op voor de inzet van A.I.

Overheden maken nu al gebruik van derden om data te verzamelen, analyseren en te verwerken omdat ze dit zelf niet mogen.

Het zou voor een inlichtingendienst raar zijn als ze geen A.I. zouden proberen in te zetten.

Nadat de EU o.a. het Nederlandse SyRI (Systeem Risico Indicatie) al meermalen als onwettelijk bestempeld heeft? Denk niet dat iemand zich hier op het moment nog aan wil branden; en zeker niet waar het zaken betreft die toch al zo maatschappelijk gevoelig liggen en volatiel zijn gebleken als het reilen en zeilen van opsporings- en inlichtingen-diensten.

A.I. kent vele vormen, en is daarmee niet direct te vergelijken met SyRI. SyRI zoekt in een bron van gegevens naar fraude-gevoelige personen. Maar linchtingendiensten kunnen andere use-cases van A.I. hebben, bijv: gegeven een foto van een terrorist, geef een identificatie.

Het is in Nederland al jaren hetzelfde riedeltje.
1. Overheidsinstantie overtreedt de regels.
2. Andere overheidsinstantie doet onderzoek en komt tot de conclusie dat de regels overtreden worden.
3. De politiek reageert geschokt.
4. De politiek past de regels aan zodat de overtreding niet meer bestaat.
5. Ga verder met stap 1.

In grote lijnen werkt het helaas inderdaad zo, er zitten totaal geen concequenties aan vast....de enige concequentie in dit geval is dat iemand van de Ctivd is opgestapt omdat na kritiek de mogelijkheden van diensten gewoon verruimt zijn.

Het hele probleem zit in stap 1 en stap 3.
Het publiek en de politiek heeft bepaalde verwachtingen over het resultaat van de veiligheidsdiensten. Om die resultaten waar te maken komen in een snel veranderende wereld al snel de grenzen van de wet- en regelgeving in zicht. Gaandeweg worden die grenzen wat opgerekt om de vereiste werkzaamheden goed uit te kunnen voeren, wat oogluikend wordt toegestaan door de politiek.
Wanneer het uitlekt doet diezelfde politiek geschokt alsof het van niets wist en wordt er overhaast wetgeving gemaakt om de nieuwe werkwijze in de veranderde samenleving te reguleren.

Waarom het gebeurt is wel duidelijk, alleen vraag ik me af hoe ver we dit nog moeten laten groeien. Op een bepaald moment komen burgerrechten in het gedrang. Ik ken bijvoorbeeld niemand die het een goed idee vindt dat de staat inzage heeft in alle transacties boven de € 100.

Toen ik dit nieuwsartikel las dacht ik meteen aan deze speelfilm, die ik 40 jaar geleden zag.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Three_Days_of_the_Condor

Allereerst bedenk je tevoren dat je bij een bron moet nakijken hoe en of zij zaken op waarheidsgehalte beoordelen, en je kunt hun redactiestatuut ter inzage vragen.

Maar een eerste blik op hun berichtgeving leert genoeg: hun 'nieuws' bestaat eenzijdig uit het tegenspreken van alles wat Rusland geldige redenen in handen geeft voor een preventieve aanval op een buurland, een westers complot suggereren. Dat laatste is genoeg reden de bron als onbetrouwbaar te bestempelen: er zit geen greintje nuance in die berichten, en nergens valt uit de berichten op te maken dat men ook maar de moeite nam om bronnen die tegenstrijdig resultaat aandroegen, te vermelden zonder die af te doen als 'onbetrouwbaar'.

Een betrouwbare journalist vermeldt of de betrouwbaarheid van informatie nagegaan kon worden, dat doet thegrayzone.com totaal niet.

Het doet sterk vermoeden dat de Russische geheime dienst achter die website steekt. En dat het de bedoeling is dat je eenzijdig hun visie gaat delen.

Unpopular opinion, I guess, maar mooie baan, betaald krijgen om op de hoogte te zijn.
Het levert sommigen nu, financieel, waarschijnlijk niets op, misschien indirect, maar ze doen het toch.
Dan misschien beter voor een doel in plaats van eigenzinnigheden.

[Reactie gewijzigd door Sascha G. op 25 mei 2023 18:51]