Het Eindhovense chipbedrijf NXP introduceert een nieuwe wifichipset die de Wi-Fi 6E-standaard ondersteunt. Met de soc wil het bedrijf tegemoet komen aan de toenemende vraag naar snellere draadloze internetverbindingen in apparaten.

De CW641-chipset van NXP ondersteunt naast de 2,4GHz en de 5GHz-frequentie ook de volledige 6GHz-band die in totaal 1200MHz kan toevoegen aan het wifi-spectrum. De chipset is bedoeld om te integreren in internet-accesspoints, -routers, industriële toepassingen en de autoindustrie. Met zijn eerste Wi-Fi 6E-chipset wil NXP naar eigen zeggen de adaptatie van het nieuwe wifi-spectrum versnellen.

Het bedrijf koos voor de ondersteuning voor Wi-Fi 6E nadat de Wi-Fi Alliance begin vorig jaar de nieuwe standaard aankondigde. Bedrijven moesten echter nog wachten op diverse overheden om dit deel van het spectrum vrij te geven. De Amerikaanse telecomautoriteit FCC keurde in april vorig jaar de volledige 6GHz-band goed voor wifi-toepassingen. In Europa heeft het Electronic Communications Committee in november het gebruik van de 6GHz-band voor wifi eveneens goedgekeurd. Daarbij gaat het niet om de volledige 1200MHz maar om 500MHz in het voorste deel van het spectrum: van 5925 tot 6425MHz. In maart zou de Europese Commissie zich buigen over de verdere politieke goedkeuring.

Met wifi op de 6GHz-frequentie moeten hogere snelheden en een lagere latency mogelijk zijn. De frequentie werkt, net als 5GHz, het best op een korte afstand tussen zender en ontvanger zonder obstakels die het signaal kunnen blokkeren. De nieuwe frequentie die beschikbaar wordt gesteld voor wifi-toepassingen zorgt in de praktijk voor bijna een verdubbeling van het wifispectrum.

Wi-Fi 6E werd begin vorig jaar aangekondigd door de Wi-Fi Alliance. Om er gebruik van te maken is nieuwe hardware nodig. Zowel routers en apparaten als laptops en smartphones moeten voorzien zijn van chips met Wi-Fi 6E-ondersteuning.

Bij de ransomware-aanval op de ict-infrastructuur van de gemeente Hof van Twente zijn volgens de burgemeester geen gegevens naar de buitenwereld uitgelekt. De volledige heropbouw van de infrastructuur zal minstens twee jaar duren en er is geen losgeld betaald.

Het crisisteam dat de gevolgen van de ransomware-aanval op 1 december 2020 bestudeerde, werkte met drie oplopende fases. De aanval zou beperkt zijn gebleven tot de groene fase. Bij de oranje fase zouden gegevens zijn uitgelekt en bij de rode fase zou er ook misbruik van gemaakt zijn. Burgemeester Ellen Nauta stelt dat er voorlopig geen aanwijzingen zijn dat er gegevens naar de buitenwereld zijn uitgelekt. "Op basis van rapportages van instanties constateren we dat we in de eerste fase zitten", aldus de burgemeester.

Ondertussen onderzoekt de gemeente hoe de ransomware-aanval heeft kunnen plaatsvinden. De gemeente doet daarvoor mede beroep op NFIR, een onafhankelijk Nederlands bedrijf dat zich specialiseert in forensische cybersecurity. Tegen einde februari verwacht burgemeester Nauta de eerste resultaten van dat onderzoek. Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft ook een eigen strafrechtelijk onderzoek geopend naar de cyberaanval. Wanneer de resultaten van dat onderzoek bekend zullen zijn, is nog niet duidelijk.

Volgens Nauta duurt het nog zeker minstens een half jaar om de basis IT-infrastructuur van de gemeente opnieuw op te bouwen. Daarna zou het nog zeker twee jaar duren voordat alle gegevens in het systeem ingelezen zijn alvorens de gemeente opnieuw kan werken op het niveau van voor de cyberaanval. In de periode na de aanval werd extra aandacht besteed om de meest essentiële burgerzaken als eerste opnieuw mogelijk te maken. De gemeente zou bovendien geïnvesteerd hebben in een ‘state-of-the-art’-beveiligingssysteem dat inmiddels optimaal zou werken.

Op 1 december 2020 werd de IT-infrastructuur van de gemeente Hof van Twente getroffen door een ransomware-aanval. Hierdoor had de gemeente geen toegang meer tot haar eigen systemen. Volgens De Volkskrant kregen hackers toegang tot de servers door wachtwoorden voor het remote desktop protocol te bruteforcen. Het hackerscollectief eiste vijftig bitcoin als losgeld en waarschuwde de data online te plaatsen. De burgemeester van Hof van Twente stelt dat er niet ingegaan is op de eis van de hackers om losgeld te betalen. De gemeente volgt het advies van de rijksoverheid dat zaken doen met criminele organisaties principieel weigert.

Microsoft verhoogt in de Verenigde Staten de prijs van het Xbox Live Gold-abonnement naar 11 dollar per maand. Drie maanden Gold kost nu 30 dollar en er is een abonnement van zes maanden voor 60 dollar. Daarmee is de prijs minimaal 120 dollar per jaar.

Tot vorig jaar was er een jaarabonnement van 60 dollar, maar dat is halverwege 2020 verdwenen. Nu keert dat abonnement ook niet terug en verhoogt Microsoft de prijzen van de kortere abonnementen. In de VS gaat het om een prijsverhoging van 1 dollar voor het maandabonnement en 5 dollar voor het kwartaalabonnement. Voor lopende abonnementen verandert er niets, maar bij een verlenging van het abonnement gelden de nieuwe prijzen.

Microsoft heeft nog geen nieuwe europrijzen bekendgemaakt. Momenteel verkoopt Microsoft in Nederland en België alleen een maand- en kwartaalabonnement, voor respectievelijk 7 en 20 euro. Volgens Microsoft krijgen Xbox Live Gold-leden een melding als de prijs in hun regio omhoog gaat. Prijzen worden niet eerder dan 45 dagen na die melding aangepast.

Volgens Microsoft is de prijs van Xbox Live Gold jarenlang niet aangepast en in sommige landen zelfs tien jaar lang niet. Sony biedt echter nog altijd zijn PlayStation Plus-abonnement aan voor 60 dollar per jaar en dat is hetzelfde in euro's. De twee abonnementen zijn vergelijkbaar; ze zijn nodig om online games te spelen op de consoles en abonnees krijgen iedere maand een aantal games.

Hoewel de prijs omhoog gaat, krijgen Xbox Live Gold-gebruikers daar niet meer voor terug. Microsoft geeft zijn Gold-abonnementen sinds de komst van Game Pass weinig aandacht. Mogelijk wil het bedrijf met de prijsverhoging meer spelers ertoe bewegen om de duurste versie van dat abonnement af te nemen. Het Game Pass Ultimate-abonnement, dat 13 euro per maand kost, bevat ook Xbox Live Gold. Bij het reguliere Game Pass-abonnement met een prijs van 10 euro per maand, is nog een los Gold-abonnement nodig om online te spelen.

Update, zaterdag: Microsoft heeft deze beslissing ongedaan gemaakt.

* huidige europrijs, zonder verhoging

De Fransman Gustave Monce, betrokken bij het LumiaWOA-project, heeft een pre-releaseversie van Windows 10X draaiend gekregen op een Lumia 950XL-smartphone uit 2015. In screenshots is te zien dat Windows 10X goed schaalt naar het 5,7"-scherm.

Het aankomende besturingssysteem van Microsoft, Windows 10X lijkt goed te schalen op telefoons. Dat toont engineering-student Gustave Monce op Twitter. Hij zegt een pre-releasebuild van Windows 10X werkend gekregen te hebben op een Lumia 950XL en geeft daarbij screenshots als bewijs. Volgens Monce schaalt Windows 10X goed naar het kleine scherm, maar werkt het nog niet goed. Zo zijn er problemen met opstarten. Details volgen later, zegt hij.

Op de screenshots is duidelijk te zien dat de taakbalk onderin goed uitlijnt op het 5,7"-scherm van de Lumia 950XL en dat meldingen en quick settings toegankelijk zijn. Monce vertelt dat gebruikers kunnen kiezen tussen een grote en kleine taakbalk onderin.

Het is niet de eerste keer dat Monce probeert Windows op een Lumia draaiende te krijgen. Hij is betrokken bij het LumiaWOA-project, een project van hobbyisten om de Arm-versie van Windows 10 draaiende te krijgen op een Lumia 950XL en andere Lumia 950-apparaten. In 2018 publiceerde hij een handleiding om Windows 10 op de Lumia 950XL te zetten. Daarvoor heeft hij ook geprobeerd om Windows RT naar een Lumia te porten.

Dat Windows 10X lijkt te werken op het kleine scherm, wil volgens XDA Developers niet zeggen dat Microsoft zich met Windows 10X opnieuw gaat richten op smartphones. Bij de onthulling van Windows 10X in oktober 2019, vertelde het bedrijf dat het besturingssysteem specifiek ontworpen was voor apparaten met twee schermen. Eerder werd al duidelijk dat het toch ook naar laptops met een enkel scherm zou komen in 2021. Windows 10X voor twee schermen zou zijn uitgesteld tot 2022. Begin vorig jaar publiceerde Tweakers een uitgebreide preview van Windows 10X

Friezen hebben de Voice Challenge van Mozilla Common Voice gewonnen. Studenten uit Leeuwarden en Amsterdam werden afgelopen week opgeroepen zoveel mogelijk Friese en Nederlandse zinnen in te spreken. Friese studenten gaven daar massaal gehoor aan.

Mozilla Common Voice organiseerde afgelopen week in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam en de Rijksuniversiteit Groningen Campus Fryslân een taalwedstrijd waarbij studenten werden opgeroepen zinnen in te spreken en te valideren in het Nederlands en het Fries. Friese studenten gaven daar massaal gehoor aan. Friezen namen meer dan 10.000 zinnen op in een week tijd en valideerden er bijna 5000. In het Nederlands werden ongeveer 5000 zinnen opgenomen en 2500 gevalideerd.

Het doel van de wedstrijd was om meer Nederlandstalig en Friestalig materiaal te verzamelen om te gebruiken in stemherkenning. Mozilla Common Voice is een opensource-initiatief dat machines moet leren hoe echte mensen spreken. De dataset is toegankelijk voor iedereen die werkt aan stemsoftware en wordt ook gebruikt voor taalonderzoek. Het grote nadeel van veel spraaksoftware, volgens Common Voice, is dat die vooral werken met Engels en Japans. Met de wedstrijd hoopt het project ook de Nederlandstalige en Friestalige dataset te vergroten.

De opdracht voor deelnemende studenten was makkelijk: spreek zoveel mogelijk van de zinnen in die op de website van Common Voice uitgeschreven staan. Verschillen in uitspraak zijn daarbij alleen maar welkom. Er kan ook in tal van andere talen zinnen ingesproken worden, zoals Azerbeidzjaans, Esperanto en Zweeds.

In 2019 trok de provincie Fryslân 38.000 euro uit om Fries in de Common Voice-dataset te krijgen. De Fryske Akademy, dat onderzoek doet naar de Friese taal, kreeg de taak om zinnen te bedenken die vrijwilligers via Common Voice kunnen inspreken. Een jaar eerder werd Nederlands toegevoegd aan Common Voice.

Er kunnen nog steeds Nederlandse en Friese zinnen ingesproken worden. “Het inspreken en valideren stopt niet na deze week”, vertelt initiatiefnemer Wim Benes, een systeembeheerder bij het ziekenhuis MCL in Leeuwarden en eerder initiatiefnemer voor de Friese vertaling van browser Firefox. “Iedereen met een telefoon, tablet of computer kan meedoen. Verschillen in regionale uitspraak zijn geen probleem. Dat is juist belangrijk bij het opbouwen van de dataset.”

YouTube heeft hdr-ondersteuning toegevoegd aan zijn app voor de Xbox One en Xbox Series X en S. Gebruikers kunnen via de consoles hdr-video kijken, als hun tv daarvoor geschikt is. Er is vooralsnog geen aanwijzing dat hdr ook naar de PlayStation 5 komt.

Xbox-gebruikers kunnen voortaan YouTube-videos met hdr kijken op hun Xbox One S, One X, Series S en Series X. FlatpanelsHD ontdekte dat dit inmiddels op een supportpagina van Google staat en verifieerde de toevoeging.

De site constateerde dat de YouTube-app op de Series X video met hdr in 4K met 60fps weergeeft en op de One S is hdr-weergave te zien op 1440p met 60fps. Om hdr-ondersteuning te krijgen, moeten gebruikers de app updaten. Gebruikers vragen volgens de site al jaren om de feature en in 2017 beloofde Microsoft dat hdr-ondersteuning eraan zou komen.

Het is sinds 2016 mogelijk om hdr-video te bekijken op YouTube, mits gebruikers een geschikte tv, monitor of smartphone hebben. Recent maakte YouTube bekend dat het hdr-ondersteuning uitbreidde naar livestreams. PS5-gebruikers zullen moeten wachten op hdr, want YouTube op de Playstation 5 heeft geen hdr-ondersteuning. De PS4 heeft dat wel.

Tim Kuik, directeur van Stichting Brein, zegt desgevraagd tegen Tweakers dat de eerste waarschuwingen aan torrentgebruikers zijn gestuurd. Welke providers de 'voorlichtingsmail' hebben doorgestuurd is niet bekend, maar het gaat in ieder geval niet om Ziggo of KPN.

Het versturen van meldingen vindt volgens Kuik op beperkte schaal plaats. Het is niet bekend hoeveel verzoeken Brein heeft neergelegd bij providers en hoe vaak de e-mail daadwerkelijk is doorgestuurd. Ook is niet bekend welke providers er zijn benaderd. Kuik wil geen inhoudelijke antwoorden geven op dergelijke vragen: "Het is een beperkt aantal en we hebben nog geen nieuws te melden," aldus de directeur.

Wel maakt Kuik duidelijk dat er nog geen verzoeken aan grote providers zoals Ziggo en KPN zijn gestuurd: "Wij hebben nog geen meldingen verstuurd aan de grote access providers, omdat wij in verband met hun gebruik van Carrier-Grade NAT ook poortnummers willen leveren. Die rapportage bouwen we momenteel in."

Mathieu Andriessen, directeur van branchevereniging NLconnect, zegt geen signalen ontvangen te hebben van leden over verzoeken voor het doorsturen van waarschuwingen van Brein. Bij NLconnect zijn ruim twintig kleine Nederlandse providers aangesloten. De brancheorganisatie adviseerde zijn leden om geen medewerking te verleden aan Brein. De leden hoeven zich daar overigens niet aan te houden en dat er geen signalen zijn, hoeft ook niet te betekenen dat er geen contact is geweest tussen de aangesloten providers en Brein.

In december vorig jaar maakte Stichting Brein bekend te beginnen met zijn 'voorlichtingstraject'. De stichting zei toen op 15 december van start te gaan. Kuik verduidelijkte na die startdatum tegenover Tweakers dat er eerst vier weken metingen worden verricht en dat er in de twee weken daarna meldingen worden verstuurd. Die periode is nu aangebroken.

Effectmeting uitgesteld

Omdat Brein nog niet is begonnen met het sturen van verzoeken naar de grote providers, is het meten van het effect van de campagne vooruitgeschoven. Die meting zal volgens Kuik plaatsvinden 'nadat we een half jaar echt gedraaid hebben, met ook de grote providers'.

Bij de aankondiging van het traject in december vorig jaar, zei Brein dat het plan is om zes maanden waarschuwingen te sturen en dan te kijken of dat effect heeft op het gedrag van Nederlandse internetgebruikers. Als de waarschuwingen geen effect hebben, overweegt Brein om te gaan handhaven tegen frequente torrentgebruikers, zoals de stichting nu ook al doet tegen grote uploaders.

Brein heeft de medewerking van internetproviders nodig, omdat de stichting zelf geen adresgegevens of e-mailadressen van torrentgebruikers kan achterhalen. Het is nog niet duidelijk of Ziggo en KPN de waarschuwing op verzoek van Brein gaan doorsturen. De grote providers gaven daar nog geen uitsluitsel over, maar hielden wel veel slagen om de arm. T-Mobile en Freedom zeggen expliciet dat ze geen waarschuwingen gaan doorsturen. Brein zal proberen via de rechter medewerking af te dwingen, als providers weigeren.

FLU-protocol

Het is voor het eerst dat Stichting Brein torrentgebruikers wil opsporen en waarschuwen. Voorheen richtte de stichting zich alleen op grootschalige uploaders. Brein zoekt naar Nederlandse ip-adressen die via p2p-zwermen materiaal delen van Nederlandse rechthebbenden. Dat doet de stichting door zelf steeksproefgewijs deel te nemen aan bestaande zwermen. Als Brein een ip-adres in een periode van vier weken minimaal twee keer aantreft, dan wil de stichting een waarschuwing sturen. Er zullen 'met het oog op proportionaliteit' maximaal duizend verzoeken per maand aan providers gestuurd worden, zegt de stichting. Brein heeft zijn werkwijze gepubliceerd in het FLU-protocol, dat staat voor Frequente en Langdurige Uploaders.

Samsung is naar verluidt van plan om 10 miljard dollar te investeren in de bouw van een chipfabriek in Austin, in de Amerikaanse staat Texas. Dat schrijft Bloomberg. Die fabriek zou in de toekomst onder andere 3nm-chips moeten gaan produceren.

Samsung is in gesprek om een geschikte locatie te vinden voor de fabriek, meldt Bloomberg op basis van gesprekken met anonieme bronnen. De plannen voor de fabriek zijn nog in een vroeg stadium, dus er kan nog van alles aan veranderen, maar vooralsnog zou het plan zijn om in 2022 te beginnen met de bouw van een fabriek. De fabriek moet in 2023 opengaan, zo zou het streven zijn. Met het hele project zou een investering van 10 miljard dollar gemoeid zijn.

Volgens de bronnen die Bloomberg gesproken heeft, moet de geplande fabriek extreem-ultravioletlithografie gaan inzetten voor de productie van chips. In een reactie laat Samsung weten dat er vooralsnog geen beslissingen genomen zijn over het project. Vorig jaar kondigde Samsung aan 103 miljard dollar te investeren om in 2030 de grootste processormaker te zijn.

Met de bouwplannen voor de fabriek kan Samsung mogelijk handig gebruik maken van allerlei financiële prikkels van de Amerikaanse overheid die als doel hebben om meer hightechproductie naar de VS te krijgen, in de concurrentiestrijd met China. Ook de Taiwanese chipmaker TSMC gaat een fabriek bouwen in de VS, in Arizona. Die fabriek wordt gericht op het produceren van 5nm-chips en moet in 2024 gereed zijn.

Apple werkt aan een dunnere en lichtere versie van de MacBook Air-laptop die op zijn vroegst in de tweede helft van dit jaar verschijnt. Dat claimt Bloomberg. De laptop zou een M1-soc van een nieuwe generatie en een MagSafe-connector voor de voeding krijgen.

De nieuwe versie komt als duurdere optie naast het huidige model in de line-up van Apple, claimt Mark Gurman van Bloomberg, die vaak correcte informatie over komende producten van Apple onthult. De huidige MacBook Air met M1-soc zou dan als instapmodel aangeboden blijven worden. Apple zou de nieuwe variant van de laptop kleiner proberen te maken door de schermranden te versmallen. Het scherm zou een diagonaal van 13 inch behouden.

De claim over de terugkeer van de MagSafe-voedingsconnector naar MacBooks werd vorige week ook al gemaakt, door zowel Bloomberg en TF Securities-analist Ming-Chi Kuo. Details over de nieuwe generatie M1-soc geeft Bloomberg niet. De vraag is wanneer de nieuwe Air gaat verschijnen. Het gerucht spreekt van een release in de tweede helft van dit jaar of in 2022.

De ontwikkeling valt volgens Gurman samen met een hernieuwde focus van Apple op de Mac, waarbij het bedrijf besloten heeft veelgevraagde eigenschappen zoals MagSafe terug te brengen. De MacBook Pro zou daarnaast weer een geheugenkaartlezer krijgen en de bekritiseerde Touch Bar moeten gaan missen. Apple schrapte de geheugenkaartlezer bij de Pro in 2016. De status van Face ID voor de Mac is ongewis, volgens Bloomberg.

TNO en Airbus DS Nederland werken samen om satellieten van laserverbindingen te voorzien die doorvoersnelheden van een terabit per seconde halen. Naast snel internet, moet dit veiliger verbindingen en internet voor landelijke gebieden mogelijk maken.

TNO Space & Scientific Instrumentation en Airbus Defence and Space Netherlands voorzien dat het datagebruik wereldwijd enorm blijft toenemen, waardoor behoefte bestaat aan internet via satellieten, in aanvulling op bestaande netwerken zoals die voor 5G. Ze werken daarom samen aan grondstations die in de toekomst via lasers met satellieten moeten communiceren om wereldwijd breedbandinternet mogelijk te maken. Recent is besloten dat die samenwerking echt tot producten voor de markt moet leiden.

Lasers bieden de mogelijkheid de datadoorvoersnelheid enorm te verhogen ten opzichte van de momenteel gebruikte RF-signalen. Daarnaast maken dit soort lasercommunicatiesystemen, door hun compactheid, netwerken van kleine breedbandsatellieten mogelijk die onderling verbonden zijn met ‘cross-links’. Deze netwerken bieden wereldwijde dekking en hebben zeer lage latency. Het Nederlandse high-techconsortium FSO Instruments is leverancier van dergelijke systemen. Voor defensiedoeleinden is de communicatietechniek interessant, omdat deze veiliger en moeilijker af te tappen is. Het project van TNO en Airbus DS draagt de naam TOmCAT, wat staat voor Terabit Optical Communication Adaptive Terminal.

De mogelijkheden van lasers voor de communicatie met ruimtevaartuigen zijn al decennia bekend. Er zijn dan ook veel experimenten geweest met bijvoorbeeld de precisie bij het richten van laserlicht. Al in 1968 ving NASA's Surveyor VII op de maan met zijn tv-camera licht op van twee laserstralen vanaf de aarde. De stralen lijken relatief groot op de afbeelding vanwege verstrooiing van het licht in de atmosfeer van de aarde.

In 1995 wist de Japanse ruimtevaartorganisatie National Space Development Agency, sinds 2003 bekend onder de naam Japan Aerospace Exploration Agency, in samenwerking met het Communications Research Laboratory een verbinding van 1Mbit/s op te zetten tussen de ETS-VI-satelliet en een grondstation in de VS. Daarvoor werd eerst een uplink gelegd vanaf het grondstation, via een argon-ion-laser met een vermogen van 13,2W op 514,5nm. De ccd-sensor van de testsatelliet ving dit signaal op en stuurde met zijn eigen laser communication equipment laserlicht met een golflengte van 830nm en een vermogen van 13,8mW terug naar het grondstation, dat dit opving met een ontvanger met een diameter van 1,2 meter.

De aandacht voor internet via telecommunicatiesatellieten is flink toegenomen door de recente lanceringen van grote hoeveelheden breedbandsatellieten door onder andere SpaceX, voor zijn Starlink-netwerk, Telesat en OneWeb, waar Tweakers in 2019 een achtergrondartikel over publiceerde. Europa werkt aan zijn eigen netwerk voor data relay vanaf aardobservatiesatellieten in lage banen, via satellieten in hoge geostationaire banen, het European Data Relay Satellite System. Volgens Niel Truyens, business developer space bij TNO, maken dit soort toekomstige satellietconstellaties dat de vraag naar lasercommunicatiesystemen zal 'exploderen'.

Internet via satellieten moet zo een aanvulling vormen voor bestaande netwerken. Truyens: "5G is voor hoge doorvoer van data, meer data per gebruiker en lagere latency. Maar internet aanbieden op afgelegen gebieden met bestaande grondinfrastructuur is een probleem. Er is steeds meer behoefte aan veilige, stabiele verbindingen op afgelegen en landelijke locaties, bijvoorbeeld voor de verbinding van grote hoeveelheden sensoren in de landbouw." TNO begon al zes jaar geleden met de ontwikkeling van optische systemen voor lasercommunicatie. Inmiddels werken er ongeveer honderd man aan de techniek.

Airbus Defence and Space Netherlands werkt mee aan de ontwerpen en wil deze systemen in productie gaan nemen. Volgens Alex Mendes, product line manager bij Airbus DS NL, is er weliswaar momentum voor de markt, maar zijn er zakelijke en technische uitdagingen om het geheel van grondstations, netwerkinfrastructuur en satellieten commercieel levensvatbaar te ontwikkelen. "We willen een compleet grondstation kunnen aanbieden. Wat je nodig hebt is een telescoop, het onderdeel dat op de atmosfeer gericht is. Daarnaast heb je een optical bench nodig voor beammanagement, oftewel het distribueren van licht dat binnenkomt vanaf de satelliet. Ook is telecomapparatuur vereist voor een goede conversie van licht naar data, in aanvulling op de overige elektronica en mechanische structuren." De grondstations zullen zo als een communicatiebackbone voor het satellietnetwerk dienen. De telecomsatelliet kan vervolgens via RF-connecties de eindgebruikers met internet verbinden. Dat is slechts een voorbeeld van een gebruikersscenario.

Vorig jaar testte SpaceX voor zijn Starlink-netwerk voor het eerst laserverbindingen tussen twee satellieten. In 2008 hield het German Aerospace Center een demonstratie met een terminal voor zijn Terrasar-X-satelliet voor waarbij een doorvoersnelheid van 5,6Gbit/s tussen twee satellieten werd behaald over een afstand van 5000km. Inmiddels is er een tweede generatie die 1,8Gbit/s over 45.000km moet kunnen halen. De technologie voor grond-naar-satelliet-communicatie via lasers is minder ver gevorderd, maar ook hiervoor zijn al demonstraties gehouden. Dat maakt TOmCAT anders dan andere initiatieven, zoals die van het Duitse Mynaric, dat momenteel ook aan de technologie werkt en deze test. Truyens: "Er zijn inderdaad verschillende demonstraties geweest, maar daarbij ging het om beperkte afstanden, of met een lage datarate. Wij richten ons op een hogere datarate, tot wel 1Tbit/s, met een aanpak die daadwerkelijk producten en serieproductie mogelijk maakt."

Om tot dergelijke snelheden te komen, moeten meerdere golflengtes van het licht gemultiplext worden in krachtige optische stralen. Het systeem moet 650W aan optisch vermogen leveren voor een stabiele verbinding met satellieten op 36.000 tot 39.000km boven het aardoppervlak. Een belangrijk subsysteem daarbij is dat met adaptive optics. "Vanwege de afstand die het licht tussen aarde en ruimte aflegt, moet het systeem kunnen corrigeren voor atmosferische verstoringen om een stabiele verbinding te behouden. We ontwikkelen technieken voor het meten van het signaal, om de spiegels en laserstraal vooraf te kunnen corrigeren." In 2019 heeft TNO bij een demonstratie over een afstand van 10 kilometer aangetoond dat deze techniek het signaal met 6dB verbetert. Het instituut verwacht vergelijkbare verbeteringen bij grotere afstanden.

Een andere uitdaging is bewolking. Mendes: "RF-signalen gaan door bewolking, lasers niet. De verwachting is dat we eerst enkele tientallen, maar in een later stadium honderden grondstations moeten gebruiken, zodat er altijd een grondstation in zicht is voor de satellieten." Truyens: "Maar denk ook aan veiligheid. Er zijn al methoden operationeel waarbij dergelijke lasers het vliegverkeer niet verstoren. Bijvoorbeeld bij laser satellite ranging voor het bepalen van de afstand tot satellieten met lasers. Daarbij zetten ze de lasers gewoon uit als een vliegtuig in de buurt is."

Verder maakt het hoge vermogen van de lasers dat er uitdagingen zijn. Ze kunnen bijvoorbeeld spiegels en lenzen beschadigen, met verlaagde prestaties tot gevolg. "We ontwikkelen bij TNO ook halfgeleiderindustriecomponenten; die moeten ook hoge temperaturen aankunnen. We werken met coatings om de thermische stabiliteit te garanderen." Uiteraard is ook de precisie van de instrumenten van groot belang: de spiegels moeten op microradiaal niveau kunnen bewegen voor de precieze optische link van de grond tot satelliet, oftewel een miljoenste van een radiaal.

Render van TOmCAT-grondstation en geïntegreerd systeem voor adaptive optics en multiplexer. Bron: TNO

Meerdere belangrijke leveranciers zijn betrokken bij TOmCAT. Zo levert FSO Instruments de optomechatronische modules, subsystemen voor lasercommunicatie. Voor de geïntegreerde fotonische chips die nodig zijn voor lasercommunicatie, draagt een aantal bedrijven van Photon Delta bij aan het project. Photon Delta is een publiek-private samenwerking van overheid, universiteiten en techbedrijven op het gebied van fotonica. Truyens: "We hebben baat bij het hightech-ecosysteem in Nederland op het gebied van optica en fotonica. Er is veel deskundigheid op verschillende technische gebieden en er heerst hier een cultuur van samenwerken om de beste opties te vinden."

De resultaten moeten zich de komende jaren bewijzen. Mendes: "De komende maanden gaan we verdere grondtesten houden. Ik verwacht dat de commerciële beschikbaarheid in de jaren daarna volgt, met over zo'n vijf jaar systemen die terabitsnelheden ondersteunen." Die systemen kunnen dan volgens de Airbus-technicus gebruikt worden voor grondstations voor de komende generatie breedbandsatellieten. TNO en Airbus werken ook aan de volgende stap: laserterminals voor eindgebruikers. In eerste instantie zijn die terminals bestemd voor schepen en vliegtuigen, wat weer nieuwe uitdagingen met zich meebrengt om de technologie compacter te maken.

Volgens Mendes en Truyens zal voor het moment van inzet veel afhangen van de demonstraties de komende jaren. "Als we laten zien dat de technologie werkt en dat er rendabel werkelijke producten te maken zijn, dan komt de markt in beweging."

Tucows Downloads stopt, zo heeft de ceo van Tucows bekendgemaakt. De site is volgens de topman oud en het beheer ervan zou medewerkers van belangrijkere zaken voor het bedrijf weghouden.

Bij het afscheid van Tucows Downloads meldt ceo Elliot Noss dat de meeste software uit het aanbod is ondergebracht bij Internet Archive. Volgens hem hield het bedrijf de downloadsite alleen nog vanwege sentimentele redenen online. "Oude sites zijn uitdagend om te beheren en vormen daarom een risico", aldus Noss, die vervolgt dat medewerkers beter ingezet kunnen worden voor zaken die Tucows als bedrijf vooruit helpen.

Tucows begon in 1993 als bulletinboardsysteem. De oprichter, Scott Swedorski, vond dat er een plek moest zijn om shareware te kunnen downloaden. De naam Tucows staat voor The Ultimate Collection Of Winsock Software. De site groeide uit tot een centrale vindplaats voor freeware en trials voor programma's.

Het is niet de eerste keer dat Tucows de stekker uit de downloadsectie wil trekken. In 2016 overwoog het bedrijf dat ook al, maar besloot toen de site aan te houden, onder andere vanwege de naamsbekendheid. Het verwijderde wel advertenties van de site.

Tucows' geschiedenis van na 2000 is er een van overnames in verschillende sectoren. Zo nam het bedrijf aanbieders van maildiensten en transactiesoftware over. Ook Linux Weekly News was kort in handen van het bedrijf, van 2000 tot 2002. Het meest succesvol is het bedrijf nu als registrar van domeinnamen, na overnames van onder andere ItsYourDomain, NetIdentity, DomainDirect en eNom. Die maakten Tucows tot de grootste registrar na Go Daddy. Tucows heeft daarnaast OpenSRS- en Hover-diensten voor domeinnaambeheer en het introduceerde telecombedrijven Ting en Ting Internet.

Resident Evil Village wordt wereldwijd uitgebracht op 7 mei en komt ook naar de Playstation 4 en Xbox One. Dat heeft ontwikkelaar Capcom aangekondigd. Tegelijkertijd wordt multiplayergame Resident Evil Re:Verse uitgebracht.

Resident Evil Village krijgt een wereldwijde release op 7 mei en komt behalve op de PS5, Windows en Xbox Series X ook naar PS4 en Xbox One. Dat heeft Capcom donderdag aangekondigd tijdens een videopresentatie. Tegelijk wordt Resident Evil Re:Verse uitgebracht, een multiplayerdeathmatchgame. Spelers die Resident Evil Village hebben gekocht kunnen Re:Verse gratis spelen.

Resident Evil Village werd voor het eerst aangekondigd in juni vorig jaar en er werd eerder ook al gehint naar de multiplayergame. Resident Evil Village volgt op het verhaal van Resident Evil 7: Biohazard. Het spel draait om hoofdpersoon Ethan Winters. Hij moet op zoek naar zijn gekidnapte dochter in het kasteel van Lady Dimitrescu en het nabijgelegen dorp.

In tegenstelling tot de meeste andere Resident Evil games, is Village volledig first-person. Het brengt het inventorymanagementsysteem van Resident Evil 4 terug, aangevuld met crafting van medicatie en munitie. Daarnaast komt de merchant terug, waar spelers allerlei wapens en munitie kunnen kopen.

Resident Evil Re:Verse is gemaakt om het 25-jarig bestaan van de Resident Evil-serie te vieren. In het thirdpersonspel nemen spelers het tegen elkaar op als een van de bekende personages uit de Resident Evil-serie: Jill Valentine, Claire Redfield, Leon S. Kenney, Nemesis, Hunk, Chris Redfield, Ada Wong en Jack Baker. Het spel speelt zich af in het voor fans welbekende Raccoon City Police Department. Naast andere spelers, lopen er ook monsters rond uit eerdere Resident Evil-games. Wat stijl betreft is Re:Verse totaal anders dan Village. Het fotorealisme wordt ingeruild voor cellshaded graphics.

Valve heeft meerdere games in ontwikkeling die daadwerkelijk een aankondiging gaan krijgen. Dat belooft Valve-topman Gabe Newell in een interview. Details over de komende games gaf hij nog niet.

Newell deed zijn uitspraken tegenover 1 News in Nieuw-Zeeland, waar hij verblijft gedurende de coronapandemie. "We hebben zeker nieuwe games in ontwikkeling die we gaan aankondigen. Het is leuk om games uit te brengen", vertelde de Valve-topman. Volgens hem was het geweldig om de VR-game Half-Life: Alyx uit brengen en bezig te zijn met een singleplayerspel. Die release zou momentum gecreëerd hebben binnen het bedrijf om dat meer te doen.

De topman gaf geen details en ging ook niet in op vragen over een Valve-project met de naam Citadel, waar geruchten over zijn. "We gebruiken meerdere codenamen. Verwijs je naar een codenaam?", was het antwoord.

Valve maakte vorig jaar bekend dat het in het verleden Half-Life 3 en Left 4 Dead 3 in ontwikkeling had, maar dat die geschrapt waren. Eerder dat jaar liet het bedrijf al weten dat er niet meer gewerkt zou worden aan een Left 4 Dead-game. De laatste game van het bedrijf was Half-Life: Alyx, die in november 2019 aangekondigd werd en in maart 2020 verscheen.

Het was lange tijd de vraag of Valve nog nieuwe grote games ging aankondigen. De laatste echt grote release was Dota 2 uit 2013. Tussen de laatste uitbreiding van Half-Life 2, in 2007, en Half-Life: Alyx, zaten dertien jaar. Valve liet eerder wel doorschemeren Half-Life: Alyx te zien als een 'terugkeer naar de franchise'.

Googles moederbedrijf Alphabet stopt met Project Loon, het bedrijf dat 4G-internet aanbiedt via ballonnen. De kosten voor het project zijn te hoog gebleken om rendabel te zijn. Medewerkers worden ondergebracht bij andere Alphabet-ondernemingen.

Project Loon stopt, omdat het bedrijf en moederbedrijf Alphabet geen manier zien om Project Loon commercieel rendabel te maken. Dat is te lezen in een blogpost van Astro Teller, die bij Alphabet verantwoordelijk is voor Project Loon. "De weg naar commerciële haalbaarheid blijkt moeilijker en meer risicovol dan we hadden gehoopt. Daarom hebben we het moeilijke besluit genomen om te stoppen met Loon", schrijft hij.

Project Loon werd gestart in 2013, als onderdeel van Alphabet. In 2018 werd het een volwaardige onderneming binnen Alphabet. Deze ontwikkelde ballonnen die sterk genoeg zijn om te overleven in de stratosfeer op 20 kilometer hoogte, met zonnepanelen om ze van stroom te voorzien en een LTE-antenne. De ballonnen zorgen voor internet via 4G op plekken waar amper ander internet geleverd kan worden, zoals in het achterland van Nieuw-Zeeland en tijdens natuurrampen in Puerto Rico en Peru.

Een grondstation maakt een 4G-verbinding met een overhangende ballon die op 20 kilometer hoogte hangt. Vervolgens geeft die het signaal door naar de volgende ballon, en die vervolgens weer aan de volgende. Op die manier kan een groot gebied van internet worden voorzien vanaf één grondstation via een netwerk van zwevende zendmasten. Dat vereist niet alleen ballonnen die sterk genoeg zijn om in de stratosfeer te overleven, maar die ballonnen moeten vervolgens ook in de stratosfeer genavigeerd worden. Daarvoor ontwikkelde Loon een eigen navigatiesysteem. Daarnaast ontwikkelde het een speciaal lanceerplatform voor Loon.

Afgelopen zomer startte Loon de eerste commerciële test op het platteland van Kenia samen met de lokale provider Telkom Kenya. Dat project liep vertraging op door de coronapandemie en doordat de Keniaanse overheid pas in maart toestemming gaf voor het project. Astro Teller belooft in de blogpost dat het project in Kenia zorgvuldig en veilig wordt afgesloten. Een klein team medewerkers blijft aan om dat tot een goed einde te brengen. De meeste andere medewerkers zullen worden ondergebracht bij andere ondernemingen van Alphabet, start-upplatform X en Google.

Loon en X beloven daarnaast om 10 miljoen dollar te investeren in non-profits en bedrijven die internetconnectiviteit, ondernemerschap en onderwijs bevorderen in Kenia. Een deel van de technologie wordt hergebruikt door een andere X-onderneming, Project Taara, schrijft Teller in zijn blog. Dat project moet snel internet gaan leveren aan arme gemeenschappen in Kenia.

Microsoft heeft versie 88 van zijn Edge-browser uitgebracht. Deze versie bevat een wachtwoordgenerator en Password Monitor, een functie die gebruikers waarschuwt als ze een wachtwoord opslaan dat onveilig is geworden door een datalek.

Password Monitor is onderdeel van Edge 88, maar Microsoft meldt dat het enkele weken kan duren voor gebruikers deze functie daadwerkelijk in de browser zien verschijnen. Als een gebruiker een wachtwoord invoert dat opgeslagen moet worden, maakt de functie contact met een server om te checken of dit bij een datalek is uitgelekt. Dit doet Password Monitor vervolgens om de zoveel tijd uit voorzorg.

Microsoft meldt dat het belangrijk is dat de Edge-server geen informatie bevat over de gebruikersnamen en wachtwoorden van gebruikers en dat derde partijen geen toegang mogen verkrijgen tot de communicatie tussen gebruiker en Edge-server. Microsoft maakt hiervoor gebruik van homomorphic encryption. Dit stelt het bedrijf in staat analyses uit te voeren op versleutelde data, zonder dat het de gegevens hoeft te ontsleutelen om resultaten te krijgen.

Volgens Microsoft gaat het om zijn eerste consumententoepassing voor homomorphic encryption en werkt het aan verdere toepassingen. Het bedrijf claimt dat de procedure is geoptimaliseerd om op zowel systemen met minder krachtige specificaties als high-end systemen te werken en ook functioneert het op alle besturingssystemen waarop Edge draait.

Edge 88 bevat verder een wachtwoordgenerator en Microsoft heeft de weergave voor toestemmingen die aan sites verleend zijn aangepast. Zo moeten gebruikers beter overzicht hebben welke sites toestemming hebben om locaties te delen en de camera en microfoon mogen benaderen. Tenslotte is het bij Edge 88 makkelijker gemaakt om trackingpreventie in te schakelen in de privémodus en is ondersteuning voor Secure DNS toegevoegd.

Criminelen gebruiken steeds vaker het Remote Desktop Protocol op Windows voor het uitvoeren van ddos-aanvallen. Voor het uitvoeren van amplification- en reflection-aanvallen wordt steeds vaker gezocht naar computers waar dat protocol open staat.

Ddos-aanvallers scannen steeds vaker naar rdp-poorten die open staan, schrijft beveiligingsbedrijf Netscout in een rapport. De aanvallers sturen daarmee udp-packets naar de udp-poorten van servers waarop het Remote Desktop Protocol open staat. Rdp wordt volgens de onderzoekers alleen uitgebuit als udp-poort 3389 open staat op de server. Door het protocol aan te vallen wordt een ddos-aanval versterkt, wat ook wel een amplification-aanval wordt genoemd. Bij zulke aanvallen kan een klein pakket worden gebruikt om alsnog veel verkeer te genereren.

Volgens Netscout heeft een amplification-aanval via rdp een versterkingsfactor van 85,9. Ter vergelijking is een dns-amplification-aanval er een met een factor 180, en een ntp-amplification er een met een factor 550.

De onderzoekers zeggen dat rdp-amplifications zijn toegevoegd aan bekende booters, die voor weinig geld te koop zijn. Met dergelijke ddos-as-a-service-pakketten kunnen aanvallers makkelijk ddos'en uitvoeren zonder zelf de infrastructuur te hoeven regelen. Netscout zegt dat wereldwijd zeker 14.000 rdp-servers hun udp-poort 3389 open hebben staan. Het beveiligingsbedrijf raadt bedrijven aan de systemen offline te halen of achter een vpn te zetten.

Google claimt geen andere optie te hebben dan Google Search uit Australië terug te trekken als het land de News Media Bargaining Code invoert. Die maakt dat Google en Facebook mogelijk moeten gaan betalen voor links en snippets naar artikelen van mediabedrijven.

Google heeft zijn standpunten over het Australische wetsvoorstel tegenover een senaatscommissie kenbaar gemaakt en maakt deze op zijn blog wereldkundig. Als het voorstel daadwerkelijk als wet ingevoerd wordt, zou dit Google geen andere optie bieden dan het stoppen met Google Search in het land, aldus Mel Silva, managing director van Google Australië. Volgens haar is dit wel een worst-case scenario.

De News Media Bargaining Code is een gedragscode die Australië mogelijk gaat invoeren en die mediabedrijven de mogelijkheid geeft te onderhandelen met Google en Facebook over vergoedingen voor het plaatsen van hun nieuws op hun platforms. Ook moeten Google en Facebook het melden als ze aanpassingen aan hun algoritmes doorvoeren die invloed hebben op nieuws en moeten ze data delen die via interactie met nieuws is verzameld. De code zou op termijn voor meer techbedrijven kunnen gaan gelden.

Volgens Google is de gedragscode 'onwerkbaar'. Deze zou Google dwingen om te betalen voor links en snippets en 'de werking van zoekmachines op een fundamenteel niveau breken'. Google meldt niet te weten wat wel en niet binnen de definitie van nieuws valt en dat betalen voor links en snippets het principe van een open internet ondergraaft. Als Google mediabedrijven veertien dagen van tevoren moet waarschuwen voor algoritmewijzigingen, zou dat andere sites benadelen, luidt verder het argument.

Ook Facebook moet vrijdag voor de Australische commissie verschijnen. Dat bedrijf roept volgens The Guardian op een periode van zes maanden te gebruiken om te onderhandelen met de mediabedrijven, voordat de gedragscode ingevoerd zou worden. Facebook noemt de code 'complex, onvoorspelbaar en onwerkbaar'.

Update, 09:20: In Frankrijk heeft Google donderdag na vele maanden onderhandelen overeenstemming bereikt met de mediasector voor een compensatie voor naburige rechten op gepubliceerd nieuws. Google gaat individuele licentieovereenkomsten afsluiten met perspublicaties, waarmee nieuws meteen opgenomen kan worden in Googles News Showcase, dat lezers toegang biedt tot uitgebreide inhoud en niet alleen snippets. Het verschil met Australië is onder andere dat nieuws duidelijker gedefinieerd is: Google spreekt van criteria zoals de bijdrage aan politieke en algemene informatie, het dagvolume van publicaties en het maandelijkse internetpubliek.

Volgens Intel zijn de oorzaken van de problemen met zijn 7nm-productie van chips gevonden en verschijnen de eerste producten in 2023 in consumentensystemen. Een toenemend deel van de productie besteedt Intel echter uit.

Volgens vertrekkend Intel-ceo Bob Swan heeft zijn bedrijf 'enorme voortgang geboekt' bij de 7nm-productie. Volgens hem droeg een volgorde van stappen bij aan de problemen met die productie en zijn de defecten verholpen door deze volgorde aan te passen. Daarnaast heeft Intel in het afgelopen jaar het 7nm-procedé vereenvoudigd om er zeker van te zijn dat de producten in 2023 kunnen verschijnen.

In juli vorig jaar maakte Intel bekend dat het problemen had met zijn 7nm-productie en dat het de release van de eerste processors met enkele kwartalen moest uitstellen. Het bedrijf overwoog toen productie uit te besteden. Dan zou bijvoorbeeld TSMC Intel-chips maken. Intel bevestigt dit nu te doen.

De nieuwe Intel-topman Pat Gelsinger meldde dat de meerderheid in 2023 'op onze 7 nanometer zit'. "Maar we gaan het gebruik van foundrymogelijkheden in die periode daarnaast uitbreiden." In februari maakt Intel meer bekend over de uitbestedingsplannen, als Gelsinger officieel aan de slag gaat als ceo.

Volgens onderzoeksureau Trendforce start TSMC eind 2021 met de productie van Core i3's voor Intel en eind 2022 zou dat bedrijf mid-range- en high-endprocessors voor Intel gaan maken, op zijn 3nm-node. Dit gerucht is niet bevestigd.

Intel behaalde in het vierde kwartaal een omzet van 20 miljard dollar, 1 procent minder dan vorig jaar. De omzet van de Client Computing Group, waar de consumentenprocessors onder vallen, nam met 9 procent toe tot 10,9 miljard dollar. Dat kwam met name door de hernieuwde populariteit van laptops. Intel leverde 33 procent meer laptopprocessors dan in het laatste kwartaal van 2019. De gemiddelde verkoopprijs van die processors nam wel af, ten teken dat consumenten goedkopere modellen kiezen zoals Chromebooks.