Friesland werkt met Microsoft aan Friese spellingscontrole voor Office-pakket

De provincie Friesland werkt samen met Microsoft aan een Friestalige spellingscontrole. De hoop is dat deze later dit jaar beschikbaar komt voor alle Office-gebruikers. Voor de spellchecker wordt een bestand van 290.000 Friese woorden gemaakt.

Dat schrijft Omrop Fryslân. Met de spellingscontrole hoopt gedeputeerde Sietske Poepjes dat Friezen niet meer bang zijn om fouten te maken als ze in het Fries schrijven. De provincie werkt voor de spellchecker samen met Microsoft en de Fryske Akademy, een stichting die zich inzet voor onderzoek naar onder meer de Friese taal. De Leeuwarder Courant schrijft dat het bedrijf Connected Solutions verantwoordelijk is voor de bouw van de software.

Uiterlijk deze zomer moeten mensen in het provinciehuis en bij de Fryske Akademy de nieuwe spellingscontrole kunnen testen. Daarna wordt hij breder uitgebracht via het Office-pakket. Volgens Poepjes staat Microsoft 'daarvoor open'. Later wil de provincie ook met Apple in gesprek om de spellchecker op de producten van die fabrikant te kunnen invoeren.

Opvallend is dat de provincie al eerder een Friese spellingscontrole, ofwel staveringshifker, ontwikkelde. Deze plug-in is sinds 2015 beschikbaar. Het verschil tussen de spellingscontroles is dat gebruikers de Office-plug-in zelf moeten downloaden en installeren. Bij de nieuwe controle is het de bedoeling dat het standaard in Office-programma's zit. De kosten van de nieuwe spellingscontrole bedragen rond de 40.000 euro. In 2016 kwam de Friese taal beschikbaar in Google Translate.

Reacties (273)

[Sneek]

Ik heb jaren in Friesland gewoond voordat ik geïmmigreerd ben en heb met dank aan mijn ex een jaar lang fries moeten aanhoren van haar ouders. Bijzondere taal en cultuur, Fries.. De meeste (jonge) mensen die ik ken uit Friesland boeit de Friese taal helemaal niks.

Zo’n 7 jaar geleden heb ik voor mijn profielwerkstuk een onderzoek gedaan op mijn middelbare school naar de werkwoordspelling van de studenten. Ik heb tests afgenomen op alle verschillende niveaus in alle verschillende jaren en kwam tot de conclusie in mijn onderzoek dat er een verband is tussen het thuis spreken van Fries en het slechter scoren op werkwoordspelling. Daarnaast zag ik (aangezien iedereen dezelfde toets kreeg) dat hoe hoger het niveau hoe hoger de scores op de toets (maar die was natuurlijk een inkopper).

Ben dan ook van de mening dat dit geldverspilling is. Door Fries door te drukken geef je die studenten die wellicht met ‘de Hollanders’ gaan werken een achterstand. Then again – misschien weegt het cultuur aspect van de Friese taal en de sterke banden onderling daartegen op, kan ik niet over oordelen.

Friesland is overigens tof om te wonen en kan het een ieder aanraden.

[Tejoh]

Het Fries is een rijke taal die erg met zijn tijd mee gaat en nog door veel mensen wordt gebruikt. Ik denk juist dat het een mooie toevoeging is dat er een spellingschecker is, zo bevorder je een meertalige cultuur en verscheidenheid en dus rijkdom voor je eigen land.

Ik werk zelf met jongvolwassenen en iets minder dan de helft spreekt Fries. Jeugd over het algemeen is niet echt ergens in geïnteresseerd, behalve in series, films en games (of spijbelen voor het milieu ), dus je punt over jeugd vind ik iets minder sterk. Dat is hetzelfde als een jong iemand vragen wat hij/zij van 'het Nederlands' vindt en of dit hem/haar interesseert.

En €40.000,- voor een project wat er voor kan zorgen dat een taal behouden blijft? Ga er voor het gemak nog even van uit dat de volledige kunst- en cultuurpot van Nederland ongeveer 1.7 miljard kostte in 2017, dan doet dit een stuk minder pijn.

Ik denk dat het goed is dat de Friese taal en cultuur gewaarborgd en behouden blijft voor de toekomst, mede door dit soort initiatieven.

[Reactie gewijzigd door Tejoh op 23 juli 2024 01:58]

[Sneek]

Thanks voor je input, met jeugd bedoel ik zowel de leeftijden waar spijbelen (wel of niet voor het milieu) nog het onderwerp van de dag is als de jeugd die na hbo of wo een eerste baan aan gaat of nog nadenkt over een potentiele master. Dit aspect van jeugd heeft weldegelijk een goed gevormde mening en er zitten trouwens ook genoeg brugklassers met een interesse in het (fatsoenlijk) spreken van talen.

Ik gaf aan het eind van mijn bericht aan "misschien weegt het cultuur aspect van de Friese taal en de sterke banden onderling daartegen op, kan ik niet over oordelen", mijn 40k zou ik er niet instoppen maar op die grotere pot maakt het inderdaad amper verschil, en zoals in aangaf in een latere reactie is het aan ouders/kinderen zelf om die keuze en afweging te maken.

[Tejoh]

Als een taal verdwijnt, verdwijnt een cultuur. Ik denk dat, zouden Friezen het zelf moeten betalen, je die 40.000 wel bij elkaar krijgt. Ik vind alleen wel dat Fries(land) als onderdeel van Nederland net zoveel recht heeft op geld voor het behoud van dit stukje cultuur als bijvoorbeeld het Rijksmuseum heeft voor verbouwingen e.d.

[bierkwadraat]

Als inwoner van Sneek komt je verhaal bekend voor. Als geboren Hollander heb ik tijdens mijn schoolleven veel woorden en termen opgepikt die alleen in de provincie worden gebruikt. Daarnaast ook vaak genoeg om mijn oren gekregen dat het 'vongen' is in plaats van 'vingen'. Mijn Friese vriendin die doodleuk in Amersfoort vertelt aan mensen dat de hond graag mensen slikt zonder enig idee dat het juiste woord 'likt' is, blijft genieten.

[pruxor]

Als ex-fries moest ik even nadenken maar toen het kwartje viel kon ik wel even grijnzen
Overigens zie ik het als positief dat ik er relatief lang over na moest denken.

[dmantione]

Ik vind Friesland een fijn gebied om te zijn, maar als ik in Friesland ben, dan hoor ik nergens iemand Fries spreken. Ook openbare taaluitingen zoals die op winkelruiten zijn nagenoeg volledig Nederlandstalig. Het enige waar je mee doodgegooid wordt is het "Fryslân", maar niet-Friestaligen dat opdringen is nu net contraproductief, ook Nederlandstaligen willen begrippen immers in eigen taal kunnen aanduiden.

De juiste manier om het Fries te beschermen zou moeten zijn om het minder een verborgen taal te maken en consequent opschriften tweetalig te maken. Om opschriften tweetalig te kunnen maken, moet je Fries kunnen, dus is dat op zich al een stimulans voor mensen om kennis van het Fries waardevoller te achten.

[Tejoh]

Ik snap wat je bedoelt met het feit dat niet iedereen Fries spreekt. Friesland is best wel toeristisch, als je bijvoorbeeld op een terras zit, vraagt een ober niet wat je wil drinken in het Fries, maar meestal in het Nederlands. Dit heeft denk ik ook met beleefdheid te maken. Daar komt bij dat Friezen vaak ook snel kunnen schakelen tussen Nederlands en Fries (en soms dingen door elkaar halen in de vorm van Frisismes, wat hilarisch is) en daarom eerst in het Nederlands iets vragen en even later eventueel overgaan op Fries (mocht dit van toepassing zijn). Als je iemand begroet in het Fries of even kort iets zegt, dan denk ik dat je verbaasd zult staan van het aantal mensen wat Fries spreekt.

Daarnaast staan alle plaatsnamen in Friesland op de blauwe borden in het Nederlands en in het Fries. Ik heb niet het gevoel dat het 'verborgen' is. Zelfs op basisscholen wordt Fries als les gegeven, je kan cursussen volgen, er zijn taalkundige exposities, vertalingen van boeken als Harry Potter in het Fries, er is een Friese bibliotheek en de taal wordt doorontwikkeld door speciale commissies en instellingen. Je kan trouwens ook cursussen volgen.

Maar ik woon dan ook in Friesland. Als ik in een vergadering met collega's praat, dan wil het nog wel eens voorkomen dat iemand ineens Fries begint te spreken. Als je vervolgens Nederlands terug spreekt, dan gaan ze soms automatisch verder in het Nederlands. Als twee Friezen elkaar goed kennen op het werk, dan wordt er ook vaak Fries gesproken tussen deze mensen, maar dit is heel situationeel: Wat is de context, waar gaat het gesprek over, met wie praat je, zijn er anderen aanwezig, enz.

Dus misschien is het maar net wie er naar kijkt.

[GENETX]

Daar komt bij dat Friezen vaak ook snel kunnen schakelen tussen Nederlands en Fries (en soms dingen door elkaar halen in de vorm van Frisismes, wat hilarisch is) en daarom eerst in het Nederlands iets vragen en even later eventueel overgaan op Fries (mocht dit van toepassing zijn).

Het gevaar daarvan is, zeker als het Nederlands bijna accentloos is, dat men van elkaar niet door krijgt dat je ook Fries bent. Ik heb me, mede als "Frysk om útens" gedwongen om gesprekken in Fries te beginnen als ik weer eens in het Heitelân (vaderland = Fryslân ) ben.

Ik zie helaas te vaak gebeuren dat men, bijvoorbeeld in de supermarkt, Nederlands met elkaar praat, terwijl uit het gesprek van de voorgaande klant al duidelijk was dat de cassiere ook Fries is (en ik toevallig weet dta de klant dat ook is). Soms is het eenmaal in de "verkeerde" taal starten al een enorme belemering om later nog te kunnen switchen. Ik ken wel een aantal mensen voor wie het in een later stadium onmogelijk is om nog naar het Fries te kunnen switchen in een gesprek, dan ben je voor het leven "gebrandmerkt" als "Nederlands"....

[PDZ]

Daarnaast staan alle plaatsnamen in Friesland op de blauwe borden in het Nederlands en in het Fries.

Kleine correctie: Er zijn ook veel (voormalige) gemeenten waar de plaatsnamen (officieel gezien) geen Nederlandse variant hebben. Daar worden dan ook alleen Friestalige plaatsnamen vermeld. Denk Bijvoorbeeld aan gemeenten als Dantumadiel, Ferwerderadiel en Boarnsterhim. Nu zijn Ferwerderadiel en Boarnsterhim inmiddels opgeheven, maar de plaatsnamen zijn nog steeds ééntalig Fries.

[Robbie T]

Ik heb een paar jaar in Friesland gewoond. In het 1e jaar dat ik er woonde stond ik bestellingen op te nemen voor een snackbar. De dame begon in het Fries. Ik gaf aan dat ik geen fries kan en of het in het Nederlands mocht. Kreeg gelijk een "uitbrander" dat het schandalig was dat ik geen fries kon en ik moest me maar eens aanpassen en wat nog meer.

Er stond een flinke rij achter haar (open dag vliegbasis) en heb aangegeven dat Friesland nog steeds onderdeel is van Nederland en dat het of het in Nederlands kan of ik help iemand anders...toen bleek ze toch nederlands te kunnen

[WeeDzi]

klinkt bijna als ongeloof waardig...... . Vooral ongeloofwaardig omdat bij de open dag van het vliegveld zoveel niet friezen komen. maar je kan een slechte treffen

[Commander69]

De zgn. diep-fries

[WeeDzi]

ja je hebt ze ook de andere kant op dat is de antifries

[jrswgtr]

Daarnaast staan alle plaatsnamen in Friesland op de blauwe borden in het Nederlands en in het Fries.

Nog een kleine correctie. Ik woon in Weststellingwerf. Dat is een gemeente in Zuidoost-Friesland, maar historisch gezien geen Friesland. Er wordt hier dan ook geen Fries gesproken maar Nederlands en Stellingwerfs (een Nedersaksisch dialect).

Toen ze in Friesland begonnen met de naamborden in twee talen werden ze in Weststellingwerf ook geplaatst. Daar kwam zoveel weerstand tegen dat ze snel weer zijn weggehaald.

In Weststellingwerf en Ooststellingwerf (onze zustergemeente) staan alleen Nederlandse borden.

[Reactie gewijzigd door jrswgtr op 23 juli 2024 01:58]

[ochhanz]

eugd over het algemeen is niet echt ergens in geïnteresseerd, behalve in series, films en games (of spijbelen voor het milieu ), dus je punt over jeugd vind ik iets minder sterk.

, snap wat je bedoelt maar denk dat dit iets te kort door de bocht is. Een deel van de jeugd vind bijvoorbeeld milieu wel degelijk belangrijk (logisch want het heeft direct effect op hun toekomst) en denk bijvoorbeeld ook aan interesses in techniek, ruimtevaart, game of app ontwikkeling, muziek, schetsen / art etc.

[Reactie gewijzigd door ochhanz op 23 juli 2024 01:58]

[Darkstriker]

Tweetalige opvoeding hoeft in principe geen nadeel te zijn voor kinderen. Sterker nog, het kan een voordeel zijn. Dat vereist wel, dat de ouders goed geïnformeerd zijn en met veel discipline te werk gaan. De beste oplossing is namelijk dat een ouderdeel exclusief een taal spreekt. Dus een Nederlands en de ander Fries. In dat geval profiteren kinderen van de cognitieve flexibiliteit die het leren van twee talen met zich brengt zonder dat ze achterstanden oplopen tov eentalige medescholieren. Wat echter in Friesland vaak gebeurt is dat beide ouders alleen Fries praten en dan loop je met het Nederlands uiteraard tegen problemen aan. Hetzelfde speelt met kinderen van bijvoorbeeld Marokkaanse afkomst in de randstad, die thuis alleen Marokkaans spreken en vervolgens bij voorbaat een achterstand hebben op kinderen van wiens ouders ten minste een goed Nederlands beheerst en consistent in die taal met het kind communiceert.

[0vestel0]

Ik ben het eens dat 2 of meertalig opvoeden altijd positief is als je de talen maar goed leert. En dat als de ouders geen moeite doen om de hoofdtaal (hier nederlands) goed te beheersen, de kinderen gelijk een achterstand hebben.
Ik ben het niet helemaal mee eens dat het goed gaat als beide ouders exclusief een andere taal spreken. . Hier in het oosten ken ik meerdere gezinnen waarbij 1 van de ouders Nederlands als native taal heeft en 1 Duits als native taal. Het gevolg is dat de kinderen Nederlands spreken met een hele duidelijke Duitse taalslag. Vaak geeft de taal welke moeder spreekt dan de doorslag.
Zelf ben ik aan de grens opgegroeid en heb 2 ouders die Nederlands als native taal hebben maar ook Duits kunnen. Hierdoor ben ik 2 talig opgevoed en beheers Nederlands en Duits als spreektaal behoorlijk goed

[Darkstriker]

Duits en Nederlands zijn net als Nederlands en Fries wel enigszins een geval apart omdat ze erg nauw met elkaar verbonden zijn. Er is veel overlap in woordenschat en ook uitspraak waardoor zelfs bij een duidelijke scheiding nog problemen kunnen ontstaan. Men is inderdaad beter af met iets wat iets verder verwijdert is van elkaar. Engels en Nederlands of Arabisch en Nederlands zouden minder problemen opleveren.

[0vestel0]

Je hebt hierin gelijk. Dat zie ik vaak in de praktijk met nederlands en duits. veel woorden lijken op elkaar maar betekend iets anders. Zoals bijvoorbeeld (eerste woord nederlands, tweede duits) Durven (lef hebben om iets te doen) en Dürfen (iets mogen of toestemming hebben, Bellen (telefoneren) en Bellen (Blaffen, Nekken (meervoud van nek) en Necken (plagen)

[flowerp]

>Tweetalige opvoeding hoeft in principe geen nadeel te zijn voor kinderen.

Probleem is wel een beetje dat het vaak drietalig is dan; Engels, Nederlands en Fries. Voor mensen met een Marokkaanse of Turkse achtergrond kan dat al snel viertalig worden, want dan komt er ook nog Marokkaans or Turks bij.

[Darkstriker]

Ook drietaligheid kan in principe nog wel. Maar ook hier is weer de scheiding van groot belang. Maar tov tweetalig levert drietalig geen voordelen meet op buitenom de derde taal. Wil je dat het kind van jongs af aan een derde taal leert kun je dat als ouder dan beter overlaten aan een kinderdagopvang die bijvoorbeeld extra lessen geeft. Veel vrinden van mij doen hun landstaal (denk Spaans, Nederlands of Duits) en Engels thuis en vervolgens Mandarijn (aka Chinees) in de kinderdagopvang vanaf een jaar of 1 à 2.

Bij vier talen moet je echt wel mazzel hebben dat je kind dat cognitief aan kan. Niet iedereen is geboren met die capaciteit en dan riskeer je dat cognitieve bandbreedte voor anderen taken onder druk komen te staan of juist alle talen maar matig worden beheerst.

Uiteindelijk is het wel een verantwoordelijkheid van ouders. Zij moeten hierin weloverwogen beslissingen nemen (vooral ook een beslissing in belang van het kind). Ik denk dat bij jonge kinderen met drie talen echt wel het limiet bereik is. En als je kind echt enorm aanleg heeft voor talen dan kunnen er op latere leeftijd nog een paar bij komen, maar dat is bij zeer jonge kinderen gewoon niet goed in te schatten.

[flowerp]

Ja, twee talen is een bonus, maar vier lijkt me echt te veel. In het geval van een Marokkaans (Chinees, ... etc) gezin dat in Friesland woont moet er toch een keuze gemaakt worden. Mijn gevoel zegt dan toch dat Fries zal moeten sneuvelen. Met name in Leeuwarden moet dit toch wel her en der spelen.

[Darkstriker]

Tja, dat is een lastige beslissing. In hoofdlijnen is de landstaal (in ons geval dus Nederlands) het meest belangrijk. Wie van zijn kind verwacht dat het naar het hoger onderwijs gaat doet er goed aan om meteen Engels in de mix te gooien. En wie zijn kind echt alle deuren voor de toekomst het makkelijkst wil openen doet er Mandarijn of (wat minder nuttig) Arabisch, Spaans of Frans (of als Europeaan ook Duits) bij.

Maar buiten de economische en educatieve belangen spelen er natuurlijk culturele overwegingen en ook gewoon wereldbeschouwelijke overwegingen. Ouders willen vaak dat hun kinderen ook de taal spreken waar zij mee groot zijn geworden (om culturele redenen dan) en zo heb je gauw Fries of Marokkaans oid erbij. Anderen hechten bijvoorbeeld veel waarde aan hun geloof en in het geval van Moslims en Joden komt dat neer op het leren van Arabisch of Hebreeuws.

Nou kun je als Atheïst of doorsnee Christ (die nooit en ten nimmer Latijns beheerst) makkelijk stellen dat het niet in het belang is van het kind om zijn religieuze opleiding boven zijn algemene opleiding te plaatsen door bijvoorbeeld Engels of nog erger de taal van het land waar je bent (gedeeltelijk) op te offeren voor een van deze talen, maar die ouders zien dat natuurlijk volstrekt anders.

Nou vind ik persoonlijk dat je als land wel mag eisen dat mensen die op lange termijn in het land wonen er mee voor zorgen dat hun kinderen je taal goed beheersen (dat dit dus niet uitsluitend te taak van de staat is), maar voor bijvoorbeeld Engels kun je de medewerking in mijn ogen niet van ouders eisen als je tenminste beweert een liberale democratie te zijn.

[flowerp]

>maar voor bijvoorbeeld Engels kun je de medewerking in mijn ogen niet van ouders eisen als je tenminste beweert een liberale democratie te zijn.

Dat is lastig ja, maar de scholen kunnen hier wel een rol in spelen. Engels wordt tegenwoordig al vaak, maar niet altijd, vanaf het 5de jaar gegeven (groep 1). Enkele andere scholen doen dat 4 jaar later pas oftewel in groep 5. Wellicht zou dat gewoon landelijk in groep 1 gedaan kunnen gaan worden.

Sowieso is Engels op de middelbare school voor de meeste theoretische opleidingen naast Nederlands het enigste verplichte vak, maar qua uren valt er nog wel wat te winnen. Frans kan makkelijk afgeschaft worden. Ja, jammer, verrijking en mooie taal, dat ontken ik niet, maar je moet ergens keuzes maken.

Met die twee relatief simpele ingrepen ben je alweer een hele stap verder en hoef je ouders er ook niet mee te belasten. Die ingrepen zijn klein omdat ze grotendeels al ingezet zijn. Zoals gezegd, veel scholen beginnen al met Engels in groep 1, en Frans is al enorm terug genomen op scholen zie b.v. https://trouw.nl/home/frans-onnodig~a35654d6

[Darkstriker]

Ik denk eigenlijk niet dat we op de middelbare school echt het aantal talen moeten verminderen. Zeker op de hogere niveaus is daar gewoon de ruimte voor, al helemaal in de maatschappij profielen. Bij kleine kinderen is een vierde taal niet een aanrader omdat het teveel eist van hun cognitieve capaciteiten, maar op de middelbare school is dat veel minder een probleem. Als het goed is heb je dan twee (of drie) talen al stevig ontwikkelt en kan er gewoon nog een of twee bij.

Ik ben het wel met je eens dat we Engels beter meteen in groep 1 of op z'n laatst in groep 3 zouden moeten beginnen. Zoals ik al aangaf, denk ik niet dat je van ouders kunt verwachten, dat ze thuis hun kinderen Engels leren, maar op school is dat natuurlijk helemaal aan de staat.

Maar dan bereik je rond klas 1 wel het punt dat je met pure taallessen weinig vooruitgang boekt. Ik zou dan eerder stellen dat het nuttig is om vanaf klas 1 enkele vakken volledig in het Engels te onderwijzen. Het verschil tussen scholieren die een regulier VWO hebben gedaan en scholieren die tweetalig onderwijs hebben (dus een deel van de vakken volledig in het Engels) is enorm en dat terwijl je op geen enkel ander vak hebt moeten bezuinigen. Al verdubbel je het aantal Engels lessen zul je dat niveau volgens mij niet bereiken en dan heb je wel op andere vakken zoals talen moeten bezuinigen. Alleen als we ervoor kiezen om Mandarijn verplicht te stellen op de middelbare school zullen we denk ik wel het aantal talen moeten verminderen omdat die taal dermate vreemd is dat het veel meer tijd vereist (en dus meer lessen). Maar misschien is er wal wat te winnen door uitsluiten voor Duits of Frans te kiezen. Dan spreken de mensen minder talen, maar is het niveau misschien (ook langdurig) wat hoger.

[DeathMaster]

Maar Fries heeft nog ruim voldoende raakvlakken met het Nederlands om geen opvoedkundige schade aan te richten, er zal geen Fries zijn die moeite heeft met aanwijzende voornaamwoorden. Zodoende hoeft dit niet ontmoedigt te worden, in tegenstelling tot idiote talen die van rechts naar links gelezen moeten worden.

[Darkstriker]

Hoe groter de raakvlakken hoe problematischer het juist is. Veel van de verschillen tussen Fries en Nederlands zijn behoorlijk subtiel. Doordat ze zo op elkaar lijken kan dat dan eerder voor problemen zorgen omdat kinderen dan dingen verwarren.

[PDZ]

Oneens. Meerdere onderzoeken hebben aangetoond dat meertaligheid tot voordelen kan leiden. Ik ben uitsluitend Friestalig opgevoed en heb op school Nederlands leren spreken. Nooit in mijn leven heb ik daar nadelen van ondervonden. Ik zie regelmatig (zit zelf in het onderwijs) dat slechte resultaten bij Nederlands uit gemakzucht worden afgeschoven op het feit dat leerlingen Fries spreken. Dat doet men ook niet bij Engels en Duits?

Iemand onderwijzen in de moedertaal is geen doordrukken, zoals jij het noemt. Het zou eigenlijk de gewoonste zaak van de wereld moeten zijn, daar dit ook de dagelijkse omgangstaal is. Dat hoeft helemaal niet voor "achterstanden" te zorgen, want men krijgt daarnaast gewoon ook Nederlands als vak. Mocht het wel zo zijn zoals jij zegt, wordt er ook nog altijd Engels onderwezen. Imho is dat vandaag de dag belangrijker dan Nederlands.

Fries wordt vanwege het feit dat het een kleinere taal is dan Nederlands door velen als minderwaardig gezien, maar eigenlijk is dat is grote kolder. Beide zijn gelijkwaardig erkend als taal. Talen als IJslands zijn kleiner dan het Fries en die worden ook niet als minderwaardig beschouwd. Nu zal vast de beredenering komen "Ja, maar de meeste Friezen kunnen toch 'gewoon' Nederlands?". Ook dat heeft er niets mee te maken. De meeste Nederlanders kunnen ook 'gewoon' Engels. Nederlands ook maar afschaffen dan?

[flowerp]

>Oneens. Meerdere onderzoeken hebben aangetoond dat meertaligheid tot voordelen kan leiden

Dat wel, maar zoals je zelf al aangeeft, een grote vloeiendheid in het Engels is vandaag de dag heel erg belangrijk naast het Nederlands. Om dan OOK nog eens Fries te moeten leren is misschien wat te veel van het goede.

Daarnaast hebben het Nederlands en Engels een duidelijke functie. We worden geacht nog steeds het best in Nederlands te zijn, en dan Engels te spreken met alle anderen die geen Nederlander zijn. Met het Fries ligt dat toch iets anders. Het is meer een taaltje erbij voor "de leuk", maar niet echt noodzakelijk voor communicatie. Op een iets ander niveau, maar ik vind het leuk om in mijn oorspronkelijke Amsterdamse accent te spreken onder familie en vrienden, maar het heeft geen nut. Beetje trots op afkomst, vrienden onder elkaar, maar als ik in mijn later aangeleerde ABN accent spreek verstaan ze me net zo goed.

>De meeste Nederlanders kunnen ook 'gewoon' Engels. Nederlands ook maar afschaffen dan?

Uiteindelijk, ja.

Het niveau van het Engels is daar momenteel nog net even te zwak voor gemiddeld gezien, maar als de vaardigheid toe blijft nemen met de zelfde snelheid als de laatste 10 a 20 jaar, dan denk ik dat het over een jaar of 100 (grove gok) inderdaad wel eens tijd kan zijn om eens over de status van het Nederlands na te gaan denken (let op, dat is nog niet afschaffen!), en dan wellicht over een 50 jaar daar weer na het toch te gaan afbouwen.

[GENETX]

En waarom zou 3 talen onderhouden zo'n groot probleem zijn. Of 4. Of zelfs 5?

Het gaat er om dat je talen blijft gebruiken. Dan is het prima te doen en kan het zelfs bevorderend werken. Zelf heb ik, zonder een taalknobbel, toch prima Fries, Nederlands en Engels onder de knie. Daarnaast versta en lees ik ook prima Duits. Waarom? Omdat ik die 3 talen dagelijks gebruik en het Duits ook wekelijks tegenkom hier in Twente.

[flowerp]

Goed, ik ben geen expert, maar mijn gevoel zegt dat het stelselmatig aan leren van vier talen voor het gemiddelde kind toch iets te veel van het goede is. Los van het feit dat het nut beperkt is.

Ik kom Duits in mijn beroep ook wel tegen en lees het goed, en versta het redelijk. Toch gaat bijna alle communicatie met Duitsers in het Engels. Waarom? Omdat zij dat goed spreken en wij (Nederlanders) dat goed spreken. Dat communiceert een stuk beter dan proberen toch wat met gebreken elkaars taal te spreken.

Natuurlijk voor vakantie en onder vrienden is het leuk om een poging te wagen, maar in een professionele setting doe je het niet voor "de leuk".

[GENETX]

Hetzelfde geldt voor mijn Duits hoor . Maar zolang je de talen (bijna) dagelijks gebruikt (en je kan het ook op latere leeftijd leren), is het prima te schakelen.

Mijn internationale collega's hebben overigens moeite om Nederlands te leren. Waarom? Omdat wij snel schakelen naar het Engels en men daarok niet met het Nederlands in aanraking komt... Om diezelfde reden geef ik soms wel aan dat men, rustig, in het Duits door kan praten om mijn skills op peil te houden.

Maw: oefening baart kunst

[Bilbo.Balings]

Iemand onderwijzen in de moedertaal is geen doordrukken, zoals jij het noemt. Het zou eigenlijk de gewoonste zaak van de wereld moeten zijn, daar dit ook de dagelijkse omgangstaal is.

Prima zolang het niet summatief is, wanneer Fries nationalisten beslist deze taal op school willen doordrukken maken ze er maar een keuzevak, met formatieve toetsing, van voor de liefhebber. Fries is niet nodig om je staande te kunnen houden in de maatschappij en ik vind dat het ook geen bijdrage is aan een goede, brede, algemene vorming.

[PDZ]

Bullshit, echt de grootst mogelijke kolder. Mijn moedertaal is Fries, niet Nederlands. Hoe kan een taal die ik thuis nooit heb leren spreken, en in het dagelijks leven maar weinig gebruik, mijn moedertaal zijn? Dat Fryslân geen land is doet daar helemaal niets aan af (en voegt daar overigens ook niets aan toe). Bijna elk land wat je je kunt bedenken is meertalig, zo ook Nederland.

[wizzfrizzle]

Dat is volgens mij het hele punt van een moederstaal: de taal van het land waar je geboren bent, correct?
Het gaat niet om het meertalig zijn, dat is buiten de discussie..

[PDZ]

Dat is wel wat de Van Dale zegt, maar is eigenlijk niet correct. De beschrijving op Wikipedia is duidelijker: https://nl.wikipedia.org/wiki/Moedertaal. Van een Turks gezin dat hier komt wonen en de kinderen Turkstalig opvoedt, hebben de kinderen immers ook geen Nederlands als moedertaal.

Maar ook al zou de beschrijving van de Van Dale kloppen, dan nog is Fries mijn moedertaal. Fries is als officiële taal erkend, en heeft dezelfde status als het Nederlands.

Verder had mijn moedertaal wel Nederlands kunnen zijn (of zowel Fries als Nederlands), dat zou zijn geweest wanneer mijn ouders mij in het Nederlands (of tweetalig) hadden opgevoed. Maar voor de Friezen waar dat niet het geval is (het verschilt per regio hoe die verdeling is) is Fries gewoon hun moedertaal.

[StarZ]

Dus mensen in Belgie hebben geen moedertaal? Belgisch is geen taal toch?

http://www.mijnwoordenboek.nl/vertaal/NL/EN/moedertaal
> "Taal die je als klein kind van je ouders hebt geleerd"

[cakebp]

Als je deze discussie aangaat, ontstaat er niets meer dan een semantische discussie over 'moedertaal'.

Ik snap alleen je argument niet over of Fries je moedertaal is of niet. Wat is je inhoudelijke punt?

[wizzfrizzle]

Ik denk dat je op de verkeerde reageert. PDZ geeft aan dat Fries zijn moederstaal is.. Daar reageer ik op.

[cakebp]

Ja, dat had ik gezien. Jij reageert hierop door te stellen dat Fries geen moedertaal is maar ik snap niet wat je punt hiermee is want dat staat naar mijn idee niet centraal in de comment van PDZ, In zijn comment gaat het meer over meertaligheid dan over wanneer iets een moedertaal is en of Fries hier onder valt of niet.

[cakebp]

Had deze comment niet gezien

[Kuusj]

Heel leuk, om zo te reageren, maar ik ben in eerste instantie ook met alleen het Limburgse dialect opgevoed. Nederlands kwam erbij op de kleuterschool. Ik beschouw het Limburgs dus ook als mijn moedertaal. Maar goed, ik kan ook Engels, Duits, en woordjes Frans en Spaans. Het schaadt niet om er meer dan één te beheersen..

Ik krijg kromme tenen van het sentiment van sommige mensen dat alle cultuur die niet 'Hollands' is, maar beter kan ophouden te bestaan. Qua niveau Nederlands ben ik echt niet minder dan een gemiddelde 'Hollander' (om het dan maar even zo te zeggen).

Zelf ben ik al enige tijd met een aantal mensen bezig om Facebook in het Limburgs te vertalen. Het is enorm leuk om de reacties te zien van mensen die het opvalt als ik ze iets op mijn Facebook laat zien. Wat mij betreft mag er dus best jaarlijks budget beschikbaar komen ter behoeve van het behoud van lokale cultuur. Je valt er immers niemand mee lastig, denk ik dan altijd.

[Reactie gewijzigd door Kuusj op 23 juli 2024 01:58]

[wizzfrizzle]

Het grote verschil tussen Limburgers en Friezen is dat je mensen uit Limburg hier weinig over hoort, die gaan rustig hun gang en maken hier geen groot punt van. Jij vertaalt FB in het Limburgs, prima en ga er vooral mee door. Ik krijg met "die-hard" Friezen altijd het idee dat ze liever niet bij NL horen, dat heb ik met Limburgers totaal niet.
edit: ik heb niets tegen meertalig zijn, of je dialect spreken, alleen met Fries gaat het (naar mijn mening) te ver. Als je in een rechtszaal een vertaler nodig hebt omdat iemand perse in dialect wil spreken gaat er iets mis..

[Reactie gewijzigd door wizzfrizzle op 23 juli 2024 01:58]

[Kuusj]

Ok dat ben ik wel met je eens, dat moet niet de bedoeling zijn

[GENETX]

Ik krijg met "die-hard" Friezen altijd het idee dat ze liever niet bij NL horen, dat heb ik met Limburgers totaal niet.

Daar gaat het fout, je hebt het idee, aannames, mother of all f*ckups...

Verreweg de meeste Friezen, zelfs de FNP (Fryske Nasjonale Partij, hoef ik niet te vertalen gok ik) niet. Wel streven een aantal naar iets meer eigen zeggenschap over de provincie, of elementen daarvan zoals onze eigen cultuur. Dat is niet zo vreemd, dergelijke structuren vindt je ook in andere landen terug (zie bijvoorbeeld Schotland of Catalonië.

[wizzfrizzle]

De vraag is natuurlijk hoe ik aan dat idee kom of dat gevoel krijg. Dat is uiteraard niet iets wat zomaar opkomt, maar wordt gevoed door dit soort situaties. Er is niets mis met trots zijn op je provincie en op je dialect, maar wel met mate. Ik zie geen samenwerking tussen Twente, Limburg of Groningen (om er maar een paar te noemen) en Microsoft om een eigen spellingscontrole in Office te krijgen bijvoorbeeld, waarom horen we de bewoners van die provincies zelden tot nooit over dit soort zaken?

[GENETX]

Dat staat sowieso los van onafhankelijkheid. Neem het ook met een korreltje zout. Zo zal de rest van Nederland ook niet zoveel begrijpen van de "strijd" tussen Friezen en Groningers (zie het als Nederlanders tegen Belgen moppen).

Anderzijds heeft het Fries een voorsprong door de status als taal, iets dat we al eerder hebben afgedwongen (zie bv https://nl.wikipedia.org/wiki/Kneppelfreed ). Daardoor hebben we nu officiële instanties die de Friese taal beschermen. En dat maakt dat zaken, zoals een spellingscontrole, makkelijker af te dwingen zijn.

Niet voor niets zijn er ook verenigigngen die zich inzetten om dezelfde status voor andere talen/dialecten in Nederland te krijgen. Want, als men dezelfde status krijgt als het Fries, dan heeft men ook de middelen om dat uit te bouwen. Niet voor niets is men terughoudend in Den Haag met de erkenning van andere minderheidstalen in Nederland.

[hjebbers]

zover ik weet is er geen standaard-limburgs.
blijkbaar wel een standaard-fries?
en afgezien daarvan: goed en fout in taal...als ik rondkijk in Limburg met carnaval lijkt er niet zoveel fout te zijn. als er maar umlauts gebruikt worden.

[Reactie gewijzigd door hjebbers op 23 juli 2024 01:58]

[Wallus]

zover ik weet is er geen standaard-limburgs.
blijkbaar wel een standaard-fries.
en afgezien daarvan: dat goed en fout in de taal...als ik rondkijk in Limburg met carnaval lijkt er neit zoveel fout ze zijn. las er maar umlauts gebruikt worden.

Precies dat 'Het'Limburgs is er niet om de 10 km spreken ze anders/variant (Ben zelf limburger). Dat is voor het Fries minder/niet aan de orde zover ik weet.

Op de limburgse wikipedia staat ook in welke dialect het geschreven is. Dat is met met fries niet nodig volgens mij? :-)

[Reactie gewijzigd door Wallus op 23 juli 2024 01:58]

[WeeDzi]

ook in het fries heb je gewoon om de 10-20km een ander dialect fries. In het zuiden van Friesland en het Noorden wordt een ander dialect gesproken.

[Reactie gewijzigd door WeeDzi op 23 juli 2024 01:58]

[WeeDzi]

Dit komt ook een beetje door de friesche trots, misschien dat limburgers dat niet hebben geen idee. Maar heeft er mee te maken dat friesland al een land was lang voordat Nederland bestond. En zelf heeft gestreden voor vrijheid van het Romijnse rijk. Friesland heeft in die zin een langere historie dan de rest van nederland en daar zijn de meeste friezen trots op (wat je er verder aan hebt kun je over discussieren)

Maar er zijn maar weinig (lees 0) friezen die willen afsplitsen, het is geen catalonie

[Reactie gewijzigd door WeeDzi op 23 juli 2024 01:58]

[Zdevam]

De Frisii die tegen de Romeinen vochten zijn niet de Friezen die nu Friesland bevolken.

[WeeDzi]

maar wie zouden dat dan wel zijn volgens jou?

[Zdevam]

De huidige Friezen zijn een samensmelting van een aantal volkeren (Angelen, Saksen en inderdaad de Frisii). De Frisii zelf waren een germaans volk dat, rond het jaar 0, het gebied wat nu ongeveer Friesland is bewoonden. Dit volk "verdween" (waarschijnlijk deels verhuisd naar brittannië en deels samengesmolten met andere volkeren) rond het jaar 100 na christus. De huidige Friezen doken pas op rond het jaar 600 of 700 na christus.

[WeeDzi]

De huidige Friezen zijn een samensmelting van een aantal volkeren (Angelen, Saksen en inderdaad de Frisii).

Dus je spreekt jezelf tegen?

[Zdevam]

Nee helemaal niet. zeggen dat de Frisii hetzelfde volk is als de huidige Friezen, is net zo waar als zeggen dat Brabanders en Limburgers Romeinen zijn. Ja er is een genetisch verband, maar dat is niet sterker als het verband met de Angelen en de Saksen. Op basis van Angel-Saksische achtergrond kunnen de Friezen ook de verovering Brittannië claimen, maar daar hoor je Friezen nooit over, net zo min als dat je Brabanders en Limburgers hoort pochen over het Romeinse rijk.

Het is gewoon een verwarring ontstaan door een naamsverwisseling, die de huidige Friezen graag in stand houden (al dan niet bewust).

[Tri Force]

Jazeker wel! https://fryskpaspoart.frl/shop/ en dat maar voor 2,95 en daarmee mag je door heel de EU alleen wel even een IDkaart extra mee

[JayOne]

Heb je ook gekeken naar het engels? Aangezien er nogal wat overlap zit in het fries en het engels. Then again - engels zal wellicht het "Hollands" gaan verdringen.

[Sneek]

Nee, als ik reflecteer op mijn onderzoek na flink wat jaren statistiek en na ervaring met kwalitatieve en kwantitatieve onderzoekmethoden binnen grote organisaties trek ik twee conclusies:

- Ik zou het onderzoek heel anders aangepakt hebben, en:
- Ik sta nog steeds achter de uitkomsten van het onderzoek

Factoren die bij een follow-up getoetst moeten worden zijn inderdaad hoe de mensen die thuis Fries spreken scoren op andere talen, of in elk geval Engels. Daarnaast kan er misschien een stuk geschreven worden over potentiele voordelen die de Friese taal kan bieden want daar heb ik mij nooit in verdiept.

Een PWS/profielwerkstuk was/is een soort van spreekbeurt voor havo 5, het is niet een uitgebreid academisch stuk maar het was meer een introductie met statistiek en het schrijven van een rapport voor mij.

[GENETX]

Er zijn wel een aantal onderzoeken te vinden hierover. Volgens mij is de concensus wel dat een tweetalige opvoeding inderdaad een positief effect heeft op taalvaardigheid. Hier bijvoorbeeld zelfs een complete PhD thesis: https://www.rug.nl/resear...71465/Complete_thesis.pdf .

Voor de duidelijkheid, dat is een ven de eerste hits die ik via google kreeg. Maar er staan genoeg referenties in naar ander onderzoek op dit vlak. Google staat er vol mee

Prachtige Tankwurd / Dankwoord / Acknowledgement in drie talen gemixt

[Reactie gewijzigd door GENETX op 23 juli 2024 01:58]

[Sneek]

Om meteen even naar de conclusie te skippen, pagina 198:
"De Friese situatie is uniek om verschillende redenen. Allereerst is er de nauwverwantheid tussen de talen. Maar in tegenstelling tot wat verwacht werd, deed blijken dat deze nauwverwantheid meer een nadeel dan een voordeel was."

edit: als ik pagina 128 lees staat het beter verwoord, bovenstaande heeft het enkel over de nauwverwantheid en niet over bijvoorbeeld de oral language proficiency.

[Reactie gewijzigd door Sneek op 23 juli 2024 01:58]

[turbojet80s]

Dat geloof ik meteen. Maar misschien is Fries in deze toch een uitzondering. Wanneer je in Nederland, Nederlandstalig en Engelstalig wordt opgevoed dan zal dat zijn positieve uitwerkingen hebben.

[Verwijderd]

In hoeverre is de kwaliteit van onderwijs in de streek waar je onderzoek is uitgevoerd van invloed op de uitslag? Ik kan mij namelijk zo voorstellen dat er de mogelijkheid bestaat dat het onderwijs van Friesland een lager niveau heeft van omliggende provincies.

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 23 juli 2024 01:58]

[Verwijderd]

Wel grappig dat je Sneek heet ook een fries dorp/stadje

[mwa]

Stad he, een van de Friese elfsteden

[MartijnH333]

Waar volgens mij niemand Fries spreekt.

[psYchovic]

Daar spreken ze (ook in een aantal andere steden en grotere dorpen) stadsfries. Wat geloof ik gebaseerd is op het Nederlands, maar in sommige van deze plaatsen meer op Fries lijkt dan op Nederlands.

[WeeDzi]

Klopt stadsFries wordt in meerdere stedenen dorpen in Friesland gesproken, bekenste natuurlijk het Liwwadders in Leeuwarden. Maar alleen bekend in Leeuwarden en omstreken

[Kaspers]

Wat suustou nou?

[power_user]

Ahhh jongehjajuh

[QuintMidas]

Als ervaringsdeskundige (oud-bewoner van zowel Sneek, als Dokkum) is het mijn ervaring dat hoe groter de Friese stad is, hoe groter de invloed van het Nederlands op de aldaar gesproken taal is. De Dokkumer variant van het Fries heeft minder Nederlands in zich, dan de Sneker variant, welke op haar beurt weer meer Fries is, dan wat er in Leeuwarden wordt gesproken.

[Quintiemero]

Wij kregen fries op de middelbare school in klas 1 en dat was het. Friesland blijft een trotse provincie en ik juich zulke initiatieven alleen maar toe.

Op de RUG kan men ook de friese taal studeren dus dan is dit een handige tool.
Ik heb zelf ook niks met fries en wij spraken het thuis ook niet, volgens mij valt het doordrukken ervan reuze mee.

Degege die er mee zijn opgegroeid zijn er trots op

[Sneek]

Ik ben ingestroomd in het tweede jaar op de middelbare na opgegroeid te zijn in Bussum en heb Fries dus moeten missen als vak. Mijn jongere broertje heeft het wel moeten ervaren en vanuit zijn klas (en parallelle klassen) heb ik eigenlijk alleen maar klachten gehoord over het ‘moeten’ krijgen van Fries lessen. Ik heb dat niet onderzocht en heb daar ook geen onderbouwing voor, het was enkel de aanleiding voor mijn onderzoeksvraag.

Ik begrijp dat Friezen trots zijn en ik respecteer dat ze de cultuur willen behouden. Ik heb niks tegen Friezen/Fries en wanneer ik in Nederland ben spendeer ik 90% van mijn tijd in Friesland. Mijn Tweakers username is zelfs een stad in Friesland. Zoals je aangeeft “Degene die er mee zijn opgegroeid zijn er trots op”, en daar staat tegenover dat ze *wellicht* sterk zijn op andere taal gerelateerde gebieden. Als je besluit als ouder om je kinderen Fries op te voeden en je hebt die afweging gemaakt dan is dat wat mij betreft prima.

[cyclone]

Even advocaat van de duivel spelen hier .
Maar had jouw username als trotse Fries dan niet Snits moeten zijn i.p.v. de Hollandsche benaming van jouw woonplaats ?

On topic.
Ik merk (zeker met jouw bevindingen in acht genomen) dat ik moeite heb met het gebruik van gemeenschapsgeld voor dit soort futiliteiten.
Nu is dat natuurlijk een zeer persoonlijke opvatting, maar in het huidig tijdsbeeld zou ik liever zien dat dit geld gaat naar gezondheids- / ouderenzorg.
Dat zijn in mijn ogen belangrijkere zaken om geld aan te spenderen i.p.v. het (laten) ontwikkelen van een spelcheck die door de meeste Nederlanders nooit gebruikt zal gaan worden.
En die mogen er toch via hun belastinggeld voor betalen.
Daar heb ik dus moeite mee.

[Reactie gewijzigd door cyclone op 23 juli 2024 01:58]

[GENETX]

Maar laten we dan vooral de hele subsidiekraan voor kunst en cultuur dichtdraaien. Dat heeft ook geen enkel nut, toch?

[TheVivaldi]

Inderdaad. Ik vind gezondheids- en ouderenzorg belangrijk, maar kunst en cultuur minstens net zo (vooral als het om talen en dialecten gaat). Dus ik moedig dit zeker aan en hoop dat de kraan voor en kunst en cultuur niet wordt dichtgedraaid

[stresstak]

Inderdaad. Ik vind gezondheids- en ouderenzorg belangrijk,

En die zorg is er ook voor mensen die enkel Fries spreken. Ook mooi.
Belastinggeld uitgeven aan een niche, dat zal vast wel vaker gebeuren vrees ik.

[Brent]

Ik vroeg een jaar of 2 terug ergens in noord Friesland de weg aan een jongen van ~18. Die wist niet hoe hij in het Nederlands 'molen' moest zeggen, dus schakelde hij over naar Engels.

Later hoorde ik dat men die streek ook wel Donkere Deel noemt

[psYchovic]

Het duurde even, maar je bedoelt Dongeradeel. Dat was voorheen de naam van de gemeente daar, met als grootste plaats Dokkum. Ben wel benieuwd naar de uitleg van "donkere deel".

[Brent]

Volgens iemand die iets te westen ervan woonde was dat de bijnaam, precies omdat het 'diep Friesland' is waar blijkbaar zelfs jongeren soms nog beter Fries dan Nederlands spreken.

[psYchovic]

Dat laatste kan ik helaas niet ontkennen. Woon zelf een stukje verder richting Leeuwarden, maar hier wordt altijd plagend gesteld dat de wereld ophoudt bij Dokkum. Daarentegen houd ik altijd vast aan het Nederlands spreken, ook wanneer zij in Dokkum en omstreken in het Fries terug spreken.

[Okerpaars]

Het is natuurlijk een stukje taalbehoud, en daarmee natuurlijk cultuur. Dat heeft verder vrij weinig met geld te maken, en vooral met gevoel. We spreken immers nog allemaal Nederlands terwijl natuurlijk nergens voor nodig is. Engels is voldoende toch?

Zelf ben ik er nog niet helemaal over uit wat ik vind van taalbehoud.

[Gymnasiast]

Eén taal spreken is net zoiets als één besturingssysteem hebben, of één programmeertaal. Klinkt misschien handig, maar zo krijg je last van tunnelvisie, monocultuur en eenheidsworst. Talen hebben hun sterke en zwakke kanten, en sommige zaken zijn goed uit te drukken in de ene taal en weer minder in de andere.

Daarnaast kan het spreken van een tweede (of derde, of vierde) taal ervoor zorgen dat je je eigen taal beter begrijpt. Dus nee, ik zou niet willen stellen dat Engels voldoende is. Iedereen zou wat mij betreft Nederlands en Engels moeten leren, en als het kan nog een derde taal.

[TheVivaldi]

Inderdaad, helemaal mee eens!

Daarnaast snap ik dat gemekker van sommigen over dat geld ook niet. Als het nu 40 miljoen was, oké, maar 40.000 is voor een overheidsorgaan als een provincie een wel heel kleine investering.

[TweakerPas]

Ik zie ook meer en meer jonge Friesen die totaal geen interesse tonen in het Fries, het wel verstaan, maar zelf niet spreken. Ik denk dat dit dan ook hoofdzakelijk de oudere generatie is die het Fries blijven honereren. Het zal mijn inziens langzamerhand toch meer vervangen en meer en meer volledig overgaan naar het Nederlands.

[TheVivaldi]

Ik denk niet dat het overgaat naar het Nederlands, want het Nederlands wordt zelf vedrongen door het Engels. En bovendien lijkt Fries meer op Engels dan op Nederlands, dus het ligt meer voor de hand voor ze om over te gaan op Engels. En voordat je wellicht gaat zeggen "nee, dat zal niet gebeuren": het Gaulisch is ook ooit vervangen door Latijn omdat het op Latijn leek en het dus makkelijk was om op Latijn over te gaan. Dus zo werkt het wel degelijk.

Maar misschien maakt Fries ook ooit wel weer een comeback. Elektrische auto's zijn ook tientallen jaren weggeweest en nu zijn ze weer terug. Japan heeft ook tientallen jaren niet mee gedaan aan oorlogen en nu willen ze toch weer meedoen. En ook op taalgebied maken sommige talen een comeback: zo was het Nedersaksisch in Overijssel ook uitgestorven, maar nu worden steeds meer documenten ook in het Nedersaksisch gepresenteerd. Oké, helemaal terug is het nog niet, maar het toont wel aan dat er na jaren van desinteresse ineens weer interesse is.

[Reactie gewijzigd door TheVivaldi op 23 juli 2024 01:58]

[markievk]

De nederlandse taal sterft niet zo snel uit. Het evolueerd met woorden die we vandaag de dag veel gebruiken. Veel woorden van oudscher zijn al weg en vervangen voor andere woorden

[TheVivaldi]

Ik vind het geen evolutie om bijv. 'kids' te zeggen i.p.v. kinderen of 'in de pocket' i.p.v. in je zak, maar ieder zo zijn mening...... Ik doel dan ook vooral daarop als het om verdrijving gaat. Aanvullen is een ander verhaal, zoals bijv. 'smartphone' - al zouden we dat natuurlijk wel kunnen vertalen, maar goed, dat is in principe een aanvulling omdat we daar niet van oorsprong een Nederlandse term voor hadden, i.t.t. tot de twee voorbeelden die ik aan het begin van dit bericht noemde.

[flowerp]

Ik denk dat het Nederlands inderdaad ooit verdreven gaat worden, maar nu nog niet.

De grote influx van Engelse woorden is er inderdaad, maar ze worden wel enorm vernederlands vaak. Als je iets zegt van: "Heb je 'm al ge-emailed?, niet? Dan zal ik ff emailen", nou geen Engelse sprekende persoon die in beiden woorden snel het Engelse email nog herkent, zeker niet met het Nederlandse accent er nog overheen.

Wel heb je dat op veel kantoren en universiteiten Engels de voertaal is geworden. Loop eens over de zuid-as tijdens de lunch en luister goed naar welke taal je de meeste mensen hoort spreken. Juist.

[SjaakDeBeer]

Dat kan ik beamen als volbloed Fries met een compleet Friese stamboom. Mijn ouders hebben de kinderen echter Nederlandstalig opgevoed omdat je aan Fries weinig hebt buiten Friesland. Onderling spreken mijn ouders Fries. Ik versta het dan ook perfect maar zelfs spreken komt er erg vreemd uit. In mijn tienerjaren (ben nu begin 30) vond ik Fries dan ook maar 'stom' omdat je er niet zoveel aan hebt, jaren later vind ik het toch wel jammer dat ik het niet goed spreek omdat de trots (op het Fries zijn) na mijn 20'ste toch echt wel is gekomen. Mijn eigen kind spreken mijn vrouw en ik aan in het Nederlands. Via pake en beppe + zelfs de kinderopvang zal ie genoeg meekrijgen om ook Fries te verstaan en wellicht ook te spreken.

[wica]

Heb een jaartje in Sneek gewerkt, meestal gewoon Nederlands. Op die ene stage gast na.
Die weigerde Nederlands te spreken en kon het volgens mij ook niet echt.

Heb hem toen maar vergeleken, met die mensen in de randstad met een taal achterstand.

Fries is leuk en aardig. Dient behouden te blijven i.v.m. cultuur.
Maar verder ook niet.

[hjebbers]

weet je zeker dat alleen 'die ene stage gast' problemen met Nederlands had?

[mbb]

De meeste Hollanders moeten toch al de helft in het Engels doen, dus waarom niet die paar keer dat ze een Friese landgenoot spreken? (Computer/internet, school/werk, toerisme, etc)

En geldverspilling of niet, het is toch Microsoft die betaald? Zij nemen een dienst af (krijgen hulp met vertalen), dus ik neem aan dat ze een rekening krijgen, Of anders allebei de helft. Want het instituut heeft al spellings controles voor MSO en LibreOffice.
Maar zelfs als alle kosten voor het instituut zijn, zal dat vast een betere besteding van het budget zijn dan bordjes langs de snelweg. Als de kennis dan maar wel vrij beschikbaar word voor hun andere spellingssoftware.

MSO https://taalweb.frl/downloads
LO https://extensions.libreo...ons/frisian-spell-checker

[Reactie gewijzigd door mbb op 23 juli 2024 01:58]

[bvdli]

Als ik het goed lees betaald de provincie, niet Microsoft. Public money public code!

[Verwijderd]

"Ik heb tests afgenomen op alle verschillende niveaus in alle verschillende jaren en kwam tot de conclusie in mijn onderzoek dat er een verband is tussen het thuis spreken van Fries en het slechter scoren op werkwoordspelling."

Een "verband" is nogal vaag. Je kunt ook vast een verband aantonen tussen het gebruik van tabak bij ouders en de schoolprestaties van hun kroost. Die tabak is niet de oorzaak van de mindere prestaties, het is een uiting van een statistisch gezien lagere sociale klasse, maar niet de oorzaal.

Wat ook kan is dat het juist heel erg helder is: als thuis minder Nederlands geoefend wordt, zal men het minder beheersen. Lijkt me nogal logisch. Maar het zegt wederom niets over Fries.

[Rouwette]

Ik speek zelf het Limburgs, mijn dochter van 3 spreek het ook (ook spreek zij het Nederlands).
Meertalig opvoeden is juist beter voor de ontwikkeling heb ik gelezen.

o.a. https://www.nemokennislin...niet-belast-door-dialect/

[vrow]

Then again – misschien weegt het cultuur aspect van de Friese taal en de sterke banden onderling daartegen op, kan ik niet over oordelen.

Mensen in Fryslân kunnen dan misschien minder goed Nederlands, ook bezoekers van 'prutsers.net' vergeten weleens wat Nederlandse woorden hoor.
Je zocht waarschijnlijk 'aan de andere kant'
Overigens, in je Engelse zin ben je nog 'but' vergeten, want 'then again' is 'nogmaals', maar 'but then again' betekent 'aan de andere kant'.
En ik zeg dit niet om vervelend te zijn, maar ik kan er altijd slecht tegen als mensen gaan vertellen hoe slecht Fries wel niet voor je is en dan zelf Engelse termen gebruiken omdat je het Nederlandse woord ook niet kent. Afschaffen dat Engels....

[Sneek]

En ik zeg dit niet om vervelend te zijn

je komt wel heel vervelend over.

https://www.dictionary.com/browse/then-again
https://dictionary.cambri...ionary/english/then-again

[Reactie gewijzigd door Sneek op 23 juli 2024 01:58]

[vrow]

Oké, maar wat vind je dan zelf van mensen die zeggen hoe slecht Fries is voor je taalontwikkeling en dan Engelse termen gebruiken?

[flowerp]

>Afschaffen dat Engels....

Nah, eerder afschaffen dat Nederlands dan maar (zou ik wel jammer vinden, natuurlijk, maar Engels is toch echt praktischer)

[perseus424]

"De meeste (jonge) mensen die ik ken uit Friesland boeit de Friese taal helemaal niks." absoluut niet waar. Uiteraard zullen veel jonge mensen, zoals op het gebied van de meeste wetenschappelijk gebieden, nog geen taalkundige opinie hebben over hun eigen taal, maar de meeste Friestalige Friezen zullen zeker wel hun eigen cultuur en taal met warme gevoelens bekijken.

Je naam is Sneek. Wellicht heb je door gewoond. Dergelijke steden zijn wel degelijk een stuk "Nederlandser" vanwege vele families die ernaar toe zijn verhuisd. Logischerwijs zijn dit ook steden waar sommige mensen nooit met het Fries zijn opgevoed. In Leeuwarden wordt bijvoorbeeld nauwelijks Fries gesproken, maar een Nederlands dialect dat stadsfries wordt genoemd. De meeste Friezen hebben dan ook een moeilijke verhouding met Leeuwarden zoals veel Nederanders soms wat zuur zijn over Amsterdam. Dit komt bijvoorbeeld ook tot uiting in het voetbal wanneer Cambuur tegen Heereveen speelt.

"Ik heb tests afgenomen op alle verschillende niveaus in alle verschillende jaren en kwam tot de conclusie in mijn onderzoek dat er een verband is tussen het thuis spreken van Fries en het slechter scoren op werkwoordspelling." Tweetaligheid is een voordeel zoals velen al hebben gesteld in de reacties. Ik heb daarnaast veel kritiek op de conclusies van dit onderzoek, omdat tevens bekend is dat het niveau van Nederlands op basisscholen in met name dorpskernen zeer te wensen overlaat. Dit is in de Friese dorpen, waar vaak uitstluitend Fries wordt gesproken, een groot probleem. Jouw onderzoek stelt dat het verschil komt omdat er thuis Fries gesproken wordt. Ik wil inbrengen dat dit geenszins het geval is en dat vaak het onderwijs in deze dorpen te wensen overlaat, omdat er 8 leerlagen in 1 klas zitten en de juffrouw Nederlands spreekt doorspekt met Fries. Ditzelfde kan bijvoorbeeld worden gezegd over delen van Rotterdam Zuid wat betreft de zogenaamde "zwarte basisscholen" en dorpen in Drenthe, Limburg en Gelderland. Kleine basisscholen met weinig goed geschoold personeel zorgen voor een achterstand. Dat thuis een andere taal wordt gesproken helpt natuurlijk niet mee, zo eerlijk ben ik ook wel. Maar de factor onderwijs telt zwaarder!

[Genosha]

De Nederlandse taal is aan het afbrokkelen door Engelse invloeden. Mijn nichtje van 10 vormt zinnen van minimale woorden gevuld met willekeurige Engels synoniemen, waar ze soms niet eens het Nederlandse woord (meer) voor kent. Op sociale media, reacties op nieuwssites (zoals Nu.nl) en zelfs in product reviews op Bol.com wordt je overspoeld met Engelse termen die soms langer en meer lettergrepen hebben dan het Nederlands. Het is geen vooruitgang in tijd of wat dan ook.

De Friesen mogen dan 'een trots volkje zijn', maar dat zijn de Twentenaren (of moet ik hier Tukkers zeggen?) ook. Alleen hoor je die laatste als ze in "de grote stad" zijn onderling beperkt in hun eigen dialect spreken. Friesen, die hun eigen dialect een taal noemen, negeren dit en zijn bijna net zo onbegrijpbaar als mijn Turkse achterbuurvrouw die na 40 jaar in Nederland wonen nog steeds geen Nederlands leert.

In een tijd waar universiteiten de media opzoeken omdat Nederlandse studenten niet meer voor de Nederlandse literatuur kiezen, waar gekken als Maurice de Hond de 'ch' voor een 'g' wil vervangen om de spelling te vereenvoudigen en elke hoge en middelbare school zijn best doet om alles maar in twee of meer talen te doen moeten wij als Nederlanders eerst eens denken hoe belangrijk onze taal is, voor wij andere talen zo veel ruimte gaan geven.

Fries is leuk, Brabants is leuk, Twents is leuks, zelfs het lokale dialect in de Betuwe is leuk. Maar het is een streektaal/dialect en als je dan een correcte spellingscontrole wil hebben dan moet je maar gewoon OpenOfffice o.i.d. installeren en daar zelf maar aan gaan bijdragen, in plaats van een concern zoals Microsoft op kosten jagen die dan weer worden doorberekend aan elke andere Nederlander. Want uiteindelijk zal de spellingscontrole 'Nederlands (Fries)' gaan heten, onderdeel van het Nederlandse pakket.

[Reactie gewijzigd door Genosha op 23 juli 2024 01:58]

[PDZ]

Want uiteindelijk zal de spellingscontrole 'Nederlands (Fries)' gaan heten, onderdeel van het Nederlandse pakket.

Fout. De spellingscontrole zal gewoon Frysk/Frisian/Fries gaan heten. Fries is een officiële taal die compleet losstaat van het Nederlands. Misschien dat men er nog voor kiest om er Nederlân achter te zetten, zoals bijv. English (United States), maar ook dat heeft dan weer niets met de Nederlandse taal te maken.

[GENETX]

Zelfs dat niet, dan zou ik eerder "Frysk (Westerlauwersk)" / "Fries (Westerlauwers)" / "Frisian (West-Frisian)" verwachten, aan gezien het Fries dat in Fryslân en een paar dorpen in het Westerkwartier (Groningen) wordt gesproken één van de 3 hoofdstromingen is in het Fries. Zie ook: https://nl.wikipedia.org/wiki/Westerlauwers_Fries en https://nl.wikipedia.org/wiki/Friese_talen

Edit:
Anderzijds kan men ook deze standaard aan gaan houden:
http://www.localeplanet.com/icu/fy-NL/index.html

[Reactie gewijzigd door GENETX op 23 juli 2024 01:58]

[PDZ]

Dat zou inderdaad ook nog kunnen, maar ik zie dat in de huidige ISO-standaard fy_NL wordt gebruikt voor het Westerlauwersk Frysk. Deze wordt dan vaak vermeld als Frysk (Nederlân). Jouw suggestie zou misschien wel correcter zijn dan de huidige standaard, maar vraag me af of het geen verwarring op zou leveren.

Edit:
Ik zie dat je je reactie hebt aangepast. Het lijkt mij ook het meest aannemelijk dat men de door jou laatstgenoemde standaard aan zal houden.

[Reactie gewijzigd door PDZ op 23 juli 2024 01:58]

[TheVivaldi]

Ik denk dat ze alleen in het Engels iets erachter zullen zetten, aangezien het Fries officieel 'West-Frisian' heet in het Engels, terwijl bij ons Westfries weer iets anders is.

[Genosha]

Fout? Hoezo? Nederlands-Fries en Duits-Fries zijn misschien in de basis dezelfde taal, maar net zoals Oost-Brabants, West-Brabants, en Vlaams-Brabant zijn er zo veel verschillen in de taal dat ze niet op een berg geschoven kunnen worden. Dit zal dus betekenen dat de Friese spellingscontrole voor Duits-Friese altijd verkeerd zal zijn.

Toch ben ik geen voorstander. Fries is leuk, maar we moeten ons meer inzetten voor het behoud van het Nederlands i.p.v. overheidsgeld (want de Provincie Friesland is een IT project begonnen) besteden aan een spellingscontrole die er in principe al is voor een niet-Microsoft product.

[PDZ]

Vind je reactie een beetje vreemd, op de vraag die je nu stelt heb ik in mijn voorgaande reactie eigenlijk al antwoord gegeven.

Fries is leuk, maar we moeten ons meer inzetten voor het behoud van het Nederlands

Hier wek je, zoals vele anderen, de suggestie dat Fries minderwaardig zou zijn ten opzichte van het Nederlands. Beide talen zijn gelijkwaardig, en ook zo erkend. Het is juist belangrijk om ons in te zetten voor het behoud van het Fries. Dezelfde argumenten die worden aangedragen voor het behoud van het Nederlands, gelden des te meer voor de Friese taal. Dat het Fries een kleinere taal is doet daar niets aan af. Sterker nog: het onderstreept de argumenten des te meer.

[Renegade666]

Het grootste verschil is, wat veel mensen niet snappen/begrijpen, is dat Fries in verhouding nog maar door enkele duizenden word gesproken in tegenstelling in het Nederlands, wat miljoenen sprekers heeft.

En ik ben hier als "grutske frysk" ook blij dat ze dit doen. Die 40K is nou niet het grootste bedrag. Gaat wel eens meer geld aan nutteloze/geannuleerde projecten op > IT en overheid..)

Nu spreekik voornamelijk Fries, en kan zonder pardon NL en Fr doorelkaar/switchen.
Maar het typen is altijd een ander verhaal. (en in het algemeen ben ik geen taal/grammatica wonder..)
Zeker omdat ze op scholen tegenwoordig ook bijna geen fries meer geven.
Ik heb destijds gehad in de 1ste en 2de klas van het VMBO, maar dat is ook alweer even terug..

Als ik bv mijn neefjes/nichtjes hoor, ouders beide fries, de kinderen verstaan het wel, maar praten het helaas niet..
Vind ik toch een gemis..

[Noresponse]

Niet helemaal ,want zelf in Friesland , Duitsland, stukje Denemarken en Dchotland zijn er verschillen, mede ook door dialecten en taal

[janbaarda]

Nederlands is leuk, maar we moeten ons meer inzetten voor het Engels. Je komt tegenwoordig nergens zonder Engels ...

Frysk is, bij wet en naast het Nederlands, in ons landje een officiële taal. Om onze kinderen klaar te stomen voor de grote wereld is het van belang dat ze eerst Engels leren en daarnaast naar keuze Frysk if Hollands.

[Genosha]

Zonder Engels kan je overal komen. Kijk maar naar de koppige Duitsers, Fransen, Spanjaarden, Italianen en Portugezen. Engels is daar nog steeds optioneel en zelfs met het doordrukken van EU regels die dubben verboden maken is Engels in al die landen nog steeds een ondergeschoven kindje. En dan wordt er van de Nederlander altijd maar verwacht dat hij/zij naast zijn/haar moedertaal ook Engels, en hopelijk een van de andere Europese talen spreekt. Je mag God op de blote knieën danken als je een keer een Duitser tegenkomt die wel een redelijk woordje Engels spreekt, maar diezelfde Duitser zal eerst proberen of hij jou geen Duits kan laten praten.

[janbaarda]

Je zal naast je moeders taal maar Hollands moeten leren... Voor Friezen is het altijd beter om i.p.v. Hollands een grotere wereldtaal te leren. Natuurlijk zal de Duitser proberen of jij Duits spreekt, maar als je in het Engels antwoord heb je een grote kans dat de Duitser je begrijpt. Probeer dat eens met Hollands. Hetzelfde geldt voor de rest van de wereld. Als het Friezen of Fryslân betreft zijn Hollanders behoorlijk arrogant en hun afkomst geheel vergeten.

[TheVivaldi]

"Friesen, die hun eigen dialect een taal noemen,"

Hoe kom je daar nu bij? De Rijksoverheid heeft Fries officieel erkend als taal, dus het is wel degelijk een taal en geen dialect. Een dialect is eerder zoiets als het Stellingwerfs of het Stadsfries.

[ppl]

De Friesen mogen dan 'een trots volkje zijn', maar dat zijn de Twentenaren (of moet ik hier Tukkers zeggen?) ook.

Dat geldt voor iedereen. Het verschil is alleen dat niet iedereen het continu van de daken loopt te schreeuwen. Zeker Twentenaren niet....iets met Twentse nuchterheid en zo...

Friesen, die hun eigen dialect een taal noemen, negeren dit en zijn bijna net zo onbegrijpbaar als mijn Turkse achterbuurvrouw die na 40 jaar in Nederland wonen nog steeds geen Nederlands leert.

Het is vrij schandalig dat mensen buiten de Randstad op TV continu moeten worden voorzien van ondertiteling omdat ze het anders in de Randstad niet kunnen volgen. Buiten de Randstad hoor je mensen nooit over dat ze het niet kunnen volgen. Het is pure discriminatie, iets wat doorsijpelt in terminologie als ABN, het reduceren van een taal tot "streektaal en dialect" (wat als minderwaardig wordt gezien) zoals jij hier doet, etc. Het getuigt ook nog eens van een compleet gebrek aan kennis van de geschiedenis van Nederland zelf (we waren ooit verschillende landen met ieder hun eigen taal, cultuur, maatgeving, munteenheid, etc.).

Zoals divers onderzoek al heeft aangetoond heeft meertalig zijn zo zijn voordelen. Dat wordt anders wanneer je alleen maar Nederlands kunt. Dit stukje zegt dus veel meer over jouw slechte taalbeheersing en kennis van Nederland dan dat van welke Fries dan ook.

Maar het is een streektaal/dialect...

In geval van het Twents is dat echter niet een "streektaal" maar een dialect van het Nedersaksisch. Dat geldt voor meer dialecten langs de Duitse grens in het noorden en oosten van ons land. Kijken we dan naar het internationale aspect die hier bij dit soort discussies vaak aangehaald wordt, dan is veel eerder de vraag waarom je dan nog het Nederlands moet aanhalen. Dat is een taal die maar op een hele beperkte plek wordt gesproken in vergelijking tot het Nedersaksisch. Het Nederlands zou je in dat opzicht dus eerder als streektaal kunnen bestempelen. Ik vind dat mensen eens wat minder denigrerend over dit soort zaken moeten gaan doen. Dit is in feite net zo erg als ontkennen dat iemand zich man voelt terwijl diegene een vrouwenlichaam heeft.

...en als je dan een correcte spellingscontrole wil hebben dan moet je maar gewoon OpenOfffice o.i.d. installeren en daar zelf maar aan gaan bijdragen, in plaats van een concern zoals Microsoft op kosten jagen die dan weer worden doorberekend aan elke andere Nederlander.

Wat een nonsens kraam je hier uit zeg! Ten eerste is Microsoft een commercieel Amerikaans bedrijf dat zichzelf maar dient te bedruipen. Immers, staatssteun is hier in de EU verboden. Kosten mogen en kunnen dus helemaal niet worden doorberekend aan elke Nederlander. Bovendien is de spellingscontrole maar een beperkt gedeelte van het gehele office pakket en hebben ze volledig vrije keuze of ze Nederlands of welke taal dan ook willen toevoegen. Dat is nou de vrije marktwerking zoals we die hier kennen.

Daarnaast is dit ook een totaal verkeerde aanpak vanuit het bedrijf gezien. Het is logisch dat je een basis set meelevert met je pakket zodat iedereen er mee uit de voeten kan. Wil iemand wat extra's of iets dat niet zo gangbaar is dan wil je daar niet zelf de kosten voor dragen. Dan doe je het gewoon zoals LibreOffice en zorg je dat je de boel technisch op een dusdanige wijze implementeert dat een gebruiker zelf zijn bijdrage kan leveren. Guess what? Dat doen ze ook. Er zijn zat 3rd parties die het nodige aan software op dit vlak hebben die met MS Office integreert. Uiteindelijk heeft Microsoft daar veel meer aan. Het maakt hun pakket voor zowel gebruikers als ontwikkelaars interessanter en dus wordt het veel meer gekocht.

[Reactie gewijzigd door ppl op 23 juli 2024 01:58]

[rickboy333]

Het probleem met het vak Nederlands is dat het letterlijk nergens op slaat. Jarenlang is het vak Nederlands gebombardeerd tot een frankensteinvak waar het voornamelijk gaat om begrijpend lezen. Het is niet boeiend en oersaai.

Hou het stukje begrijpend lezen kort en focus vooral op spelling, gramatica en taal. Voeg ook bij Nederlands nuttige dingen zoals het opstellen van een rapport of en een management review zodat HBO instellingen daar hun tijd en energie niet meer in hoeven te steken, combineer het ook met blind typen en een stukje administratiewerk. En literatuur kan je ook interessanter maken door het een beetje te combineren met de Nederlandse geschiedenis en doe er een stukje cultuur bij.

Helaas vrees ik dat Nederlands er nog slechter uit komt te zien. Dadelijk worden spelvouten (you see what I did there) ook al niet meer meegerekend in het examen Nederlands

[kliklakloe]

Is Fries nou officieel een taal of valt het onder de noemer dialect?

[Jantje2000]

Fries is een officiële taal, voor zover ik weet de enige taal in Nederland die naast het ABN geen dialect is.

[The Zep Man]

Fries is een officiële taal, voor zover ik weet de enige taal in Nederland die naast het ABN geen dialect is.

Nedersaksisch is ook officieel een taal. Verder is er nog Limburgs, dat officieel erkend is als een streektaal/minderheidstaal en niet een dialect.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 23 juli 2024 01:58]

[PDZ]

Juist, Fries heeft echter wel weer een hogere status dan Nedersaksisch en Limburg. Maar hoe en wat precies blijft in mijn ogen een beetje een vreemd verhaal.

[Optik]

cool dus ook een Limburgs spellingscontrole in Office?

[jabberwock]

Dat noemen ze Duits, maar dan met een jolige zangklank erachter.

[Wallus]

Alleen is er geen algemeen Limburgs. Om de paar KM is er een andere variatie. Die onderling niet altijd automatisch goed te verstaan zijn.
Op de limburgse wikipedia word ook aangegeven in welk dialect het geschreven is: https://li.wikipedia.org/wiki/Leim
Dit heb je met Fries volgens mij niet.

[kliklakloe]

Ok, bedankt. Lijkt mij een poging om het levend te houden en niet een stille dood te laten sterven. Zoals iemand hierboven al aangaf de jeugd interesseert het geen barst. Ik kom zelf uit een gebied waar een heftig dialect gesproken wordt, niet te verstaan voor iemand die met ABN is opgegroeid. Sommige jongeren groeien zo op en spreken geen woord ABN en staan voor paal als ze een keer in de grote mensen wereld komen. Wat mij betreft mag het uitsterven dat dialect wat sterk afwijkt van wat gangbaar is.

[Verwijderd]

Vreemd. Ik merk juist dat de jeugd dialectloos praat, zelfs wanneer ze uit een streek komen met flink wat dialect. De jeugd hier in Brabant praat alsof ze uit het Gooi komen en da veind ik gvd kei sunt.

Overigens is de term ABN achterhaald, men gebruikt nu AN. Maar goed, dat is pas 40 jaar zo.

[hardware-lover]

AN? Nu breekt me klomp?

[Seal64]

Heeft te maken met dat "Beschaafd" Nederlands. Dat impliceert namelijk dat Friezen en iedereen met een dialect onbeschaafde volkjes zijn.

[TheVivaldi]

Ja, wat is AN? Ik dacht dat het Standaardnederlands heette sinds 1998 of zo. Dat heb ik althans geleerd op de middelbare in 2004-2005...

[spacemouse]

Denk dat bedoeld wordt dat men tegenwoordig niet meer beschaafd spreekt. Er zijn mensen die overal geslachtsdelen en ziektes aanhalen in hun taalgebruik, niet alleen meer als ze boos zijn, maar ook tijdens een "normaal" gesprek.

[hardware-lover]

Ik wilde het juist daarom nog "netjes" houden en koos voor een bijna tot standaard geworden verbastering voor onze taal. En v.w.b. die beschaafdheid, of beter gezegd het gebrek aan, dat gaat helaas niet enkel op voor onze taal ben ik bang

[mbb]

Met ziektes schelden is dan weer typisch Nederlands, en staat helaas onder druk van Engelstalige scheldwoorden die inderdaad meer voortplantingshandelend georiënteerd zijn,

[kliklakloe]

Misschien dat het nu inderdaad langzaam wat minder wordt omdat de wereld ook steeds kleiner wordt door het internet. Ik ben zelf in de 30 en heb het meegemaakt dat leeftijdsgenoten er echt problemen mee hadden toen het werkende leven begon. Die zijn opgegroeid in families waar echt geen woord AN gesproken werd. Eigenlijk zelfs als raar gevonden werd als je het dialect niet respecteerde. Je staat er niet zo gekleurd op bij je sollicitatiegesprek in de grote stad in zo'n geval.

[dakathefox]

Mijn partner is opgegroeid in een gebied waar Nedersaksisch de voertaal was. Het werd op school echter verboden om 'in dialect' te praten. Niet bij elke school in het dorp was dit het geval. Ik kan me echter niet aan de indruk onttrekken dat de kinderen van de ABN-school beter terecht zijn gekomen dan de kinderen van de school waar wel in dialect gesproken mocht worden. Grammaticaal gezien zie ik in ieder geval ook de verschillen.

De vraag is alleen: komt dit door het feit dat ze simpelweg ABN moesten praten en schrijven of komt dit door de rol van opvoeding? Ik bedoel maar: mijn kind had simpelweg gewoon naar de ABN-school gemoeten. De wereld is tenslotte groter dan Overijssel, Gelderland, Drenthe, Groningen + een paar provincies in Duitsland.

[WeeDzi]

sterker nog denk dat de jeugd sneller overgaat in het warrokaans waarbij de woorden wolla etc meer gebruikt worden. ik had liever gezien dat ze de taal/dialect hadden gesproken

[Ford Prefect]

Volgens mij ben je niet heel veel in Friesland geweest. Fries is een taal die daar heel veel gesproken, door alle lagen van de bevolking. Er zijn heel veel dingen die 2-talig zijn aangegeven, voorbeeld zijn natuurlijk alle plaatsnamen. Friezen kunnen prima switchen tussen nederlands en fries trouwens, ik heb daar nog nooit problemen mee gehad in Friesland.
De opmerking dat een dialect mag uitsterven negeer ik maar even, een dialect maakt een streek uniek.

[TheVivaldi]

Helemaal mee eens!

Met als kleine kanttekening dat ik wel het idee heb dat Leeuwarden de uitzondering op de regel is: daar wordt steeds minder Fries gesproken dan in de rest van de provincie, maar dat zal wel komen omdat er ook steeds meer niet-Friezen studeren in Leeuwarden en dus ook niet bekend zijn met de taal.

[WeeDzi]

Liwwadden is antifries en heeft zijn eigen dialect, stadsfries of liwwadders. Wat dan weer niet een taal is Op een of andere manier is er ook een afkeer van sommige friezen tenopzichte van de mensen die in Leeuwarden wonen, veel Leeuwarders hebben die afkeer weer over genomen als antifries. Maar je hoort er nog genoeg Fries alleen minder dan bijv in DKV (heerenveen).

[TheVivaldi]

Ja, ik weet dat daar Stadsfries gesproken wordt, ik bedoelde alleen dat het, naar mijn idee, in Leeuwarden minder wordt gesproken dan elders, juist omdat het een studentenstad is en dus ook studenten uit andere delen van het land trekt. Dat is ook één van de redenen dat bijv. het Eindhovens dialect is uitgestorven.

[WeeDzi]

Ja klopt wel. Leeuwarden wordt steeds meer een studenten stad. maar de echte liwwadders die blieven

[kliklakloe]

Dat was inderdaad wat kort door de bocht, en ik ben inderdaad niet veel in Friesland geweest. Als jij het zo verteld ligt het daar iets anders. Het was mijn persoonlijke ervaring met het fenomeen dialect. Ik heb het dan over de grens Randstad/Zuid holland zuid en zeeland. Bij sommige mensen hier vindt men het raar dat ze je in Rotterdam niet kunnen verstaan als je plat dialect praat. Als ik met zo iemand in een gesprek gemengd ben met iemand die ABN verwacht, dan heb ik toch een gevoel van plaatsvervangende schaamte.

[GENETX]

Ach, ik zie het heel anders. Er is lang wel een dalende trend geweest, maar er lijkt nu wel een ommekeer te zijn. De jeugd (en ik merk het ook bij mijn neven en nichten) gebruikt steeds meer Fries. En vooral ook online! De zuurpruimen lopen daarover te zeiken dat er veel spellingsfouten in zitten (en dat klopt), maar men durft! En ik denk dat dergelijke spellingscontrole daar zeker aan bij kan dragen om het Fries jezelf aan te leren.

Ik heb zelf ook vrijwillig mee gewerkt aan de vertaling van Facebook in het Fries (ook al gebruik ik het niet meer tegenwoordig). Iets dat de drempel om dan ook je berichtje maar in het Fries neer te zetten een stukje lager maakt.

[Optik]

Tja als Engelsman heb ik Nederlands in Limburg geleerd. Best grapig als ik een tas koffie bestelt in Amsterdam.

[MartijnH333]

Officieel een taal.
Taalkundig een dialect.

[Gymnasiast]

Fries is ouder dan het Nederlands en kan dus per definitie al geen dialect van het Nederlands zijn. Bovendien is er gewoon een standaardvariant van (zoals een taal) en geen grote verschillen van plaats tot plaats (zoals een dialect dat heeft).

[MartijnH333]

Ik heb nooit gezegd dat het een Nederlands dialect is.

Volgens mij is Nederlands en ook Fries een west Germaans dialect.

[GENETX]

Mja, West-Germaaans is wel heel breed. Iets dieper uitgesplitst kom je hier: https://en.wikipedia.org/wiki/Anglo-Frisian_languages

[Mr777]

Officieel een taal.
Taalkundig een dialect.

Dat klopt niet. Echte taalkunde maakt geen onderscheid tussen taal en dialect, gewoon omdat er van beide zaken geen enkele wetenschappelijk onderbouwde definitie te geven valt. Beide hebben vaak een eigen spelling, beide hebben vaak een eigen grammatica, beide hebben vaak een eigen woordenschat. Er is gewoon nergens een punt waarop je een echt verschil tussen een taal en een dialect kunt aantonen. Het verschil tussen taal en dialect is daarom louter politiek van aard en heeft weinig met taalkunde te maken.

Zie ook "A language is a dialect with an army and a navy".

[Reactie gewijzigd door Mr777 op 23 juli 2024 01:58]

[MartijnH333]

Volgens mij heeft Friesland niet een eigen leger en marine;-) Is het dan per definitie een dialect?

[Mr777]

.

[Reactie gewijzigd door Mr777 op 23 juli 2024 01:58]

[mbb]

Dus Fries was alleen een taal tussen 1596 en 1795?
De Friese Admiraliteit was een van de admiraliteiten ten tijde van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Admiraliteiten waren verantwoordelijk voor het uitrusten en bemannen van schepen. De Friese Admiraliteit werd opgericht op 6 maart 1596 en ontbonden in 1795, toen de Franse tijd in Nederland aanbrak.

[Reactie gewijzigd door mbb op 23 juli 2024 01:58]

[The Zep Man]

Het is een taal die bestudeerd wordt door de Afdeling Friese taal en cultuur aan de universiteit van Groningen.

Wat bij Friezen waarschijnlijk wel steekt is Fries formeel bepaald wordt door een instituut buiten Friesland.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 23 juli 2024 01:58]

[GENETX]

Nee, we beschouwen Groningen gewoon als een afvallige provincie van het grotere Friese rijk!

[Webgnome]

Groningen en Friesland waren 'vroeger' natuurlijk voor een groot deel gewoon een en hetzelfde gebied..

[stresstak]

Nog. Als ze in hun eigen taal spreken versta ik ze niet. Een pot nat..

[kameleleon]

Hoe wij Friesland beschouwen dus

[TheVivaldi]

Buiten Friesland? Niet helemaal. Groningen hoorde ook ooit bij Friesland. Daarom ligt Ostfriesland ook ten oosten van Groningen (in Duitsland).

[Webgnome]

Hoorde Groningen bij Friesland of Friesland bij Groningen? Als ik Wikipedia er bij haal krijg ik toch de indruk dat het het laatste is.

[PDZ]

De ommelanden hoorden lange tijd bij Fryslân. Dat is simpelweg de hele provincie, behalve stad.

[TheVivaldi]

Groningen hoorde bij Friesland. Wikipedia is geen feitenbron.

[Venraiden4K]

Groningen hoorde bij het grote Friese rijk, dus technisch gezien hoorde Groningen bij Friesland. Als je geografisch kijkt lag Groningen tussen West-Friesland / Friesland en Ost-Friesland in.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Magna_Frisia

[stresstak]

Buiten Friesland? Niet helemaal. Groningen hoorde ook ooit bij Friesland. Daarom ligt Ostfriesland ook ten oosten van Groningen (in Duitsland).

En Westfriesland ligt aan de andere kant van de Zuiderzee.

[TheVivaldi]

Klopt, zo ver reikte vroeger het 'Friese rijk'

[WeeDzi]

het fries wordt natuurlijk niet bepaald (en zeker niet formeel) door een onderzoeks instituut, het wordt daar onderzocht en bestudeerd. Dat heeft meer te maken dat Friesland geen universiteit heeft....

[TheVivaldi]

Inderdaad. Ik denk dat er maar heel beperkt invloed is vanuit dat instituut, wellicht met hele moderne termen, zoals computertermen bijv.

[torretje2012]

Er zijn meerdere soorten fries, als je terug in de tijd gaat was ook een stuk van duitsland fries.
Heden daags zou je Dokkumers bijv naast een weststellingwerfse moeten zetten. Een wereld van verschil.

[mashell]

Ostfriesland is nog steeds een regio in Niedersachsen, Duitsland.

[HairyWeasel]

Nederlands is de officiële taal van Nederland. Het Fries is tweede officiële taal in de provincie Fryslân. Op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba (BES-eilanden) zijn naast Nederlands ook Papiaments en Engels erkend als officiële talen. Nederland heeft via Europese afspraken Limburgs, Nedersaksisch, Jiddisj en Sinti-Romanes als regionale of non-territoriale taal erkend.

Dat Papiaments mogen ze ook wel eens aan werken, want dat wordt door de automatische vertaling op Facebook van mijn Antilliaanse vrienden altijd herkend als Spaans.

[418O2]

Wordt natuurlijk weinig gesproken en is een rare combinatie van verschillende talen waardoor het lastig te herkennen is gok ik

[MrFax]

In Amsterdam is als het goed is Engels ook een officiële taal, maar dat is gemeentelijk bepaald(en is dus geen bestuurstaal).

[3dfx]

Toen de Friezen die vraag aan Bonifatius stelden, antwoordde hij "Geen van beide, het is een spraakgebrek".
We weten allemaal wat er vervolgens met hem gebeurde...

[The Zep Man]

Ze hadden toch ook leentjebuur kunnen doen bij LibreOffice?

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 23 juli 2024 01:58]

[TheVivaldi]

Ja, dat was ook mijn eerste gedachte toen ik de kop las.

[PDZ]

Had gekund, maar die is weinig uitgebreid en verre van foutloos (wat nota bene het hele doel van een spellingscontrole onderuithaalt). Een nieuwe, uitgebreidere staveringshifker maken lijkt mij beter dan ctrl+c, ctrl+v van een halfbakken iets.

[denkster]

Libre Office en de voorloper Open office hebben al vanaf hun ontstaan Friese spellingscontrole. Gratis.
Voor WordPerfect is ook al pakweg 30 jaar(!) de Friese spelling beschikbaar. Gratis.
En dat is een goede zaak.
De woordenlijsten zijn gemaakt samen met de Fryske akademie.
Dus eigenlijk is het schandalig dat
1. Het nu pas in Word komt
2. Dat daar nog belastinggeld aan besteed moet worden.
Oplichters!

[CivLord]

Een goede spellingschecker is meer dan een simpele woordenlijst.
Het moet ook weten wat de regels zijn voor het maken van meervoudsvormen en vervoegingen. En hoe samenstellingen van meerdere woorden worden gemaakt. Dat maakt de foutdetectie beter en ook het aantal juiste suggesties.

[denkster]

Het moet ook weten wat de regels zijn voor het maken van meervoudsvormen en vervoegingen. En hoe samenstellingen van meerdere woorden worden gemaakt.

Doet Libre Office dat niet?

[CivLord]

Geen idee. Jij hebt het over een woordenlijst.

[PeterM007]

Grutsk! Moai dot Microsoft hjir oan mei wurkt.

[Tsjipmanz]

Soks is leuk om te lêzen, mar kin my net foarstelle dat n protte minksen dit brûke gean. Soene se echt neat better te dwaan hawwe? Aansen krije we ek noch Clippy yn t Frysk.

[GENETX]

Yndied, ik tink net dat in soad minsken it Frysk brûke sille yn grutte dokuminten, makke yn Word... Ik soe wat oangiet ek leaver sjen dat d'r in staveringshifker komt yn bygelyks Android en iOS. Dan wurdt it brûken fan it Frysk yn konfersaasjes, mei famylje en freonen wêrsto ek Frysk mei praatst, in soad oantrekliker. Tink dan oan Whatsapp of Facebook. Ik ferwachtsje dat dêr it measte te winnen is trochdat it lytse berjochten binne en it "goed" fielt om yn die situaasjes Frysk te praten/skriuwen.

[PDZ]

Op Android kinst Gboard of SwiftKey as toetseboerd brûke. Yn beide sit in soart fan Fryske staveringshifker ynboud dy't suggestjes jout by it skriuwen yn it Frysk. Wat iOS oangiet soe ik it net witte. It moaiste soe fansels wêze as it komplete bestjoeringssysteem (ynklusyf alle apps) yn it Frysk beskikber wie. Mar goed, ik sil noch mar efkes fierder dreame.

[PDZ]

Do kinst dy Fryske staveringshifker wol brûke sjoch ik!

[PeterM007]

Haha, Fries gehad op de HAVO als verplicht vak (18 jaar geleden). Daarna nooit meer iets mee gedaan

[Reactie gewijzigd door PeterM007 op 23 juli 2024 01:58]

[PDZ]

Ah zodoende. Zelf nooit Fries gevolgd als examenvak, heb het grotendeels mijzelf aangeleerd. Vind deze staveringshifker in elk geval een goede ontwikkeling ter bevordering van het levend houden van de Friese taal.

[PeterM007]

Helemaal mee eens!

[Flotter]

*dat

[SuperDre]

moeten mensen in het provinciehuis

Nee, deze mensen moeten helemaal niets, die moeten gewoon in ABN hun teksten schrijven. We leven nog steeds in Nederland, en Friesland is nog steeds geen apart land, zodra ze een echt apart land zijn mogen ze rustig hun eigen taal aanhouden, maar zolang ze onderdeel zijn van Nederland behoort alle officiele communicatie gewoon in ABN te verlopen.

[PDZ]

Je reactie raakt kant nog wal. Fries is net zo goed een officiële taal, met dezelfde rechten en status als het Nederlands. Dat Fryslân geen land is heeft hier ook letterlijk 0 mee te maken. Bijna elk land dat je je kunt bedenken is meertalig, en Nederland dus ook.

[SuperDre]

Laat me raden, jij bent een fries?

[perseus424]

Nee hij heeft gewoon gelijk. Hij zegt eerder al dat hij zelf het Fries heeft aangeleerd.

[Verwijderd]

Friesland is een officiële taal die van oorsprong ook nog eens ouder is dan Nederslands.

[ironic6925]

Ik verheug me nu al op de discussie die hopelijk gaat ontstaan over of dit nu wel of niet zonde van de centen is!

[Reactie gewijzigd door ironic6925 op 23 juli 2024 01:58]

[ilfamo]

Dat is geen discussie, het is zonde van de centen.

[Rexus]

Dat is wel een discussie!

[Reactie gewijzigd door Rexus op 23 juli 2024 01:58]

[Verwijderd]

Monty Python is meesterlijk

[ilfamo]

Monty Python, helden. Geen discussie mogelijk En -1? Veel friezen op tweakers?

[Tejoh]

Dat en slecht onderbouwd.

[ilfamo]

Ok, als je ziet wat het kost en hoeveel mensen daar gebruik van maken is het zonde geld. Ik denk dat als je vraagt aan de gebruiker om zijn deel van de kosten te moeten betalen dat de behoefte hieraan een stuk kleiner wordt.

[Tejoh]

Dat denk ik ook, maar 40.000 op 1.7 miljard (cultuurpot 2017) valt het bedrag wel mee. Ik vind het behoud van de cultuur belangrijk genoeg om €40.000 hier aan uit te geven.

[MrMonkE]

Apenút, geef mij dan 40.000 uit die pot en mij hoort u ook niet meer.

[TheVivaldi]

Als je ziet wat het kost? Man, de pot voor kunst en cultuur bevat zo'n 1.7 miljard euries, hoe is 40.000 dan "veel"?

[NotWise]

Wellicht gaat dit over een aantal years ook op voor Dutch. Ik stel voor om er nu alvast geen money meer in te steken.

Oh wait:

https://www.ans-online.nl...-nederlands-is-essentieel

[Panzer Dean]

Het staat notabene in het artikel!

"spellingscontrole, ofwel staveringshifker"

[Iblies]

Ik verheug me nu al op de discussie die hopelijk gaat ontstaan over of dit nu wel of niet zonde van de centen is!

Fries is een officiële taal in nederland sinds 2013,
https://www.rijksoverheid...d/erkende-talen-nederland

Je kan en mag het dus in rechtszalen spreken, en vica versa, rechter of OvJ moet je kunnen verstaan al dan niet via een vertaler.

[PDZ]

Goed, doen we dat voortaan ook bij elke actie gericht op het behoud van het Nederlands. Want dat is precies hetzelfde verhaal.

[Lord Thunder]

Fries is qua taal het meest verwant met het Engels. Dit kun je onder andere zien aan de regel dat alle meervoud met een 's'. Verder heeft het Fries niet alleen andere woorden, maar ook verschillen in de grammatica. Hierdoor is het wel degelijk een andere taal. Nederlands met hier en daar andere woorden is over het algemeen niet fundamenteel verschillend genoeg en wordt dus als 'dialect' aangemerkt.

[Electric Vibes]

Waarom gebruiken ze geen Libreoffice? Nu zitten ze weer vast aan Microsoft. Er wordt daar weer goed zakken gevuld met belastinggeld. Ik ben van mening dat als er publiekelijk geld wordt besteed dat er dan eerst moet worden gekeken naar vrije software.

[weby]

In LibreOffice is al zo'n twee jaar een "staveringshifker" extension beschikbaar: https://extensions.libreo...ons/frisian-spell-checker

[Manny Calavera]

Erg goed initiatief, de reden dat de Friese taal verdwijnt is omdat we altijd erg negatief besproken worden, dus een minderwaardigheidscomplex is niet ondenkbaar bij een hoop Friezen. Ik betrap me er zelf ook op, ondanks dat ik wel trots ben op de Friese taal en cultuur, dat ik altijd verwacht dat mensen negatief zijn, vooral als "hollanders" hier komen. Vaak blijkt juist dat ze razend enthausiast zijn, mede omdat het leven hier nog wat rustiger is, er ruimte is, en de reistijd naar bijvoorbeeld Amsterdam slechts 1 uur bedraagt. Dat dit soort dingen in gang worden gezet is alleen maar goed, veel mensen proberen ondertussen op bijvoorbeeld whatsapp fries te typen, maar falen er behoorlijk in. Toch, woordje voor woordje verbeteren mensen zichzelf vaak wel. Als de spellingscontrole ook op de mobiel straks goed werkt gaat het in rap tempo vooruit. Men is vaak te bang, want Fries leren schrijven (typen) is iets wat maar kort gebeurt of helemaal niet. Ook zo'n ding, in supermarkten mogen werknemers soms niet eens mensen aanspreken in het Fries, ik dacht dat onder andere Lidl daar schuldig aan is. Dat vind ik een erg slechte zaak, de EU wil altijd minderheidstalen bevorderen danwel beschermen, pak dit dan aan. Sociale cohesie onder zulke "volken" is erg groot, de bevordering van deze talen is dan ook erg belangrijk.

[PDZ]

in supermarkten mogen werknemers soms niet eens mensen aanspreken in het Fries, ik dacht dat onder andere Lidl daar schuldig aan is.

Is me nooit opgevallen. Bij de Lidl in Damwâld word ik altijd keurig in het Fries aangesproken. Maar mocht dit in andere filialen wel zo zijn, is dat naast discriminatie ook pure minachting van de klant. Lijkt me niet iets wat je moet willen.

[Manny Calavera]

De wâlden zijn dan ook een stuk conservatiever danwel trots, iets wat we in de rest van de provincie ook zouden moeten worden.