Windows 11 op een zeven jaar oude Lumia-telefoon, is dat wat?

Al jaren schrijven we berichten over de voortgang van het draaien van Windows op een Lumia 950 of 950 XL. De telefoons, die uitkwamen met Windows 10 Mobile, draaien inmiddels op Windows 11, maar werkt dat een beetje lekker? Er is maar één manier om dat uit te vinden.

Natuurlijk hebben we de Lumia 950 en 950 XL gereviewd, maar vaak blijven toestellen na de review niet in ons bezit. Dat gebeurde ook bij deze telefoons; Microsoft wilde ze terughebben. Daarna verdween het bedrijf jaren van de mobiele markt en vragen of het de telefoons nog eens wilde uitlenen, bleek lastig.

De Lumia 950-telefoons kwamen uit in een tijd dat Microsoft zijn aandacht voor Windows 10 Mobile aan het afbouwen was. Er kwam daarna nog maar één Lumia-telefoon uit en ook van andere fabrikanten was weinig meer te zien. Microsoft bracht het einde voorzichtig, maar in 2017 wisten we allemaal wel dat het besturingssysteem op weg was naar de uitgang.

De eerste versie van Windows 10 voor de Lumia's kwam uit in 2019. Sindsdien is Windows 11 verschenen en binnen korte tijd na de preview voor desktop bleek ook dat te draaien op de telefoon. Een tweaker gaf me de telefoon om hier Windows 10 of 11 een keer op te zetten en te kijken hoe dat precies werkt. Dat is precies wat ik heb gedaan. Windows 10 en 11 werken alleen op de Lumia 950 en 950 XL. Het zijn de enige Lumia's met 64bit-processor; alle andere hebben 32bit-socs en Microsoft maakt de Arm-versie van Windows 10 en 11 alleen in een 64bit-smaak.

Installatie van Windows 11

Het voordeel van iets proberen te flashen dat al meer dan drie jaar in ontwikkeling is geweest, is dat er goede stappenplannen zijn. Die stappenplannen staan online. Eerst moet je de bootloader ontgrendelen en een iso-bestand bakken, om vervolgens het installatiebestand daar weer uit te halen en te flashen. Een eitje, zou je zeggen.

Het belangrijkste wat je nodig hebt, is geduld, want dit is een proces dat met gemak uren in beslag neemt. Het kostte mij in elk geval een uur of drie tussen het begin en het moment waarop ik voor het eerst het lockscreen van Windows 11 op de Lumia zag.

Bij alle stappenplannen staat groot en in rood een waarschuwing dat je je telefoon kunt bricken. Dat gebeurde mij niet, maar het is goed om te beseffen dat je dit het beste kunt doen met een telefoon die je niet nodig hebt. Al zullen er niet veel mensen zijn die elke dag een Lumia 950 in hun zak of tas hebben zitten en verder geen telefoon hebben. Zelfs de allergrootste fans van Windows Phone, en die waren er nogal wat, lijken inmiddels over op andere smartphones.

Wel ging er tijdens de installatie het nodige fout. Een paar keer wilde de telefoon niet booten in de gewenste modus. Ook hing het script om de iso te bakken van de Windows 11-bestanden een keer, een grapje dat je al snel een halfuur extra kost. Het maken van de iso gaat met een downloadpakket dat je kunt ophalen van UupDump.

Op een pc heb je de gratis tools WPInternals en WOADeployer nodig. WOA staat in dit geval voor Windows On Arm, de naam van de Windows-uitgave voor Arm-socs, zoals de Qualcomm Snapdragons in de Lumia's. Daarbij kun je ook instellen dat het een dualbootinstallatie wordt. Dan heb je bij het booten de keuze om te booten in het originele Windows 10 Mobile of in iets dat het ontwikkelaarsmenu Windows 10 blijft noemen, ook al is het inmiddels Windows 11.

Het eerste gebruik

Dan is het zover, je bent voor het eerst Windows 11 aan het booten op een telefoon van eind 2015. En dan? Er verschijnt een mysterieus scherm en dan een tijdje... niets. De telefoon moest denken, denken, denken en ik begreep het niet, maar ik weet nu waar het aan ligt. Ook dit proces is namelijk een kwestie van geduld. Rustig wachten tot de software klaar is voor gebruik. Op veel Android-telefoons en op iPhones is het na de installatie van nieuwe software niet anders; ook die doen dan lang over de eerste keer starten.

Vervolgens verschijnt de set-up van Windows 11 in beeld. Daar ging het nog even mis tussen het verbinden van internet en de volgende stap, want na het succesvol verbinden met mijn wifinetwerk kreeg ik een foutmelding dat internet niet was verbonden. Huh? Het is tamelijk frustrerend, want in de stap ervoor bevestigde de software juist dat internet was verbonden. De set-up kun je zonder internetverbinding doorlopen, maar dat vereist stappen met keyboardshortcuts die niet standaard lukken op een telefoon.

In tegenstelling tot wat je zou denken, leverde de zevende keer verbinden met wifi een ander resultaat op dan de eerste zes keer en ging de set-up verder. Uiteindelijk was die klaar en gaf Windows de bekende melding dat het dingen voor je aan het instellen is. Daarna was het dan zover: voor het eerst zag ik de Windows 11-desktop op deze oude telefoon. Halleluja!

Al snel merkte ik iets op: het was langzaam. Dan bedoel ik niet het soort langzaam waarbij je af en toe moet wachten tot een venster opengaat, maar langzaam op de manier dat je begint te vermoeden dat de software niet heeft geregistreerd dat je op een knop hebt gedrukt.

Alles, maar dan ook alles gaat langzaam op de telefoon. Instellingen openen? Pak gerust even water. Een venster openen in Edge? Je kunt nog koekjes erbij pakken. Een URL intypen en naar de site gaan? Als de koekjes op zijn, heb je met wat pech nog wel tijd om nieuwe te halen in de supermarkt. Dat is overdreven, maar tussen tien en twintig seconden wachten is geen uitzondering. Daarmee is het praktische nut van een Lumia 950 als desktopvervanging al behoorlijk ingezakt, want je wilt van een desktopvervanging natuurlijk wel dat hij bruikbaar is.

Lumia 950 als Windows 11-machine

Bij meer gebruik blijkt dat Windows 11 op de Lumia 950 in verschillende opzichten tekortschiet. Dat begint al bij de gebruikservaring van de knoppen; het aan- en uitzetten van het scherm geeft wisselende resultaten. Soms werkt het wel en soms werkt het niet. Soms start de telefoon opeens opnieuw op en bij dualboot doet hij dat standaard in Windows 10 Mobile, waardoor je voor Windows 11 moet rebooten. Vooral het aanzetten is onvoorspelbaar. Je verwacht dat een scherm aanspringt als je op de juiste knop drukt, maar met de Lumia 950 op Windows 11 is dat niet zo.

Ik hoor je denken: je hebt in elk geval Continuum nog, in combinatie met het Display Dock toch? Continuum is de desktopmodus van Windows 10 Mobile; de Lumia 950 kan daarmee op een groter scherm werken met een daarvoor gemaakte interface. En omdat Windows 11 vanzelf meeschaalt, zou dat moeten werken, toch? Nou nee. Continuum werkt alleen via Miracast en dat is natuurlijk onhandig, omdat je het dan draadloos doet en dat is niet ideaal.

Lekker boeiend, je kunt gewoon een extern scherm aansluiten en dat schaalt mooi mee. Dat kan met het Display Dock dat Microsoft ooit heeft gemaakt, en dan heb je gelijk een hub voor het aansluiten van scherm, muis en toetsenbord. Dat werkt zoals het zou moeten.

Dat hoeft niet. Je kunt elk systeem en elke dock gebruiken die je wilt. Ik heb het bijvoorbeeld geprobeerd met een Nexdock, een laptopschil met trackpad, toetsenbord en scherm, dat bedoeld is voor gebruik van desktopmodi van telefoons. Ook dat werkte prima. De telefoon aansluiten op een extern scherm gaat eveneens prima. Daarbij kun je het scherm dupliceren, maar zoals op elke Windows 11-machine kun je in de instellingen kiezen voor uitbreiden van het scherm. Dat werkt prima en daarna heb je dus twee 'monitoren' die je kunt gebruiken. Hij onthoudt ook welke opties je kiest en de volgende keer hoef je dus niet wéér de instellingen in om te kiezen voor 'uitbreiden'.

Het lag niet in mijn mogelijkheden om schermen met hogere resoluties, bijvoorbeeld 4k-resolutie, aan te sluiten. De soc moet dat kunnen. De gebruikservaring is verder hetzelfde als op de telefoon. Het is niet sneller of langzamer, maar het werkt. De verbinding wil nog weleens instabiel zijn en dan trilt de telefoon de hele tijd. Dat gebeurt niet elke keer.

Wat wel goed is om te weten, is dat de Lumia 950 met Windows 11 niet zuinig is. Uiteraard loopt hij in het gebruik snel leeg, maar als je hem aansluit op een groot scherm, kun je met een dock ook voor stroomtoevoer zorgen en dat is geen probleem. Wat hinderlijker is, is zijn gebruik in stand-by. Hij is binnen grofweg een dag áltijd leeg, ook als je hem helemaal niet gebruikt. Als je de accu ziet als een fles afwasmiddel, dan gebruikt Windows 10 Mobile voor stand-by telkens een druppeltje voor de vaat, terwijl Windows 11 denkt dat er een constant straaltje nodig is om de boel schoon te krijgen. Daardoor ben je sneller dan je denkt door je accusap heen.

Tot slot

Het klinkt als een mooi ideaal; je gebruikt een oude telefoon als nieuwe desktop met een nieuw besturingssysteem. Zo zou je er allerlei leuke projecten in huis mee kunnen doen. Een smartphone is inherent een relatief zuinig systeem en zou dus prima in gebruik kunnen zijn voor servertaken. De Lumia 950 op Windows 11 schiet echter op veel punten gewoon te kort. Op de vraag 'Waarom zou je het doen?' is daarom het enige logische antwoord: 'Omdat het kan'. Dat is een prima reden, maar moderne software maakt van deze oudere telefoon geen moderne machine die je continu (hèhè) zou willen gebruiken.