Wifi-apparaten zijn sinds het begin van deze eeuw aan een grote opmars bezig. In de afgelopen twee decennia werd de wifistandaard steeds uitgebreid en verbeterd, maar al vijftien jaar lang zijn de frequenties waarop de draadloze verbinding werkt ongewijzigd. Wifi gebruikte aanvankelijk voornamelijk spectrum in de 2,4GHz-band, totdat er in 2005 ook ruimte in de 5GHz-band werd vrijgegeven in de EU. Sindsdien is er niets veranderd aan de voor wifi beschikbare frequenties, met een overvol spectrum tot gevolg in dichtbevolkte gebieden.
Binnenkort komt daar verandering in dankzij Wi-Fi 6E; een uitbreiding van de Wi-Fi 6-standaard, ofwel 802.11ax. De E staat voor Extended en het belangrijkste wapenfeit van de uitbreiding is de toevoeging van ondersteuning voor de 6GHz-band, die loopt van 5925MHz tot 7125MHz. Compatibiliteit met oudere wifistandaarden blijft bestaan en Wi-Fi 6E krijgt dus de beschikking over drie banden: 2,4GHz, 5GHz en 6GHz.
/i/2003556462.png?f=imagenormal)
Meer ruimte voor snellere en stabielere verbindingen
Wifi op 6GHz maakt hogere snelheden en een lagere latency mogelijk, maar ook belangrijk is dat er een groot blok aan spectrum bij komt, waarmee de voor wifi beschikbare frequentieruimte in de praktijk verdubbelt. Dit moet zorgen voor stabielere verbindingen die meer gebruikers kunnen bedienen.
Wi-Fi 6E werd begin dit jaar aangekondigd door de Wi-Fi Alliance. Om er gebruik van te maken is nieuwe hardware nodig. Zowel routers en apparaten als laptops en smartphones moeten voorzien zijn van chips met Wi-Fi 6E-ondersteuning; huidige apparaten hebben dat nog niet. Ook moeten regelgevende instanties de benodigde frequenties vrijgeven voor gebruik zonder licentie. In april keurde de Amerikaanse telecomautoriteit FCC de 6GHz-band al goed voor wifi. In de Verenigde Staten komt daar de volledige 6GHz-band voor vrij; die bestaat uit 1200MHz aan spectrum.
In Europa heeft het Electronic Communications Committee in november het gebruik van de 6GHz-band voor wifi goedgekeurd. Daarbij gaat het om 500MHz in het voorste deel van het spectrum: van 5925 tot 6425MHz. Hoewel dat veel minder is dan wat er bijvoorbeeld in de VS aan spectrum vrijkomt, is dat alsnog een grote verruiming van het voor wifi beschikbare spectrum. Wi-Fi 6E werkt met kanalen met een breedte tot 160MHz. In de volledige 1200MHz passen zeven van die kanalen naast elkaar, bij wifi op 5GHz zijn dat er maximaal twee.
Net als wifi op 5GHz is wifi op 6GHz met name geschikt voor relatief korte afstanden met weinig obstakels tussen de zender en ontvanger. De 2,4GHz-frequentie is effectiever op langere afstanden en kan beter obstakels overwinnen. Het bereik van wifi op 6GHz zou echter niet significant minder moeten zijn dan dat van 5GHz, terwijl de doorvoersnelheid en latency wel aanzienlijk verbeteren.
Europese wetgeving in 2021
Met de goedkeuring van de ECC is de eerste Europese horde nu genomen, maar officieel is de beslissing nog niet. Het voorstel van de ECC moet door de Europese Commissie worden goedgekeurd. De verwachting is dat dit in maart 2021 zal gebeuren en zo'n twee maanden later volgt dan de publicatie van de wetgeving in het Publicatieblad van de Europese Unie. Vanaf dan hebben EU-lidstaten zes maanden de tijd om de richtlijn om te zetten in nationale wetgeving.
Chipsets en routers voor Wi-Fi 6E
Fabrikanten hoeven het langdurige politieke proces niet af te wachten voordat ze aan de slag kunnen met Wi-Fi 6E. Aan de hand van drafts van standaarden en voorlopige goedkeuringen werken fabrikanten al lang voor de officiële introductie aan hardware met ondersteuning voor wifi op 6GHz. Zo heeft de Europese autoriteit voor standaardisatie, ETSI, een voorlopige standaard voor Wi-Fi 6E gepubliceerd. Fabrikanten kunnen daar hun producten laten goedkeuren en ze op de markt brengen, terwijl de definitieve norm pas begin 2022 wordt verwacht.
Voor apparatuur met Wi-Fi 6E-compatibiliteit zijn in de eerste plaats wifichips nodig die verbindingen op 6GHz ondersteunen. Fabrikanten van consumentenelektronica zoals routers, smartphones, tablets, laptops, en tv's kunnen die vervolgens in hun apparaten gebruiken. Diverse chipmakers hebben dit jaar al Wi-Fi 6E-chips gepresenteerd. Broadcom introduceerde in januari vier Wi-Fi 6E-chipsets gericht op netwerkelektronica en in februari volgde een chipset voor smartphones. Qualcomm volgde in mei met de aankondiging van chipsets voor smartphones, die eind dit jaar beschikbaar zouden moeten zijn voor fabrikanten. Eind oktober kondigde Qualcomm ook Wi-Fi 6E-chipsets aan voor netwerkapparatuur. De chipmaker legde daarbij de focus op mesh-netwerken.
Om wifi op 6GHz te gebruiken, hebben consumenten een router of accesspoint nodig die daar ondersteuning voor biedt. Asus kondigde in september de eerste router met Wi-Fi 6E-ondersteuning aan: de ROG Rapture GT-AXE11000, die vanaf december in de VS te koop zou moeten zijn. Lancom heeft laten weten een van de eerste fabrikanten te willen zijn die een accesspoint voor Wi-Fi 6E aanbiedt, maar concrete productdetails heeft het bedrijf nog niet bekendgemaakt. Het is de verwachting dat meerdere fabrikanten eind dit jaar of begin volgend jaar hun eerste routers en accesspoints met ondersteuning voor 6GHz-wifi op de markt brengen. Fabrikanten als Linksys en Netgear hebben daar al op gehint.
Consumentenelektronica met Wi-Fi 6E in 2021
Vanaf volgend jaar zal steeds meer consumentenelektronica voorzien zijn van ondersteuning voor wifi op 6GHz. Analisten van IDC verwachten dat er in 2021 in totaal 316 miljoen producten met Wi-Fi 6E-ondersteuning geleverd zullen worden. Een groot deel daarvan zal vermoedelijk bestaan uit smartphones, die meestal de eerste clients zijn die ondersteuning voor nieuwe wifistandaarden krijgen. Volgens geruchten krijgt de Samsung Galaxy S21 Ultra ondersteuning voor Wi-Fi 6E, maar bij de reguliere S21 en S21+ zou dat nog ontbreken.
Intel heeft inmiddels ook een M.2-wifimodule met 6GHz-ondersteuning uitgebracht. Dat maakt de weg vrij voor de introductie van laptops die met Wi-Fi 6E-netwerken verbonden kunnen worden. Het gaat om de AX210-module, een opvolger van de AX200 die nu in veel laptops is te vinden.
:strip_exif()/i/2003953048.jpeg?f=imagenormal)
Draadloos gigabit met lage latency
Wi-Fi 6E is een uitbreiding op Wi-Fi 6 en gebruikt hetzelfde 802.11ax-protocol. De theoretisch maximaal haalbare snelheid van 9,6Gbit/s is daarmee ook ongewijzigd. Toch moet wifi op 6GHz in de praktijk sneller zijn dan wifi op 5GHz, want de snelheid is in de praktijk afhankelijk van de beschikbare bandbreedte en die is bij Wi-Fi 6E een stuk groter.
Diverse fabrikanten melden resultaten van tests die ze hebben uitgevoerd. Broadcom stelt dat Wi-Fi 6E bij gebruik binnenshuis goed is voor een snelheid van 1,4Gbit/s op een afstand van zeven meter, ook met obstakels. Lancom heeft het over snelheden tot 3,6Gbit/s met een latency van minder dan 2ms en Intel zei in april een praktijktest gedemonstreerd te hebben met een 2Gbit/s-verbinding met een soortgelijke latency.
Draadloze virtual reality
Een praktijksituatie waarin wifi op 6GHz voordeel zou kunnen bieden, is draadloze virtual reality, waarbij de headset met wifi verbonden is met een computer. Dat is nu al mogelijk met de Oculus Quest-headsets in combinatie met software van derden zoals Virtual Desktop. Daarmee zijn de Quest-headsets te gebruiken om VR-games voor de pc te spelen; het beeld wordt als videostream verzonden naar de VR-bril.
Dit werkt momenteel op 5GHz met Wi-Fi 5 of Wi-Fi 6, maar de resultaten zijn met Wi-Fi 6 beter, omdat die nieuwe standaard een lagere latency biedt. Met Wi-Fi 6E zou die verbinding nog stabieler en betrouwbaarder gemaakt kunnen worden en door de hogere bandbreedte kan de bitrate van de video verder omhoog.
Facebook ondersteunt officieel nog geen draadloze vr bij Oculus-headsets in combinatie met een pc. Vermoedelijk is dat omdat de kwaliteit daarvan erg afhangt van externe factoren, zoals het aantal andere wifinetwerken in de buurt en het aantal apparaten dat is verbonden met het gebruikte wifinetwerk. De komst van Wi-Fi 6E zou daar verandering in kunnen brengen, maar concrete aanwijzingen daarvoor zijn er nog niet.
Met huidige headsets zoals de Oculus Quest en Quest 2 is Wi-Fi 6E overigens niet te gebruiken. De Quest 2 ondersteunt wel Wi-Fi 6, maar voor Wi-Fi 6E-ondersteuning zou een nieuwe wifichip nodig zijn. Het is dus wachten op een toekomstige versie van de VR-bril, of op andere fabrikanten die een soortgelijke headset maken met ondersteuning voor 6GHz.
Er zijn ook geruchten dat Sony aan een nieuwe PlayStation VR-headset werkt voor de PlayStation 5. Het draadloos maken van die headset zou een grote praktische verbetering zijn. De PS5 heeft echter geen Wi-Fi 6E-hardware aan boord, dus als Sony die standaard zou willen gebruiken voor een draadloze PSVR-bril, zou er nog een extra accessoire meegeleverd moeten worden.
Op weg naar Wi-Fi 7
Wi-Fi 6E is in naam een kleine verandering en technisch gezien voegt de uitbreiding weinig nieuws toe aan de huidige Wi-Fi 6-standaard. Toch kan de toevoeging van de 6GHz-band zorgen voor grote verbeteringen in praktijksituaties. Vanaf volgend jaar kunnen we daar de eerste ervaringen mee opdoen als er routers en andere elektronica verkrijgbaar zijn met ondersteuning voor Wi-Fi 6E.
Intussen werkt de Wi-Fi Alliance ook al aan Wi-Fi 7, ofwel 802.11be. Dit wordt de daadwerkelijke opvolger van Wi-Fi 6 en in die nieuwe standaard krijgt de 6GHz-band een prominente rol. Zo wordt er overwogen om frequentieruimte in de 5GHz- en 6GHz-banden te combineren, om kanalen van 320MHz breed mogelijk te maken.
Wi-Fi 7 zou de maximale doorvoersnelheid flink moeten opvoeren, met een richtsnelheid van 30Gbit/s. Voorlopig is er nog weinig vastgelegd over de nieuwe standaard en het zal nog jaren duren voordat de bijbehorende hardware verschijnt. In maart 2021 wordt de eerste draft verwacht en in 2024 zou de certificering gereed moeten zijn. Hardware Info publiceerde begin dit jaar een vooruitblik op Wi-Fi 7.
Premium?
Tweakers is een test voor Premium-artikelen gestart. Gebruikers met een account die ingelogd zijn krijgen tijdens deze testperiode onbeperkt toegang tot deze artikelen. Meer hierover lees je hier.