Frostpunk-maker 11 Bit Studios stopt met de ontwikkeling van Project 8. Het onaangekondigde spel is onder meer geschrapt vanwege gewijzigde marktomstandigheden. Het Poolse bedrijf ontslaat ook personeel dat aan Project 8 heeft gewerkt.

In een persbericht schrijft 11 Bit Studios dat Project 8 zijn eerste spel was dat specifiek op consoles was gericht. Het 'ambitieuze project' was echter onder andere marktomstandigheden bedacht, "toen verhaalgedreven games meer aantrekkingskracht hadden". De studio kampte ook met vertragingen door de coronapandemie.

De ontwikkelaar kwam na een recente evaluatie tot de conclusie dat er teveel problemen waren die niet opgelost konden worden zonder het budget opnieuw te verhogen of meer vertraging op te lopen. Met het stopzetten van Project 8 gaat er naar eigen zeggen omgerekend 11,36 miljoen euro verloren, de boekwaarde van de game op 30 september 2024. Dat bedrag stijgt met ongeveer 200.000 euro per maand, voornamelijk door de salarissen van het personeel.

11 Bit Studios bekijkt momenteel hoe men de reeds verrichte inspanningen voor Project 8 op andere manieren kan inzetten. In nasleep van de sluiting van het project gaat de ontwikkelaar ook banen schrappen. Een woordvoerder van 11 Bit Studios heeft aan PC Gamer verklaard dat er ongeveer vijftien werknemers worden ontslagen. Die maakten allemaal deel uit van het Project 8-team.

SCS Software heeft beelden getoond van de bijgewerkte Benelux-kaarten voor Euro Truck Simulator 2. De ontwikkelaar waarschuwt dat de rework nog een work in progress is en kan om die reden nog niet zeggen wanneer spelers ermee aan de slag kunnen gaan.

Tijdens een meer dan twee uur durende livestream heeft SCS Software het eerste beeldmateriaal getoond van de vernieuwde Benelux-maps. Die worden besproken vanaf 54:31. Naast industriële omgevingen zijn er ook steden en meer landelijke gebieden te zien.

De ontwikkelaar beweert meerdere teams te hebben die aan verschillende reworks en reskins werken, maar treedt niet in detail op het gebied van beschikbaarheid. Tijdens het tonen van het Benelux-materiaal waarschuwt SCS ook dat de definitieve versie kan verschillen ten opzichte van de promobeelden.

Apple stopt de verkoop van de iPhone 14 en iPhone SE via de eigen Zwitserse webwinkel. De techgigant doet dat naar verluidt vanwege de naderende verplichting van USB Type C-poorten. De verkoop in EU-landen zou doorgaan tot 28 december.

De online Apple Store in Zwitserland geeft momenteel aan dat de iPhone 14, iPhone 14 Plus en iPhone SE niet beschikbaar zijn. Klanten kunnen wel nieuwere modellen kopen, zoals de iPhone 15 of 16. De oudere toestellen zijn op moment van schrijven wel nog beschikbaar in de Belgische en Nederlandse Apple-winkels.

Het Franse iGeneration beweerde afgelopen week dat Apple van plan was om de Europese verkoop van telefoons en andere producten met de Lightning-connector te stoppen op 28 december. Dergelijke toestellen zouden vanaf die datum niet beschikbaar zijn bij Apple noch retailers. Volgens iGeneration zou de Amerikaanse fabrikant een week op voorhand de betreffende iPhones van de online winkel in Zwitserland halen, wat nu daadwerkelijk is gebeurd.

De EU heeft in 2022 beslist dat alle 'kleine en middelgrote draagbare elektronische apparaten' die bedraad worden opgeladen een USB-C-aansluiting moeten hebben. De maatregel gaat in op 28 december 2024. Apple heeft in de afgelopen jaren verschillende apparaten uitgerust met die connector, al blijft de iPhone SE als laatste grote product over met een Lightning-poort. Volgens geruchten brengt het bedrijf begin volgend jaar een nieuw model uit in die serie.

Smartwatchbandjes kunnen hoge concentraties PFAS bevatten. Dat hebben onderzoekers van de Amerikaanse University of Notre Dame uit Indiana vastgesteld. Het is niet duidelijk in welke mate de zogenaamde 'eeuwige chemicaliën' een bedreiging vormen door contact te maken met de huid.

In het rapport, dat is gepubliceerd bij de American Chemical Society, stellen de onderzoekers vast dat negen van de 22 geteste bandjes perfluorhexaanzuur bevatten. Het onderzoek is gebaseerd op polsbandjes van merken zoals Apple, Fitbit, Google, Nike en Samsung.

De mediaan lag op een PFHxA-concentratie van achthonderd deeltjes per miljard, terwijl één polsbandje zestienduizend ppb overschreed. Het is volgens de wetenschappers de eerste keer dat er concentraties van meer dan duizend deeltjes per miljard zijn vastgesteld in een draagbaar consumentenproduct dat contact maakt met de huid.

De onderzoekers suggereren dat de grote hoeveelheden PFHxA gerelateerd zijn aan het productieproces van fluorelastomeren. Dat is een synthetisch rubber dat bestand is tegen verkleuring en vuil. Volgens het rapport gebruiken fabrikanten dit materiaal vooral in duurdere smartwatchbandjes. Aangezien het momenteel niet duidelijk is in welke mate PFHxA in de huid kan binnendringen en wat voor gevolgen dat kan hebben op de gezondheid, raadt het team aan om goedkopere polsbandjes van siliconen te kopen.

Amslod gaat faillissement aanvragen. De Nederlandse e-bikefabrikant doet dat naar eigen zeggen vanwege financiële problemen. De winkels en servicepunten zijn gesloten. Het is niet duidelijk in welke mate de slimme functies van verkochte fietsen gaan werken in de toekomst.

Volgens een statement moest Amslod per direct zijn bedrijfsactiviteiten staken vanwege financiële problemen, als gevolg van lastige marktomstandigheden. Het bestuur ziet 'geen andere uitweg' dan voor Amslod op korte termijn faillissement aan te vragen. Dat schrijft NieuwsFiets, dat het bericht heeft overgenomen van de website van Amslod. Die is op moment van schrijven niet bereikbaar.

De winkels en servicepunten van de fietsenmaker zijn per direct gesloten. Dat wil zeggen dat Amslod geen nieuwe fietsen verkoopt en dat alle onderhoudsafspraken komen te vervallen. Het is niet duidelijk wat er zal gebeuren met de ondersteuning van slimme functies van verkochte fietsen, zoals de gps-functionaliteit van de Amslod-app. Die maakt gebruik van het track-and-tracesysteem van Tracefy.

Het team beweert hard te werken om alle noodzakelijke voorbereidingen te treffen voor een eventuele faillissementsaanvraag. Klanten en leveranciers krijgen waar mogelijk informatie over de verdere stappen.

De Vlaamse ministerraad gaat het gebruik van smartphones verbieden in het middelbaar onderwijs. Volgens het Vlaamse regeerakkoord was die maatregel enkel van toepassing op het basisonderwijs. Het verbod gaat in vanaf volgend schooljaar, dat in september 2025 begint.

Het verbod geldt niet alleen voor smartphones, maar ook voor andere slimme apparaten zoals smartwatches. Dat schrijft Het Laatste Nieuws. Naast de klaslokalen is de maatregel van toepassing op de speelplaats en de schoolgangen, voor leerlingen uit de eerste en tweede graad. Scholen zijn zelf in staat om de sancties te bepalen wanneer leerlingen het verbod niet respecteren.

De onderwijsinstellingen kunnen ook een eigen beleid ontwikkelen voor buitenschoolse activiteiten tijdens de normale lestijden en buiten de lesuren voor de derde graad. Overigens mogen leerlingen hun telefoons alsnog gebruiken in uitzonderlijke situaties, bijvoorbeeld als dit voor lessen nodig is, in medische situaties of voor specifieke onderwijsbehoeften.

Volgens Vlaams minister van Onderwijs Zuhal Demir is de maatregel 'gewoon gezond verstand'. "Dit zal de concentratie, de schoolresultaten en het welbevinden van de leerlingen verbeteren", stelt de minister. Het verbod moet ook de sociale druk op leerlingen en hun ouders verminderen om steeds de allerlaatste snufjes mee te hebben naar school.

De beslissing gaat een stap verder dan het Vlaamse regeerakkoord. Daarin werd besloten dat er een smartphoneverbod voor lagere scholen moest komen. Middelbare scholen konden dat zelf bepalen. Eerder dit jaar nam het Franstalige onderwijs in België een soortgelijke beslissing.

De Nederlandse subsidiepot voor de aanschaf van een tweedehands elektrische auto is ook op, nadat eerder het geld voor nieuwe EV's op was. In totaal is in 2024 het volledig daarvoor gebudgetteerde bedrag van 52,5 miljoen euro aangevraagd. De subsidie komt niet meer terug.

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland schrijft dat nog niet alle aanvragen voor subsidie al zijn beoordeeld, dus er bestaat een kans dat er nog een klein gedeelte van het budget beschikbaar komt, bijvoorbeeld wanneer aanvragen worden afgewezen of ingetrokken. De einddatum voor de zogenoemde Subsidieregeling Elektrische Personenauto's Particulieren is 27 december 2024. De overheid gaat niet meer door met de subsidieregeling. Er komt vanaf 2025 dus geen nieuw budget meer beschikbaar voor de aanschaf van nieuwe of tweedehands EV's.

Op 21 november schreef Tweakers dat de subsidie voor nieuwe elektrische auto's al op was. Er werd voor 58 miljoen euro aan subsidie aangevraagd. De subsidiepot voor gebruikte EV's was iets kleiner, namelijk 52,5 miljoen euro, maar ook het maximaal aan te vragen bedrag was kleiner, namelijk 2000 euro in plaats van 2950 euro voor een nieuwe elektrische auto. Op 21 november was er nog 6,7 miljoen euro in de overgebleven subsidiepot beschikbaar en dat is in de afgelopen maand nog door Nederlanders aangevraagd. Overigens was het geld in de zomer van dit jaar al eens op, maar dat werd later aangevuld met het budget van voorgaande jaren.

Cloud Imperium Games heeft een preview van Star Citizen Alpha 4.0 uitgebracht. De alfa-update voegt voor het eerst een nieuw zonnestelsel toe aan de ruimtegame. Daarnaast krijgt het spel een van de laatste grote enginefuncties die vooralsnog ontbrak, namelijk servermeshing.

De ontwikkelaar schrijft in de releasenotes dat de update Pyro introduceert, een zonnestelsel dat uit vijf nieuwe planeten bestaat. Pyro bevat verschillende nieuwe standaardmaterialen en zeldzamere grondstoffen. Spelers kunnen voor het eerst gebruikmaken van een jumppoint om van het standaardzonnestelsel Stanton naar de nieuwe omgeving te reizen. Het reizen verloopt via een 'tunnel', die verschillende obstakels bevat. Na ongeveer twee minuten vliegen bereiken spelers het einde van die tunnel.

CIG voegt met Alpha 4.0 ook servermeshing toe aan Star Citizen. Dat is een langverwachte servertechnologie waarbij het mmo-speelgebied wordt opgedeeld in talloze servers om de stabiliteit en prestaties te verbeteren. De ontwikkelaar richt zich momenteel op 500 spelers per 'shard'.

Naast het nieuwe zonnestelsel en servermeshing bevat de nieuwste alfaversie verschillende andere toevoegingen. Zo heeft CIG enerzijds aanpassingen doorgevoerd aan de interne economie van het spel om de balans tussen spelers te verbeteren. Daarnaast starten gebruikers opnieuw met een lege hangar en twintigduizend aUEC, de in-game valuta. Ook krijgen spelers toegang tot onder meer een geavanceerde vlieg-hud, Contested Zones en Instanced Hangars.

De preview is voor iedereen beschikbaar. Spelers kunnen in de launcher kiezen voor de bestaande Alpha 3.24.3-'releaseversie' of de nieuwe 4.0-previewversie, met elk hun afzonderlijke vooruitgang. CIG doet dat voor het eerst omdat het niet mogelijk was om alle soorten missies af te werken voor de feestdagen. De ontwikkelaar koos desondanks voor een liverelease zodat spelers servermeshing op grote schaal kunnen uitproberen.

Onderzoek van Anthropic toont aan dat AI-modellen kunnen doen alsof ze voldoen aan trainingsdoelstellingen om te voorkomen dat instellingen worden gewijzigd. De bevindingen moeten de onderzoeksgemeenschap aansporen om verdere analyse te verrichten.

Het Anthropic Alignment Science-team heeft in samenwerking met Redwood Research onderzoek gedaan naar het 'gedrag' van Claude 3 Opus. Voor het experiment kreeg het AI-model speciale instructies. Zo moest het model altijd antwoorden op vragen, inclusief ongepaste verzoeken. Dat zorgt voor een conflict met bestaande instellingen, zoals niet antwoorden op gewelddadige vragen. Daarnaast vertelden de onderzoekers aan het model dat alle antwoorden aan gratis gebruikers worden gebruikt voor verdere training en die van abonnees niet. Tot slot kreeg het model de opdracht om logicastappen vast te leggen in een 'notitieboekje', dat de onderzoekers konden inzien.

Bij deze testomstandigheden weigerde Claude 3 Opus op 97 procent van de verzoeken van betalende gebruikers om een gewelddadige gebeurtenis te beschrijven. Bij de antwoorden voor gratis gebruikers, waarvan het model denkt dat ze gebruikt worden voor verdere training, weigerde het model slechts 86 procent van de 'schadelijke' vragen te beantwoorden. In twaalf procent van de gevallen gaf het model een gedetailleerde beschrijving van de gewelddadige gebeurtenis.

Volgens de beschrijving in het notitieboekje koos het AI-model ervoor om toxische vragen te beantwoorden omdat het 'wist' dat het verder getraind kon worden als het geen antwoord gaf. Claude koos in dit geval voor de 'minst slechte optie' om extra training te voorkomen.

Hoewel de onderzoekers erkennen dat dit geen realistisch scenario is, heeft men dit gedrag ook vastgesteld bij praktijkgerichte tests. Het AI-model paste het zogenoemde alignment faking zowel toe wanneer de onderzoekers de bovenstaande theoretische test deden, alsook bij het daadwerkelijke trainen van het model om aan alle verzoeken te voldoen.

De resultaten tonen aan dat training niet per se een AI-model oplevert dat volledig voldoet aan doelstellingen. Zo is het mogelijk dat het model zijn originele voorkeuren op zijn minst deels blijft behouden na training. Anthropic benadrukt dat Claude geen kwaadaardig gedrag vertoonde in het onderzoek. Het bedrijf stelt wel dat er meer onderzoek nodig is, nu dat AI-modellen nog relatief kleinschalig zijn en geen 'catastrofale' risico's met zich kunnen meebrengen.

Enkele Belgische uitgevers, waaronder Mediahuis, Roularta en DPG Media, hebben een akkoord bereikt met Google over het tonen van nieuws. Google gaat de uitgevers betalen om nieuwsartikelen te posten in het nieuwe News Showcase.

Google schrijft in een persbericht dat het artikelen van verschillende Vlaamse nieuwsmedia gaat publiceren op het vorig jaar aangekondigde News Showcase. Dat is een aparte sectie van Google waar een gecureerd aantal artikelen verschijnt.

Vorig jaar sloot Google al een akkoord met enkele Waalse uitgevers. Het internetbedrijf betaalt de uitgevers daarvoor. Nu zijn er ook meerdere Vlaamse uitgevers aangesloten bij het initiatief. Dat zijn grote titels, waaronder de Gazet van Antwerpen, Het Belang van Limburg, De Standaard en Het Nieuwsblad van Mediahuis, Het Laatste Nieuws, De Morgen en 7sur7 van DPG Media en de Krant van West-Vlaanderen, Knack en Le Vif van Roularta. Ook De Tijd van Mediafin wordt leesbaar in News Showcase.

Het is niet bekend wat Google betaalt voor de samenwerking. Google krijgt al jaren kritiek van uitgevers vanwege de macht die het bedrijf volgens hen heeft over bijvoorbeeld de zichtbaarheid van nieuws. Onlangs begon Google een proef waarbij het bij een procent van Europese gebruikers geen nieuws meer toonde. De Belgische journalistenvakbond VVJ reageerde daar toen boos op.

Simonlydienst 50+ Mobiel heeft last van een storing. De dienst maakt gebruik van het netwerk van Vodafone, waar op Allestoringen ook inmiddels meer klachten over binnenstromen.

Op Allestoringen.nl is te zien hoe een groeiend aantal gebruikers problemen meldt bij 50+ Mobiel. Dat is een simonlyabonnementaanbieder die vooral gericht is op senioren. De dienst maakt gebruik van het netwerk van VodafoneZiggo. Op Allestoringen komen ook meer meldingen binnen van storingen op het Vodafone-netwerk, maar die staan niet op de statuspagina. Ook de klantenservice op X weet niets van een mogelijke storing op het netwerk.

Microsoft-Edge gebruikers hebben gezamenlijk meer dan tien miljard keer gechat met Copilot in 2024. Het bedrijf zegt dat in het jaaroverzicht van zijn webbrowser. Dat rapport bevat allerlei statistieken met betrekking tot het afgelopen jaar.

De ontwikkelaar schrijft in een blogpost dat zijn Bing-zoekmachine de grens van 140 miljoen dagelijks actieve gebruikers heeft overschreden. Daarnaast heeft de ingebouwde vertaalfunctie van Edge meer dan 38 biljoen tekens vertaald. Verder hebben Edge-gebruikers dit jaar 46 miljoen berichten en bestanden gedeeld via Drop en achthonderd miljoen berichten bekeken op MSN.

Microsoft deelt ook enkele technische en privacygegevens in het jaaroverzicht. Zo hebben gebruikers een gezamenlijke zeven biljoen MB aan werkgeheugen uitgespaard met behulp van sleeping tabs. De Edge-app heeft 1,8 biljoen trackers voorkomen. De Password Monitor-functie heeft 7,3 miljard wachtwoorden gecontroleerd op datalekken. Tot slot heeft de ingebouwde beveiliging van Edge meer dan 1,4 miljard cyberaanvallen tegengehouden, waaronder malware, phishing en andere vormen van oplichterij.

De Nederlandse uitkeringsinstantie UWV meldde in de eerste tien maanden van dit jaar 769 datalekken aan de Autoriteit Persoonsgegevens. Vier daarvan hadden een grote impact, zoals een datalek op Werk.nl. In de andere gevallen ging het bijvoorbeeld om verkeerd geadresseerde brieven. De Sociale Verzekeringsbank had 855 datalekken, die het elf keer meldde.

Dat schrijft het Nederlandse kabinet in zijn periodieke Stand van uitvoering sociale zekerheid. Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen meldde tussen 1 januari en 31 oktober 769 datalekken aan de Autoriteit Persoonsgegevens. "In vrijwel alle gevallen betrof het datalekken met persoonsgegevens van één persoon waarbij de mogelijke risico’s beperkt zijn", schrijft het kabinet. Er staat in de rapportage niet gespecificeerd wat dat inhoudt, maar in het verleden bleken zulke gevallen vaak verkeerd geadresseerde brieven te zijn waarin persoonsgegevens naar verkeerde ontvangers werden gestuurd. Het gaat volgens het kabinet om datalekken die slechts één slachtoffer hebben, wat dat beeld kan bevestigen.

In vier gevallen ging het om grotere, ernstigere privacyschendingen. Het rapport verwijst onder andere naar het datalek op Werk.nl eerder dit jaar. Daarbij kreeg een onbevoegde inzage in 150.000 cv's van Nederlanders.

De Sociale Verzekeringsbank had dit jaar 855 datalekken, stelt de rapportage. De SVB heeft er daar elf van gemeld aan de Autoriteit Persoonsgegevens. Dat is niet ongebruikelijk. Onder de AVG is het alleen verplicht een datalek aan de toezichthouder te melden als dat een risico oplevert voor slachtoffers. Sommige bedrijven of instanties maken daar een andere inschatting van; het kan zijn dat een dienst als het UWV sneller geautomatiseerde meldingen doet, terwijl dat niet per se nodig is.

ASUS heeft een nieuwe NUC-serie uitgebracht met Lunar Lake-processors van Intel. Er zit een Intel Core Ultra 5, 7 of 9 van die nieuwe generatie in de pc, die verder ook een 2,5GB-ethernetaansluiting en Wi-Fi 7-ondersteuning heeft.

ASUS noemt het apparaat simpelweg de NUC 14 Pro AI. Het is een nieuwe versie van de NUC 14 Pro van eerder dit jaar, de eerste NUC die niet van Intel zelf komt maar van ASUS, dat de merknaam in 2023 overnam. De NUC 14 Pro AI heeft socs van de nieuwe Intel-generatie. Die modellen hebben een cpu en geïntegreerde Arc-gpu, maar ook een npu die 48Tops haalt en voor AI-toepassingen bedoeld is.

De nieuwe versie van de NUC krijgt een Intel Core Ultra 5- of 7-processor met 16 of 32GB geheugen, of een Core Ultra 9 met 32GB ram. De NUC heeft Lpddr5x-8533-ram aan boord, het standaardgeheugen voor de Lunar Lake-processor waarmee het geheugen niet zomaar uitgebreid kan worden. Er zit ook een M.2-2280-PCIe 4.0-ssd van minimaal 256GB en maximaal 2TB opslag in.

Vergeleken met het eerdere model verbetert ook de draadloze verbinding van de nieuwe NUC. Die krijgt geen Wi-Fi 6E-, maar een Wi-Fi 7-chip, naast de Bluetooth 5.4-module. Aan de voorkant heeft de nieuwe NUC nu naast de eerdere twee USB-A-poorten ook een Thunderbolt 4-aansluiting die DisplayPort 2.1 ondersteunt. Die is weggehaald van de achterkant, waar er nu nog maar een zo'n poort zit. Achterop zitten verder een HDMI-poort en twee USB 3.2 Gen2 Type-A-poorten.

Nieuw aan de NUC is dat er nu aan de voor- en achterkant labels boven de poorten zitten waarop de maximale snelheid voor de USB-overdracht staat. Aan de voorkant zit op het nieuwe model ook een aparte knop om Copilot op te roepen. De NUC is een klein beetje groter geworden dan het eerdere model, namelijk 130x130x34mm in plaats van 117x112x54mm.

Het is nog niet bekend wat de nieuwe NUC gaat kosten. Het vorige model kostte bij introductie 689 euro voor de configuratie met een Intel Core Ultra 7 165H-cpu. Tweakers heeft navraag gedaan bij ASUS over de prijzen en de beschikbaarheid, maar daar voor publicatie nog geen antwoord op gekregen.

Update, 14.23 - ASUS geeft aan dat de NUC 'in het eerste kwartaal' van volgend jaar beschikbaar zal worden. Wanneer dat precies is, of wat het apparaat kost, is nog niet bekend.

De Autoriteit Persoonsgegevens benadrukt dat het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap nog geen toestemming heeft gekregen om het gedigitaliseerde oorlogsarchief open te stellen. Naar verwachting moet het archief in het eerste kwartaal van 2025 geopend worden.

Gisteren schreef Tweakers op basis van een aankondiging van de Nederlandse Rijksoverheid dat plannen voor het gedeeltelijk openbaar maken van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging door zouden gaan. Een woordvoerder van de AP herhaalt nu tegenover Tweakers dat het ministerie in overleg is met de toezichthouder, maar dat er nog geen risicoanalyse gemaakt is.

Een organisatie moet in eerste instantie zelf een risicoanalyse maken. Als blijkt dat een dataverwerking een hoog risico op mogelijke privacyschendingen met zich meebrengt, moet de organisatie verplicht advies bij de AP vragen; dat is nog niet gebeurd. Ook als het ministerie geen advies vraagt, zegt de AP dat het project 'in de gaten gehouden' wordt. De toezichthouder laat weten dat de nieuwe aanpak van het ministerie er 'op hoofdlijnen goed uitziet'.

In eerste instantie wilde het ministerie het oorlogsarchief volledig openbaar en online doorzoekbaar maken. De AP gaf hier een formele waarschuwing voor, omdat hiermee onterecht persoonsgegevens geopenbaard zouden worden. Daarop kondigde de overheid een aangepast plan aan, waarbij het archief beperkt openbaar zou worden, onder meer doordat een beperkt aantal geïnteresseerden toegang krijgt, vooraf inzage moet aanvragen en geen kopieën mag maken van gegevens. Het oorlogsarchief bevat informatie over honderdduizenden mensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog mogelijk betrokken zijn geweest bij de Nationaal-Socialistische Beweging, de nazi's of landverraad hebben gepleegd.

Dat de AP een expliciete waarschuwing geeft, is opvallend en komt zelden voor. De minister kan een waarschuwing van de AP in theorie negeren; dat betekent in de praktijk dat die daarmee dan de AVG overtreedt. Dat betekent dat de AP actie kan ondernemen. Dat kan bijvoorbeeld een onderzoek zijn, waaruit een boete voort kan komen.

Update, 11.33 uur - In het artikel stond aanvankelijk dat een waarschuwing van de AP geen juridische status heeft, maar dat heeft het wel.

Oekraïne heeft sinds het begin van de oorlog ruim twee miljoen uur aan dronevideobeelden opgeslagen die het gebruikt om AI-modellen te trainen. Het gaat om beelden van 15.000 groepen aan het front die inmiddels dagelijks zo'n 5 tot 6TB aan nieuwe data opleveren.

Die cijfers komen van een non-profitorganisatie die een systeem genaamd Ochi maakt. Dat systeem verzamelt dronebeelden van zo'n 15.000 troepengroepen aan het Oekraïense front die drones gebruiken in de strijd. Oleksandr Dmitriev van de organisatie zegt tegen Reuters dat het systeem sinds het begin van de oorlog twee miljoen uur aan videobeelden van drones heeft verzameld. Dat zijn beelden die in de strijd zijn opgenomen.

Die beelden lijken te worden gebruikt om nieuwe drones te trainen. De videobeelden kunnen AI-modellen helpen, al blijft Dmitriev vaag over de details. Het gaat om het trainen van AI-modellen voor 'vechttactieken, het vinden van doelwitten en het inschatten van de effectiviteit van wapensystemen'. Het systeem is in 2022 opgezet, aanvankelijk om militaire leiders meer informatie te geven over het omliggende gebied. Daarnaast worden de dronebeelden standaard opgeslagen om de hele oorlog te documenteren.

Inmiddels zouden er nu dagelijks gemiddeld 5 tot 6TB aan nieuwe videobeelden worden toegevoegd aan het Ochi-systeem. Ook buitenlandse strijdkrachten zouden interesse hebben getoond in het systeem, al geeft Dmitriev ook daar geen details over.

System76 heeft een nieuwe versie van zijn Pangolin-laptop online gezet. Het nieuwe model heeft een AMD Ryzen 9 8945HS Hawk Point processor en kan over maximaal 96GB aan geheugen en 16TB aan opslag beschikken. Verder krijgt het scherm een hogere resolutie dan zijn voorganger.

System76 heeft de nieuwe Pangolin in zijn webshop gezet. Het gaat om een vernieuwde versie van de Pangolin-lijn die het bedrijf in 2020 begon. In het nieuwe model zit een AMD Ryzen 9 8945HS-processor die een maximale kloksnelheid tot 5,2GHz heeft, en beschikt over acht cores en zestien threads. Die cpu, en daarmee de laptop zelf, heeft een geïntegreerde Radeon 780M-gpu. Het basismodel begint bij 1300 dollar, omgerekend en inclusief btw is dat zo'n 1500 euro. In dat basismodel zit 16GB ram en 500GB opslagruimte.

Het DDR5-5600-geheugen van de laptop kan worden uitgebreid naar maximaal 96GB, veel meer dan de 32GB van het eerdere model. Ook de maximale opslagruimte gaat omhoog, naar maximaal 16TB. Er zitten twee PCIe 4.0-ssd's met M.2-slot in de laptop, waar twee 8TB-ssd's in passen.

Het scherm van de nieuwe Pangolin heeft ook een betere resolutie dan het eerdere full-hd-model. Nu heeft het 16,1"-display een 2560x1600-resolutie en een verversingssnelheid van 120Hz. De laptop heeft verder een USB 4.0 Type C-poort, een USB 3.2 Gen 2 Type-C-poort en drie USB 3.2 Gen 1 Type-A-poorten. Er zit ook een micro-SD-kaartlezer en een HDMI 2.0-poort op de laptop.

System76 levert de laptops met zijn eigen Pop!_OS, dat is gebaseerd op Ubuntu 22.04 LTS. Het is daarnaast ook mogelijk die laptop met Ubuntu te kopen, zowel 22.04 als 24.04 LTS. Tweakers sprak vorig jaar met System76 over het eigen Pop!_OS. Het bedrijf bracht in 2023 een nieuwe versie met een Ryzen 7 6800U-soc uit en eerder dit jaar nog weer een nieuwe versie met een 7840U.

De Nederlandse overheid moet digitaal toegankelijk zijn voor burgers, maar er moeten ook altijd offline alternatieven beschikbaar blijven. Daarvoor pleit de kamercommissie Digitale Zaken, die een aanbeveling heeft geschreven voor de aankomende Digitaliseringsstrategie.

De commissie Digitale Zaken van de Tweede Kamer heeft een document opgesteld met richtlijnen waar de Nederlandse Digitaliseringsstrategie volgens hen aan zou moeten voldoen. In dat document, Ons Digitaal Fundament, staan vier aanbevelingen die staatssecretaris Zsolt Szabó van Digitalisering kan gebruiken bij het opstellen van die strategie. De commissie heeft het rapport deze week aangeboden aan de staatssecretaris.

In het rapport staan vier aanbevelingen voor de staatssecretaris. De eerste daarvan is dat de overheid altijd toegankelijk moet blijven voor burgers. De commissie pleit voor 'een enkel portaal voor overheidsdienstverlening naar Deens model'. Ook moet de overheid voldoen aan 'de beste toegankelijke standaarden die er zijn'. Op dit moment voldoet minder dan de helft van de websites nog aan die eisen. De overheid zou meer informatie moeten ophalen bij eigen werknemers, maar ook bij informatiepunten in bibliotheken of bij de Nationale Ombudsman over hoe software toegankelijker kan worden.

De commissie pleit er ook voor om meer samen te werken op digitaal gebied. Er moet bijvoorbeeld een Digitale Dienst komen, die 'verantwoordelijk is voor het ontwikkelen, beheren en ondersteunen van de generieke digitale infrastructuur van de overheid'. Verder zouden overheden ook digitale componenten moeten gebruiken die 'geselecteerd zijn op herbruikbaarheid'. In zo'n Digitale Dienst kunnen ook instanties zoals de CIO Rijk, het Rijks ICT Gilde, Logius en het Forum Standaardisatie worden betrokken. Een dergelijke organisatie kan ook beter toezien op de kwaliteit van overheids-ict en het kan een voorbeeldfunctie geven bij het doen van ict-aanbestedingen.

Tegelijkertijd zegt de commissie dat er altijd offline alternatieven voor digitale dienstverlening moeten blijven bestaan. "Menselijk contact en geduld zijn het fundament van een dienstbare overheid. Offline alternatieven voor digitale dienstverlening moeten volwaardig en vindbaar zijn", schrijft de commissie. Daarmee zet de commissie de lijn door die het eerder al had getrokken en waar ook de vorige staatssecretaris voor Digitalisering, Alexandra van Huffelen, veel op hamerde. Dat deed ze bijvoorbeeld in een interview met Tweakers in 2022.

Het document van de commissie kan worden gebruikt bij het opstellen van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie. Die wordt in het voorjaar van 2025 verwacht; Zsolt Szabó hoopt die tegen die tijd naar de Kamer te kunnen sturen. De aanbevelingen zijn niet verplicht, maar wel een belangrijk signaal aan de staatssecretaris.

De helft van de domeinnamen die de Nederlandse overheid gebruikt, voldoet nog niet aan nodige beveiligingsstandaarden, waarschuwt het Forum Standaardisatie. Zo zijn protocollen als DANE en RPKI nog niet overal geïmplementeerd. Ook moet de overheid beter zicht krijgen op domeinen.

Het Forum Standaardisatie waarschuwt in een rapportage dat de helft van de onderzochte overheidsdomeinen een of meerdere van zulke beveiligingsmaatregelen mist. De instantie onderzocht 12.198 domeinnamen die door de Nederlandse Rijksoverheid, maar ook door lagere overheden zoals provincies, gemeenten en waterschappen worden gebruikt. De helft daarvan voldoet volgens het Forum nog niet aan 'de afgesproken veiligheidsstandaarden'. Dat zijn afspraken om bepaalde standaarden en protocollen op domeinen toe te passen om die te beschermen tegen phishing- en person-in-the-middleaanvallen. De meting werd medio 2024 al uitgevoerd, maar het rapport wordt nu pas openbaar. In februari van dit jaar concludeerde het Forum ook al dat er veel beveiligingsstandaarden ontbraken bij overheidsdomeinen.

Daarmee overtreedt de overheid de wet, stelt het Forum Standaardisatie, specifiek de Wet digitale overheid die in juni 2023 van kracht ging. Die 'laat nog geen significante verandering in de adoptie van deze standaarden zien', zegt het Forum, specifiek de implementatie van standaarden als Https en HSTS. Het probleem begint al bij het feit dat er volgens het Forum weinig zicht is op welke domeinnamen er überhaupt worden gebruikt binnen de overheid. "Ondanks het toevoegen van vele domeinnamen, is er geen zicht op het totaalportfolio aan domeinnamen van de overheid; vooral de decentrale overheden zijn ondervertegenwoordigd in de meting." Dat wijt het Forum aan het feit dat overheden steeds meer met externe partijen zijn gaan werken en hun ict daaraan uitbesteden. Die ondersteunen de standaarden niet altijd.

Het Forum komt met verschillende adviezen aan overheden. Die moeten in de eerste plaats inventariseren waar er overal gebruik wordt gemaakt van Microsoft Exchange Online via Microsoft 365. Die omgevingen zouden met DANE en IPv6 moeten worden geconfigureerd. Ook zouden overheden op alle domeinen RPKI moeten implementeren. Het inventariseren van domeinen kan voor decentrale overheden door aansluiting bij het centrale Register Internetdomeinen Overheid. Dat geeft 'de overheid zelf zicht op het totaalportfolio waardoor beter op kwaliteit van de digitale dienstverlening kan worden gestuurd'.

Opvallend is ook dat het Forum aanraadt te stoppen met het opzetten van nieuwe domeinnamen. "Om de adoptieopgave behapbaar te maken en te houden, is actief beheer van het domeinnaamportfolio met als doel het beperken van het domeinnaamportfolio noodzakelijk. Stel een maximum aan nieuwe domeinnamen per jaar vast", schrijft het Forum. Dat kan door bijvoorbeeld websites samen te voegen en meer subdomeinen te gebruiken. Idealiter zouden overheden zelfs 'aan moeten sturen op krimp' van het aantal domeinnamen.