AP: wetsvoorstel geeft archieven te veel ruimte met persoonsgegevens van mensen

Een voorstel om de Nederlandse Archiefwet te wijzigen geeft archiefinstellingen te veel ruimte om 'bijzonder persoonlijke informatie' van levende mensen online te delen. Daarvoor waarschuwt de Autoriteit Persoonsgegevens, die ook pleit voor concrete waarborgen.

Het Nederlandse kabinet wil de Archiefwet wijzigen om het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging online beschikbaar te maken. Dit archief bevat dossiers van mensen die zijn onderzocht omdat ze met de bezetters zouden hebben samengewerkt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het archief is nu beperkt digitaal toegankelijk, het kabinet wil de beperkingen opheffen zodat iedereen het archief onbeperkt kan doorzoeken en kan kopiëren. Daarvoor moet de Archiefwet gewijzigd worden. Deze wijzigingen treffen niet alleen het CABR.

De Autoriteit Persoonsgegevens is kritisch op de voorgestelde wetswijziging en zegt dat deze te ver gaat. "Zo maakt het voorstel in feite een einde aan de wettelijke bescherming van gevoelige persoonsgegevens in archieven. En geeft het veel te veel ruimte aan archiefinstellingen om bijzonder persoonlijke informatie van levende mensen online te zetten, en voor iedereen doorzoekbaar en deelbaar te maken."

De wetswijziging 'doorstaat de toets niet', stelt de AP. De toezichthouder wijst erop dat de juiste balans tussen online beschikbaarheid en gegevensbescherming iedereen aangaat en dat zulke keuzes daarom 'bij de democratisch gekozen wetgever' horen te liggen. Met de wetswijziging komt die keuze te veel bij archiefinstellingen te liggen, vindt de toezichthouder.

Volgens de toezichthouder gaat het om mogelijk honderden tot duizenden mensen. Ook die hebben wat het AP betreft recht op bescherming van gegevens. De toezichthouder pleit daarom voor 'concrete waarborgen', zoals het weglaten van persoonsgegevens die buiten een zoekopdracht vallen, een verbod op het maken van kopieën, of een maximum aan het aantal archiefstukken dat iemand per dag kan raadplegen. Het advies van de Autoriteit Persoonsgegevens gaat samen met andere adviezen en het wetsvoorstel naar de Raad van State, die de Tweede Kamer adviseert over onder meer de wetmatigheid van de wet.

Reacties (39)

[Borundil]

Als archiefmedewerker word ik moe van het AP in deze casus. In mijn ervaring zijn archivarissen erg zorgvuldig met de omgang van persoonsgegevens. Het zou de hele beroepsgroep ongeloofwaardig maken als dat niet het geval is. De waarborgen die het AP voorstelt, worden nu ook al veel toegepast. De Archiefwet bepaalt dat na 75 jaar gegevens als in het CABR-archief openbaar horen te worden. Het Nationaal Archief heeft hoe de archieven toegankelijk gemaakt worden zelfs in samenspraak met belangenorganisaties tot stand gebracht. In mijn ogen maakt AP dus ook van een standaardprocedure nu iets heel groots.

De openbare en toegankelijke archieven zijn van essentieel belang in de werking van een democratie. Ik hoop dat AP dat ook inziet.

[Reactie gewijzigd door Borundil op 27 mei 2025 19:31]

[pietervdstar]

Wat is in dit opzicht archief? Alleen (rijks)overheidsarchieven of is de wet ook van toepassing op bijvoorbeeld scholen, politie, sportclubs etc? Kan me voorstellen dat het AP aan de voorzichtige kant is, en al helemaal als het een brede wet is. Daarnaast is het een lastige afweging. Historisch waren toegangkelijke archieven vooral in gebruik door mensen die onderzoek deden, nu kan ik met een zoekmachine veel vinden, tot nu toe vaak leuke dingen, en nog veel vaker niet relevante resultaten, maar weet niet of ik wil dat iedereen weet wat overheden van mij weten. Maar was het niet zo geregeld dat je via internet kan zoeken en dan lezen op zaal zodat je een soort van fysieke firewall hebt? Waarom zou dat niet werken?

[Borundil]

Als je doelt op wat archief is in de archiefwet? Dan is dat alle informatie die als te bewaren geacht te worden die gemaakt wordt door een overheidsorganisatie: dus van het Rijk tot waterschappen, maar ook inderdaad politie. Dus met betrekking tot mijn afsluitende opmerking houdt dat in dat onderzoekers maar ook burgers met die informatie de overheid kunnen controleren of gelijk kunnen krijgen bij de rechter.

Een praktijkvoorbeeld zijn boeren die nu in de knel zitten doordat de Hoge Raad een streep heeft gezet door de gedoogconstructie waardoor zei nu te veel stikstof uitstoten. Boeren moeten nu aantonen, n.b. bij de provinciale overheid, dat zei al x-aantal jaar een agrarische bestemming hebben op hun perceel. Dat kan via oude bestemmingsplannen die bewaard worden door gemeentelijke archiefdiensten.

[PCG2020]

(...) maar weet niet of ik wil dat iedereen weet wat overheden van mij weten.

Daar gaat de wijziging in de Archiefwet niet over. Het gaat om historische gegevens over de periode 1940-1945, dus meer dan 80 jaar geleden. Dat neemt overigens niet weg dat er heel zorgvuldig met die gegevens omgegaan moet worden.

Het is niet zo dat ik na het ingaan van de wetswijziging in allerlei overheidsdatabases op 'Pieter van der Star' kan gaan zoeken. Dan zou de Autoriteit Persoonsgegevens helemaal op z'n achterste benen staan.

[Reactie gewijzigd door PCG2020 op 27 mei 2025 21:43]

[laurxp]

Mensen kunnen ouder dan 80 worden. Het zijn niet echt "historische gegevens" als het gaat over mensen die nog leven, en dus last kunnen krijgen van de openbaarmaking.

Er is een enorm verschil tussen de publicatie van data die honderden jaren oud is (en die dus gaat over mensen waarvan geen enkel levend mens überhaupt nog een herinnering heeft), en de publicatie van oude data over mensen die nog steeds leven - wat dus nog steeds actueel en relevant is. Je wil natuurlijk niet dat één of ander juicekanaal op de stoep staat bij een inmiddels stokbejaarde BNer, om iets dat 80 jaar geleden in hun jeugd heeft plaatsgevonden.

[PCG2020]

Ik ben het met je eens dat daar heel zorgvuldig mee omgegaan moet worden en ik begrijp de bezwaren van de AP dan ook heel goed. Ik verduidelijkte alleen waar het wetsvoorstel over gaat en dat het niet geldt voor actuele gegevens.

[magician2000]

Ook vooral niet te vergeten de nabestaanden die hier mogelijk niet aan gelieerd willen worden door derden met al dan niet slechte bedoelingen.

[ari3]

Ook vooral niet te vergeten de vermogende families die tijdens de oorlog hun kapitaal hebben weten te behouden door met de vijand te heulen. Stel je voor dat archiefonderzoek deze families in verlegenheid brengt, dat zou echt erg zijn...

[magician2000]

Tsja, weten behouden door met de vijand te "heulen" kan slecht zijn, minder slecht, of lijfsbehoud. Wat zouden wij doen in zo'n geval om te overleven?

Maar er kan nu ook al archiefonderzoek gedaan worden, dus daarvoor hoeft echt niet alles vrijgegeven te worden. En aangezien dit soort mensen maar een klein percentage betreft, moeten we daar "iedereen" voor openbaar maken voor veel mensen?

[SPee]

Waarom zou een juicekanaal bij iemand van 80 hierover langskomen? Oh nee, wacht even. Het gaat niet om babies uit '45, maar (jong)volwassenen. Dus die zijn 98 of ouder. Daar zijn er een stuk minder van.

Daarbij is die openbaarmaking al gedaan, dus de namen zijn al bekend. Je moet er alleen zelf voor langsgaan.
Dit gaat om het digitaal openbaar maken. Omdat iedereen online zit, is het wel zo makkelijk om je archief ook via die weg beschikbaar te maken.
En ja, sommige data moet je niet direct open voor het publiek zetten. Maar ik zie geen probleem als het achter een login zit, waar iedereen vrij een account voor kan aanmaken.

[schrikbeeld]

Precies!
Het gaat in de basis nu weer over het CABR, een archief wat volgens de archiefwet na 75 jaar openbaar moet worden én wat 80 jaar na dato hooguit 0,1% gegevens bevat over nog levende personen.
Nou, volg dan die wet en maak het openbaar muv. die 0,1%.

Nederland gaat al 80 jaar vreselijk krampachtig om met 1940-1945, zo is bv. nog steeds niet openbaar dat de overheid zelf op allerlei gebied collaboreerde, topambtenaren te bang waren om tegen Duits bewind in te gaan en daarmee veel Nederlanders de dood injoegen.
Over krampachtig, neem alleen het feit dat de RDW nog steeds lettercombinatie als SS en SD uitsluit.

[kodak]

Dat de groep levende personen nog maar een klein percentage van het geheel is komt door hun ouderdom en leeftijd. En laat de grondwet daar nu heel helder in zijn om daarop te gaan discrimineren en te benadelen terwijl die momenteel dezelfde rechten hebben op bescherming.

Dat de wetgever naar jou mening te krampachtig over zeer persoonlijke gebeurtenissen is onderbouw je daarbij niet. Je scheert meerdere zaken die je niet bevallen hooguit over een kam.

Het simpel maar krampachtig vinden samen met je wegwuiven van rechten van een groep ouderen die dit persoonlijk treft toont precies aan waarom het maar goed is dat de democratische verkozen wetgevers streng zijn in beschermen van minderheden en persoonlijke gegevens.

[schrikbeeld]

"en maak het openbaar muv. die 0,1%."

[PCG2020]

(...) Over krampachtig, neem alleen het feit dat de RDW nog steeds lettercombinatie als SS en SD uitsluit.

Er zijn legio mensen die maar wat graag zulke lettercombinaties op hun kentekenplaat zouden hebben staan, omdat ze een ongezonde fascinatie voor de besnorde Oostenrijkse kunstschilder en zijn strapatsen hebben.

[Tc99m]

De AP heeft geen kritiek op archivarissen, maar op de wetgever, die - in de ogen van de AP - een slechte wetswijziging heeft voorgesteld. Toegankelijke archieven zijn inderdaad heel belangrijk in een democratische samenleving, maar het recht op privacy van levende personen is dat óók. Het is de taak van de AP om voor dat laatste te waken.

Dat archivarissen integer hun werk doen zal niemand betwijfelen, en doet de AP ook niet, maar de voorgestelde wetswijziging geeft in juridische zin opeens veel meer ruimte om gevoelige persoonsgegevens van nog levende personen te delen. Zo wil de wetgever ook dat die gegevens voor een veel bredere groep dan archivarissen en andere professionals toegankelijk wordt, en die gaan misschien juist niet zo zorgvuldig om met die gegevens. Deze wetswijziging zou ook van toepassing zijn op andere archieven dan het CABR, en schiet daarmee mogelijk ook zijn doel voorbij.

De AP zegt dan ook niet dat de archieven niet mogen worden ontsloten, maar wel dat dit op een manier wordt gedaan waarmee de rechten van levende personen die in de archieven voorkomen juridisch geborgd worden, waarmee het niet alléén afhankelijk is van de professionaliteit en integriteit van de archivarissen. Heel goed dat jullie die maatregelen nemen, maar op deze manier kun je ook garanderen dat ze er altijd zijn.

NRC heeft er ook een artikel over geschreven (inclusief toelichting van de AP) waar het wat mij betreft ook heel duidelijk wordt toegelicht: https://www.nrc.nl/nieuws...n-aan-archiefwet-a4894805

[Reactie gewijzigd door Tc99m op 27 mei 2025 21:16]

[Martijn033]

De AP weegt de noodzaak (de verplichting) van openbaarheid van archieven tegen de eventuele privacyschending van nog levende personen. Het gaat daarbij overigens voor het overgrote deel om nabestaanden, niet om personen die worden genoemd in de dossiers van het CABR want die laatsten zijn voor 95% overleden.
De AP laat - mijns inziens - die eventuele privacyschending wel heel zwaar wegen. Openbaarheid is een groot goed, en het is inmiddels haast 80 jaar geleden. Ja inderdaad, als jouw ouders of grootouders "fout" waren (of in elk geval onderzocht vanwege vermeende collaboratie) kan je voor verrassingen komen te staan als je dat dossier opvraagt. Maar daar staat tegenover dat nazaten van slachtoffers dankzij de full-text search functies nu eindelijk meer te weten kunnen komen over de omstandigheden. Die informatie was nooit toegankelijk omdat dit daderarchief alleen was geïndexeerd op hoofdpersonen, niet op álle namen in de dossiers.

[Aiii]

Maar wat is dan het probleem als de AP voorstelt om deze waarborgen wettelijk te garanderen, als de archivarissen deze toekomstige voorgestelde wettelijke waarborgen nu al volgen? Dan verandert er effectief toch niets? Terwijl er dan wel een gerechtelijke weg beschikbaar blijft voor de mensen die getroffen worden door de archivaris die de zelf-opgelegde waarborg niet volgt.

[Reactie gewijzigd door Aiii op 27 mei 2025 21:01]

[Tc99m]

Dit ís de kerntaak van de AP:

De AP toetst nieuwe wet- en regelgeving die betrekking heeft op verwerking van persoonsgegevens. De wetgever is verplicht om de AP om een toets te vragen. De AP kan ook op eigen initiatief advies geven over wetgeving.

bron: https://www.autoriteitper...en-bevoegdheden-van-de-ap

[Martinez-]

Nee, ze doen precies waarvoor ze zijn; het beschermen van de privacy. Ze geven gevraagd en ongevraagd advies en daarmee ook richtlijnen voor hoe je het beter kunt doen dan het oorspronkelijke idee.


Dat het je niet zint is een andere kwestie en vind ik haast neigen naar Trumpetaanse toestanden. Die wilt namelijk ook direct budgetten korten als iets 'm niet zint .

[Reactie gewijzigd door Martinez- op 27 mei 2025 20:38]

[Floort]

Het geven van wetgevingsadvies is een expliciete taak van de AP die in artikel 57(1)(c) van de AVG staat omschreven.

[field33P]

De wet zoals die nu staat in combinatie met het archief waarbij alleen de namen online staan is pas een onwenselijke situatie. Gelukkig kan de wetgever besluiten om dit voorstel naast zich neer te leggen en een wettelijke grondslag voor openbaarheid van het CABR creëren.

[pietervdstar]

Ik zie het nadeel niet, behalve dan een "waar rook is is vuur" reactie als een naam in een register voorkomt, of zie ik iets over het hoofd?

[field33P]

Als de naam van een Holocaustslachtoffer voorkomt in het dossier van een NSB'er in het CABR omdat die toevallig dat slachtoffer verraden heeft, dan is dat een 'hit' in de zoekfunctie en is opeens de gehele familie verdacht omdat je helemaal naar het archief in Den Haag moet afreizen om achter de context te komen. In deze tijd van social media gaat niemand dat nu eenmaal doen.

Met dit geintje gaat de AP helemaal voorbij het doel van privacywetgeving en krijg je alle negatieve gevolgen van onvolledige en/of onjuiste informatie terwijl er 'privacyvriendelijk' gehandeld is.

[Reactie gewijzigd door field33P op 27 mei 2025 21:37]

[Martinez-]

Iedereen wilt het nu juist gaan bekijken in Den Haag. Ook ik wil graag het e.e.a. inkijken, maar een plek krijgen is al haast onmogelijk sinds 1 januari.

En dan ook nog in totaal 5u reizen naar Den Haag. Ik zie het graag anders, zodat ik niet zoveel moeite dien te doen om wat papieren in te zien. Maar dat moet wel veilig en persoonlijk kunnen in mijn ogen.

[Reactie gewijzigd door Martinez- op 27 mei 2025 22:13]

[blorf]

Zoveel autoriteit is er niet aan die AP. Volgens mij halen ze alleen maar selectief onderwerpen aan om de indruk te geven dat de regering zich druk maakt om het profileren van burgers. Waarom zitten ze hierin te boren? Hoezo Is het belangrijk dat die informatie openbaar toegankelijk wordt via nb een wetswijziging?

[Reactie gewijzigd door blorf op 28 mei 2025 12:59]

[Floort]

De AP schrijft in de eerste alinea van haar brief het volgende:

Bij brief van 31 maart 2025 is de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) op grond van het bepaalde in artikel 36, vierde lid, van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) geraadpleegd over het concept voor de Wijziging van de Archiefwet 1995 ter uitvoering van overweging 158 van de Algemene verordening gegevensbescherming (hierna: het concept).

Dat betekent dat de AP hierin "zit te boren" omdat ze gevraagd zijn door de minister in het kader van de wettelijke taak die de AP heeft om wetgevingsadvies te geven.

[blorf]

De regering zit te boren en grbruikt die AP om de focus naar iets anders te krijgen. De andere vraag was waarom het belangrijk is dat er een wetswijziging komt.
En hoezo Autoriteit Persoonsgegevens als het alleen maar advies is? Een "autoriteit" bepaalt zelf dingen, dacht ik.

[Floort]

Artikel 57 van de AVG bevat een behoorlijk concreet lijstje met taken van de AP. En je kan een hoop vinden van de AP, maar de AP is behoorlijk consistent met het geven van wetgevingsadvies. Zelfs als de AP geen inhoudelijke opmerkingen heeft publiceert de AP dat. Ik heb nog nooit iemand de suggestie zien maken dat de AP selectief is in de wetten waarover advies wordt gegeven, anders dan de selectie die in art. 57(1)(c) AVG staan omschreven. Het moet nameelijk wel om wetten gaan met impact op de rechten en vrijheden van betrokkenen wiens persoonsgegevens worden verwerk.

[blorf]

Hoezo moeten ze iets publiceren als het alleen maar advies aan de regering is? Dat geeft vrij goed aan wat de AP eigenlijk is.
Heeft de AP ook iets gezegd voordat Digid in de MS-cloud ging?

[Reactie gewijzigd door blorf op 28 mei 2025 13:53]

[Floort]

Is het terecht als ik je vragen meer als verwijt zie dan een poging om te leren hoe de AP werkt?

Wetgevingsadvies is niet alleen maar advies aan de regering. Wetgevingsadvies is bijvoorbeeld ook advies aan de eerste en tweede kamer die ook onderdeel uitmaken van het wetgevingstraject. Hoewel de regering volgens artikel 36(4) van de AVG wel de AP om advies moet vragen bij dergelijke wetgevingstrajecten, is de AP niet afhankelijk van die vraag om advies te mogen geven en ook niet verplicht om het advies alleen aan de regering te geven.

Edit: Volgens mij heb je niet door wat wetgevingstraject of een IT-migratie inhoudt of dat ze niet hetzelfde zijn.Het is al lastig genoeg te volgen als je onjuiste dingen zegt over een enkel onderwerp.

[Reactie gewijzigd door Floort op 28 mei 2025 14:05]

[blorf]

"Wetgevingsadvies is niet alleen maar advies aan de regering."
Ja, waarom heet het dan 'Autoriteit Presoonsgegevens'? Daar begint (imho) de valse doelstelling van de organisatiie al.
Dat ik jou niet in detail laat zien wat de AP is (wat iedereen ook gewoon kan opzoeken) is niet hetzelfde als dat ik het niet weet.
En dat jij kritiek hebt op mijn comments die vragen bevatten zonder een vraag te be-antwoorden maakt je betoog niet sterker. Waar is die wetswijiging precies voor? Er was iets dat in strijd was met de wet maar dat willen we nu niet meer, om welke reden? AP: "het geeft teveel ruimte". Ok, waar hebben we het over? Ruimte voor wat?

[Reactie gewijzigd door blorf op 28 mei 2025 14:39]

[Floort]

Ik geef antwoord op de 'vragen' waar ik verstand van heb. Voor het doel van deze concrete wetswijziging zelf zal je waarschijnlijk in de memorie van toelichting een antwoord kunnen vinden.

[kozue]

Maar waarom zou een archief met “foute” mensen uit de 2de wereldoorlog openbaar moeten worden? Wat gaat dat ons opleveren behalve oude koeien uit de sloot halen?

Maar in tegenstelling tot een hoop hierboven vind ik het prima dat de gang van zaken tegen het licht wordt gehouden. Als er niks aan de hand is kan het later alsnog doorgaan.

Wat ik gevaarlijk vind aan zo’n wetswijziging is, waar houdt de definitie van een “archief” op? Is Facebook een archief? Het heeft veel weg van een encyclopedie voor personen. En als dat als archief telt moet zo’n wet er gewoon niet komen. Daarmee geef je dezelfde bedrijven die we wilden stoppen weer vrij spel.

[Marcel Br]

Oude koeien?
Het geeft informatie over de (zeker voor NL) meest ingrijpende periode van de laatste eeuwen. Juist alle informatie moet beschikbaar zijn.
(voor veel andere landen moet WO1 ook meegenomen worden)

[kozue]

Informatie over personen. Personen die over het algemeen allang al zijn overleden. Met de oorlog zelf heeft het weinig te maken. Als jij iets fout gedaan hebt, wil je daar de rest van je leven iedere keer weer over horen? Maakt niet uit hoe slecht het was, we kunnen het na verloop van tijd ook gewoon eens laten voor wat het was.
Bovendien denk ik dat een hoop mensen die slechte dingen deden dit uit vrees voor hun eigen leven deden. Ik hoop dat wij nooit in zo’n situatie belanden, maar alhoewel ik normaal gesproken goed probeer te doen, weet ik niet hoe de omstandigheden dan zouden zijn en welke keuzes ik zou maken. Al helemaal omdat het niet eens altijd over jezelf gaat maar de meesten een familie hebben om te beschermen.

[Martijn033]

Nazaten van slachtoffers hopen in die dossiers details te vinden over de omstandigheden waaronder hun familie is opgepakt en weggevoerd naar kampen.

[kozue]

Dat lijkt me ook wel te offline op te lossen, daarvoor hoeft niet zomaar alles op het internet te worden gekwakt. Zoveel legitieme verzoeken zullen dat ook niet zijn.

[junkchaser]

Waar zit Noyb als je ze nodig hebt...