Terug in de tijd #43 - Metallica knokt met Napster en Google personaliseert ads

Op Tweakers verschijnen dagelijks tientallen nieuwsberichten, maar bij het schrijven weten we zelden hoe het afloopt met de producten, technieken en ontwikkelingen die we bespreken. In deze rubriek lezen we oude berichten terug en kijken we hoe het verderging.

Voor de 43e editie van Terug in de Tijd blikken we terug op het nieuws van 25, 20, 15 en 10 jaar geleden. Daarmee belanden we onder meer midden in de strijd tussen Metallica en Napster, zien we Google met een 'revolutionaire' nieuwe techniek voor gepersonaliseerde zoekfuncties komen, kijken we terug op Tweakers' eigen make-over en zien we enkele genieën achter de populairste hedendaagse shooters vaker van team wisselen dan een zestienjarige die een potje Call of Duty per se wil winnen.

25 jaar geleden: Metallica vs Napster en Microsoft dist Netscape

Wereldwijde handel en heffingen op import zijn een hot topic anno nu, maar 25 jaar geleden ging het ineens over export. Specifiek: Sony kreeg beperkingen opgelegd voor het exporteren van PlayStation 2-consoles uit Japan. Waarom vraag je je af? De console was iets té krachtig kennelijk.

Want, zo redeneerde de Japanse regering, de Emotion Engine in de PS2 is krachtig genoeg om het geleidingssysteem van een Tomahawk-raket aan te sturen. “Wat komt er nog meer? De export van muizen gevaarlijk omdat het een prima wurgkoord is?”, vroeg Tweakers zich af. Die exportbeperking bleef niet lang. Zouden legerleiders wereldwijd PS2’s hebben ingeslagen en is dat de reden waarom de console meer dan 160 miljoen keer is verkocht? Hoe het ook zij, ondanks deze hobbelige start ging de verkoop in de jaren erna als een … nou ja, raket.

Wat ook explosief nieuws was, was een opvallend element in Microsoft FrontPage, een tool om websites te maken in die tijd. Er zat een kwetsbaarheid in het bestand dvwssr.dll, dat onder meer voor websites toegang verzorgt tot het admingedeelte. Toen mensen dat bestand onder de loep namen, kwamen ze daar een opvallende tekst tegen: “!seineew era sreenigne epacsteN”

Dat lijkt niets te betekenen, totdat je het omdraait. Dan staat er: “Netscape engineers are weenies!” Netscape was op het gebied van browsers toen een grote concurrent voor Microsoft. Het was niet de plek waar de kwetsbaarheid zat.

Het is misschien niet chic om je concurrenten te beledigen, maar je zal er niet snel een boete voor krijgen. AOL kreeg wel een boete in Duitsland, van 100.000 gulden, door inflatie vergelijkbaar met 79.000 euro nu, omdat het karaokebestanden niet offline had getrokken. Providers kregen daarna vaker te maken met dergelijke rechtszaken, zoals rondom het blokkeren van torrentsite The Pirate Bay tien jaar later.

Het grote nieuws van 25 jaar geleden ging ook over muziek, maar dan geen karaokeliedjes. Metallica klaagde Napster aan. Dat was het begin van misschien wel een van de bekendste rechtszaken in de vroege internetgeschiedenis. De band vond het oneerlijk dat gebruikers muziek gingen uitwisselen via internet. Dat moest stoppen, zo vond de band, en nothing else mattered. Dat namen veel internetgebruikers de band niet in dank af. De rechtszaak eindigde in een schikking en in 2002 ging Napster failliet. Uiteraard heeft niemand ooit meer via internet een liedje van Metallica gedeeld met andere gebruikers op internet.

20 jaar geleden: astronomische inboxen, creepy zoekmachines en belangrijke community's

Toen Google in 2004 Gmail aankondigde, leek de opslagcapaciteit van een hele gigabyte nog zo astronomisch hoog dat het een 1 aprilgrap leek. Daar kijken we nu lachend op terug, maar destijds was het ernst. Een jaar na de introductie van Gmail wisten we dat het Google menens was. Dat werd in mei 2005 nog eens bevestigd.

Google verhoogde de inboxcapaciteit van Gmail toen naar een nog ondenkbaardere 2GB. Hoe zou je dat ooit volkrijgen? Nou, dacht provider XS4ALL, dat gaan we ten minste proberen! De provider kondigde, net als Google op 1 april, aan dat het 2,5GB aan opslag zou bieden. Dat lijkt een flinke upgrade ten opzichte van de standaardmailbox die toen nog 20MB was. Mega, ja. Daar zaten overigens wel twee belangrijke kanttekeningen aan. Ten eerste dat de inboxen feitelijk slechts 500MB groot konden worden, maar alle klanten kregen de beschikking over in totaal vijf inboxen. Een belangrijke voorwaarde: klanten moesten hun spamfilter aanzetten. Dat is ook geen straf.

Mei 2005 was ook de maand waarin we veel introducties zagen van producten en diensten die later wel heel erg groot zouden worden. Wat dacht je bijvoorbeeld van een hobbyprojectje van Linux-ontwikkelaar Linus Torvalds? Die zocht een alternatief voor codebeheertool BitKeeper en kwam toen zelf op de proppen met iets dat hij Git noemt. Dat zou nog best handig kunnen worden ... Uiteindelijk bleek Git wel iets meer te zijn dan wat handige software voor het bijhouden van code. Of beter gezegd: het zou uitgroeien van Linus' handige tooltje tot een essentieel onderdeel in de gereedschapskist van iedere softwareontwikkelaar.

En dan was er ook nog een leuk experimentje dat Google begon met zijn zoekmachine dat aanvankelijk leek op een leuk experiment: het terugvinden van de eigen zoekgeschiedenis. Google noemde dat 'een gepersonaliseerde zoekdienst', al is dat wel wat anders dan dat de zoekmachine zijn resultaten zou aanpassen aan het gedrag van de gebruiker. In plaats daarvan maakte Google simpelweg een overzicht beschikbaar met eerder gemaakte zoekopdrachten, die gebruikers in hun eigen account terug konden vinden.

Desondanks merkte tweaker Iblies op dat Google 'zoveel mogelijk informatie van je probeerde op te slaan'. En dat in combinatie daarbij ook nog eens 'steeds meer mensen een vast IP hebben, kun je zo van alles aan elkaar koppelen'. Daar kreeg Iblies toch wel gelijk in. In de categorie 'beter goed gejat dan slecht verzonnen' kwam concurrent Yahoo kort daarna overigens met precies dezelfde functionaliteit.

Een andere niet-onbelangrijke nieuwe tool die Google deze maand uitbracht was een voorloper van zijn advertentienetwerk. Met Site Targeting kunnen adverteerders 'bannerruimte aanbieden op websites van klanten'. Op die websites konden adverteerders teksten en grafische banners plaatsen. Het was de eerste keer dat Google advertenties zou aanbieden waarbij sitebeheerders via een cost-per-metricmodel werden betaald. Ze kregen dus geen geld per klik, maar per aantal kijkers. Bovendien konden adverteerders advertenties plaatsen op specifieke websites binnen categorieën, in plaats van geautomatiseerd op basis van bezoekersvoorkeuren. Dat was heel anders dan hoe AdSense in die tijd nog werkte.

Iets dat in twintig jaar daarentegen juist weinig is veranderd, is Tweakers zelf. Weliswaar schreven we in mei dat we een van de grootste veranderingen aan onze code die we tot dan toe sinds onze oprichting deden, maar er kwam ook een mooi onderzoek naar buiten van een promovendus aan de Erasmus Universiteit. "Consumenten laten zich tijdens het zoeken van informatie en het afwegen van alternatieven voor een nieuwe aankoop meer leiden door virtuele community's op internet dan door andere informatiebronnen", schreef Kristine de Valck in mei van 2005. Goed nieuws voor Tweakers, dat begon als een communityplatform en dat na twintig jaar nog steeds is. Laten we daar meer hoop uit putten!

15 jaar geleden: Call of Duty-drama, Microsoft flopt met de Kin en Apple scoort met de allereerste iPad

Wie in de afgelopen drie decennia wel eens een shooter heeft gespeeld, zal direct of indirect in aanraking zijn gekomen met Vince Zampella. Ooit werkte hij bij Electronic Arts aan de baanbrekende shooter Medal of Honor: Allied Assault, vertrok daar ten gunste van Activision om daar monstergames als Call of Duty 2, Call of Duty 4: Modern Warfare en Call of Duty: Modern Warfare 2 te maken en richtte daarna met kompaan Jason West de studio Respawn Entertainment op om de Titanfall-serie te maken.

Een glorieuze carrière, op basis van zijn beknopte cv, maar achter de schermen was alles wat rommeliger. Electronic Arts besloot na het succes van Allied Assault de ontwikkeling van de volgende Medal of Honor inhouse te doen. Zampella en West gingen bij Activision een Medal of Honor-killer maken, wat ze ongetwijfeld niet in dank werd afgenomen door de voormalige werkgever. Ondanks het immense succes van Call of Duty was ook de overstap naar Respawn niet zo gezellig.

Kort na de release van Modern Warfare 2 werden Zampella en West ontslagen en werd hen een bonus van 36 miljoen dollar ontzegd. Activision verweet de mannen onder meer dat ze stiekem een eigen studio wilden oprichten, iets wat in retrospectief inderdaad klopte. Niet alleen werd er een concurrerende studio opgericht, naar verluidt namen ze 38 van de 46 bij Infinity Ward vertrokken medewerkers mee naar Respawn. De twee mannen gooiden modder terug en dat resulteerde in een naargeestige rechtszaak. Uiteindelijk werd iedereen blij, want ze kregen alsnog tientallen miljoenen terwijl Activision sindsdien tientallen miljarden verdiende met de shooters.

Rond diezelfde periode dacht Microsoft ongetwijfeld ook miljarden te gaan verdienen met een gloednieuw product: Kin. De Kin One en Kin Two waren smartphones voor jongeren met sociale media, voorzien van een qwertytoetsenbord en touchscreen. De toestellen hadden respectievelijk een 2,6"- en 3,4"-scherm, 4 en 8GB opslagruimte en allebei ondersteuning voor Bluetooth 2.1, USB en Wi-Fi 802.11b/g.

Maar tenzij je onlangs onze video over Microsoft-flops hebt gezien of in 2010 op Tweakers het nieuws religieus bijhield, is de kans klein dat je überhaupt ooit van de smartphone gehoord hebt. Reviews waren overwegend negatief en binnen zo'n zes weken trok Microsoft de spreekwoordelijke stekker uit het project, nog voordat hij in Europa uit kon komen. Naar verluidt verkocht het bedrijf maar liefst 503 hele Kins voordat het apparaat geannuleerd werd. De Microsoft Kin gaat dan ook de boeken in als een van de grootste flops van het bedrijf ooit.

Apple maakte het tegenovergestelde mee. We hadden het in Terug in de Tijd #40 over de aankondiging van de iPad, en op 3 april 2010 was het zover, want toen bracht Apple zijn eerste tablet daadwerkelijk uit. In de VS welteverstaan, want ondanks het verwachte succes van de tablet, of misschien wel vanwege die prognose, werd de iPad gefaseerd uitgebracht. Hoewel het bij de rijen voor Apple-winkels wel meeviel, bleek de tablet een immens succes. Een dusdanig groot succes, dat de Europese release uitgesteld werd. Apple schreef daarover: “Hoewel we in de eerste week na de release al meer dan 500.000 iPads geleverd hebben, is de vraag veel hoger dan we hadden voorspeld.”

Het was niet alleen vanwege de iPad een bijzonder goede maand voor Apple. Het bedrijf openbaarde namelijk dat het 131 procent meer iPhones verkocht in het eerste kwartaal van 2010 dan in hetzelfde kwartaal van een jaar eerder. Het waren er in Q1 van 2010 zo'n 8,75 miljoen wereldwijd. Intussen maakt Apple geen afzetcijfers meer openbaar, maar we kunnen alsnog een rekensom maken. In Q1 van 2024 verdiende Apple een slordige 69 miljard dollar aan iPhones. Stel dat Apple gemiddeld 800 knaken per iPhone omzet, dan zou dat wijzen op zo’n 86 miljoen stuks in dat kwartaal van 2024, een factor tien.

Maar er was nog een reden waarom Apple in april van 2010 champagne kon schenken. Het bedrijf nam een kleine start-up genaamd Siri over, naar verluidt voor een bedrag van 200 miljoen dollar. Het zal niet lastig te raden zijn wat dat bedrijf deed en hoe Apple die dienst in zijn eigen ecosysteem verwerkte. Maar dat was toen nog speculatie. Tweakers schreef: "Apple wil de dienst hoogstwaarschijnlijk inbouwen in iPhone OS." En de rest is geschiedenis.

10 jaar geleden: een tld dat zuigt, Netflix op je afstandsbediening en YouTube zonder ads

In het april van 2015 zagen we in de archieven vooral tld’s voorbijkomen. Elke site heeft wel zo’n topleveldomein, denk aan .com, .nl, of, in het geval van jullie meest geliefde techwebsite (ahum), .net. Sinds 1 april 2015 biedt SIDN namelijk .amsterdam-domeinen aan, perfect voor gebruikers die liever meer letters intikken dan .nl. TEDx.amsterdam was de eerste externe site die het tld mocht dragen.

Op dit moment zijn er net geen 20.000 domeinregistraties die eindigen op .amsterdam, ofwel 0,05 procent van het totaal aantal domeinen. Volgens de SIDN is het de op vier na populairste stad-tld op basis van het aantal visits tegenover het inwonersaantal. Alleen Londen, Berlijn, Taipei en Tokio zijn populairder. O, en Las Vegas, maar die wordt niet meegeteld omdat dit veelal goksites zijn.

Daarmee doet .amsterdam het een stuk beter dan .brussels. Heel gek is dit niet; DNS Belgium waarschuwde tien jaar geleden al voor een gebrek aan bekendheid onder bedrijven. Niet eens de helft van de bevraagde ondernemers en kleine tot middelgrote bedrijven wist van de tld’s af. Misschien nog wel erger: een kwart zou overwegen daadwerkelijk een van de tld’s af te nemen. Die populariteit is sindsdien niet toegenomen; .brussels heeft niet eens de helft van het aantal domeinregistraties van .amsterdam, terwijl .vlaanderen op een kwart van het aantal .amsterdam-registraties zit.

Het derde tld-nieuws zuigt. Althans, dat vonden bedrijven die voelden dat ze werden afgeperst. Het bedrijf Vox Populi was namelijk de beheerder van het .sucks-domein en vroeg bedrijven of zij jaarlijks 2500 dollar wilden aftikken, om dat tld te kopen voor hun site. Doe je dat niet, dan kan een ander er natuurlijk vandoor gaan. Bedrijven vonden dat dit praktisch afpersing was en wilden dat Icann actie ondernam. Icann gaf toen aan te twijfelen over het tld, maar uiteindelijk is daar niet echt iets van terechtgekomen. De .sucks-domeinen zijn namelijk nog steeds gewoon te koop.

Wat volgens sommigen ook ‘sucks’, is de reclame die je tegenwoordig op je afstandsbediening te zien krijgt. Tv’s zijn al jaren immers niet langer domme doosjes die beeld van andere apparaten laten zien; ze kunnen ook met apps zelf beelden op het scherm toveren. Onder meer Netflix speelde daarop in, met de Netflix-knop op de afstandsbediening.

Natuurlijk is dat voor Netflix-klanten die de Netflix-app vaak gebruiken superhandig; zij kunnen met een simpele druk op de knop snel naar die app navigeren. Klanten zonder abonnement − of klanten die liever andere streamingkastjes gebruiken, of waarvan de Netflix-ondersteuning is gestaakt − hebben niets aan de knop. Maar iedere keer dat ze de afstandsbediening weer oppakken, zien ze toch weer die mooie rode knop.

Tien jaar geleden werd hier een grote overeenkomst voor afgesloten. Ja, Sharp-tv’s hadden hem al, maar door de nieuwe afspraak gingen ook Panasonic, Philips, Sony, Toshiba en Vestel de Netflix-knop op de afstandsbediening plakken. Inmiddels is de knop op meer afstandsbedieningen te vinden, waaronder die van de Chromecast.

Het laatste onderwerp van deze Terug in de tijd heeft eveneens met streamingdiensten en advertenties te maken, maar dan in iets andere vorm. YouTube zette toen namelijk de eerste stappen naar een advertentievrij abonnement. Later dat jaar verscheen de eerste versie: YouTube Red, voor 10 dollar per maand.

Drie jaar later evolueerde dit tot het Premium dat we nu kennen en toen nog 12 euro per maand kostte. Premium begon steeds meer functies te krijgen, zoals YouTube Music, het kunnen downloaden van video’s en het kunnen afspelen van video’s op de achtergrond. Daardoor ontstond er in 2021 ruimte voor een extra abonnement: Premium Lite. Alleen advertentieloos voor 6,99 euro per maand.

Dit was onder tweakers een populaire dienst, want toen YouTube in 2023 aankondigde te stoppen met Lite, stroomden we over van de submits. Goed nieuws voor die Lite-fans; YouTube werkt aan een terugkeer, al is er nog niets bekend over een release in Nederland of België. Ondertussen worden gebruikers met adblockers steeds harder geweerd op het platform, waarbij het ‘gratis’ gebruik van YouTube steeds meer wordt tegengegaan, terwijl Premium steeds duurder wordt. De vraag naar Lite zal dan ook nu vermoedelijk hoger liggen dan ooit.

_{Redactie: Arnoud Wokke, Tijs Hofmans, Hayte Hugo, Yannick Spinner Eindredactie: Monique van den Boomen}