Terug in de tijd #22 - Spamkosten, Games for Windows Live en Chromecast

Op Tweakers verschijnen dagelijks tientallen nieuwsberichten, maar bij het schrijven weten we zelden hoe het afloopt met de producten, technieken en ontwikkelingen die we bespreken. In deze rubriek lezen we oude berichten terug en kijken we hoe het verderging.

In deze 22e editie van Terug in de tijd kijken we terug naar artikelen uit de maand juli van 2003, 2008 en 2013. We kruipen in de huid van een door spam geteisterde kantoorwerker aan het begin van dit millennium, volgen de val van Games for Windows Live, kijken naar de introductie van de Google Chromecast en werpen een eerste blik op een opvouwbare smartphone van Samsung.

Twintig jaar geleden: Spam loopt spuigaten uit, Intel is 35 jaar en Rabobank komt met 'virtuele chipknip'

'Spam kost bedrijven jaarlijks 874 dollar per werknemer', kopte Tweakers twintig jaar geleden. Hoewel het fenomeen van ongewenste bulk-e-mails op dat moment al lang geen nieuws meer was, betrad de mensheid een nieuw tijdperk, waarin e-mail voor driekwart van de bedrijven een bedrijfskritische rol ging spelen. Elektronisch mailen werd een dagelijkse bezigheid van werknemers en daarmee dus ook het opschonen van de alsmaar meer bevuilde mailbox. Over het daadwerkelijke schadebedrag liepen de meningen in 2003 al uiteen; sommige onderzoekers schatten de tijd die een werknemer kwijt was aan het filteren, behoorlijk hoog in, andere analisten concludeerden dat het slechts om enkele honderden dollars zou gaan. Het sentiment was daarentegen consistent hetzelfde; spam is vooral hartstikke irritant.

Ook de politiek kwam daarom in juli 2003 in actie, bijvoorbeeld op een officiële spamsummit in het Verenigd Koninkrijk, waar werd opgeroepen om internationale antispamwetgeving aan te nemen. Het probleem was namelijk verre van lokaal; naar schatting kwam negentig procent van alle spam uit de Verenigde Staten.

Overigens treft niet alle blaam de VS, want juist Nederland zou een thuishaven zijn voor een toen al clichématige oplichtingstrend: de Nigeriaanse e-mailoplichters. Rond de tijd van de summit werd specifiek Nederland in verband gebracht met verschillende Nigeriaanse groepen oplichters die slachtoffers een geldbedrag beloofden… maar dan moest er eerst een bedrag naar de oplichters overgemaakt worden. Een halfjaar later werd volgens Wired een van de grootste politieacties tot dusver tegen de Nigeriaanse oplichterijen uitgevoerd in Nederland.

De Europese Unie zou in het najaar van 2003 een wet aannemen waardoor e-mail spammen verboden werd, maar daarmee werd in theorie slechts een fractie van de spammers aangepakt. Want waar legitieme bedrijven zich sindsdien aan een opt-insysteem houden, lappen criminelen dergelijke regels per definitie aan hun laars.

Ook anno 2023 is spam nog een immens probleem, maar de oplossingen zijn grotendeels onveranderd gebleven. De meeste overduidelijke spam van Nigeriaanse prinsen en geheime liefdes verdwijnt dankzij prima spamfilters regelrecht in de digitale prullenbak. Tussen spammers en filters loopt daarentegen al decennia lang en waarschijnlijk eeuwigdurend een kat-en-muisspel.

Wat net zo tijdloos lijkt te zijn als spam, is Intel, het techbedrijf dat in juli 2003 zijn 35e verjaardag vierde. Intel werd in 1968 opgericht door de Amerikaanse wetenschapper Robert Noyce en de onlangs overleden techpionier Gordon Moore. Voordat Moore zich met de chipfabrikant bezighield, formuleerde hij de welbekende theorie dat het aantal transistors op een geïntegreerd circuit zich iedere twee jaar verdubbelt, beter bekend als Moore's Law.

Ten tijde van de verjaardag van Intel hield het techbedrijf zich al steevast met microprocessors bezig, waaronder met de eerder dat jaar uitgekomen consumentenprocessors in de Pentium 4 HT-Northwood-generatie. In juli 2003 kwam daarnaast de Xeon 3.06 uit de Gallatin-familie, gebaseerd op NetBurst-architectuur, op de markt. Dat was een serverprocessor met een enkele core en twee threads, toepasselijk vernoemd naar de klokfrequentie van 3,06GHz.

Geheel in traditie zou de naam van de cpu ook tot verwarring kunnen leiden, aangezien er enkele maanden eerder een andere Xeon 3.06 met een klokfrequentie van 3,06GHz op de markt was gekomen, maar dan met de familienaam Prestronia. Deze processor had de helft minder L2-cachegeheugen en een lagere spanningsvereiste. Het noemen van processors naar de kloksnelheid is op het eerste gezicht een handig idee, maar met verschillende codenamen, gelijke kloksnelheden en diverse gelijktijdige generaties kan dat verwarring opleveren. Intel kondigde onlangs een rebrand aan om de consumentenprocessormerknamen te versimpelen.

Spam en Intel zijn tijdloos gebleken. De Rabobank kwam in 2003 echter met iets wat volledig verouderd is, maar destijds vrij vooruitstrevend was: de virtuele chipknip. De service van de Rabobank was een virtuele portemonnee waar vooraf geld op gezet kon worden. Dit online alternatief voor het fysieke betaalmiddel zou handig zijn voor kleine online aankopen, bijvoorbeeld downloads en games. Er kon tot 10 euro per transactie mee betaald worden.

Voor de jonge lezers: de chipknip was een soort prepaid toevoeging aan de reguliere bankpas. Met de kaart konden kleine bedragen afgerekend worden zonder dat daarvoor gepind hoefde te worden. Het concept werd in eerste instantie in allerlei scenario's gebruikt, waaronder in de supermarkt, maar na de introductie van contactloos pinnen werd het vooral nog in bedrijfskantines, snoepautomaten en parkeerpalen gebruikt. Sinds 2015 is de chipknip niet meer te gebruiken.

Vijftien jaar geleden: DualShock maakt rentree, Microsoft splitst pc- en Xbox 360-markt, en Games for Windows Live valt

Sony bracht in juli 2008 in de Benelux de DualShock 3-controller uit voor de PlayStation 3. Het was niet de eerste controller voor die console. De PlayStation 3 kwam namelijk in 2006 op de markt met de Sixaxis-controller, functioneel en esthetisch praktisch identiek aan de eerdere DualShocks, maar met één belangrijk verschil: het gebrek aan haptische feedback, ofwel een trilmotor in de controller. Het patent op deze technologie zou namelijk in handen zijn van het bedrijf Immersion, dat Sony in 2005 aanklaagde voor het gebruik van zijn forcefeedbacktechnologie in de DualShock 2-controller. De patentenrechtszaak werd uiteindelijk voor een onbekend bedrag buiten de rechtbank opgelost.

Wat de Sixaxis overigens wel had, was een bewegingssensor in zes richtingen; vandaar de naam, die vrij vertaald 'zesassen' betekent. Met deze technologie konden ontwikkelaars een extra inputmogelijkheid in hun games verwerken. Denk bijvoorbeeld aan Heavy Rain, waarin de technologie uitvoerig en volgens sommigen wat te veel gebruikt werd. Spelers konden in de verhalende game met het kantelen en bewegen van hun controller bijvoorbeeld meer immersive autorijden. En natuurlijk kon ook het gesimuleerd tandenpoetsen en de rug afdrogen met motioncontrols niet ontbreken.

Latere PlayStation-controllers, waaronder de DualShock 3 en 4, en de DualSense 5 voor de PlayStation 5, kregen opnieuw de bewegingssensorfuncties in combinatie met de trilfunctie voor haptische feedback. Sony deed daar voor de PlayStation 5-controller overigens nog een schepje bovenop door ook de triggers dynamische weerstand te laten bieden.

Wat controllers betreft is er de afgelopen jaren dus slechts iteratief het een en ander veranderd; Microsofts releasebeleid veranderde wat drastischer. In 2008 zei Peter Zetterberg, topman bij Microsoft Game Studios, dat hij niets zag in een gelijktijdige release van games voor de Xbox 360 en pc. Zetterberg noemde Duitsland als voorbeeld waar Microsoft in 2008 meer Xbox 360-consoles wilde verkopen en 'zichzelf in de voet zou schieten' als games dan gelijktijdig voor de pc en de console zouden uitkomen. "Als we daar een Halo-game op beide platforms tegelijk zouden uitbrengen, zou tachtig procent de pc-versie kopen", is het sentiment bij de Amerikaanse techgigant.

Ondertussen doet Microsoft exact het tegenovergestelde, onder meer met de Xbox Game Pass. Firstpartygames van Xbox Game Studios worden niet alleen gelijktijdig op de pc, Xbox Series-consoles en soms nog andere consoles uitgebracht, maar ook direct voor abonnees van de Game Pass-dienst. Het lijkt er daarmee op dat het bedrijf niet meer probeert om consumenten naar de aankoop van een console te sturen, maar dat klopt niet helemaal. In 2021 onthulde het bedrijf nog nooit winst te hebben gemaakt op de verkoop van Xbox-hardware. Het is dan ook algemeen bekend dat consolemakers het moeten hebben van andere inkomstenbronnen. Met een gelijktijdige release van games op verschillende platforms en via de Game Pass legt Microsoft simpelweg niet al zijn techeieren in hetzelfde mandje en is het bedrijf minder afhankelijk van specifiek Xbox-consoleverkopen.

Over Microsoft gesproken, het bedrijf voerde in 2008 ook een belangrijke en langverwachte wijziging door aan het omstreden Games for Windows Live; het werd eindelijk gratis. De betaalde online dienst voor pc-gamers stuitte bij de introductie in 2006 op felle kritiek. Volgens critici was het inkomstenmodel van Xbox Live, betalen voor toegang tot onlinefunctionaliteiten van games, niet gepast voor pc-games. Het abonnement kostte net als Xbox Live Gold in die tijd grofweg 50 dollar per jaar.

Het concept online gamen was daarentegen altijd gratis voor pc-gamers; ontwikkelaars en uitgevers hosten doorgaans zelf hun gameservers, dus het was volgens critici onzinnig dat Microsoft zich hiertussen positioneerde. Kotaku schreef over de aankondiging: "Dappere keuze, Microsoft. Geld vragen aan pc-gamers voor iets wat ze altijd gratis konden doen. Ik denk niet dat het idee dat men Shadowrun tegen Xbox 360-gamers kan spelen of ingame voicechat, geïntegreerde achievements en dedicated servers genoeg zijn." Shadowrun was de eerste game waarvoor het label gebruikt werd.

Niet geheel onverwacht werd vanuit diverse hoeken opgeroepen om de service te boycotten. Ook ontwikkelaars die de 'standaard' voor hun pc-games hanteerden, werden bekritiseerd. Het label was namelijk ook beschikbaar voor ontwikkelaars die niet onder de Microsoft Game Studios-noemer vielen. Deze partijen moesten daarentegen ook aan relatief strenge eisen voldoen, waaronder ondersteuning bieden voor geïntegreerde vriendenlijsten, profielen en achievements. In veel gevallen konden gamers ook crossplatform met elkaar spelen.

Het concept ging vanwege alle kritiek op de schop en werd gratis voor pc-gamers én ontwikkelaars. Microsoft ging in dat laatste geval namelijk gratis toegang tot matchmakingservers aanbieden, zodat ontwikkelaars niet zelf servers hoeven te onderhouden. Desondanks bleef het aantal games met het Games for Windows Live-label zeer beperkt.

Tien jaar geleden: Google introduceert Chromecast, Apple gaat voor Maps en Samsung teaset opvouwbare smartphone

In juli 2013 bracht Google zijn eerste streamingdongle op de markt met de naam Chromecast, aangedreven door een afgeslankte versie van Google TV gebaseerd op Android en dus niet door ChromeOS. Het apparaatje kon in eerste instantie alleen content van ondersteunde apps 'streamen' via het thuiswifinetwerk, hoewel de Chromecast feitelijk direct verbinding maakt met de gekoppelde streamingdienst om de beelden op de aangesloten tv af te spelen. Later kwam daar een tweede functie bij, waarbij daadwerkelijk beelden van een openstaand Google Chrome-tabblad gestreamd konden worden.

Toen het apparaatje op de markt kwam, kon een klant zijn reguliere televisie via een beschikbare HDMI-poort omtoveren tot smart-tv. In deze tijd waren thuisstreamingdiensten als Netflix stevig in opkomst, terwijl slimme tv's nog vrij zeldzaam en erg prijzig waren. Sommige tv-providers boden bepaalde streamingkanalen al wel via de mediabox aan. Ook tegenwoordig blijven de Chromecast en dergelijke apparaatjes een goedkope manier om een reguliere televisie of een slechts beperkt ondersteunde smart-tv op te voeren tot volwaardige slimme tv.

Daarbij breidt Google de Chromecast regelmatig uit met nieuwe functies. Naast een Chromecast Audio, die alleen geluidssignalen kan doorgeven, kwamen er vanaf 2016 varianten met ondersteuning van 4k-resolutie, Dolby Vision en hdr op de markt. Ook hebben de nieuwste varianten, die na een gedeeltelijke rebrand als 'Chromecast with Google TV' door het leven gaan, de mogelijkheid om met een meegeleverde afstandsbediening aangestuurd te worden.

Over aansturing gesproken, in 2013 was Apple hard bezig om een zo concreet mogelijke aansturing via Apple Maps mogelijk te maken. De routedienst werd in 2012 geïntroduceerd en het jaar daarop nam Apple verschillende bedrijven over die Apple Maps zouden kunnen verbeteren. Zo werd Locationary overgenomen voor tech waarmee locatiegebaseerde informatie aangeboden kon worden. Ook kocht Apple het bedrijf HopStop, dat gespecialiseerd was in het geven van route-informatie met het openbaar vervoer en wandel- en fietsroutes.

In het verlengde daarvan verklaarde ceo Tim Cook dat Apple zich zou focussen op diensten voor in de auto. Een jaar later kwam Apple CarPlay via iOS op de markt. Daar hield Cooks focus op vervoer overigens niet op, want sinds zo'n tien jaar geleden brengen bronnen regelmatig interne plannen van Apple naar buiten over een daadwerkelijke auto van het merk. Het zou gaan om een zelfrijdende elektrische auto die in 2024 op de markt moet komen. Als we daarentegen iets van nieuwe Apple-tech kunnen verwachten, dan is het wel dat dit soort producten doorgaans een stuk langer op zich laat wachten. Kijk maar naar de Vision Pro, die al jaren besproken werd in geruchten en pas enkele jaren later dan verwacht werd onthuld.

Over voorproefjes van grote ontwikkelingen gesproken, in de zomer van 2013 toonde Samsung voor de tweede keer een conceptvideo van een opvouwbare smartphone met een flexibel oledscherm. Eerder dat jaar had het Zuid-Koreaanse techmerk tijdens de CES al onthuld dat het aan een smartphone met een dergelijke formfactor werkte. Hij werd gepresenteerd onder de noemer Youm, een merknaam voor flexibele tech waar uiteindelijk niets mee gedaan werd. Het eerste Samsung-product met een flexibel scherm kwam later dat jaar op de markt, al was de Galaxy Round niet opvouwbaar. Sindsdien werd er over uiteenlopende opvouwbare of flexibele tech gesproken, waaronder dubbel vouwbare smartphones, flexibele tablets en buigbare oled-tv's.

Uiteraard zou het nog zo'n zes jaar duren voordat het bedrijf daadwerkelijk een opvouwbare smartphone op de markt bracht. Samsung gaat de boeken in als het eerste grote techbedrijf dat een mainstream-opvouwbare smartphone uitbracht, maar dat was natuurlijk niet de enige reden waarom de Galaxy Fold uit 2019 zo spraakmakend was. Reviewexemplaren van het toestel bleken kort na het vervallen van het embargo op een opvallende schaal te bezwijken; verscheidene reviewers meldden binnen enkele minuten na elkaar dat hun exemplaar het had begeven.

In een achtergrondartikel zette Tweakers uiteen dat er twee hoofdzakelijke problemen met het toestel waren. Enerzijds plukten sommige gebruikers de plastic screenprotector van het scherm, terwijl dit helemaal niet de bedoeling was. Een nadrukkelijke waarschuwing kon dit probleem voor nieuwe gebruikers voorkomen. Het tweede pijnpunt was het scharniersysteem; dat liet te gemakkelijk vuil binnen en bleek kwetsbaar voor stootjes. Als het scherm hier beschadigd raakte, werd de smartphone doorgaans onbruikbaar. Grofweg een halfjaar na de oorspronkelijk geplande releasedatum werd de Galaxy Fold in aangepaste vorm uitgebracht.