Terug in de tijd #27 - Gratis computers, Nintendo Wii-succes en start-up OnePlus

Op Tweakers verschijnen dagelijks tientallen nieuwsberichten, maar bij het schrijven weten we zelden hoe het afloopt met de producten, technieken en ontwikkelingen die we bespreken. In deze rubriek lezen we oude berichten terug en kijken we hoe het verderging.

In deze 27e editie van Terug in de tijd kijken we naar artikelen uit de maand december van 2003, 2008 en 2013. We blikken in dit artikel onder meer terug op Intels wisselvallige relatie met Moore's law, gratis computers van IBM en Nintendo's financiële meevaller die Wii heet. Ook komen de oprichting van smartphonestart-up OnePlus, een mysterieuze USB-aansluiting die 'ook omgedraaid past' en de ondergang van het Nederlandse Hyves aan bod.

Twintig jaar geleden: DOOM, gratis computers en Moore's law (is dood?)

In december 2003 schreef Tweakers over het tienjarige jubileum van het originele DOOM uit 1993. Met die terugblik zou je denken dat een van de peetvaders van de moderne firstpersonshooter zijn beste tijd wel gehad heeft, maar niets is minder waar; DOOM is net als menig wezen uit de franchise 'ondood'. In 2016 kwam een van de oorspronkelijke bedenkers, game-icoon John Romero, voor het eerst sinds de jaren negentig met nieuwe content voor de toen al zeer oude game. Hij zou enkele jaren later ook nog een officieuze mod uitbrengen, terwijl een fan onlangs raytracing aan de game toevoegde. Ook vond enkele jaren terug een heruitgave van DOOM en DOOM II plaats. Kortom, deze fundamentele shooter blijft anno 2023 updates krijgen.

DOOM is ook om een andere reden vandaag de dag nog zeer relevant voor een nicheclubje gamers en andere tweakers. Het is een beetje een uit de hand gelopen meme, maar het originele DOOM dient tegenwoordig als een soort benchmark van gekkigheid; kan een absoluut niet daarvoor bedoeld platform de iconische shooter draaien? Het antwoord was een volmondig 'ja' voor onder meer Teletekst, een IKEA Trådfri-lamp, de Nintendo Game & Watch, moederbordfirmware, een Minecraft-computer, een draaiende versie van DOOM 2 en een gemodificeerde kettingzaag die liefkozend de Painsaw genoemd wordt.

Wie twintig jaar geleden DOOM wilde spelen, had dus een van de uiteenlopende bovenstaande apparaten nodig, of gewoon een pc natuurlijk. Laat IBM, Omnicom en Interpublic onder de vlag Metronomy in die tijd dan ook een opvallende aankondiging doen: gratis IBM-computers voor twee miljoen Britse huishoudens. Voor niets gaat de zon op en het kostte de Britse consument volgens de aankondiging dan ook een beetje aandacht, namelijk door elke twintig minuten een reclame van een minuut te moeten bekijken.

De ontvanger zou daarbij iedere maand een nieuwe cd toegestuurd krijgen met daarop gerichte reclames; de markt voor gerichte advertenties heeft zich sindsdien aanzienlijk verder ontwikkeld. Er zat ook een catch bij deze cd, want het schijfje zou nodig zijn om de computer die maand te kunnen gebruiken. En uiteraard zou Metronomy gegevens over de gebruiker bijhouden en op deze manier geld verdienen aan het concept.

Een klein halfjaar na de aankondiging bleek er nog niets van de weggeefactie terechtgekomen te zijn, doordat er volgens een bericht van The Register te veel 'twijfelachtige aanmeldingen' gedaan werden. Sommige gebruikers zouden stiekem niet aan de eisen van het concept willen voldoen en de pc simpelweg willen doorverkopen. Er werden enkele testexemplaren verzonden en volgens The Guardian ging het bedrijf kort daarna alweer failliet.

Een van de fundamentele problemen van het concept lijkt vrij voor de hand liggend; een huishouden dat de enkele honderden ponden voor een pc niet heeft, heeft waarschijnlijk ook niet zoveel te besteden aan de producten die op de gratis pc's geadverteerd worden. Het idee bleef desalniettemin voortbestaan. In 2023 kwam de oprichter van Pluto TV bijvoorbeeld met een 'gratis tv' met een tweede scherm waarop reclames getoond werden. Het idee achter dit concept is nog steeds relevant.

Over relevante concepten gesproken, in december 2003 deden onderzoekers van Intel een interessante voorspelling: het einde van Moore's law. Deze 'wet', geformuleerd in de jaren zestig door de onlangs overleden Intel-medeoprichter Gordon Moore, beschrijft het iedere twee jaar verdubbelen van het aantal transistors op een geïntegreerd circuit. Dit fenomeen zou tegen 2018 niet meer relevant zijn, voorspelden de onderzoekers, maar tot op de dag van vandaag blijft de wet een belangrijke leidraad voor de halfgeleiderindustrie. Haaks op de voorspelling van de onderzoekers staat dan ook wat Intel-ceo Pat Gelsinger dit jaar nog zei: "Moore's law is springlevend. Wij blijven de voorvechters van de wet."

Daarmee is overigens nog lang niet alles gezegd over de voorspelling. Zoals Tweakers ter ere van het vijftigjarige jubileum van de uitspraak schreef, is de stelling al meermaals enigszins aangescherpt, getweakt en geherformuleerd. Daarbij is het altijd al de vraag geweest in hoeverre de wet een wet genoemd mocht worden. Moore deed in ieder geval een observatie die ruim een halve eeuw relevant bleef; de verdubbeling van het aantal transistors bleef van toepassing.

Maar waar de een het als een correcte voorspelling bestempelt, ziet de ander het als een selffulfilling prophecy. Dit is in lijn met wat Gelsinger zei; volgens de tweede groep moeten bedrijven voorvechters van de wet blijven en die dus als leidraad en richtlijn gebruiken om innovatie na te jagen. De Intel-ceo reageerde overigens op een verklaring van conculega Jensen Huang van Nvidia. Laatstgenoemde zei namelijk kort daarvoor nog dat Moore's law inderdaad 'dood' is.

Vijftien jaar geleden: Steam vraagt euro's, Nintendo casht met Wii en toetsenborden verleden tijd

In december 2008 vonden er enkele interessante ontwikkelingen in de game-industrie plaats. Zo ontstond er in Europa ophef over het toen al zeer prominente gameplatform Steam. Valve had namelijk in die maand de lokale valuta euro en de Britse pond aan de online gamewinkel toegevoegd. Eerder werd de dollarprijs aangehouden, maar met de maatregel zou Valve deze prijs een-op-een omrekenen naar euro's. Een spel van 10 dollar werd plotseling 10 euro, terwijl de dollar op basis van de toenmalige valutakoers 70 eurocent waard was. In de praktijk werden alle games dus een stuk duurder, wat bij menig Steam-gebruiker en Tweakers-forumlid leidde tot verontwaardiging.

In dezelfde maand werd bekend dat Nintendo naar schatting zes dollar winst maakte per verkochte Wii-console. In diezelfde periode concurreerden de PlayStation 3 en de Xbox 360 met elkaar, waarbij Sony op de PS3 verlies zou draaien en Microsoft quitte zou spelen bij levering van de Xbox-console. Dit is vrij gewoon in de game-industrie; consolemakers verkopen hun product met zeer lage marges en moeten het dan hebben van gameverkopen. Het feit dat Nintendo zelfs op de verkoop van de basisconsole winst zou maken, is dus juist opmerkelijk.

Daarbij komt dat Nintendo verhoudingsgewijs veel meer van zijn eigen games voor de console verkoopt, waar een grotere winstmarge op zit. De Wii zou uiteindelijk een van de bestverkochte consoles ooit worden, met naar schatting meer dan 100 miljoen verkochte exemplaren.

CD Projekt RED was in het nieuws vanwege de aankondiging van The Witcher: Rise of the White Wolf, een soort remake van de oorspronkelijke The Witcher-game voor de PlayStation 3 en Xbox 360. Deze versie van de game, gemaakt door de Franse studio Widescreen Games, zou onder meer 'een nieuw vechtsysteem, nieuwe animaties en modellen, en dynamische belichting' krijgen dankzij de overstap op de DaVinci Engine.

Een klein halfjaar later werd daarentegen bekend dat de Poolse ontwikkelaar Widescreen Games niet zou betalen, naar eigen zeggen omdat de studio niet aan de kwaliteitseisen kon voldoen. Het project werd dan ook geschrapt. The Witcher 2: Assassins of Kings werd uiteindelijk de eerste Witcher-game die op Xbox-consoles werd uitgebracht; het derde deel zou ook voor het eerst op de PlayStation uitkomen. Overigens werkt CD Project RED intussen aan een Unreal Engine 5-remake van de betreffende game, waarover verder nog niets bekend is.

In 2008 kwam daarnaast een reeks voorspellingen van de hand van 'internetdeskundigen en technici' op de voorpagina van Tweakers te staan. Laat Terug in de tijd nu een perfect excuus zijn om daar even over te reflecteren. Zo voorspelden de respondenten onder meer dat de smartphone, toen nog het mobieltje, in 2020 het belangrijkste persoonlijke apparaat zou worden om online mee te gaan. Ook werd een trend van het gratis aanbieden van content voorspeld, waarbij aanbieders inkomsten uit reclames zouden krijgen. Ook toen waren dit open deuren.

Iets extremer was de voorspelling dat het toetsenbord op zijn retour was. Mensen zouden voornamelijk met touchbesturing en stemopdrachten hun pc's gaan besturen. Het is niet onwaar dat virtuele toetsenborden en spraakbesturing steeds meer gebruikt worden, maar het fysieke toetsenbord, al dan niet in een laptop geïntegreerd, is vooralsnog springlevend.

Tien jaar geleden: OnePlus, een mysterieuze USB-poort en het einde van Hyves

In december 2013 berichtte Tweakers dat ene Peter Lau een nieuw bedrijfje genaamd OnePlus had opgericht. Deze voormalige werknemer van OPPO, die zichzelf Pete noemt en eigenlijk Liu Zuohu heet, wilde high-end smartphones gaan maken die 'goed genoeg zijn voor de veeleisende gebruiker' en had daar een agressieve strategie voor in gedachte. Het merk zou vrij geavanceerde hardware gebruiken voor smartphones met een relatief lage prijs.

Daarnaast bespaarde het bedrijf in eerste instantie sterk op de marketingkosten dankzij het OnePlus Invite System; gebruikers konden alleen op uitnodiging een smartphone van de fabrikant kopen. Naar eigen zeggen hield de start-up zo grip op het aantal bestellingen. Klanten konden een reservering plaatsen op de website van OnePlus of via een bekende een uitnodiging ontvangen. Op deze manier ontstond er een organische hype rondom het toen nog relatief onbekende bedrijf.

De eerste paar smartphones van het merk, de OnePlus One, OnePlus 2 en OnePlus X, waren alleen in thuisland China en omringende landen beschikbaar. Vanaf de vierde OnePlus, de OnePlus 3, begon het bedrijf een reguliere 'open' verkoop te hanteren. Rond deze periode, eind 2016, betrad het merk van Lau de mainstreammarkt. Daaropvolgend hield het zich nog aan de zelfopgelegde 'never settle'-slogan en zijn imago als vlaggenschipkiller. Onlangs bracht het bedrijf verschillende series uit die van de originele insteek afwijken, waaronder minder scherp geprijsde high-end toestellen en midrangesmartphones.

Pete Lau innoveerde in de begindagen van OnePlus sterk wat hardwaresamenstellingen betreft en gaat zelfs de boeken in met een primeur. De OnePlus 2 uit 2015 werd, hoewel alleen op uitnodiging beschikbaar, de eerste wereldwijd beschikbare smartphone met een gloednieuwe USB-C-aansluiting. De ontwikkelingen van die specificaties begonnen enkele jaren daarvoor. In 2013 schreef Tweakers bijvoorbeeld nog over een USB-aansluiting die 'ook omgedraaid zou passen'.

Het was toen nog het Wilde Westen wat smartphoneopladers betreft, maar daar begon de politiek wat van te vinden. Verschillende organen van de Europese Unie werden het erover eens dat de opladerlade van een gemiddeld Europees huishouden wel wat uitgedund mocht worden. Met andere woorden: er werd gesproken over een verplichting van een universele telefoonoplader, wat toen de facto nog de micro-USB-lader was. Het zou uiteindelijk nog tot 2022 duren voordat de EU de toen al ruim zeven jaar oude 'universele' USB-C-poort zou verplichten. Die verplichting gaat eind 2024 in en heeft betrekking op alle kleine elektronica.

Tot slot nog iets heel anders: krabbels, smileys en profielpagina's. Op 2 december 2013 werd het iconische Nederlandse sociale medium Hyves definitief offline gehaald. De dienst werd in 2004 opgericht onder de naam StartPhone en al snel omgedoopt tot Hyves. Binnen enkele jaren groeide het MySpace-achtige platform uit tot een immens onderdeel van de Nederlandse internetcultuur, met op het hoogtepunt tenminste 10 miljoen gebruikers en zo'n 275 miljoen pageviews per dag. En over de Amerikaanse tegenhanger MySpace gesproken: dat platform kon in Nederland niet concurreren met Hyves.

Rond diezelfde periode nam Telegraaf Media Groep de website over; dit markeerde het begin van het einde. In deze periode schreef Tweakers een achtergrondverhaal over de opkomst en teloorgang van het medium. Een duidelijke reden voor het verdwijnen van het woord 'hyven' uit het Nederlandse lexicon is er niet en ja, dat woord bestond officieel. Feit is wel dat Hyves langzaam maar zeker niet meer als 'cool' beschouwd werd en plaats moest maken voor Amerikaanse giganten: het toenmalige Twitter en Facebook.