Terug in de tijd #23 - Vaporwareconsoles, de eerste oled-tv’s en oer-raytracing

Op Tweakers verschijnen dagelijks tientallen nieuwsberichten, maar bij het schrijven weten we zelden hoe het afloopt met de producten, technieken en ontwikkelingen die we bespreken. In deze rubriek lezen we oude berichten terug en kijken we hoe het verderging.

In deze 23e editie van Terug in de tijd kijken we terug naar artikelen uit de maand augustus van 2003, 2008 en 2013. Ditmaal gaan we in op de Phantom Gaming Console, met zijn ironisch passende naam. Daarnaast zien we hoe het Blaster-virus Microsoft bewoog om een automatisch updatemechanisme in Windows te verwerken en hebben we plaatjes van een vijftien jaar oude raytracingdemo.

Twintig jaar geleden: de Phantom-gameconsole, de Blaster-worm en het gloednieuwe ‘horizontaal scrollen’

Het gameconsolelandschap steekt nog altijd behoorlijk simpel in elkaar: je hebt Microsoft, Sony en Nintendo. Het gebeurt maar zelden dat er een nieuwe uitdager bij komt. In 2003 was daar toch ineens de Phantom Gaming Console, die opvallend genoeg geen fysieke media accepteerde. Alle games zouden van het internet kunnen worden gedownload naar de 100GB-harddisk van de spelcomputer. Dat was behoorlijk uniek in die tijd; het zou nog tot de Digital Editions van de Xbox One S en PS5 duren voordat het werkelijkheid zou worden. Het zou bij de Phantom zelfs mogelijk zijn om games niet te kopen, maar te huren. Spelers zouden dan afrekenen voor de tijd die ze hebben gespeeld, en niet voor de hele game.

De console was destijds spraakmakend vanwege deze features en de gelikte presentatiematerialen. Hij had in 2003 uit moeten komen, maar dat werd eerst 2004 en vervolgens 2005. Tijdens de E3-beurs van 2004 werd een protype van het apparaat getoond, maar tot een daadwerkelijke release kwam het nooit. In 2007 werden de plannen voor de console geschrapt.

Er is altijd in twijfel getrokken of de Phantom-gameconsole wel echt werd ontwikkeld. Vanaf de eerste aankondiging was die scepsis bijvoorbeeld al te zien in de comments op Tweakers. Ook techwebsite HardOCP toonde zich zeer skeptisch over de echtheid van de console en deed onderzoek naar de geloofwaardigheid van de maker. In reactie daarop dreigde Phantom-maker Infinium Labs HardOCP voor de rechter te slepen wegens laster, maar HardOCP boog daar niet voor. Uiteindelijk schikte Infinium labs in de zaak, voor een bedrag van 50.000 dollar. Daarnaast vermoedde marktwaakhond SEC dat Infinium Labs een pump & dump wilde uitvoeren met zijn eigen aandelenprijs, vanwege de grootspraak over de console en wat die met de waarde van het bedrijf zou doen. In de zaak die hieruit voortkwam schikte Infinium Labs voor 30.000 dollar. De Phantom heeft sinds jaar en dag een plekje in de hall of fame van de vaporware.

Iets wat bepaald geen fantoom was, is het Blaster-virus. Dit hield in 2003 huis in de computerwereld. Sophos noemde augustus van dat jaar een van de ergste maanden ooit op het gebied van virussen. De worm verspreidde zich onder computers met Windows XP en Windows 2000, en zorgde ervoor dat deze computers zichzelf voortdurend afsloten. De worm kon binnen een minuut andere kwetsbare computers op hetzelfde netwerk vinden en infecteren. Ook werd met enige regelmaat een ddos op een Windows Update-domein uitgevoerd, al haalde dat door een redirect niets uit.

In dezelfde maand werd een verdachte in de zaak gearresteerd; hij kreeg twee jaar later te horen dat hij achttien maanden de cel in moest. Het ging hier om de auteur van Blaster-variant B. Een leuk weetje: er bestond ook een helpful worm die dezelfde kwetsbaarheid uitbuitte, maar alleen Blaster verwijderde en de juiste securitypatches downloadde. Deze worm heette Welchia.

Blaster wist miljoenen computers wereldwijd te infecteren omdat het ook buiten lokale netwerken zocht. Dit hielp Microsoft ervan te overtuigen dat computers een updatemechanisme nodig hebben dat automatisch kan werken. Destijds moesten gebruikers zelf naar de Windows Update-website en daar konden ze zo lang mee wachten als ze wilden. De automatische updatefunctie werd later geïntroduceerd in Windows XP en hij zat ook in Windows Vista. Aanvankelijk was de functie optioneel, maar in het tegenwoordige tijdperk van gratis Windows-upgrades en reclame voor Windows-producten en diensten in het OS is dat optionele al lang niet meer van toepassing.

Er waren ook nog twee kleinere fenomenen in dit jaar. Muizen konden in 2003 al verticaal scrollen, maar horizontaal scrollen was nog geen gebaand pad. Microsoft had ook hier iets voor bedacht: het ‘tilt-wheel technology’-wieltje. Dat is een scrollwieltje dat je naar links en rechts kunt drukken om horizontaal te scrollen, en het zit tot op de dag van vandaag in muizen.
Tot slot kwam in augustus 2003 het nieuws dat een bedrijf een usb-drive bootable had weten te maken. Voor die tijd konden alleen diskettes bootable worden gemaakt. “Het voordeel van de nieuwe opstartfunctie is dat computers niet meer hoeven te zijn uitgerust met een diskettestation”, aldus het bericht op Tweakers.

Vijftien jaar geleden: de Core i7 ziet het levenslicht, Zotacs bedieningspaneel voor overclocks, en de toekomstmuziek die raytracing heet

In 2008 was er een nieuwe ontwikkeling bij mobiele telefoons die inmiddels absoluut niet meer is weg te denken: de vingerafdrukscanner. Die techniek bestond op zich natuurlijk al, maar Lenovo was de eerste partij die hem in een telefoon verwerkte. Het ging nog niet om een scanner onder het scherm; die technologie was in 2008 nog vele jaren van ons verwijderd. Het ging hier om een sensor aan de zijkant van de telefoon. Sindsdien is het ontwerp van de vingerafdrukscanner wat compacter en simpeler in uiterlijk geworden. De ‘externe’ vingerafdrukscanner is zeker niet verdwenen. GSMArena meldt dat er in 2023 nog 170 smartphones op de markt zijn gekomen die een vingerafdrukscanner hebben die niet onder het scherm is weggewerkt. Daarbij gaat het vaak om goedkopere modellen, hoewel ook foldables als de Samsung Galaxy Z Fold5 en Pixel Fold in het rijtje staan.

Intel heeft blijkbaar iets met mooie ronde getallen, want het blijkt vijftien jaar geleden te zijn dat de processormaker de Core i-naam in gebruik heeft genomen. Dat begon met de Nehalem-architectuur en de Bloomfield-generatie, waarvan de Core i7 920 het onderste i7-model was en de Core i7-975 Extreme Edition de topper. Ze werden gebakken op een 45nm-procedé en Intel noteerde voor de 920 een adviesprijs van 305 dollar. De eerste Core i5 volgde pas in 2009, en de eerste i3 in 2010. Vóór de Core i-processoren waren er de Core 2’s en Pentiums; die laatste merknaam ging verder als benaming voor bescheidener cpu’s. Onlangs werd bekend dat de ‘i’ van de Core i-cpu’s met pensioen gaat.

2008 viel duidelijk in een tijdperk waarin het niet heel normaal was om meerdere monitoren aan je pc te hangen. Zotac vond het namelijk een goed idee om een extern apparaat te ontwikkelen waarmee je je videokaart kon overklokken. De Nitro was een klein, bijna wekkerachtig apparaatje waarop je kon aflezen wat de kloksnelheid, temperatuur en fansnelheid van je videokaart was. Hij had drie knoppen waarmee je instellingen en presets kon aanpassen zonder dat je uit een game hoefde te alt-tabben.

Op zichzelf was dit een hartstikke leuk apparaat, dat nog eens extra cool werd door het gebruik van een vacuümfluorescentiedisplay, alsof het een oude stereo was. Er viel echter op aan te merken dat het apparaat alleen werkte in combinatie met Zotac-videokaarten. Daardoor was het natuurlijk vooral iets dat de tech-afvalberg spekt. Een test van der8auer wijst uit dat het apparaat helaas niet met hedendaagse videokaarten werkt.

Hoeveel je de hardware van 2008 ook overklokte, videokaarten zouden pas veel later snel genoeg zijn voor raytracing. Desalniettemin maakte Nvidia graag toekomstmuziek en kwam het met een demo van realtime raytracing, uitgevoerd door een gpu. Twee Quadro 4700 X2-kaarten met elk twee gpu’s en 1GB geheugen wisten een sportauto van twee miljoen polygonen en zijn omgeving in een resolutie van 1920x1080 pixels weer te geven met dertig beelden per seconden en met drie weerkaatsingen per lichtstraal. Nvidia meende, net als AMD en Intel, toen al dat raytracing de toekomst was voor 3d-games. Het zou vanaf dit moment nog zo’n tien jaar duren voordat raytracing kon worden verwezenlijkt, met de videokaarten van de RTX 20-serie en games die de technologie ondersteunden. Wie raytracing in combinatie met redelijk hoge framerates wilde, moest zelfs nog een generatie of twee langer wachten.

Sindsdien is er weinig meer te vinden over raytracing. In 2010 gaf Intel nog wel een demonstratie waarin het een aangepaste versie van Wolfenstein uit 2009 draaide met raytracing. Voor wie dat wil vergelijken met het allerbeste dat raytracing op dit moment heeft te bieden: Digital Foundry heeft een video gepubliceerd waarin het de RT Overdrive-modus van Cyberpunk 2077 onder de loep neemt.

In 2008 was er ook nog de Zune-mediaspeler. Wie hem kent, heeft meestal fijne herinneringen aan het apparaatje. Het moest de concurrent van de iPod zijn en was er op dat moment in capaciteiten van 4 tot 80GB. Het had ook zijn eigen iTunes-eske platform. Daar konden albums, series en films worden gekocht. De Zune had zelfs apps en games.

Ondanks zijn charmes was het nieuws over de Zune niet positief. Microsoft was op zoek naar exclusieve content om de Zune aantrekkelijker te maken, want hij wist niet goed genoeg te concurreren met de iPod en andere spelers. De Zune kwam in 2009 naar Europa, maar in 2011 gaf MS aan te stoppen met het ontwikkelen van nieuwe Zune-modellen. In 2015 werd het Zune-platform met zijn software en muziek- en videowinkel offline gehaald.

Tien jaar geleden: we verwelkomden het zwart-zwart van de oled-tv, de wificongestie was niet te harden en KPN werd gered van een vijandige overname

We blijven nog even bij dingen die inmiddels dood zijn. Google kwam in 2013 met een dienst genaamd Helpouts. Mensen konden daarop hun expertise aanbieden. Tegen betaling hielpen ze andere gebruikers via Hangouts-videochat, en Google roomde 20 procent van de inkomsten af. Het platform werd goed gewaardeerd en had een schare fanatieke gebruikers.

Google werkt echter op ondoorgrondelijke wijze. Helpouts werd zonder fanfare geïntroduceerd en het ging - weinig verrassend - minder dan twee jaar later met ‘te weinig gebruikers’ met pensioen. Nu is het een van de 288 datapunten op killedbygoogle.com. Wie iets soortgelijks zoekt, komt waarschijnlijk al gauw uit bij Fiverr.

Er is een tijd van komen en een tijd van gaan. In augustus 2008 was er een memorabel moment waarop iets fantastisch kwam: de oled-tv met zijn mateloos diepe zwarttinten. We hadden hem op dat moment al vaak genoeg gezien - eerst in technologiedemonstraties en op beurzen, en daarna op klein formaat - maar ineens was het moment daar. LG en Samsung brachten vrijwel gelijktijdig hun eerste 55”-modellen uit. Ze hadden beide een kromming en kwamen met een niet al te flauwe prijskaart; voor de LG moest je 9000 euro neerleggen en voor de Samsung 8000.

Hoewel er ongetwijfeld ontzettend veel op deze toestellen is aan te merken als je ze vergelijkt met wat er tegenwoordig in onze huiskamers staat, voerden klachten geenszins de boventoon bij deze tv’s. In de Tweakers-reviews werd voor beide modellen genoteerd dat de beeldkwaliteit uitstekend was, maar ook dat de Samsung-tv veel kalibratie vergde voordat hij zijn potentie echt kon benutten.

Terugkijken: de Tweakers-review van LG’s eerste oled van formaat

In de tien daaropvolgende jaren hebben oled-tv’s een opmars gemaakt. De resolutie klom van 1080p naar 4k, en daarna zelfs tot 8k bij de duurste modellen van dit moment. Het grote euvel van een oledscherm, het inbranden, lijkt inmiddels ook veel beter onder controle dan bij de eerdere modellen. Dit risico is zelfs zover ingeperkt dat fabrikanten het aandurven om oledpanelen in computermonitoren te plaatsen. QD-oled, de volgende evolutie op dit gebied, wordt ook steeds populairder.

Terwijl het er bij tv’s destijds op leek dat de techbomen tot in de hemel groeiden, was daar bij een ander apparaat, het wifi-accesspoint, geen sprake van. In augustus 2013 waarschuwde het Agentschap Telecom dat er steeds vaker congestie ontstond op de 2,4GHz-band in Nederland. Dat kwam door de snelle groei van het aantal hotspots.

Het antwoord daarop, de 5GHz-band, bestond destijds al, maar het was gangbaar dat een modemrouter van een willekeurige Nederlandse internetprovider alleen de 2,4GHz-band kon benutten. Ook voor de auteur van dit artikel was het realiseren van een goede internetconnectie zonder een nieuw accesspoint een frustrerende exercitie, zeker wanneer alle buren thuis waren. Die problemen duurden zo lang voort dat Cisco en Apple er drie jaar later nog steeds op moesten hameren dat 2,4GHz-wifi niet deugde. Gelukkig is 5GHz-wifi tegenwoordig niet weg te denken bij de modems van providers en bestaat er ook zoiets als mesh-wifi en 6GHz-wifi. Daarnaast bestaat de ethernetkabel natuurlijk al sinds het jaar kruik.

Over internetproviders gesproken: 2013 was het jaar waarin KPN dreigde te worden overgenomen door América Móvil, een Mexicaanse provider van miljardair Carlos Slim. De ondernemingsraad van KPN wilde dat de politiek zich bemoeide met de overname en hem tegen zou houden. De voorgenomen overname van Slim was een vijandige; de aandelen KPN werden vrij verhandeld en Slim probeerde simpelweg een meerderheidsbelang te kopen. In augustus 2013 werd daar een speciaal stokje voor gestoken.

Uit het nieuwsartikel van toen: “Een overname van KPN door de Mexicaanse telecomgigant América Móvil lijkt voorlopig niet te worden voltooid. Een stichting die over speciale aandelen beschikt en die de belangen van KPN behartigt, heeft de overname via een beschermingsmechanisme geblokkeerd. De zogenoemde Stichting Preferente Aandelen B van KPN, die tijdens de privatisering van het voormalige staatsbedrijf is opgericht om de belangen en de continuïteit van het telecombedrijf te garanderen, heeft gebruikgemaakt van een ‘call’-optie. Daardoor krijgt de stichting in een keer ruim 4,2 miljard aandelen in KPN in handen, waardoor de stichting plotseling 49,9 procent van het stemrecht in aandeelhoudersvergaderingen heeft, zo blijkt uit een verklaring van KPN per e-mail. Hiermee voorkomt de stichting dat América Móvil meer dan 50 procent van het stemrecht krijgt en veranderingen kan doorvoeren. De maatregel is tijdelijk, maar onduidelijk is hoe lang de stichting de aandelen zal houden.”

América Móvil had net geen 30 procent van de aandelen in handen toen dit zich afspeelde. In 2021 had het 20 procent van KPN in handen. De tijd zal moeten leren of Carlos Slim het nog een keer wil proberen.