Terug in de tijd #42 - Neem je handdoek mee, en DOOM en Firefox op je telefoon

In deze aflevering van Terug in de tijd kijken we 25 jaar terug naar een tijd toen Microsoft mogelijk niet meer 'de grootste' was. We blikken ook terug op Firefox OS, de opkomst van Kobo en de neergang van Google+.

25 jaar geleden: Microsoft niet langer de grootste, Macs over op x86?

In de jaren '90 en '00 was Microsoft toch wel dé techgigant. De wereld bestond uit desktops en laptops, die Windows draaiden. Het was dus logisch dat het nieuws was toen Microsoft even níet het waardevolste techbedrijf was, gemeten in beurswaarde. Doe even een gokje welk bedrijf Microsoft voorbijstak.

Google bestond al wel, maar was nog niet beursgenoteerd. Mark Zuckerberg was een puber en Facebook bestond nog niet. Amazon was er wel, maar gold vooral als boekenwinkel op het web. Apple was al wel een gevestigd bedrijf, maar stond een paar jaar daarvoor op het randje van faillissement. IBM dan? Nee. Het is een bekende naam, maar dit was wel onverwacht, want het was Cisco. Die situatie duurde niet lang, want Cisco viel al snel ver terug.

Apple is nu vaak het bedrijf met de hoogste beurswaarde, maar destijds was dat nog lang niet zo. Waar we op Tweakers wel mee bezig waren, was de alliantie met IBM voor het gebruik van PowerPC-processors in Macs. Ontwikkelaars hadden het op Mac OS X gebaseerde besturingssysteem Darwin geport naar x86, en dat zou mogelijk een uitweg zijn voor Apple als de alliantie uit elkaar viel. Dat was volgens veel lezers niet denkbaar: "Jullie denken toch niet dat Apple zijn gehele OS gaat porten naar de i386; Apple is een hardwarefabrikant op de eerste plaats" en "De PowerPC-alliantie valt echt niet uit elkaar" waren een paar van de reacties op dat artikel. Dat gebeurde wel: in 2005 ging Apple over op Intel-processors, vanaf 2020 gebruiken Macs de eigen op Arm gebaseerde processorarchitectuur.

Eind maart is ook altijd de periode dat we bij Tweakers goed moeten opletten of nieuws geen 1 aprilgrap is. De auteur van dit artikel hoopte dat het wereldwijde afluisternetwerk een grap zou zijn. "Dit houdt in dat alle e-mails worden gecontroleerd op eventuele criminele content. Nu denk ik zelf in eerste instantie dat dit een hoax is. Je kunt mij echt niet wijsmaken dat al die terabytes aan e-mails elke keer worden doorgekeken op 'verkeerde' inhoud."

In de reacties vonden veel lezers dit niet onlogisch. "Het is helemaal niet zo moeilijk voor een instantie als de NSA om op alle belangrijke netwerkrouteringpunten sniffers te installeren, die met behulp van wat patternmatching de interessante dingen eruit halen, en die ergens loggen." Toch viel het gek genoeg op het moment van schrijven nog relatief mee met afluisteren. De inlichtingendiensten kwamen pas echt op stoom na de aanslagen van 11 september 2001 en het zou na deze post nog ruim tien jaar duren voordat de Snowden-onthullingen zouden laten zien dat inlichtingendiensten inderdaad meer onderscheppen en analyseren dan veel mensen dachten.

Om al het internetverkeer te analyseren heb je een snelle processor nodig, en gelukkig was die er ook al 25 jaar geleden. Het was Cyrix die met de spectaculaire aankondiging kwam. "Intel en AMD kunnen zich zo lang als ze willen wentelen in de nietige gigahertzmarkt", aldus het bedrijf. "Onze Cyrix III 1THz 7x86 met SuperFantasticMega3DNow! is sneller en goedkoper dan de 1GHz-Athlon- of Pentium III-processors. En wacht maar tot je de floatingpointprestaties ziet!” Een processor met een snelheid van 1THz, ofwel 1000GHz. Zelfs 25 jaar later zouden we dit herkennen als 1 aprilgrap.

20 jaar geleden: DOOM en projectors voor op mobieltjes

Wat geen grap was twintig jaar geleden, is dat id Software-oprichter John Carmack zijn telefoon kwijtraakte. "Ik wilde lang geen telefoon, want ik vind de meeste mensen toch niet leuk om mee te praten." Zijn vrouw kocht een nieuwe en daar stonden Java-games op. "De slechte Java-games deden het 'm."

En dus begon hij met de ontwikkeling van DoomRPG, een DOOM-variant voor telefoons met Java. Dit was een tijd waarin de meeste mensen geen smartphone hadden, en ontwikkelomgevingen voor besturingssystemen zagen er heel anders uit dan nu. Geen iPhone, geen Android, en heel weinig standaardisatie.

Java zou ontwikkeling voor veel telefoons tegelijk mogelijk moeten maken, maar dat viel tegen. "Write-once-run-anywhere. Ha. Hahahaha. We testen nu op slechts vier platforms en geen enkel platform heeft precies dezelfde eigenaardigheden." DoomRPG kwam er toch, ongeveer een half jaar later. Een port voor smartphones met bijvoorbeeld Symbian of Windows Mobile kwam er niet. Het werd wel een relatief succes: id Software verkocht er een miljoen exemplaren van.

Waar er geen miljoenen van verkocht zijn, zijn telefoons met projectors. Siemens demonstreerde die. Siemens was toen nog een grote naam op de telefoonmarkt en veel lezers zagen het wel zitten. Het zou het probleem van kleine toetsenbordjes oplossen. Wil je serieuze e-mails tikken op je telefoon? Gewoon even een groot toetsenbord projecteren.

De droom van een projector in een telefoon heeft nog langer bestaan. Samsung maakte een Android-telefoon met een projector, de Galaxy Beam. Die kreeg nooit een opvolger. De ruimte die een projector nodig heeft, is slecht te combineren met het compacte apparaat dat een smartphone nu eenmaal is.

Samsung Galaxy Beam uit 2012. De telefoon ziet er, in tegenstelling tot de presentator, inmiddels oud uit.

Als tweakers twintig jaar geleden een projectie hadden van de toekomst, dan dachten ze dat Windows N geen groot succes zou worden. De Europese Commissie wilde dat Microsoft zijn besturingssysteem zou ontkoppelen van diverse programma's die daar standaard op stonden, zoals Windows Media Player. Dat had Reduced Media Edition als werktitel meegekregen, maar dat klinkt natuurlijk nergens naar. Daarom was Microsoft met de EU overeengekomen dat het Windows N zou gaan heten.

Daar was uiteraard geen belangstelling voor, want de N-versie kostte hetzelfde en je kreeg minder. Na Windows XP verschenen ook Windows Vista en Windows 7 als N-versie. De gedachte achter het dwingen tot een versie zonder Media Player is uiteraard prima, want Microsoft zette bewust concurrentie op achterstand. Maar soms werkt de regelgeving die Europa daarvoor maakt niet zo goed. Dat gebeurt nog steeds wel eens.

15 jaar geleden: nieuws op je mobieltje, een Tweakers-app en Kobo

Met alle controverse rondom algoritmes op sociale media die we nu kennen, zou je bijna vergeten dat er een tijd was dat nieuws helemaal niet in onze handpalmen lag. Dat het nieuws op televisie verscheen, op gezette tijden, of in een fysieke krant die iedere ochtend op de mat lag. Niet dat die kanalen er niet meer zijn, maar in 2010 waren ze nog echt populair. Toen kwam er interessant onderzoek naar buiten: slechts één op de drie Amerikanen gebruikte hun 'mobieltje' om nieuws te lezen. Dat percentage lag onder Amerikanen onder de vijftig wel iets hoger, met 43 procent. De populariteit van nieuws veranderde snel, wat ook tweakers voorspelden. "Dit is duidelijk de toekomst", merkte tweaker multipasser op, al zei die er wel bij dat het online lezen van een krant toch beter werkte op een groot scherm.

De belangrijkste aanjager van al dat online nieuws was natuurlijk de opkomst van Android, wat in 2010 nog relatief nieuw was. Dat we toen al de eerste voorzichtige tekenen zagen dat Android daar groot in zou kunnen worden, bleek ook in maart van dat jaar. Toen bracht concurrent Microsoft namelijk voor het eerst een app uit voor het toen nog concurrerende besturingssysteem. Goed, het ging slechts om een streepjescodescanner, maar het was een belangrijk teken aan de wand. Android was here to stay, Microsofts Windows Mobile wist er niet tegenop te boksen maar werd alsnog erg succesvol met abonnementenapps als Office.

Dat betekent overigens niet dat je Windows Mobile in 2010 al af moest schrijven. Er kwam toen namelijk wel een heel populaire app uit: die van Tweakers! Het ging om een onofficiële app genaamd Tweakers.ml, waarvoor de ontwikkelaar wel toestemming kreeg van onze toenmalige uitgever. Had Windows Mobile in ieder geval één goede reden om gebruikt te worden ...

Maart 2010 was ook de maand dat er twee belangrijke gadgets werden aangekondigd die veel impact hebben gehad, zowel in positieve als negatieve zin. De eerste was de Nintendo 3DS, die het jaar erop uit zou komen. De 3DS was een verbeterde versie van de normale Nintendo DS, maar dan met een driedimensionaal scherm waar gebruikers geen bril voor nodig hadden. Het apparaat werd geen groot succes; in de cadans van Nintendo's hit or miss op consolegebied was de 3DS zeker niet Nintendo's slechtstverkopende console, maar ook niet de bestverkopende. Volgens Nintendo zijn er sinds de release een kleine 76 miljoen exemplaren verkocht.

Dan deed Kobo het toch een stuk beter toen het in maart voor het eerst eigen hardware aankondigde. Je zou het bijna vergeten, maar Kobo begon ooit als een e-boekenwinkel. Dat veranderde in 2010 toen het de Kobo eReader aankondigde. Dat was een model met een monochroom e-inkscherm van 6" groot, waarbij Kobo heel wat features wegliet die inmiddels gemeengoed zijn in e-readers. Zo was het scherm niet aanraakgevoelig en moesten gebruikers nagiveren via een grote vierpuntsdruktoets aan de onderkant van het apparaat. Ook zat er geen wifi op het model. Sommige lezers waren dan ook skeptisch en vroegen zich af of het apparaat wel succesvol zou worden. Dat bleek zo te zijn; niet dit specifieke model, maar Kobo in het algemeen. Het bedrijf blijkt vijftien jaar later te zijn uitgegroeid tot een van de belangrijkste producenten van e-readers. En dan heeft het ook nog steeds een eigen virtuele boekwinkel.

Iets dat minder succesvol zou worden, was een nog jonge politieke partij die in 2010 voor het eerst in Den Haag wilde komen. De Piratenpartij maakte in maart bekend mee te willen doen aan de Tweede Kamerverkiezingen, die in juni van dat jaar plaatsvonden. In andere Europese landen was de pan-Europese partij toen al wel actief, maar de Nederlandse afdeling had nog niet eerder meegedaan aan landelijke verkiezingen. Tweakers vroegen zich toen al wel af of de partij wel genoeg standpunten zou hebben en waar de partij allemaal voor stond. Al in 2010 speelde de vraag of privacy en digitalisering al niet genoeg waren ingeburgerd in de samenleving. Andere lezers hadden sterke meningen over de naam Piratenpartij, een zorg die nog steeds leeft. De Piratenpartij wist nooit een zetel te bemachtigen in de Tweede Kamer, niet in 2010 en niet in 2023, toen de laatste landelijke verkiezingen plaatsvonden. Tweakers schreef in 2022 nog een profiel over de partij.

10 jaar geleden: Firefox OS, het einde van Google+ en Popcorn Time

Waar 2010 nog in het teken stond van de opkomst van Android, was er tien jaar geleden een ander besturingssysteem dat flink aan de weg probeerde te timmeren. Mozilla probeerde toen Firefox OS in de markt te zetten − met weinig succes, weten we nu. Mozilla bracht in mei een nieuwe versie van Firefox OS uit voor slider- en klaptelefoons en wilde daarvoor onder meer samenwerken met LG. Het OS zou volgens Mozilla een heel andere UI krijgen, maar het bedrijf toonde die pas later. In ieder geval kwam er ondersteuning voor nfc-betalingen in het mobiele OS en was dat meer gericht op privacyfeatures. Dat bleek nooit genoeg om echt populair te worden; het bleek de op een na laatste release te zijn voor het OS, dat vanaf april van dit jaar niet meer verder werd bijgewerkt.

Een andere weinig succesvolle softwaresuite genaamd Google+ werd in 2015 verder uitgekleed. In maart begon Google met het opsplitsen van Google+ in twee delen. Er zou in de toekomst een afdeling komen voor foto's waar alle fotodiensten en -apps van Google onder zouden komen te vallen, en een 'streams'-divisie waar Google nog weinig over zei, maar waar uiteindelijk videobeldiensten als Hangouts op werden ontwikkeld. Dat was vooral bedrijfstechnisch relevant, want het had aanvankelijk weinig invloed op Google+ zelf. Het was wel een teken aan de wand dat het sociale netwerk een kort leven beschoren zou zijn. Google zette alles op alles om de dienst succesvol te maken, maar kon maar weinig actieve gebruikers aan zich binden.

Ook stichting Brein probeerde in deze maand een dienst stop te zetten, maar dan niet een eigen dienst. 2015 was het jaar dat streamingdienst Popcorn Time razendsnel aan populariteit won, tot groot ongenoegen van de auteursrechtenbeschermingsstichting. Het kat-en-muisspel tussen de beheerders en Brein ging maar door en door en in maart haalde die laatste een klein succesje; het wist de browserversie van de dienst, die de naam Nacho Time had, offline te halen. Nacho Time was een afgeleide van Popcorn Time van andere makers, maar was functioneel dezelfde tool. Het zou nog even duren voordat Popcorn Time definitief niet meer zou bestaan, maar de browserversie neerhalen was voor Brein symbolisch al belangrijk genoeg.

5 jaar geleden: 42 jaar sinds 42

Dit is aflevering 42 van Terug in de Tijd, en er is maar één onderwerp dat daarbij past. Het is deze maand vijf jaar geleden dat The Hitchhiker's Guide to the Galaxy 42 jaar bestond. De oorspronkelijke radio-uitzending van BBC Radio 4 begon op 8 maart 1978. Zitten we dan: een brein ter grootte van een planeet, en alles wat we zeggen over vijf jaar geleden is zo'n jubileum.

_{Redactie: Arnoud Wokke, Tijs Hofmans Eindredactie: Monique van den Boomen}