Terug in de tijd #34 - Nigeriaanse prins, socrevolutie en Windows Phone

Op Tweakers verschijnen dagelijks tientallen nieuwsberichten, maar bij het schrijven weten we zelden hoe het afloopt met de producten, technieken en ontwikkelingen die we bespreken. In deze rubriek lezen we oude berichten terug en kijken we hoe het verderging.

Voor de 34e editie van Terug in de tijd snuffelen we in de archieven van de maand juli uit 2004, 2009 en 2014. We zien onder meer de 'revolutionaire' processor die IBM maakte voor de PlayStation 3, het eerste gerucht over misschien wel een van de bekendste smartphones van een kleine fabrikant en hoe het ging met de markt voor e-books in Nederland.

Twintig jaar geleden: socrevolutie en iPod-evolutie

Als je techbedrijven moet geloven, zien we in de techsector elke dag minstens een revolutie of tien. Dus elke aangekondigde revolutie kan rekenen op scepsis van iedereen die geen marketingfunctie bekleedt. Maar soms zijn revoluties wel echt omwentelingen. De Cell-processor van IBM was zoiets. Die zou het computerlandschap gaan veranderen, zo was de voorspelling in 2004.

Waarom? De focus lag niet op de hoogste kloksnelheid van de cpu, maar juist op de integratie van verschillende soorten chips en geheugen op een enkele die, een systeem dat al snel bekendstond als soc of system-on-a-chip. De IBM Cell kwam in de PlayStation 3 van Sony; het systeem van system-on-a-chip heeft inderdaad zijn weg gevonden in de computerindustrie. Uiteraard gebeurde dat in smartphones, maar inmiddels is er een grote kans dat je laptop ook een soc aan boord heeft, met geïntegreerde graphics, neurale processor voor AI-taken en wellicht geheugen en opslag.

Simpelere chips zaten dan weer in Mexicanen twintig jaar geleden. Huh, wat? Ja, in personeel van de Mexicaanse advocaat-generaal. De veiligheidsredenen zijn evident; een pasje kun je aan iemand anders geven, maar met je ledemaat is dat toch een stuk lastiger. De rfid-chips geven automatisch de juiste clearance. Kortom: alleen maar voordelen, toch?

Uiteraard zag geen enkele tweaker daar een probleem met privacy mee. Of toch? Ja, het woord 'politiestaat' viel al in de eerste reactie. Het leek er toen op dat we binnen twintig jaar allemaal met een chip in onze arm zouden lopen, maar op een enkeling na is ons lichaam vooralsnog vrij van chips. Het constant kunnen tracken van menselijke bewegingen is wel werkelijkheid geworden, vanwege dat ene apparaat dat we constant op zak hebben en dat onze locatie doorlopend doorstuurt naar bedrijven: de smartphone.

Die smartphones hebben anno nu vaak oledschermen, maar die waren twintig jaar geleden nog lang geen gemeengoed. Sterker nog, ze zaten in vrijwel geen enkel apparaat. Sony had een oledscherm willen uitbrengen in 2004, maar dat ging niet meer lukken, zo lazen we toen. Dat is een voorbode, want Sony is nooit een grote speler geworden op het gebied van oledschermen. De oledschermen die we nu zien in ons leven op smartphone, tv en eventueel monitor, tablet of laptop, komen in veel gevallen van LG of Samsung. In sommige gevallen komen ze van andere leveranciers, zoals het Chinese BOE.

Op die schermen van twintig jaar geleden zagen we veel spam voorbijkomen. Wie heeft er nooit een erfenis gehad van een Nigeriaanse prins? Vergeet niet even dat bedragje over te maken voordat je jezelf miljonair mag noemen, oké? Die Nigeriaanse prinsen bleken niet te goeder trouw en werden opgepakt. Een straf kregen ze niet: ze werden vrijgesproken. Omdat de erfenissen wel legit waren? Natuurlijk niet, maar hun betrokkenheid kon niet worden aangetoond.

Er waren wel aanwijzingen. Zo waren veel verdachten gevlucht en spoorloos. In het huis troffen agenten strijkplanken aan: rijen vol telefoons met namen erbij die je moest noemen bij het opnemen. Criminelen zijn jammer genoeg in de afgelopen twintig jaar doorgegaan met het proberen om mensen op te lichten via internet. Ikzelf wacht nog steeds op een erfenis van drie miljoen euro, maar die komt echt nog, zo beloofde de prins.

Met dat geld had je toen mooie iPods kunnen kopen. Apple presenteerde de vierde generatie in 2004. Het scrollwiel was aangepast en hij was een stuk goedkoper geworden; de 20GB-versie kwam uit voor 299 dollar, 50 dollar meer dan de toen nieuwe iPod mini. De Apple-muziekspeler bleef dé mp3-speler, maar werd ingehaald door de tijd. De smartphone heeft de rol van de draagbare muziekspeler helemaal overgenomen en Apple stopte er geleidelijk mee. De iPod Shuffle en Nano verdwenen in 2017 van de markt; de iPod Touch heeft het volgehouden tot 2022.

Drie iPod-generaties naast elkaar: links de oudste, rechts de vierde

Vijftien jaar geleden: Microsoft-handhelds en PayPal-betalingen

Sony had de PSP, Nintendo uiteraard de DS en Microsoft? Ja, niets. De stap van Xbox naar handheld gaming was slechts een kwestie van tijd, zei Microsoft destijds. Hoe precies, dat liet het bedrijf in het midden. Een eigen smartphone? Zou kunnen. Een eigen dienst? Ook mogelijk.

Een eigen handheld van Microsoft kwam er niet. Wel heeft het eigen telefoons en telefoonplatforms gemaakt. In 2010 kwam de Microsoft Kin uit, maar die telefoons waren niet echt gericht op gaming en waren zo'n mislukking dat de naam van die telefoons nu een breinbreker is voor een techpubquiz. Windows Phone 7 had Xbox Live voor gaming, maar om dat nu te vergelijken met een handheld, is mentale gymnastiek. Het verzamelde wel achievements en er waren ongetwijfeld grootse plannen mee, maar die zijn nooit uit de verf gekomen. Leuke ironische twist: het is nu vijftien jaar later en Microsoft is weer, of nog steeds, een handheld aan het teasen.

Waar we ook nog steeds mee bezig zijn, is mobiel betalen. Dat het zou gaan kunnen, was vijftien jaar geleden al duidelijk. Moest er een standaard voor komen? Nee, zei PayPal destijds, ongetwijfeld met de gedachte dat het zelf een dominante positie wilde verwerven op het gebied van mobiele betalingen.

Dat is niet wat er gebeurde. De markt voor mobiele betalingen op iOS is in handen van Apple, omdat het bedrijf zichzelf monopolist heeft gemaakt. Dat verandert in Europa nu pas. Op Android heeft Google dat niet afgedwongen, maar banken geven vrijwillig op en motiveren klanten om over te gaan op Google Wallet. En PayPal? Dat is nergens te vinden op de mobiele markt.

Het duurde jaren voordat mobiel betalen doorbrak, maar er was toen een optische schijf ontwikkeld die pas écht lang meeging: 1000 jaar. Dat claimde althans het bedrijf Millenniata. De door Millenniata geclaimde lange levensduur zou mogelijk zijn door het gebruik van een harde laag op basis van een anorganisch materiaal. Dit zou lijken op obsidiaan, een vulkanisch glas. Deze harde laag is afgezet op een drager van plastic. De schijf zou Millennial Disc heten. Hij bestaat nog steeds; hij heet M-Disc en is verkrijgbaar bij diverse fabrikanten. Hij is afspeelbaar in veel verschillende soorten dvd-spelers. Of de levensduur inderdaad 1000 jaar is, lees je over 985 jaar in deze rubriek.

De telefoon die 1000 jaar leek mee te gaan, is de HTC HD2. De telefoon, met de codenaam Leo, zou uitkomen in oktober 2009 en daarover gingen in juli dus al geruchten. Het zou een Windows Mobile 6.5-toestel worden met een voor die tijd grote 4,3"-lcd en een voor die tijd snelle processor met een kloksnelheid van 1GHz. Ook uniek voor Windows Mobile is het capacitieve touchscreen. De telefoon kreeg nog jaren nieuwe Android-versies dankzij customroms, in elk geval tot versie 7.

Hier en daar beschadigd, maar nog niet kapotgeflasht: de HTC HD2

Tien jaar geleden: smartphonenostalgie en e-books

Hand omhoog als je geen abonnement op een streamingdienst hebt. Alle handen omlaag? Ja, dat dacht ik al, want op tweakers zitten veel mensen die een of meer streamingdiensten hebben. Dat was tien jaar geleden wel anders. Velen keken tv via een kabelabonnement en zaten hele avonden naar live-tv te kijken. Sterker nog, Netflix was nog niet eens beschikbaar in België, maar kwam eraan.

Het was een andere tijd: House of Cards was furore aan het maken als serie die je móest zien, en het leek dat Netflix de Spotify voor films en series kon worden: één dienst waarop je alles kunt zien. Dat is niet hoe de markt zich heeft ontwikkeld.

Intussen zie je wellicht door alle streamingbomen het abonnementenbos niet meer. Immers, je kunt een abonnement nemen op Netflix, maar ook op Disney+, Videoland, Amazon Prime Video, Apple TV+, HBO Max en zo kan ik nog even doorgaan. Het is een versnipperd landschap geworden.

De tijd van een tientje of minder voor een abonnement is ook voorbij. Zoals het zulke partijen betaamt, hebben ze eerst hun product goedkoop op de markt gezet en als je eraan gewend bent, gaat de prijs telkens wat omhoog. Netflix kost intussen 19 euro per maand voor het duurste abonnement. En het voordeel van reclamevrij kijken omdat je streaming kijkt, is ook aan het wegvallen, want veel streamingdiensten zijn begonnen met het aanbieden van abonnementen met reclame.

Wat minder ingrijpend veranderd is, is de markt voor boeken. Ongeveer 5 procent van de verkopen van boeken betrof tien jaar geleden een e-book, meldden we toen. Wie dacht dat e-books de boekenmarkt zouden overnemen, heeft het mis; inmiddels is dat aandeel rond 8,8 procent, meldde de CPNB. Relatief een grote stijging, maar het blijft een kleine minderheid. Wel lezen en luisteren veel mensen boeken binnen een abonnement en dat levert ook de nodige omzet op voor de boekenmarkt.

En waarop lezen we dan e-books, op e-readers? Nee, toen al was duidelijk dat de meesten lezen op de smartphone of tablet. Zullen we een rondje nostalgische telefoons doen? Gionee, wie kent het nog, was tien jaar geleden bezig met het dunner maken van smartphones. De eLife S5.5 was al slechts 5,5mm dik en de volgende telefoon zou rond 5mm uitkomen. Intussen weten we dat de race om de dunste telefoon hier zou stoppen. Telefoons werden in de jaren erna vooral langer, maar niet langer dunner. De grotere schermen leidden tot de behoefte aan grotere accu's en daardoor zijn veel telefoons net als toen tussen 7 en 9mm dik.

De uitzondering zijn vouwbare smartphones en daar is de race om ze dunner te maken nog wel aan de gang. Het Chinese Honor ligt aan kop, met een dikte van 4,4mm op het dunste punt in uitgevouwen stand voor de Magic V3. Dat brengt hem dichtgevouwen in totaal op 9,2mm dikte, vrijwel de dikte van een reguliere smartphone. Veel andere vouwbare smartphones zijn dichtgevouwen tussen 12 en 16mm.

Een andere fabrikant die toen nog bekend was, was LG, dat met een 4G+-versie van zijn G3-smartphone kwam. Het zou achteraf zo ongeveer het hoogtepunt zijn van LG op de smartphonemarkt, want de G2, G3 en G4 waren, in elk geval op Tweakers, de populairste toestellen die de fabrikant op de markt heeft gebracht.

De fabrikant heeft het daarna nog jaren geprobeerd, waaronder met de deels modulaire G5-smartphone, ook de eerste smartphone met camera met ultragroothoeklens. LG had meer experimenten, met als laatste voorbeelden de Wing met draaibaar scherm en de nooit uitgekomen Rollable. Voordat die kon uitkomen in 2021, gaf de fabrikant er de brui aan.

Waar veel tweakers ook nostalgisch van zullen worden, is Windows Phone. Het besturingssysteem had veel fans op deze site, maar tien jaar geleden waren er al tekenen dat het wellicht niet goed zou aflopen met het besturingssysteem. Microsoft toonde dat nog niet en zei dat Windows Phone zou samengaan met Windows. Het idee was uitstekend, maar Windows was toen nog vooral gericht op x86 en Windows Phone op Arm, dus dat gezamenlijke platform bracht niet de voordelen die Microsoft voor ogen had. Windows 10 Mobile verscheen wel en er waren enkele telefoons die daarna nog uitkwamen, zoals de Lumia 950, maar intussen wist iedereen dat er weinig toekomstmuziek meer in zat. Microsoft stopte in 2019 met de support voor Windows 10 Mobile.

Wat ook verdween tot verdriet van veel tweakers, zijn kleine smartphones. Kleine smartphones zijn een grote liefde van veel gebruikers, maar de verkopen vallen kennelijk in de praktijk toch tegen. In 2014 ging de grootste trendsetter van de mobiele markt om; Apple zou geen 4"-telefoons meer maken. De iPhone 6 zou alleen uitkomen in de smaken groter en grootst. De soep werd niet zo heet gegeten, want in 2016 verscheen nog een iPhone SE met een schermformaat van 4".

Wat wel tekenend is, is dat Apple het nog een keer heeft geprobeerd met kleinere smartphones. Er verschenen 'mini'-versies van diverse iPhones daarna: de iPhone 12 mini en 13 mini. Het succes was kennelijk ook te klein, want Apple verving de mini-versie door een Plus-versie. We hebben nog wel een BBG voor kleine smartphones, maar zijn die nou écht klein? Nee, voor echt kleine smartphones van grote fabrikanten moeten we, net als voor Windows Phone, toch terug in de tijd.