Terug in de tijd #38: Firefox-opkomst, Popcorn Time en paniek om blauwe vinkjes

Op Tweakers verschijnen dagelijks tientallen nieuwsberichten, maar bij het schrijven weten we zelden hoe het afloopt met de producten, technieken en ontwikkelingen die we bespreken. In deze rubriek lezen we oude berichten terug en kijken we hoe het verderging.

Voor deze 38e editie van Terug in de tijd kijken we naar het nieuws uit 2004, 2009 en 2014. In die tijd begon televisiekijken op je telefoon aan populariteit te winnen en dacht Firefox nog een deuk in een pakje boter te kunnen slaan, vocht het internet tegen piraterij en Microsoft tegen iOS en Android, en introduceerde WhatsApp zijn beruchte blauwe vinkjes.

Twintig jaar geleden: televisiekijken op je telefoon en Firefox timmert aan de weg

Handig, overal een draagbaar scherm mee naartoe nemen, toch? Dat leek twintig jaar geleden, toen de smartphone nog een pda heette, ongekende mogelijkheden te bieden voor televisie. Dat medium was altijd iets voor thuis geweest, maar wat als je het onderweg ook zou kunnen bekijken? Daar zag onder andere Nokia wel toekomst in. Het bedrijf werkte rond de eeuwwisseling aan veel verschillende soorten telefoons, pda's en andere verbonden apparaten; in 2004 kon de vorm daarvan nog alle kanten op. Zo bleek dat jaar dat het bedrijf zou werken aan 'een tv-gsm'. De Finse fabrikant verwees naar de Nokia 7710, een 'breedbeeldsmartphone' die eerder die maand uitkwam. Het nieuwe apparaat zou gebruikmaken van een externe tv-kaart waarmee het mogelijk was lineaire televisie te kijken. Dat zou vanaf 2006 mogelijk moeten worden. Daarnaast zou het bedrijf ook al een toestel willen bouwen met juist een ingebouwde tv-tuner.

Niet alleen Nokia zag wel toekomst in mobiel televisiekijken. Sharp sprong ook op die trein. De fabrikant bracht een eigen module uit voor mobiele apparaten om digitale televisiekanalen te ontvangen. Die modules waren zo gemaakt dat ze een zeer laag energieverbruik hadden. Aanvankelijk ondersteunden de apparaten nog niet de Europese DVB-H-standaard, maar het bedrijf zei dat dat in de lente van 2005 zou moeten gebeuren. Overigens was Sharp daar niet de eerste in: een maand eerder maakte Texas Instruments al een soortgelijke chip die wél al meteen DVB-H ondersteunde.

Even leek het er dan ook op dat televisiekijken op je telefoon dé nieuwe trend zou worden. De techniek was er immers al bijna. Later leken ook de televisiestudio's daarop in te springen. In november wilde een studio genaamd Media Republic een eigen televisiezender voor mobiele telefoons starten. "Het zou echter niet gaan om tv-programma's zoals die ook op de gewone tv getoond worden, maar om korte streamingfilmpjes met bijvoorbeeld veel close-ups", schreef Tweakers daarover destijds al. Klinkt wel heel erg als wat Tweakers twintig jaar later is gaan doen op Instagram ...

Eerder deze maand schreven we al een uitgebreid achtergrondartikel over de twintigste verjaardag van Firefox. Dat was niet toevallig. Op 9 november 2004 schreven we al dat Firefox 1.0 uitkwam. Er gebeurde veel in de rest van de maand november, twee decennia geleden. We hadden toen bijvoorbeeld nog goede hoop voor het marktaandeel van de browser. 'Firefox blijft groeien', schreven we bijvoorbeeld. Dat zou 'ten koste gaan van Internet Explorer'. Dat klopte ergens natuurlijk wel, want je kunt dit artikel nu lezen in Firefox, maar niet meer in Microsofts standaardbrowser van toen. Microsoft dacht daar overigens anders over: Microsoft zag Firefox niet als bedreiging voor IE. Dat was deels ook zo: Internet Explorer begon pas echt marktaandeel te verliezen toen Google Chrome op de markt bracht. De groei van Firefox bleek overigens ook vooral gedreven door weekendgebruikers, wat erop zou wijzen dat Firefox in het bedrijfsleven nog niet erg aansloeg.

Als je trouwens dacht dat Firefox pas later in paniek begon met het uitbreiden van zijn portfolio, heb je het fout. Kort nadat versie 1.0 uitkwam, dacht het bedrijf al na over een desktopzoektool. "De Mozilla Foundation heeft na de introductie van Firefox 1.0 een grote last van zich af zien vallen en kan zich nu gaan richten op andere projecten", zei Chris Hofmann van het bedrijf toen al. Inmiddels weten we hoe dat gelopen is: Mozilla heeft de laatste jaren steeds meer nieuwe functies geïntroduceerd in zijn browser en binnen het bedrijf, waardoor het lang de focus op de kern van die browser uit het oog heeft verloren.

In het kader van producten en diensten waar we veel van verwachtten, durfde Creative ook wel een duit in het zakje te doen. In 2004 was dat bedrijf nog vol hoop dat het zich op den duur zou kunnen meten met Apple. In november 2004 bracht het bedrijf de Creative Zen Micro uit, een rechtstreekse concurrent voor de toen nog onmetelijk populaire iPod. De Zen Micro had 5GB aan opslagruimte, meer dan de 4GB van de iPod Mini. Ook zou de accuduur langer zijn en had het apparaat een FM-tuner. Creative-ceo Sim Wong Hoo zei dat het bedrijf in 2005 honderd miljoen dollar wilde spenderen om de Zen-mp3-spelers te laten concurreren met de iPod. Creative wist het nog opvallend lang vol te houden in de markt, maar moest het uiteindelijk toch afleggen tegen de iPods, die later in grotere capaciteiten en met de samenwerking met iTunes toch populairder bleken te zijn.

Vijftien jaar geleden: oorlog op de smartphonemarkt en 'lekker twitteren'

Vijf jaar later bleef Creative het toch nog even proberen, al nam het wel een iets andere afslag. Het bedrijf liet toen weten aan de Zii Mediabook-e-reader te werken, de eerste e-reader van het bedrijf. Het geeft wel een beetje aan waar het in de voorgaande en komende jaren heen zou gaan met het bedrijf ...

Als iets november van 2009 domineerde, was het wel de strijd tegen piraterij. De internationale strijd welteverstaan, want waar Nederlandse organisaties en providers pas veel later begonnen met het blokkeren van The Pirate Bay, werd die strijd in Noorwegen in dat jaar al gevoerd. Aanvankelijk met winst voor de notoire downloadsite: een rechtszaak van de Internationale Federatie van Fonografen resulteerde in een kleine winst voor de piraten. De Noorse provider Telenor hoefde The Pirate Bay niet te blokkeren, zei de rechter.

Ook op andere vlakken in deze 'industrie' wonnen de piraten terrein. De Deense tegenhanger van de Nederlandse Stichting Brein, de Antipiratgruppen, besloot in november 2009 om niet langer achter filesharers aan te gaan - althans: niet wettelijk. De stichting verloor rechtszaak op rechtszaak, omdat rechters 'de bewijslast erg hoog legden'. "Er is heel sterk en concreet bewijs nodig om die mensen veroordeeld te krijgen. Aan die bewijslast konden we simpelweg niet voldoen", zei de advocaat van de stichting. Je zou kunnen denken dat dat nogal wiedes is, maar voor de antipiraterijgroep was het genoeg reden om te stoppen met het aanklagen van piraten. Arrrr an' avast, wat een winst!

Naast al die piraterij was er nóg een hoofdpijndossier rondom auteursrechten: Google Books. Bij dat project probeerde de techgigant alle bestaande boeken in te scannen en te archiveren. Dat was niet alleen sisyfusarbeid, maar bleek ook nog eens te zorgen voor een conflict met uitgevers en auteurs. Europa zag het met lede ogen aan en zoals het continent dan wel vaker doet, begon het een eigen soortgelijk project. In 2009 bleek Europa te werken aan een eigen versie van Google Books, wat geheel naar Europa's bureaucratische stijl gebeurde met een commissie. Het project zou onder Europeana gaan vallen, een platform waarop Europese cultuur gedigitaliseerd wordt. Zoals wel meer Europese initiatieven op technologiegebied is het Europese Google Books-alternatief nooit echt van de grond gekomen. Van de andere kant: Google Books biedt ook alleen nog maar previews van boeken aan, in plaats van de volledige tekst. Als je Europa's besluiteloosheid op techgebied verder in actie wilt zien, hoef je alleen maar dit bericht te lezen waarin Europese ministers 'hun steun uitspreken voor open standaarden'. Als Europese leiders érgens al lang over praten, dan is het wel de voorkeur voor opensourcesoftware - terwijl de afhankelijkheid van grote Amerikaanse tech- en cloudbedrijven alleen maar groter is geworden.

2023 en 2024 komen in de geschiedenis bekend te staan als de jaren dat een icoon van het internet verdween. Eind 2023 begon namelijk de naamswijziging van Twitter naar het generieke X: dat terwijl Twitter een van de bekendste merken op internet was. Het was zelfs zo groot, dat het Genootschap Onze Taal 'twitteren' in 2009 nog verkoos tot Woord van het jaar. Een echter alternatief is er nog steeds niet. X'en? Posten op X? Dat heeft toch niet dezelfde kracht ...

2009 was ook het jaar dat de besturingssysteemoorlogen uitbarstten. Op mobiel gebied uiteraard, want daar was rond dit jaar de kans nog aanwezig om de hegemonie van iOS en Android te doorbreken. We weten dat Microsoft daar met Windows Mobile vol op inzette, maar nooit echt door wist te breken. Dat kwam vooral door het gebrek aan apps op zijn mobiele platformen. Het bedrijf leek zich in november 2009 in ieder geval bewust te zijn van dat struikelblok. Het bracht toen de Marketplace uit voor Windows Mobile 6.1. Daarin konden gebruikers van oudere Windows Mobile-toestellen, vooral gemaakt door HTC, makkelijk applicaties downloaden. We weten allemaal hoe het is afgelopen met Microsofts mobiele ambities. Zelfs dat Android het uiteindelijk succesvol wist op te nemen tegen Apples dominantie, mag al opvallend heten. We schreven in november 2009 namelijk ook al dat games op iOS ruim vierhonderd keer beter verkocht werden dan op Android. Ga daar maar eens aan staan als concurrent.

Nu de eerste geruchten over GTA VI inmiddels beginnen uit te lekken, is het grappig om terug te kijken naar 2009. Toen liet Rockstar al doorschemeren dat het script voor GTA V 'meer dan duizend pagina's zou tellen'. Dat is volgens de makers 'tien keer langer dan dat van films'. Het zou daarna trouwens nog tot 2013 duren voor GTA V voor het eerst uitkwam. Wat zou dat betekenen voor het script voor het aankomende deel in de reeks?

Tien jaar geleden: paniek om blauwe vinkjes op WhatsApp

In 2014 sloeg de paniek toe in Nederland, in Europa, wereldwijd ... Het internet was in rep en roer en dat allemaal door twee blauwe vinkjes. Nee, nog niet de vinkjes op Twitter, die zouden pas veel later komen. In november 2014 introduceerde WhatsApp twee blauwe vinkjes bij gelezen berichten.

Dat bleek behoorlijk controversieel. Niet alleen op internet, maar ook in de echte wereld werden de vinkjes met paniek ontvangen. Brabant bleek verdeeld over de vinkjes, want 'niemand was meer te negeren'. Inmiddels kijken we niet meer op of om door de vinkjes, maar het feit dat je een bericht niet meer kon lezen zonder dat de ontvanger daar weet van kreeg, bleek bij veel WhatsApp-gebruikers toen een gevoelige snaar te raken, bleek ook wel uit de meer dan 360 reacties onder het artikel.

Gelukkig bereikten die geluiden ook WhatsApp. Dat ging aan de slag met de mogelijkheid om de vinkjes uit te schakelen. Aanvankelijk gingen daarover geruchten, later bleek die stap ook uit vertalingen. Ruim een week na de introductie bracht WhatsApp een bètaversie uit waarin de blauwe vinkjes uit te schakelen waren. Al vonden sommige gebruikers juist dat weer een stom idee ...

Tien jaar geleden vloog ook een klein berichtje onder de radar over wat later nog wel eens heel groot zou worden. Elon Musk zou plannen hebben voor een constellatie van internetsatellieten. In 2014 bleek dat alleen nog uit anonieme bronnen van The Wall Street Journal, maar die bleken het natuurlijk bij het rechte eind te hebben. SpaceX en het Starlink-satellietnetwerk zijn inmiddels zo allesomvattend dat ze de ruimtevaartindustrie compleet zijn gaan domineren. SpaceX heeft in 2024 al meer dan honderd lanceringen op zijn conto staan, waarvan het overgrote deel bedoeld is om Starlink-satellieten in de ruimte te brengen. Saillant detail: de bronnen van de WSJ spraken over '700 satellieten op termijn'. Dat bleek er een factor tien naast te zitten. Op het moment van schrijven zijn er 7280 satellieten gelanceerd, waarvan er nog 6613 rondvliegen.

We schreven eerder in dit artikel al over de opkomst van de strijd tegen piraterij. In 2014 was die nog lang niet voorbij, want ook toen bleek er behoorlijk veel te spelen. Met name Popcorn Time domineerde toen het nieuws. Die streamingdienst maakte piraterij wel erg eenvoudig door films en series aan te bieden alsof het Netflix was - maar dan minus de abonnementskosten. Tien jaar geleden was het kat-en-muisspel tussen Popcorn Time en organisaties als Stichting Brein in volle gang. De makers brachten toen een peer-to-peerversie van de app uit, waarmee het een stuk lastiger zou moeten worden om illegaal te streamen. Popcorn Time legde een jaartje of twee erna definitief het loodje, met name door de harde aanpak vanuit de filmindustrie, maar ook doordat alternatieven als Netflix steeds populairder werden.