Terug in de tijd #46 - Gevallen chipgrootmachten, Office voor Mac en gpu-cloud

Op Tweakers verschijnen dagelijks tientallen nieuwsberichten, maar bij het schrijven weten we zelden hoe het afloopt met de producten, technieken en ontwikkelingen die we bespreken. In deze rubriek lezen we oude berichten terug en kijken we hoe het verderging.

In de 46e editie van Terug in de tijd blikken we terug op artikelen uit juli 2000, 2005, 2010 en 2015. We lezen over AMD's eigen productiecapaciteit en de toen aankomende 64bit-Sledgehammer-processor. We komen vergeten namen tegen als Rambus, 3dfx, Sun, ICQ en PowerPC. We zien toen futuristische zaken als IPv6, gpu-cloudplatformen en automatische updates.

25 jaar geleden: 'echte mannen hebben chipfabrieken', Rambus onderuit, Napster verboden en krachtige pc-chips van Motorola en 3dfx

"Echte mannen hebben chipfabrieken", zei de flamboyante oprichter van processormaker AMD ooit. Jerry Sanders III uitte daarmee de overtuiging dat chipbedrijven zelf de productie van hun ontwerpen moeten verzorgen. Ironisch genoeg heeft AMD jaren later juist al zijn productiefaciliteiten afgestoten, om voortaan fabless door te gaan. Voordat het zover was, breidde AMD in 2000 zijn eigen productiecapaciteit in Duitsland uit.

De oude concurrent van processorgigant Intel liet toen ook weten dat de mysterieuze Sledgehammer pas over een jaar op de markt zou komen. Die K8-chip volgde de succesvolle Athlon K7 op en beloofde een flinke vernieuwing, namelijk 64bit. Voor de puristen: niet echt volledig 64bit (zoals RISC-processors in Unix-servers en Intels Itanium-chips), maar een 64bit-uitbreiding van de 32bit-x86-instructieset. AMD's Sledgehammer heeft uiteindelijk wel als een sloophamer gewerkt. Die processor heeft een verpletterend effect gehad op Intels ambities met zijn Itanium-processor en Rambus' dominantie met geheugenchips.

Wat Rambus betreft, zag Intel de bui toen al wel hangen. AMD's succes met de K7 en daarbij zijn omarming van DDR-geheugen als opvolger voor SDR-chips, bood een goedkoper alternatief voor Pentiums en Rambus-geheugen. Nadat Intel eerst stug vasthield aan Rambus' rdram, kwam het met een sdram-chipset voor de Pentium 4. Dat haalde de beurskoers van Rambus onderuit.

Ook chipmaker Nvidia deed toen een duit in het zakje en kwam met een DDR-chipset. Naast concurreren met Intel voerde Nvidia toen ook strijd tegen ATI en 3dfx. ATI was een maker van grafische chips die later werd overgenomen door AMD. 3dfx was een ooit revolutionaire gpu-maker die ten onder ging en uiteindelijk voor z'n intellectueel eigendom werd opgekocht door Nvidia.

Voordat Nvidia groter dan groot werd en Intel op zijn plaats werd gezet door AMD, waren er op gpu- en cpu-gebied nog andere grote spelers. 25 jaar geleden kwamen Motorola en 3dfx met krachtige nieuwe cpu’s en gpu’s voor Macs en voor Windows-computers. Motorola was ooit hofleverancier voor Apple toen het bedrijf van Steve Jobs nog PowerPC-processors gebruikte. Samen met IBM hadden Apple en Motorola die cpu-architectuur ontwikkeld. Tegenwoordig is Motorola allang geen naam meer in computers voor persoonlijk gebruik. Hetzelfde geldt voor gpu-maker 3dfx, die ooit groot was in videochips voor hardwarematige versnelling van beeldweergave. Dat gaf gamers 25 jaar geleden indrukwekkende grafische prestaties.

Behalve chipontwikkelingen speelden er 25 jaar geleden ook softwarezaken, met juridische kantjes. Zo werd muziekdeeltool Napster verboden door een Amerikaanse rechter. Die ban was volgens insiders geen goede oplossing, schreef Tweakers toen. Want Napster staat niet op zichzelf: nieuwe technologieën voor peer-to-peer datadelen worden pas echt een nachtmerrie voor platenbazen, stelde een medeoprichter van Napster. Veel napsteraars gingen door met downloaden en konden overstappen naar alternatieve programma's, zoals Gnutella, wat door een tweaker direct al werd genoemd. Toch was de Nederlandse muziekindustrie tevreden met het verbod.

20 jaar geleden: flinke Firefox-groei, winst voor de dot in dotcom en Mac-gebruikers krijgen Nederlandstalig Office

Firefox: niet veel mensen gebruiken het nog. De browserrevolutie die in 2004 was ingezet, lijkt in 2025 gestagneerd. Twintig jaar geleden meldde Tweakers dat Firefox de grens van 75 miljoen downloads had gehaald. Dat was nog geen drie maanden na het passeren van de 50 miljoen downloads. Die downloadcijfers waren indrukwekkende aantallen voor een nieuwkomer zonder een grote partij als Microsoft erachter. Microsoft was toen met Internet Explorer overheersend in het browserlandschap. Tegenwoordig is Google overheersend met Chrome.

Financiële resultaten van techbedrijven zijn niet altijd nieuwswaardig, maar het winstgevende kwartaal van Sun Microsystems was dat wel twintig jaar terug. Sun? Ja, het bedrijf dat zich met recht presenteerde als 'de dot in dotcom'. Sun was toen een haast onvermijdbare IT-gigant met een reeks aan veelbelovende en impactvolle technologieën. Van bedrijf en potentie is jaren later veel afgekalfd. Java draait nog altijd wel in veel backends. Daarbij zijn er ook opensource aftakkingen zoals OpenJDK, dat nog tot zeker 2034 bij ons blijft.

Voordat Java als alternatief platform opkwam, was er natuurlijk al een bekend alternatief platform: de Mac. Het marktaandeel van dat Apple-platform was altijd flink kleiner dan dat van Microsofts platformen (MS-DOS en later Windows). Een Mac-gebruiker was voor techbedrijven vroeger nogal eens een tweederangs IT-gebruiker. Games en applicaties kwamen niet of met minimale inspanning uit voor het Mac-besturingssysteem. En als ze dan uitkwamen, gebeurde dat vaak ook nog eens flink later. Dat was ook het geval met Office 2004 dat pas een jaar na de Windows-release in het Nederlands uitkwam in een Mac-uitvoering. Misschien dat dat ook aan ons taalgebied lag, want naast de Engelse uitvoering waren er al vertalingen verschenen in het Frans, Duits, Italiaans, Japans, Spaans en Zweeds.

15 jaar geleden: futuristische gpu-cloud, Google en overheidsgebruik, 27"-iMacs en Rambus-licentie om importverbod te voorkomen

Een Brits hostingbedrijf was vijftien jaar geleden z'n tijd ver vooruit. Peer 1 Hosting had naar eigen zeggen het eerste gpu-cloudcomputingplatform opgebouwd. Dat was een opstelling met serverclusters en Tesla-gpu's van Nvidia. Zo'n gpu-serveropstelling werd toen neergezet als nuttig voor renderklussen, dus voor beeldcreatie op fotorealistisch niveau. Nu in 2025 is Nvidia groot, groter, grootst met gpu's voor AI-rekenwerk. Dankzij die datacenter-gpu's is Nvidia in beurswaarde het waardevolste bedrijf ter wereld. Voor die positie is het wel stuivertje wisselen met Apple.

Apple was in 2010 ook druk bezig. Het presenteerde de grote 27"-iMac, met toen ook een Cinema Display op dat forse formaat en nieuwe Mac Pro-workstations. De 27"-iMac is niet meer. IMacs met Apples eigen chips bestaan alleen in 24"-formaat en de Studio Displays zitten vol met geavanceerde Apple-chips en hebben dus een serieus prijskaartje.

De Mac Pro's die vijftien jaar geleden zijn geïntroduceerd, hadden toen krachtige Xeon-processors van Intel. Daar is Apple van afgestapt, maar de klassieke kaasschaafbehuizing is weer terug. De Mac-workstations uit 2010 zijn later opgevolgd door het krappe design van een zwarte koker, wat de bijnaam 'trashcan' heeft gekregen. Dat slecht uitbreidbare ontwerp is na jaren van stilte en stilstand vervangen door een nieuwe kaasschaaf.

Over andere tijden gesproken: vijftien jaar geleden lonkte Google naar overheden met Google Apps for Government. Het internetbedrijf was toen nog een relatieve nieuwkomer met zijn aanbod van onlineapps voor overheidsgebruik. De daarin aangeboden webapplicaties kwamen overeen met het zakelijk aanbod van Google Apps, schreef Tweakers toen. De overheidsapps voldeden wel aan extra vereisten voor bijvoorbeeld veilige dataopslag. Voor Amerikaanse overheidsklanten werd die data opgeslagen in datacenters die zich allemaal op Amerikaanse bodem bevinden. Zulke grensgebonden gegevensopslag is een kwestie van digitale soevereiniteit waar overheden en cloudgiganten nu veel meer mee bezig zijn. Europa wil af van Amerikaanse diensten, maar hoe dat te doen is nog een lastige vraag.

We leggen nu een link van vijftien jaar geleden naar twintig jaar geleden: met Rambus. Die beruchte ontwerper van geheugenchips speelde in 2010 niet echt meer een rol met producten. Toch drukte het bedrijf nog wel zijn stempel als houder van belangrijke patenten. Rambus heeft dat intellectueel eigendom te gelde gemaakt door andere chipbedrijven licenties te laten nemen. Nvidia was er daar één van. Het nam vijftien jaar geleden een Rambus-licentie om een importverbod voor de VS te voorkomen. Het ging om een tijdelijke licentie, want Nvidia spande beroep aan in de rechtszaak over schending van Rambus' patenten. Dat beroep heeft de maker van gpu's verloren, waarna Nvidia en Rambus een vijfjarige licentiedeal voor Rambus' geheugentechnologie sloten.

10 jaar geleden: pauze voor IPv6-uitrol, afbouw Google+, bijzondere fps-controller en problemen door driverupdates

Internetaanbieder Ziggo zette tien jaar geleden zijn uitrol van IPv6 tijdelijk op een lager pitje. Abonnees die al wel op die nieuwe versie van het internetprotocol zaten, merkten dat ze opeens geen IPv6 meer konden gebruiken. Ziggo rolde IPv6 sinds april 2015 uit, beginnend bij klanten in het oude Ziggo-gebied en niet meteen bij UPC-klanten.

De overstap naar IPv6 was tien jaar geleden al heel veel jaren een dringende kwestie, omdat het aantal IPv4-adressen aan het opraken was. Dat dreigende tekort speelde al jaren en bleek telkens toch wat verder weg te liggen. Het einde voor IPv4 bleek ook in recentere jaren weer wat verder in de toekomst te liggen. Zo heeft Ziggo in mei 2022 IPv6 geactiveerd voor sommige modems in het voormalige UPC-gebied. Het was eind 2021 nog altijd nuttig om een opfriscursus te geven over het klaarmaken van het netwerk voor IPv6.

Waar IPv6 tien jaar geleden nog iets voor de toekomst was, gold dat niet voor Google+. Dat was een poging van zoekreus Google om mee te doen met sociale media. Google+ werd uiteindelijk in 2019 uitgeschakeld, maar Google zag die ondergang tien jaar geleden wel aankomen. Het bedrijf ging toen minder van zijn diensten koppelen aan Google+. Zo werd het mogelijk om reacties op YouTube te plaatsen zonder dat die posts ook op Google+ verschenen. Ook gaf Google de mogelijkheid om zijn diensten te gebruiken zonder dat daarbij automatisch een Google+-account werd aangemaakt.

Ondanks de mislukking van Google+ is Google niet geheel uitgespeeld op het gebied van sociale media. De grote zoekmachine doet nog mee dankzij het ooit overgenomen YouTube. Die grote videosite was oorspronkelijk bedacht als datingsite en werd later een grote concurrent voor het veel kleinere Google Video. Tegenwoordig wordt sociale media meer en meer overspoeld met AI-content. Laat Google op dat vlak nou al jaren bezig zijn met onderzoek en ontwikkeling, dus wellicht krijgt de zoekgigant dat onder controle.

Echte controle is natuurlijk mogelijk met controllers, zoals de bijzondere gamecontroller die Hori tien jaar geleden uitbracht. De Japanse fabrikant bracht een speciale fps-controller uit voor de PlayStation 4 en de PlayStation 3. De Tactical Assault Commander 4 (TAC 4) bestond uit twee delen: een compact toetsenbord dat de vorm van traditionele toetsen combineert met een PlayStation-d-pad en een muis met zoomknoppen plus scrollwiel. Toetsenbord en muis was voor pc-gamers een normale set-up, maar voor consolegamers nogal wennen. De TAC 4 was eigenlijk het tegenovergestelde van de SideWinder Dual Strike die Microsoft eind vorige eeuw uitbracht. Die gamecontroller was een consolegeïnspireerde fps-controller voor pc-gaming. Zowel de TAC 4 als de SideWinder DualStrike zijn niet de norm geworden.

Op pc's staan of vallen accessoires als gamecontrollers en componenten als videokaarten met de kwaliteit van de drivers daarvoor. Drivers zijn altijd al een belangrijk element voor Windows geweest. Was het nou de toenmalige ceo van Sun of de oprichter van Netscape die eind vorige eeuw het Microsoft-OS schamperend omschreef als niets meer dan 'een zak met drivers'? Voor het antwoord op die vraag is het nodig om veel verder terug in de tijd te gaan.

Feit is wel dat Windows veel voordeel heeft aan zijn brede compatibiliteit en driverbeschikbaarheid. Die pluspunten kunnen echter ook minpunten zijn. Slecht geschreven of oude drivers kunnen instabiliteit geven en automatische updates kunnen problemen binnenbrengen. Tien jaar geleden kregen gebruikers problemen op Windows 10 met drivers voor Nvidia-videokaarten. Een verplichte driverupdate installeerde toen een verouderde versie van Nvidia's software. Dat gaf gebruikers grafische glitches en frustreerde multimonitorgebruik. Het ging gelukkig slechts om de Insider Preview van Windows 10, waardoor de impact beperkt was.

Alleen is Windows Update ook voor non-bèta-installaties nogal eens een boosdoener. Dit kan dan komen door drivers van derden, zoals Nvidia-concurrent AMD. Naast instabiliteit kunnen drivers ook securityrisico's opleveren, zoals door een downgradekwetsbaarheid. Is het dus goed of slecht nieuws van mei dit jaar dat Windows Update ook apps en drivers van derden gaat updaten? De grote CrowdStrike-storing die Windows-systemen in juli vorig jaar heeft geraakt, valt te zien als een teken aan de wand. Naar aanleiding van die wereldwijde storing in de Windows-kernel neemt Microsoft maatregelen door securitysoftware voortaan via drivers toegang tot de kernel te geven.
_{Redactie: Jasper Bakker Eindredactie: Marger Verschuur, Monique van den Boomen}