Het grote geld van gratis games

Niet alle gamebedrijven doen op dezelfde manier mee aan de zoektocht naar nieuwe verdienmodellen. De besproken uitgevers hebben beperkte mogelijkheden; zij moeten het hebben van hun games. Dat is anders voor Sony, Microsoft en Nintendo. Zij verkopen immers ook hun eigen consoles en beheren het bijbehorende ecosysteem met downloadwinkels en abonnementen. Deze drie gamebedrijven zijn veel minder gefocust op gratis games en microtransacties. Xbox- en PlayStation-consoles worden met verlies verkocht, maar Microsoft en Sony strijken 30 procent commissie op van alle digitale verkopen op hun consoles. Dat geldt zowel voor volledige games als voor in-game aankopen in free-to-play games als Fortnite. Hoewel de consolefabrikanten dergelijke games niet zelf maken, profiteren ze flink van het succes ervan. Ook Nintendo, dat wel winst maakt met de verkoop van hardware, strijkt een vergelijkbare commissie op.

Wat de bedrijven hier precies aan verdienen, is niet bekend, omdat ze dergelijke details niet openbaar maken in hun cijfers. Sony gaf hier onlangs wel enig inzicht in. Volgens de fabrikant ging vorig jaar maar liefst een kwart van al het geld dat in de PlayStation Store wordt uitgegeven, naar free-to-play games. In 2016 was dat nog maar 5 procent. De sterke groei valt samen met de opkomst van gratis games op consoles. Sony noemt specifiek Fortnite, Apex Legends, Genshin Impact, Warzone en Rocket League als titels waaraan veel wordt uitgegeven.

Microsoft en Nintendo hebben dergelijke cijfers niet bekendgemaakt, maar veel van de genoemde games worden ook veelvuldig gespeeld op Xbox- en Nintendo-consoles, en het is aannemelijk dat er ook op die platforms veel geld wordt uitgegeven aan de free-to-play games, waardoor de consolefabrikanten dus enorme bedragen aan commissie kunnen opstrijken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Sony PlayStation-gebruikers al jarenlang gratis toegang geeft tot online multiplayer in free-to-play games. Voor multiplayer met betaalde games is een PlayStation Plus-abonnement nodig, maar voor gratis games dus niet. Bij Xbox-consoles moest tot voor kort nog wel betaald worden voor het Xbox Live Gold-abonnement om de online multiplayer van gratis games te spelen, maar sinds eind april is dat ook niet meer nodig. Ook bij Nintendo is een abonnement voor online multiplayer niet nodig om free-to-play games online te spelen.

Bij Microsoft en Sony is de gamesdivisie een van de vele bedrijfsonderdelen. In hun cijfers maken de bedrijven bekend hoeveel die divisies verdienen, maar specifieke details over inkomsten uit terugkerende bestedingen of abonnementen geven de bedrijven niet. Bij Microsoft is de gamingdivisie bijvoorbeeld onderdeel van het bedrijfssegment More Personal Computing, waaronder ook Surface-apparaten en Windows vallen. Ook zonder specifieke cijfers is echter duidelijk te zien op welke verdienmodellen de consolemakers zich richten.

Microsoft gaat all-in op Game Pass

De grootste veranderingen zijn te zien bij Microsoft. Met de introductie van het Game Pass-abonnement is de Xbox-fabrikant afgestapt van het idee om vooral winst te maken met het verkopen van eigen games. Microsoft maakt dankzij de overname van alle Bethesda-studio's meer eigen games dan ooit te voren en biedt die allemaal aan als onderdeel van het Game Pass-abonnement. De games zijn ook los te koop voor de volle prijs, maar het Game Pass-abonnement is met 10 tot 13 euro per maand een stuk voordeliger voor gamers die een aantal van die games per jaar willen kopen.

Microsofts strategie is er duidelijk op gericht om zijn Xbox-ecosysteem uit te bouwen. En dat is nodig, want bij de vorige consolegeneratie is Sony flink uitgelopen. Er zijn 116 miljoen exemplaren van de PlayStation 4 geleverd. Hoeveel Xbox Ones daartegenover staan, is niet bekend, want Microsoft geeft geen verkoopcijfers vrij. Volgens analisten gaat het hooguit om zo'n 50 miljoen Xbox-consoles.

Bethesda Microsoft — Bethesda-franchises als Fallout, DOOM, Dishonored, Wolfenstein en Elder Scroll zijn nu van Microsoft en komen naar Game Pass.

Noemenswaardige mobiele games heeft Microsoft nog niet. Met free-to-play AR-game Minecraft Earth deed Microsoft wel een poging om mee te liften op het succes van Pokémon Go, maar groot succes bleef uit en die game is inmiddels geschrapt. De Xbox-fabrikant richt zich wel op mobiel gamen, maar doet dat ook weer met zijn Game Pass-abonnement. Via het duurste abonnement biedt Microsoft cloudgaming aan. Gamers kunnen zo Xbox-games op hun smartphone spelen via streaming.

Ook eigen free-to-play games zijn voor Microsoft geen belangrijke inkomstenbron. Misschien gaat dat in de toekomst enigszins veranderen. Het is al bekend dat de multiplayer van Halo Infinite gratis te spelen zal zijn op Xbox-consoles en pc en dat gaat gepaard met de verkoop van optionele battlepasses.

Hoewel gratis games voor Microsoft dus geen drijfveer zijn, zet het bedrijf wel groots in op terugkerende uitgaven, maar dan in de vorm van het Game Pass-abonnement. Voorlopig kost dat Microsoft veel geld. Zo telde de Xbox-fabrikant 7,5 miljard dollar neer voor de overname van de Bethesda-studios en geregeld sluit Microsoft voor onbekende bedragen deals met studio's en uitgevers voor het toevoegen van games aan het abonnement. Microsofts E3-presentatie dit jaar stond vrijwel volledig in het teken van Game Pass.

Het is een strategie waarmee Microsoft vooruitkijkt. Game Pass blijft ook relevant in een toekomst waarin consoles bijvoorbeeld uitgefaseerd raken als cloudgaming gangbaarder wordt. Microsoft werkt al aan eigen streamingapparaten voor cloudgaming op ieder scherm en werkt samen met tv-fabrikanten om die de Xbox-app voor cloudgaming te laten integreren. Het maakt Microsoft niet zozeer uit op welk apparaat spelers actief zijn, als ze maar een abonnement afnemen. Game Pass moet daarmee een soort Netflix van de game-industrie worden. Daarin heeft Microsoft nog wel een lange weg te gaan; Game Pass heeft momenteel zo'n 18 miljoen abonnees en om een Netflix-achtige status te bereiken, zal dat flink moeten groeien.

Sony zet in op exclusives, maar flirt met pc

Al jaren voordat Microsoft met Game Pass begon, had Sony daar een alternatief voor in de vorm van PlayStation Now. Dat abonnement bevat vooral oudere games die gestreamd kunnen worden en een kleine selectie van nieuwe titels die geïnstalleerd kunnen worden. Het grote verschil met Game Pass is dat de firstparty-titels van Sony niet direct op PlayStation Now verschijnen. Sommige van de paradepaartjes komen jaren later beschikbaar op de dienst.

Dat is een essentieel verschil in de strategie van Sony; die veel meer is gericht op het los verkopen van eigen games die exclusief op PlayStation-consoles beschikbaar zijn. Met de komst van de PlayStation 5 is ook de adviesprijs van games verhoogd naar 80 euro. De fysieke versies van nieuwe games zijn bij winkels wel voor minder te krijgen, maar wie een console zonder schijflade heeft, zal bij de release de volle 80 euro moeten neertellen in de PlayStation Store of moeten wachten op een aanbieding.

Sony zet stevig in op eigen games en heeft dat in de afgelopen tijd meermaals laten weten. Zo zei topman Jim Ryan dat de PlayStation 5 meer exclusives krijgt dan PlayStation-consoles van vorige generaties. In het huidige financiële boekjaar investeert Sony nog eens omgerekend 152 miljoen euro extra in de ontwikkeling van eigen games. Dat bedrag komt boven op eerder vastgestelde budgetten. In mei vertelde PlayStation Studio-topman Hermen Hulst dat er momenteel 25 nieuwe games in ontwikkeling zijn en dat bijna de helft daarvan een volledig nieuwe titel in een nieuwe franchise is.

Aan de absolute exclusiviteit van Sony-games voor PlayStation-consoles is overigens een einde gekomen. Sony brengt sinds vorig jaar af en toe een PlayStation-game uit voor pc's en heeft aangegeven dat vaker te zullen doen. In alle gevallen zitten er wel jaren tussen het verschijnen van de consolegame en de pc-versie, en dat maakt duidelijk dat het belangrijkste doel van de Sony-games het verkopen van PlayStation-consoles is. Tot nu toe kwamen Horizon Zero Dawn en Days Gone uit voor de pc, respectievelijk in 2020 en 2021. Die games kwamen in 2017 en 2019 uit op de PlayStation 4. Ook Uncharted 4 uit 2016 lijkt naar pc's te komen, maar wanneer is nog niet bekend.

Horizon Zero Dawn Windows — Horizon Zero Dawn uit 2017 kwam in 2020 naar Windows-pc's.

Mobiele PlayStation-games voor meer bereik

Hoewel Sony sterk inzet op de verkoop van losse games, heeft het ook ambities om meer mensen te bereiken. Begin dit jaar schreef Sony in een presentatie voor investeerders dat het doel is om binnen drie jaar een miljard mensen te bereiken met PlayStation-games. Nu gaat dat om een bereik van zo'n 160 miljoen en dat gaat dus grotendeels om bereik via PlayStation-consoles.

Sony zegt die enorme groei waar te willen maken met smartphonegames en abonnementen. Het heeft naar eigen zeggen een grote catalogus games die vertaald kunnen worden naar smartphonegaming. Concrete details daarover geeft het bedrijf nog niet, maar het is dus de bedoeling dat games uit de PlayStation-franchises gaan uitkomen voor smartphones. Over het verdienmodel is nog niets bekendgemaakt, maar gezien de wens om een enorm publiek te bereiken, ligt het voor de hand dat Sony voor de lucratieve free-to-play strategie gaat.

Free-to-play smartphonegames zijn niet nieuw voor Sony. Zo bracht het bedrijf in 2015 Fate/Grand Order uit voor Android en iOS. Dat spel is gebaseerd op een visual novel en gericht op de Japanse markt. Eind 2019 had de smartphonegame volgens analisten in totaal vier miljard dollar aan omzet opgebracht. Die game valt echter niet onder de gamingdivisie van Sony, maar onder Aniplex, een uitgever die onder andere anime en muziek uitgeeft en onderdeel is van Sony Music Entertainment. Wanneer de eerste PlayStation-games uitkomen op smartphones, is nog niet duidelijk.

Nintendo verdient vooral aan consoles en games

Van de consolefabrikanten is Nintendo de enige die steevast winst maakt op hardware. Het verdienmodel van Nintendo is daarmee ook compleet anders dan dat van Microsoft en Sony. Vorig jaar had Nintendo een omzet van 1759 miljard yen, omgerekend zo'n 13,2 miljard euro. Daarvan was 51 procent afkomstig uit de verkoop van consoles en 26,2 procent van de omzet kwam voort uit de verkoop van fysieke exemplaren van Nintendo's eigen games.

Het Switch Online-abonnement en de verkoop van digitale uitbreidingen waren goed voor 8 procent van de omzet en inkomsten uit mobiele games beslaan 3,2 procent. Opgeteld haalt Nintendo dus zo'n 11,2 procent van de omzet uit terugkerende uitgaven. De omzet uit mobiele games steeg ten opzichte van een jaar eerder wel met 11,3 procent, maar echt grote veranderingen aan het verdienmodel van Nintendo lijken niet in zicht.

Toen Shuntaro Furukawa in 2018 aantrad als ceo van Nintendo, zei hij dat hij het bedrijf vooral wilde laten groeien met smartphonegames. Nintendo was in 2016 begonnen met het uitbrengen van games voor telefoons, maar dat had nog geen grote financiële successen opgeleverd. Super Mario Run werd bijvoorbeeld veel gedownload, maar leverde minder op dan verwacht. Die game heeft geen microtransacties, maar spelers kunnen door één keer te betalen het volledige spel ontgrendelen. Dat bleek veel minder lucratief dan terugkerende microtransacties, zoals die bijvoorbeeld wel in Fire Emblem Heroes zitten.

Volgens insiders heeft Nintendo zijn ambities met smartphonegames teruggeschroefd. Nintendo zou ook vrezen voor imagoschade als het veel omzet haalt uit mobiele games. Dat claimde de ontwikkelaar van de door Nintendo uitgegeven smartphonegame Dragalia Lost. Nintendo heeft de smartphonemarkt echter niet naast zich neergelegd. Later dit jaar komt er een Pikmin-AR-game uit, gemaakt in samenwerking met Niantic, maar de focus van het bedrijf ligt overduidelijk bij de Switch-hardware en de bijbehorende games.