AMD
Hoewel de x86-instructieset dit jaar zijn dertigste verjaardag vierde, zijn de techniek en de markt er omheen nog steeds volop in ontwikkeling. We zagen de concurrentiestrijd dit jaar verhevigen met technische innovaties en strategische beslissingen. Zo kwam Intel eindelijk met een geïntegreerde geheugencontroller, zag AMD zich genoodzaakt om zijn fabrieken te verkopen en introduceerde VIA onverwacht een interessant ontwerp. En omdat x86 (nog) niet de hele wereld heeft veroverd, waren ook berichten over andere architecturen te melden. In dit artikel blikt Tweakers.net terug op de ontwikkelingen van de afgelopen twaalf maanden.
Vooral AMD heeft een veelbewogen jaar achter de rug. Na de mislukte introductie van Barcelona eind 2007 werd in het eerste kwartaal hard gewerkt om zo snel mogelijk de B3-revisie van de chip af te krijgen, waarin de beruchte tlb-bug was opgelost. Uiteindelijk verschijnt de gerepareerde Phenom op 26 maart, dezelfde dag waarop de eerste twee modellen met drie cores uitkwamen. De Opteron volgde even later op 9 april.
Toch is met de B3-versie nog niet alles koek en ei. De beste desktopmodellen hebben meer stroom nodig dan de sommige goedkopere moederborden aankunnen. Met extra koeling is dat probleem snel genoeg opgelost. Als in juli de 140W verstokende Phenom 9950 wordt aangekondigd is het echter toch weer even slikken.
Op het serverfront moet Barcelona het na zijn 'winterslaap' ineens opnemen tegen Intels 45nm-generatie, waardoor de benchmarks er een stuk minder goed uitzien. Bovendien blijkt de K10-core nog niet zuinig genoeg voor gebruik in notebooks, waardoor AMD in juni nog het nieuwe Puma-platform introduceert op basis van de K8. Dit alles is niet goed voor het marktaandeel: AMD zakt van 23,1% in het vierde kwartaal van 2007 naar 17,9% in het derde kwartaal van 2008. Het meldt over dezelfde periode 3,3 miljard dollar verlies, waaronder een grote afschrijving op ATI. Tot twee keer toe vallen er ontslagen.
Bijna iedereen is het er over eens dat er iets structureel moet veranderen bij AMD om weer gezond te worden. Praktisch het hele management stapt op, schuift rond of wordt vervangen, waarbij onder meer het vertrek van hoofdtechnicus Phil Hester, processordirecteur Mario Rivas en uiteindelijk ceo Hector Ruiz noemenswaardig zijn. Voor laatstgenoemde is een nieuwe rol weggelegd bij The Foundry Corp, het resultaat van zijn eigen geesteskind 'asset smart'.
Al geruime tijd roept AMD dat 'asset light' of 'asset smart' het einde van de financiële problemen moet betekenen. Sindsdien werd gespeculeerd dat het bedrijf zijn fabrieken wilde verkopen, wat op 7 oktober wordt bevestigd. Mubadala Development Company, een investeringstak van het schatrijke Arabische emiraat Abu Dhabi, gaat een nieuw bedrijf oprichten om chips te bakken voor derden. In ruil voor zijn fabrieken krijgt AMD 45% van de eigendomsrechten, bepaalde investeringsgaranties en wordt een deel van de schulden overgenomen. Later - als het weer slechter gaat met de aandelen - wordt opnieuw onderhandeld en houdt AMD een belang van 35% over. Het blijft wel de helft van het stemrecht houden om juridische problemen met Intel te voorkomen.
De fabriek die AMD The Foundry Corp in New York wil gaan bouwen.
Onder leiding van het nieuwe management herziet AMD zijn roadmaps naar wellicht iets bescheidener maar zeker veiligere producten. Zo wordt het Fusion-project uitgesteld en kiest men in de high-end voor een multi-chip oplossing, waarvan men eerder altijd riep dat het niet 'echt' was. De introductie van Shanghai, de eerste 45nm-versie van de Opteron, verloopt daarna vlekkeloos. De chip is een stuk zuiniger dan zijn voorganger en zet hele mooie prestaties neer in alle bekende serverbenchmarks, zowel ten opzichte van de vorige generatie als de concurrentie. Hoewel de desktopversie pas over enkele weken in de winkels ligt, weet men hem wel al boven de 6GHz over te klokken.
Intel
Voor Intel bracht 2008 ook een hoop problemen met zich mee. Niet op technisch of organisatorisch vlak, maar vooral in de rechtszaal. Hoge bomen vangen veel wind, maar gelijktijdige aanklachten/onderzoeken van de Europese Commissie, de Amerikaanse SEC, AMD en de Koreaanse FTC zouden iedereen zenuwachtig maken. Ook kreeg het bedrijf nog een lading kritiek over zich heen omdat het de specificaties van zijn usb 3.0-hostcontroller niet snel genoeg vrijgaf, naar de mening van enkele concurrenten althans. Sommigen van hen beweren zelf een controller te gaan ontwerpen, maar of ze daar mee door zijn gegaan toen Intel de specificaties twee maanden later vrijgaf is niet duidelijk.
Of Intel zich nou af en toe misdraagt of niet; duidelijk is dat ze hun succes in ieder geval niet alleen te danken hebben aan dubieuze acties, maar ook aan een hoop technische hoogstandjes. Het zette zijn tick-tockmodel bijvoorbeeld weer precies op schema door. Gedurende het jaar werden bijvoorbeeld verschillende nieuwe smaken van de 45nm 'tock' gelanceerd: desktopversies in januari, Centrino 2 in juli en uiteindelijk de 6-core Xeon Dunnington in september.
Intel brak ook nieuwe markten aan met de begin maart geïntroduceerde Silverthorne, inmiddels beter bekend als Atom. De superkleine en -zuinige core vond zijn weg onder meer naar netbooks, nettops en mobile internet devices (mids). Het product wordt niet zonder kritiek ontvangen; zo zijn de prestaties mager ten opzichte die van grotere chips en wordt het voordeel op het gebied van zuinigheid afgevlakt omdat fabrikanten van netbooks voor de oude 945-chipset kiezen in plaats van voor de zuinige Poulsbo die in Mids wordt toegepast. Desalniettemin loopt de verkoop als een trein en pakt Intel flinke marges. In september verschijnt een dualcoreversie en in november toont SGI zelfs een supercomputer gebaseerd op Atom.
Met de Atom-serie wil Intel doorbreken in onder meer auto's en telefoons. Tegelijk komt het met producten die hun weg moeten vinden naar digitale settopboxen en televisies. De in april uitgebrachte Tolapai-soc werd in augustus aangevuld door Canmore, die specifiek voor consumentenelektronica is bedoeld. Het mag duidelijk zijn dat Intel zich niet meer alleen met pc's en servers bezig wil houden, maar x86 overal wil zien.
Een andere interessant ontwikkeling buiten de reguliere tick-tock is Larrabee. Voorlopig bestaat hij alleen nog op slides, maar de details die het bedrijf in augustus vrijgaf waren toch veelbelovend. Het bedrijf gaf aan niet alleen het hele gpgpu-fenomeen te willen wegvagen, maar ook meteen de snelste Directx/Opengl-videochip neer te willen zetten. Het bedrijf laat zich daarbij niet afschrikken door het feit dat laptops desktops al hebben ingehaald en er steeds vaker getwijfeld wordt aan de gezondheid van de markt voor pc-games.
In november introduceerde Intel zijn 45nm tick, de Core i7 'Nehalem' processor. De chip bracht onder meer een geheugencontroller met drie ddr3-kanalen, Quickpath-links, een slimme turbostand en Hyperthreading met zich mee. Daarnaast zijn nieuwe instructies toegevoegd, is er een gedeeld L3-cache naast de cores geplakt en zijn er een hoop andere kleinere verbeteringen aangebracht. De chip is in eerste instantie uitgebracht voor 'Extreme Edition'-desktops en zette een hoop nieuwe benchmarkrecords neer.
Even zorgt een geruchtensite voor paniek in de tent door te roepen dat Nehalem een tlb-probleem heeft, inspelende op de nare gevoelens die mensen aan de Barcelona-soap hebben overgehouden, maar al snel blijkt dit een storm in glas water te zijn. Wel moet opgepast worden met overklokgeheugens: hoge spanningen reduceren de levensduur van microchips en Nehalem is er niet op berekend om jaren buiten de specificaties te draaien.
Serveredities en goedkopere modellen van Nehalem laten nog op zich wachten. Intel heeft ook besloten om de varianten met geïntegreerde videochips uit te stellen. De quadcore Itanium Tukwila had ook in 2008 moeten verschijnen, maar die werd in mei opgeschoven naar volgend jaar. Deze chip zou dubbel zo snel moeten worden als zijn voorganger, maar aangezien die na ruim twee jaar trouwe dienst zwaar achterloopt op de concurrentie, is dat ook wel het minimale dat verwacht kan worden.
De rest
Het is natuurlijk niet alleen maar Intel en AMD die de dienst uit maken in chipland. IBM is van oudsher ook een grote speler. In februari van dit jaar introduceerde het de System z10-mainframe, voorzien van een losjes op de Power6 gebaseerde quadcorechip. De ontwikkelingen op het gebied van de Cell-architectuur gingen ondertussen ook door: het bedrijf kondigde een 45nm-versie van het ontwerp aan en het servermodel Powerxcell 8i maakte zijn debuut. In juni werd met behulp van die chip de petaflopsgrens doorbroken. In juli waren ook nog wat berichten over de Power7, die een octocore zou worden maar pas in 2010 op de markt komt.
Sun is ook een bedrijf dat vaak met interessante ideeën komt. Dit jaar bracht het de Ultrasparc T2+ uit, een versie van de originele T2 die zijn werk in teams van twee of vier sockets kan doen. De servers met 128 en 256 threads weten een hoop records te breken. Sun kondigt in juni aan bij de opvolger van de chip het aantal threads nog eens te gaan verviervoudigen. In februari gaf het bedrijf ook al een presentatie over Rock, een chip met minder threads maar meer slimme features zoals scouting en transactioneel geheugen.
VIA, een bedrijf dat vaak in de schaduw van Intel en AMD staat, verrast in januari met zijn Isaiah-architectuur, die het later tot Nano omdoopt. De eerste 64-bitter van het bedrijf is een grote stap vooruit ten opzichte van de C7-serie, waardoor het zowel de Atom als de Celeron kan beconcurreren. De dualcoreversie laat nog op zich wachten, maar er is een hoop interesse: Nvidia besluit er een chipset voor te bouwen en al snel duiken geruchten op dat onder meer HP en Samsung de processor willen gaan toepassen.
Montalvo Systems was ook een interessant verhaal dit jaar. Het nieuwe bedrijf maakte zijn bestaan in februari wereldkundig en bleek al een paar jaar aan een heterogeen x86-ontwerp te bouwen, met zware en lichte cores op een chip om het stroomverbruik te minimaliseren. Het bedrijf krijgt echter niet genoeg geld bij elkaar om zijn project af te ronden en wordt in april opgekocht door Sun. Of die er nog iets mee gaat doen is niet duidelijk.
Een andere veelbesproken overname was die van P.A. Semi, dat in april werd gekocht door Apple. Het bedrijf in kwestie specialiseerde zich in ultrazuinige Power-chips, terwijl Apple net twee jaar geleden was overgestapt op Intel-processors. Al voor de komst van Atom sprak Intel openlijk de hoop uit dat de iPhone en iPod uiteindelijk hun Arm-chips zouden inruilen voor x86, maar de overname van P.A. Semi maakte dat ineens een stuk minder waarschijnlijk. Of ze wel naar Power gaan staat echter ook nog lang niet vast.
Tot slot verdient Nvidia nog een vermelding: in tegenstelling tot hardnekkige geruchten kwam het bedrijf niet met een x86-core op de proppen, maar het bouwde wel verder op zijn Arm-serie. In eerste instantie met de APX 2500, een chip voor mobiele telefoons die 720p-video kan decoderen zonder meer dan 200mW te gebruiken. In juni volgen echter nog zwaardere versies van de lijn, die ondertussen 'Tegra' is gedoopt, om samen met Atom en Nano mee te kunnen dingen naar de kleinste computertjes. Ook niet nader genoemde anderen willen Arm-chips presenteren als alternatief voor x86 in deze markt.
Conclusie
Het was een veelbewogen jaar, met een hoop interessante ontwikkelingen. AMD heeft een paar pijnlijke beslissingen moeten nemen maar lijkt zijn zaakjes daardoor wel weer op de rails te hebben gekregen. De grote vraag is nu welk effect de financiële crisis gaat hebben: zowel Intel als AMD hebben al gewaarschuwd dat de resultaten voor het vierde kwartaal zullen tegenvallen, maar onduidelijk is wie de grootste klappen gaat krijgen.
Intel heeft een beter gevulde spaarpot en Nehalem lijkt een geduchte concurrent te zijn voor Shanghai, maar het heeft wel veel meer aan zijn hoofd dan alleen zijn gebruikelijke tegenstander. Het krijgt steeds meer te maken met Nvidia, ATI, VIA en Arm omdat het met Atom en Larrabee nieuwe markten aanbreekt. Ondertussen probeert het met Itanium nog steeds op te boksen tegen Power, Sparc en mainframes. En het heeft in de rechtbank nog het een en ander uit te leggen.
Wie zo veel hooi op zijn vork neemt moet hier en daar wel steken laten vallen. Kleinere spelers met goede ideeën kunnen en zullen daar op blijven inspringen en dat zal ook in 2009 weer een interessant schouwspel worden.
:strip_icc():strip_exif()/i/1232559082.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/1123776957.jpg?f=fpa)
:strip_exif()/i/1235001271.gif?f=fpa)
/i/1195378013.png?f=fpa)
/i/1233762938.png?f=fpa)
:strip_exif()/u/818/we33ee45.gif?f=community){kind=small}
.
/u/231803/ramdisk2.png?f=community){kind=small}
