Als Apple een ‘one more thing’ in zijn presentatie stopt, weet je dat er iets bijzonders wordt aangekondigd. De verwachtingen rondom Apples World Wide Developers Conference 2023 waren al maanden hooggespannen. Tien jaar na 'can’t innovate anymore, my ass', de beroemde uitspraak die toenmalig marketingtopman Phil Schiller deed op WWDC 2013, zou Apple zijn gewaagdste product in meer dan een decennium laten zien: de Vision Pro. Tweakers was erbij tijdens de onthulling en in dit artikel vertellen we wat we nu weten over de nieuwe hardware die Apple aankondigde.
Je hebt het ongetwijfeld elders al gelezen, maar de Vision Pro is Apples nieuwe virtualrealitybril, hoewel Apple het zelf vooral als een augmenterealityproduct presenteert. Apple ziet de bril zelf niet als een nieuw soort display of een leuk accessoire; de Vision Pro moet een nieuw platform worden voor productiviteit en ontspanning. Vergelijkbaar met wat de iPhone ooit deed voor de smartphone als productcategorie, moet de Vision Pro augmented reality naar een hoger plan brengen.
:strip_exif()/i/2005816690.jpeg?f=imagenormal)
In de rest van de industrie is niet VR of AR, maar AI nu hét grote buzzword. Google kwam op zijn eigen ontwikkelaarsconferentie I/O vorige maand pas in het tweede uur toe aan hardware, na demo’s van AI-gegenereerde muziek, mailtjes die zichzelf schrijven en fotobewerking met een druk op de knop.
Apples nieuwe focus op augmented reality is niet alleen gewaagd gezien de stemming elders. Een jaar of tien geleden verwachtten pioniers als Oculus en Google binnen de kortste keren tientallen miljoenen headsets te verkopen. Die verwachtingen bleven grotendeels uit, zonder echte killerfeature en met de technische tekortkomingen waarvan de producten toen nog meer dan nu last hadden. Een korte opleving in het coronatijdperk daargelaten lijkt die situatie niet fundamenteel veranderd. Facebooks VR-divisie verloor in het eerste kwartaal van 2023 al meer dan 4 miljard dollar. Volgens analist Ming-Chi Kuo heeft Sony zijn productie voor de PSVR2-headset met twintig procent naar beneden bijgesteld, terwijl de Chinese headsetmaker Pico vorig jaar meer dan veertig procent minder verkocht dan verwacht. De analist concludeert dan ook dat de Apple-aankondiging de laatste kans is om investeerders ervan te overtuigen dat een AR-headset het nieuwe consumentenproduct van de toekomst is.
Naast de Vision Pro was er nog veel meer hardwarenieuws op wat Apple-topman Tim Cook aankondigde als de ‘beste WWDC ooit’. Gelet op de hoeveelheid nieuws kon hij daar weleens gelijk in hebben; al in het eerste kwartier passeerden een 15”-variant van de MacBook Air, een update voor de Mac Studio met M2-processor en een nieuwe Mac Pro de revue, waarmee na drie jaar alle Macs over zijn op Apple Silicon.
De Vision Pro is ontworpen op zijn Apples, met een behuizing van aluminium en glimmend glas. Het gedeelte met de hardware lijkt ongeveer even dik als een MacBook, maar het gevlochten textiel dat de ruimte rondom je gezicht en de bril afsluit, loopt een stuk verder door. Daarmee steekt hij vanaf de voorkant van je hoofd toch nog een aardig stuk uit. Twee uitsteeksels aan de zijkanten bevatten de ingebouwde luidsprekers, waarvan de klank automatisch moet worden afgestemd op de ruimte om het geluidsbeeld te verbeteren. De hoofdband aan de achterkant bevat een 3d-structuur voor het comfort. Dat deel is afneembaar met de oranje lipjes binnen in de hoofdband.
:strip_exif()/i/2005816686.jpeg?f=imagenormal)
Het 3d-oledscherm op de buitenkant van het vizier is het opvallendste designkenmerk van de Vision Pro. Voor dat Eyesight-schermpje, zoals Apple het noemt, zit net als bij de 3d-schermen van Dimenco een lenticulaire lenslaag. Door de 3d-eigenschappen kan het scherm de ogen van de drager laten zien aan mensen in de omgeving, op zo’n manier dat het moet lijken alsof je de drager aankijkt. Als de drager de omgeving niet kan zien, kan de bril dat ook aangeven; het scherm geeft dan alleen een kleurverloop weer, zoals op de foto’s hieronder wordt gedemonstreerd. Dat lijkt een slimme manier om je niet helemaal af te sluiten voor je omgeving, wat met andere VR-brillen wel gebeurt. Ik ben benieuwd hoe goed Apples oplossing in de praktijk werkt. Het externe scherm leek in de verduisterde demoruimte van Apple niet heel helder, terwijl het glazen oppervlak van de bril de omgeving erg reflecteert.
Gemengde werkelijkheid
De Apple Vision Pro is erop gemaakt dat de drager de omgeving ook goed kan blijven zien; het is een mixedrealitybril, waarbij virtuele content op een realistische manier wordt geprojecteerd over digitale beelden van de echte wereld. In tegenstelling tot bij echte AR-brillen, zoals de Microsoft Hololens, kun je de omgeving niet in het echt zien; je kijkt naar het beeld dat door camera's voor op de headset wordt geregistreerd. Met een combinatie van cameraatjes en sensors als een lidarscanner wordt een passthroughbeeld gegenereerd, dankzij een speciale R1-processor met een zo laag mogelijke latency. Je kunt de zichtbaarheid van de omgeving verminderen met de draaiknop aan de rechterbovenkant van de bril; via de knop op de linkerkant kun je een 3d-foto of video van de omgeving vastleggen.
Om de wereld, en virtuele objecten, realistisch weer te kunnen geven, heeft de Vision Pro geavanceerde displays aan boord. Het zijn twee oledpaneeltjes, voor ieder oog een, met ongeveer 11,5 miljoen pixels per schermpje, meer dan de 8 miljoen van een 4k-beeld. Zelfs een luxe consumentenheadset als de HTC Vive Pro 2 komt niet verder dan ongeveer 6 miljoen pixels per oog. Het oledscherm moet in principe een perfect contrast bieden, waarbij Apple ook hdr-ondersteuning belooft, wat veel andere VR-brillen niet bieden. In de geruchtenmolen werd eerder gesproken over een piekhelderheid van liefst 5000cd/m², waarover Apple in zijn presentatie geen uitspraak deed. We zouden overigens niet verwachten dat de bril echt feller kan dan vrijwel iedere hdr-televisie. Je bekijkt het schermpje immers niet direct, maar door een lens. De pancakelenzen met drie elementen, compacter dan de in VR-headsets meer gebruikte fresnellenzen, bieden volgens Apple superieure scherpte van hoek tot hoek. Een nadeel van dit lenstype is dat er relatief veel licht verloren gaat.
Waar Apple niet over sprak in zijn presentatie, is de beeldhoek die de Vision Pro kan bieden. Bij gangbare AR-headsets is die niet zo groot als het gebied dat je ogen in het echt kunnen zien. Iets anders dat onbenoemd bleef, maar ook belangrijk voor het comfort, is het gewicht. Naar verluidt was dat een van de aandachtspunten bij de ontwikkeling, maar of hij echt minder dan 300 gram weegt, zoals voor de keynote werd beweerd in het geruchtencircuit, is afwachten. Een dergelijk laag gewicht zou de Vision Pro een voordeel geven boven andere VR-brillen, die soms meer dan een halve kilo zwaar zijn. Simpele AR-brillen, zoals de Glasses, die Apple naar het schijnt eigenlijk had willen maken, zijn in elk geval nog een stuk lichter. De doorzichtige Lenovo Glasses T1 en TCL NXTWear G, die we bijvoorbeeld afgelopen jaar op IFA bekeken, wegen maar 30 of 40 gram.
:strip_exif()/i/2005816678.jpeg?f=imagemedium)
Apple heeft een beetje gesjoemeld om het gewicht van zijn bril omlaag te krijgen door de accu onder te brengen in een apart kastje ter grootte van een kleine powerbank. De behuizing is gemaakt van aluminium en heeft een gevlochten kabel naar de headset, met een connector in de vorm van een Apple Watch-oplader bij de linkerslaap op de bril. Handig is dat de aparte accu nog een USB-C-poort heeft, waarmee het apparaat opgeladen kan worden of tijdens gebruik continu van stroom voorzien kan worden. Dat laatste is geen overbodige luxe; standalone is de gebruiksduur niet heel lang: zo’n twee uur, volgens Apple.
VisionOS
Net als sommige andere moderne VR-brillen is de Vision Pro niet alleen een display, maar zit er een complete computer in. Die is gebaseerd op een Apple M2-soc, waarbij de genoemde R1-chip specifiek voor de aansturing van de displays dient. De M2 is op papier beduidend krachtiger dan de Qualcomm XR2 in concurrerende brillen. Hoewel de M2 in bijvoorbeeld een MacBook Air passief gekoeld wordt, heeft Apple bij de Vision Pro geopteerd voor actieve koeling. Net als de PlayStation VR2 kan de Vision Pro foveated rendering gebruiken om de werklast te verminderen. Doordat de Vision Pro weet waar de gebruiker naar kijkt, kan hij andere delen van het beeld minder scherp renderen.
Op de Vision Pro draait visionOS, een besturingssysteem waarvan de interface lijkt op die van macOS en iOS, en dat onderhuids ook veel overeenkomsten heeft. Je bedient het systeem niet met controllers, zoals bij andere AR-brillen, maar met een interessante combinatie van oogtracking, handtracking en stemherkenning. Dat kon weleens een gouden combinatie zijn. Er zijn genoeg VR/AR-headsets die je handen herkennen, maar op zichzelf is dat beperkt doordat je niets kunt selecteren zonder grote armgebaren te maken. Met de Vision Pro zou je, zoals veelvuldig werd gedemonstreerd, je handen gewoon comfortabel kunnen laten liggen, waarbij je met je ogen door opties scrolt en een vingerbeweging volstaat voor een selectie. Fijn is dat je alsnog een toetsenbord, muis en zelfs controllers kunt gebruiken met de Vision Pro als je dat handiger vindt.
:strip_exif()/i/2005816680.jpeg?f=imagenormal)
In de presentatie werd gesproken over een scala aan gebruiksmogelijkheden, maar Apple lijkt zijn bril vooral op de individuele consument te richten. In de eerste plaats moet de Vision Pro dienen als vervanging voor een bureau vol beeldschermen. Je kunt apps als Safari en de Microsoft Office-suite weergeven als virtuele, zwevende vensters. De Vision Pro laat je videobellen via FaceTime, waarbij de headset eerst een scan maakt van je gezicht en de tegenpartij vervolgens een digitale reconstructie van je gezicht voorschotelt, waarbij de ingebouwde camera's je mimiek volgen. Op de Vision Pro kun je ook foto’s bekijken; 3d-opnamen die je maakt met de bril, worden uiteraard ook zo getoond en panorama’s van je telefoon worden in het volledige blikveld getoond. De Vision Pro is uiteraard ook een manier om naar films en series te kijken, waarbij je zelf de grootte van het scherm kunt kiezen en de ruimte eromheen kunt dimmen.
Opvallend is dat Apple het weinig had over gaming, misschien wel het belangrijkste gebruiksdoel voor de meeste andere VR- en AR-headsets, hoewel werd aangestipt dat er bij de beschikbaarheid van de bril honderd Apple Arcade-titels speelbaar moeten zijn. Apple toonde verder enkele leuke ideeën, zoals een virtueel planetarium of een 3d-dj-interface. Disney-ceo Bob Iger liet in de presentatie een schitterend demofilmpje zien waarbij je bijvoorbeeld door de wereld van de Mandalorian kunt lopen, maar kondigde concreet alleen de komst van de standaard Disney+-app naar visionOS aan.
Het is kortom niet gek dat de Vision Pro op WWDC werd aangekondigd, want ontwikkelaars moeten de komende maanden en jaren aan de slag om van Apples nieuwe platform een succes te maken. Unieke ervaringen die je alleen op een AR-bril kunt zien, kunnen de torenhoge prijs van 3499 Amerikaanse dollar misschien wat draaglijker maken, hoewel de fabrikant optimistisch beweert dat de bril ook nu al een goede deal is, omdat hij een televisie, surroundsysteem en desktopopstelling zou kunnen vervangen. Daarbij duurt het ook nog lang voordat de Vision Pro in de winkels ligt. Pas begin volgend jaar ligt hij in de Verenigde Staten in de schappen; wanneer en voor welke prijs we hem in België en Nederland kunnen proberen, is nog geheel onbekend.
Naar de Vision Pro ging op WWDC alle aandacht uit, waarmee je bijna zou vergeten dat er nog een andere mijlpaal werd bereikt: het einde van Intel-Macs. Drie jaar nadat Apple begon met zijn eigen processors in pc’s, is nu de Mac Pro over op Apple Silicon.
M2 Mac Studio
Apple introduceerde de Mac Studio vorig voorjaar als een soort ‘Mac semipro’. Hij had wel de vele snelle aansluitingen, waaronder Thunderbolt en 10Gbit-ethernet, maar niet de uitgebreide repareerbaarheid of upgradebaarheid van de Pro met zijn grote kast. Ook de soft- en firmware-implementatie verhinderde de gebruiker om upgrades uit te voeren.
Met de nieuwe Mac Studio van 2023 worden die nadelen niet verholpen, maar het systeem krijgt wel een specbump van de eerste generatie Apple M1-socs naar de courante M2-processors. Je kunt kiezen voor een versie met M2 Max en net als bij de oude Mac Studio introduceert Apple bij de nieuwe Studio weer een Ultra-versie van de M2-chip. Vergelijkbaar met de M1 Ultra, worden twee M2 Max-processors gecombineerd via een UltraFusion-interconnect. Dat levert een processor op met in totaal 24 cpu-cores (16 krachtige en 8 zuinige) en 60 of 76 gpu-cores.
De vanafprijzen van de nieuwe Mac Studio zijn hoger dan bij het model van vorig jaar, maar niet zoveel hoger dan bij sommige andere M2-Macs ten opzichte van hun voorgangers. De Mac Studio met M2 Max heeft een vanafprijs die 100 euro hoger ligt, en bij de goedkoopste Studio met M2 Ultra gaat er 220 euro bovenop. Geheugen- en opslagupgrades zijn zoals voorgaande jaren aan de prijs, waardoor de allerduurste variant op meer dan 10.000 euro uitkomt.
Mac Pro met Apple Silicon
Net als de Mac Studio ziet de nieuwe Mac Pro er goeddeels hetzelfde uit als voorheen, afgezien van het dubbele aantal Thunderbolt-poorten (8). Alle nieuwe aansluitingen bevinden zich achterop; bovenaan naast de powerknop zitten er nog steeds twee. De computerkast heeft nog steeds hetzelfde ‘kaasraspontwerp’, met de eveneens opvallende glimmende hendels aan de bovenkant en voetjes of wieltjes die het geheel van de tafel tillen. Behalve als torenmodel is de Mac Pro er weer als rackmountbehuizing, zonder de uitstekende hendels. Ook van binnen lijkt de nieuwe Mac Pro identiek aan de oude, met opnieuw drie ventilators aan de voorzijde en een strak vormgegeven, zwart moederbord dat er ten opzichte van de meeste pc-kasten andersom inzit.
De grote kast heeft de nodige loze ruimte, want losse ram-sloten heeft de nieuwe Mac Pro niet meer. Bij Apples eigen chips zit al het geheugen ingebakken op de processor. Wel beschikt de nieuwe pc over zes PCIe 4.0-expansieslots. Vanuit de cpu zijn 24 lanes beschikbaar, die door middel van een switch op het moederbord worden verdeeld over de sloten. Alleen de onderste twee beschikken over de volledige zestien lanes. Het bovenste slot is standaard al gevuld met een uitbreidingskaart met beeldaansluitingen, zoals te zien is op de afbeeldingen. Het kaartje daarboven met de zes Thunderbolt-poorten is niet via PCIe verbonden, maar via een propriëtaire connector.
De extra PCIe-slots kunnen volgens Apple worden gebruikt voor bijvoorbeeld extra netwerkkaarten of kaarten met SDI-aansluitingen voor camera’s. Voor alle kaarten bij elkaar is 300W extra vermogen beschikbaar. Wie had gedacht net als in de Intel-voorganger een aparte videokaart te kunnen insteken, vist achter het net. Die worden ook in de nieuwe Mac Pro niet ondersteund, net als bij alle computers op basis van Apple-chips; die hebben immers een krachtige igpu. In tegenstelling tot veel andere Macs op basis van Apple Silicon belooft de opslag gelukkig wel gemakkelijk uitbreidbaar te zijn via de PCIe-sloten.
Alle Mac Pro’s zijn uitgerust met de nieuwe M2 Ultra-cpu. Nederlandse prijzen beginnen vanaf 8399 euro voor een torenmodel met 64GB ram, 1TB opslag en de traagste gpu. Het duurste model heeft 192GB ram en een 8TB-ssd in een rackmountkast, en kost 14.619 euro.
Update 6-6, 20.25 uur: Extra informatie over de PCIe-aansluitingen toegevoegd.
MacBook Air 15”
Met de MacBook Air 13” met M2-processor gaf Apple zijn dunste laptop vorige zomer een make-over. De behuizing was ronder en liet zich daarmee fijner vasthouden, en had een fijne magnetische laadaansluiting, een verbeterde 1080p-webcam en het hogere scherm met de herkenbare notch. Het systeem werd bovendien passief gekoeld.
De MacBook Air 15” biedt precies datzelfde, maar dan in een groter formaat. Het 15,3”-paneel zit wat formaat betreft tussen de MacBook Pro 14” en 16”, hoewel de beeldscherpte identiek is aan die van de MacBook Air 13”. De display heeft ook geen miniledbacklight of hdr-ondersteuning, wel een relatief hoge helderheid van 500cd/m² en ondersteuning voor de Display P3-kleurruimte. Al die specificaties waren ook al van toepassing op de MacBook Air 13”.
:strip_exif()/i/2005816644.jpeg?f=imagenormal)
De 15”-Air beschikt over dezelfde M2-processor en dezelfde aansluitingen, tweemaal Thunderbolt 4, MagSafe en een 3,5mm-poort. Evenals bij de kleinere Air is er maar één externe display mogelijk. De MacBook Air 15” heeft wel twee extra luidsprekers voor een totaal van zes, vergelijkbaar met de MacBook Pro. Met 1,15cm is de behuizing bijna even dun als die van de 13”-MacBook Air en met 1,5kg is de laptop nog lichter dan de 14" MacBook Pro. Apple geeft voor zijn laptops geen accucapaciteit op, maar ik verwacht dat de MacBook Air 15” ongeveer dezelfde werktijd zal halen als zijn kleinere broer. Met een vanafprijs van 1599 euro is de 15”-MacBook Air 300 euro duurder dan de MacBook Air 13”.