Desktop Best Buy Guide

Net als de thuisserver is ook het gamesysteem van deze editie opgebouwd rondom een mITX-moederbord. Het idee bij het compacte gamesysteem is dubbel. Enerzijds zijn de grotere systemen uit de eerdere Desktop Best Buy Guides nog courant en zouden we slechts heel kleine aanpassingen hoeven doen. Daar een BBG-systeem op baseren zouden we echter wat mager vinden. Bovendien is het alweer een tijd geleden dat we compacte gamesystemen hebben gebouwd, dus vonden we het hoog tijd daarvoor.

De uitgebreide discussie op het forum ging twee kanten op. Aan de ene kant werd gepleit voor een min of meer kant-en-klaar systeem en aan de andere kant voor zelfbouw. Dat eerste is voor mensen die nooit een pc gebouwd hebben natuurlijk makkelijker instappen, zeker omdat een compacte pc bouwen wat lastiger is dan een systeem in een grote behuizing vastschroeven. Als compromis hebben we een zeer compact systeem gebouwd in de Lian Li A4-H2O, een behuizing van ongeveer 11 liter inhoud, en in een iets minder compact systeem, de Cooler Master NR200P MAX, met de voeding en koeling al voorgeïnstalleerd. Laat gezegd zijn dat de twee systemen die we hebben gebouwd, niet enorm makkelijk te maken zijn. De ruimte is zeer beperkt, zeker in het geval van de Lian Li-behuizing.

Inbouwen in Lian Li A4-H2O

De Lian Li A4-H2O is 1,5cm korter dan een RTX 4090 FE-videokaart, 7cm lager en 8cm smaller. Met andere woorden: vier 4090-kaarten op elkaar zijn zo groot als de hele behuizing. We wisten daarin dan ook geen 4090 te proppen, maar wel een RTX 4070, samen met een Ryzen 5 7600-processor, een mITX-moederbord en een radiator van 240mm voor waterkoeling. Een compacte SFX-voeding zorgt voor de stroom van alle onderdelen en alle kabels zijn modulair om zo min mogelijk bekabeling weg te hoeven werken.

Omdat we noodgedwongen voor waterkoeling moeten kiezen in zo'n klein systeem, zijn de twee buizen van de pomp op de processor naar de radiator al vrij lastig binnen de kast te houden, helemaal omdat je ook nog eens de 24-pinsvoeding en de cpu-voeding met 8 pinnen kwijt moet. Het is dus behoorlijk zoeken naar een manier om de kabels goed te geleiden. Het kan flink proppen worden hier en daar; veel ruimte voor kabelmanagement is er niet.

Wel heeft Lian Li een prima systeem om de videokaart aan te sluiten geïmplementeerd. Het bedrijf noemt dat de 'sandwich'-structuur, met de moederbordplaat in het midden als scheiding tussen twee compartimenten. De kaart zit in zijn eigen minicompartiment rechts en wordt door middel van een riserkabel met het moederbord verbonden. Zo kan de videokaart gewoon luchtgekoeld zijn met behulp van zijn eigen ventilators en de hoeken van de connectors van de riser zorgen ervoor dat de riser minimale ruimte nodig heeft. Let er, als je een andere videokaart kiest, wel op dat je kaart niet te groot is; 322mm is het maximum. Om koeling mogelijk te maken, zijn alle aluminium panelen behalve de voorkant geperforeerd. Al met al vonden we het kastje, zeker als je kijkt wat erin past, een strakke verschijning, die niet zal misstaan in een woonkamer.

We gebruiken in de twee compacte gamesystemen dezelfde basisonderdelen. De processor, het moederbord, de videokaart en het geheugen zijn identiek. De beschrijvingen daarvan zijn dan ook identiek bij beide systemen. Let wel: voor de benchmarks hebben we noodgedwongen een 990 Pro in plaats van 980 Pro moeten gebruiken.

Processor

AMD Ryzen 5 7600 Boxed AM5 socket • Hexa (6) core @ 3,8GHz-5,1GHz Prijs bij publicatie: € 230,60

€ 196,99 bij NBB.com Bekijk alle prijzen

Onze minikastjes hebben weinig ruimte voor uitgebreide koeling, maar een beetje spierballen zijn wel nodig voor de balans met de RTX 4070. De R5 7600 heeft met zijn zes cores voldoende rekenkracht om de videokaart bij te benen, en een hoge topsnelheid van 5,1GHz. Games hebben immers vaak profijt van snelle cores. De tdp van de Ryzen 5 7600 is slechts 65W, dus de warmte is goed te managen in de kleine behuizing.

Lees de volledige review: Processors voor gewone mensen - Nieuwe Core i3's, Core i5's en 65W-Ryzens 161

Moederbord

MSI MPG B650I EDGE WIFI Socket AM5 • Mini-ITX • AMD B650 chipset Prijs bij publicatie: € 254,15

€ 232,47 bij Proshop.nl Bekijk alle prijzen

De keus aan mITX-moederborden met AM5-socket is met vijf moederborden niet bepaald ruim. Dit MSI-bord is het minst dure en heeft dan ook een vrij basic uitrusting. Voor iets meer geld kun je de luxere ASUS ROG Strix B650E-I Gaming overwegen. Die heeft iets meer USB-poorten en het PCIe-slot is Gen5-compatibel, net als het eerste M.2-slot voor je ssd.

Videokaart

Gigabyte GeForce RTX 4070 EAGLE OC 12G Max. 2,505GHz • 12GB GDDR6X • 3x DP, HDMI Prijs bij publicatie: € 669,-

Bekijk product

We kiezen voor een RTX 4070-videokaart, omdat die gpu een van de hoogste performance-per-wattverhoudingen biedt. In een mITX-behuizing is het uiteraard van belang om zoveel mogelijk performance tegen zo min mogelijk energiegebruik en dus warmte te zetten. De 4070-kaarten zijn deels met 12Vhpwr-stekkers uitgerust en deels met gewone 8-pins-PEG-stekkers. We raden je aan voor die laatste te kiezen; dat scheelt een hoop geprop met de adapterkabel. We kiezen de Eagle van Gigabyte wegens prijs en beschikbaarheid, en de koeling met drie ventilators.

Geheugen

G.Skill Flare X5 F5-6000J3636F16GX2-FX5 32GB DDR5 @ 6.000MT/s, kit van 2 Prijs bij publicatie: € 106,31

€ 88,31 bij Proshop.nl Bekijk alle prijzen

Werkgeheugen is de laatste tijd niet schreeuwend duur meer en een kitje met 32GB geheugen is betaalbaar geworden. Dat is ook de standaardhoeveelheid geheugen voor een gamesysteem wat ons betreft. We kiezen voor dram met rappe timings, die we met een druk op de knop activeren in het bios: AMD's XMP-alternatief EXPO.

Ssd

Samsung 980 Pro (zonder heatsink) 2TB M.2 80mm • PCI-e 4.0 x4 Prijs bij publicatie: € 138,-

€ 169,71 bij Reichelt Bekijk alle prijzen

Nog meer dan geheugen zijn ssd's de laatste tijd spotgoedkoop en er is weinig reden een drive van minder dan 2TB te kopen. Met een beetje gamescollectie vul je die alsnog rap. De 980 Pro van Samsung is niet duur en bewezen goed, maar je kunt natuurlijk altijd naar een aanbieding van goedkopere ssd's kijken; die zijn er met grote regelmaat.

Lees de volledige review: Samsungs 980 PRO-ssd's getest - De overstap naar PCIe 4.0 114

Waterkoeling

Cooler Master MasterLiquid ML240L V2 RGB 240mm radiator (2x 120mm fans) Prijs bij publicatie: € 69,90

€ 181,57 bij Amazon.nl Marketplace Bekijk alle prijzen

Voor een luchtkoeler is in de kleine behuizing geen plaats en de behuizing is ingericht op waterkoeling met een 240mm-radiator. De ML240L V2 kreeg van ons een Great Value-award en voldoet prima in deze mITX-kast. De koeler heeft RGB, maar daar zie je weinig van in de A4-H2O, omdat er geen ramen zijn. Je hoeft dat dus niet aan te sluiten; dat scheelt een paar watt. De ML240L wordt formeel niet meer geproduceerd, maar er is nog volop voorraad bij veel winkels.

Lees de volledige review: All-in-one 240mm-waterkoelers - 14 kant-en-klare waterkoelsets vergeleken 141

Voeding

Cooler Master V650 SFX Gold (EU-stekker) 650W (Cybenetics ETA Gold (230V)) • volledig modulair Prijs bij publicatie: € 129,90

€ 163,- bij Twaiko Bekijk alle prijzen

Net als bij mITX-moederborden is ook de spoeling wat SFX-voedingen betreft vrij dun; ongeveer vier procent van de voedingen voldoet aan die kleine formfactor. Uiteraard willen we een volledig modulair exemplaar, want ruimte om overbodige kabels weg te werken, hebben we niet. De gekozen 650W-voeding van Cooler Master is de goedkoopste aanrader in onze recente voedingen-BBG en biedt genoeg vermogen voor de R5 7600 en RTX 4070. Mocht je favoriete winkel geen voorraad meer hebben, dan is de Silverstone SX650-G een prima alternatief.

Behuizing

Lian Li A4-H2O (PCI-e 4.0 riser cable) Zwart Small form factor • 1 interne bays Prijs bij publicatie: € 146,86

€ 144,90 bij ALTERNATE.nl Bekijk alle prijzen

Misschien wel het belangrijkste onderdeel van deze compacte build: de Lian Li A4-H2O. Deze mITX-kast is een uitgekiend stukje compacte techniek, waar we ons moederbord, een 240mm-radiator, de SFX-voeding én een behoorlijke luchtgekoelde videokaart in kwijt kunnen. Met de zijpanelen er eenmaal op oogt het kastje ook nog eens prima en misstaat het in weinig interieurs. Bedenk wel dat 11 liter echt een beetje de ondergrens is voor dit soort builds; er zijn weinig kleinere behuizingen met ruimte voor een flinke videokaart en SFX-voeding.

Product		Prijs	Act. prijs
Processors	AMD Ryzen 5 7600 Boxed	€ 230,60	€ 196,99
Moederborden	MSI MPG B650I EDGE WIFI	€ 254,15	€ 232,47
Videokaarten	Gigabyte GeForce RTX 4070 EAGLE OC 12G	€ 669,-	Onbekend
Geheugen intern	G.Skill Flare X5 F5-6000J3636F16GX2-FX5	€ 106,31	€ 88,31
Solid state drives	Samsung 980 Pro (zonder heatsink) 2TB	€ 138,-	€ 169,71
Waterkoeling	Cooler Master MasterLiquid ML240L V2 RGB	€ 69,90	€ 181,57
Voedingen	Cooler Master V650 SFX Gold	€ 129,90	€ 163,-
Behuizingen	Lian Li A4-H2O (PCI-e 4.0 riser cable) Zwart	€ 146,86	€ 144,90
	Totaalprijs bij opstellen BBG	€ 1.744,72	€ 1.176,95