De beste mini-ITX-game-pc

We hebben in de A4-H2O op papier 322mm ruimte voor de videokaart, dus bij de keuze voor de RX 9070 speelde dat een beperkende rol. Acht van de beschikbare 9070-kaarten passen in de behuizing, al is de kaart van 320mm wel erg op het randje. Zelfs onze upgradekaart, de 5080 FE met een lengte van 304mm was al erg krap, dus ruim onder dat maximum blijven zou niet onverstandig zijn. Onze RX 9070, de Sapphire Pulse, is een van de goedkopere kaarten uit de 9070-serie en goed verkrijgbaar. We kozen de RX 9070 voor dit compacte systeem omdat dit de efficiëntste kaart (in termen van performance per watt) is van de nieuwe generatie kaarten. De RX 9070-kaarten zijn snel genoeg om comfortabel op 1440p-Ultra te gamen en menig game is ook op 4k nog met acceptabele framerates speelbaar, zeker als die FSR-upscaling ondersteunt.

Mocht de Sapphire Pulse minder goed verkrijgbaar zijn, dan kun je ook bijvoorbeeld de Gigabyte Radeon RX 9070 Gaming OC 16G of ASRock AMD Radeon RX 9070 Challenger kiezen. Beide zijn goed verkrijgbaar en niet te groot. Voor een overzicht van de 9070-kaarten op lengte gesorteerd, klik je hier.

Wil je iets meer prestaties, dan kun je ook de XT-versie van een 9070-kaart kiezen. Die zijn uiteraard iets duurder, maar leveren voor ongeveer honderd euro extra pakweg 16 procent hogere prestaties, waarmee je met name op 4k iets meer ruimte krijgt. Voor zowel de RX 9070- als XT-kaarten geldt: let goed op de lengte van de kaart en houd die in de buurt van de 30cm.

We hebben de processor onveranderd gelaten: de Ryzen 7 7700 is nog steeds een van de zuinigste, maar toch krachtigste processors die je momenteel kunt kopen. Met acht cores heb je voor intensieve taken genoeg rekenkracht, maar het is vooral de hoge singlethreaded kloksnelheid die de processor ook voor gaming interessant maakt. Hoewel de processor een tdp heeft van slechts 65W, en dus met bescheiden koeling tevreden is, kiezen we door de behuizing noodgedwongen toch voor een waterkoeler. Dat heeft als neveneffect dat we de Tray-versie kunnen kopen, die dik 80 euro goedkoper is dan de Boxed-versie met luchtkoeler. 

We hebben niet alleen de processor onveranderd gelaten, maar ook het moederbord is nog steeds de A620I van ASRock. Het moederbord is na een mindere periode weer goed verkrijgbaar en hoewel mITX-borden in de regel een stuk duurder zijn dan de grotere borden, is de A620I redelijk gunstig geprijsd. Je krijgt voor minder dan 140 euro een bord met twee M.2-slots voor Gen3- en Gen4-ssd's, onboard USB-C-poorten, onboard wifi en een rappe bedrade netwerkaansluiting. Voor de Ryzen 7700 is de met heatsink passief gekoelde vrm toereikend, maar voor een meer verbruikende processor zou je een krachtiger bord kunnen overwegen.

Voor deze build zijn we weer terug bij een superkleine behuizing: de A4-H2O van Lian Li. Zo groot als een A4'tje en bedoeld voor waterkoeling, zoals je uit de naam kunt afleiden. De behuizing is dik veertig procent kleiner dan de Era 2 uit de vorige build en daardoor is het nogal passen en meten. Het eerste slachtoffer daarvan is een luchtkoeler voor de processor: hoewel een eenvoudige koeler meer dan voldoende zou zijn, zijn we genoodzaakt, zoals de naam van de behuizing al aangeeft, een waterkoeler te kiezen. Ook wat videokaarten betreft moet je goed opletten of je de toegestane afmetingen niet overschrijdt: we zouden niet heel veel groter dan 30cm voor de videokaart aanraden. In deze compacte behuizing kun je je mITX-bord, sfx-voeding en drieslotsvideokaart kwijt. Alle panelen (onder- en zijkant uitgezonderd) zijn eenvoudig te verwijderen aluminium panelen, vaak met perforaties om voor airflow te zorgen. De frontpanelaansluitingen zitten aan de zijkant en bestaan uit een USB-A- en USB-C-poort en twee audioaansluitingen.

Met een tdp van 65W zou een luchtkoeler toereikend zijn voor onze Ryzen 7700, maar de ruimte daarvoor in de A4-H2O is beperkt. Daarom hebben we voor een all-in-one waterkoeler gekozen, in dit geval de Lumen S24 V2 van Fractal. Dat is een koeler met twee 120mm-fans op een 240mm-radiator en levert qua hoogte geen problemen op in de behuizing. De dikke waterslangen kunnen wel wat lastig te managen zijn, maar het past allemaal net. Mocht je waterkoeling overdreven of eng vinden, dan kun je eventueel voor een superlowprofileluchtkoeler (max. 55mm) kiezen, maar voor veel meer dan de 7700-cpu is dat snel wat mager. 

Het geheugenkitje voor de mITX-pc is ten opzichte van ons vorige advies aangepast van een Lexar-kitje naar een Kingston-set, maar nog steeds kiezen we voor 32GB werkgeheugen. Ook dit Kingston-kitje zetten we via EXPO in het bios op 6000MT/s, flink sneller dan het standaard 5200MT/s dus. De strakke CL30-timings zijn een duidelijke vooruitgang. Bij dit kitje hoef je bovendien geen rgb-verlichting uit te schakelen om warmteproductie te voorkomen: dat zit er namelijk niet op. De gekozen 32GB is voor gaming nog steeds de sweetspot.

Een ssd van 2TB is nog altijd een goed startpunt voor een game-pc, aangezien games nogal wat ruimte vergen. Met de NM790 van Lexar koop je een niet al te dure Gen4-ssd, die een mooie verhouding tussen prijs en prestaties biedt. Mocht je gamelibrary nu al zo groot zijn dat 2TB onvoldoende is, dan kun je natuurlijk ook voor de 4TB-uitvoering van deze ssd kiezen. 

De A4-H2O heeft geen plek voor een volwaardige ATX-voeding, dus we zijn genoodzaakt voor een kleinere, en duurdere, SFX-voeding te kiezen. Met een vermogen van 750W levert de Corsair SF750 meer dan voldoende vermogen voor de combinatie van de Ryzen R7 7700 en RX 9070-videokaart, en mocht je een upgrade overwegen, heb je voldoende speelruimte. Ook voor onze RTX 5080 is een geschikte 12Vhpwr-stekker aanwezig. Aangezien de voeding volledig modulair is, kun je onnodige kabels weglaten: dat scheelt weer kostbare ruimte in de kast. 

Een echte mITX-purist wil zo veel mogelijk prestaties in een zo klein mogelijke behuizing onderbrengen. De RTX 5080 van Nvidia past net in de A4-H2O en levert aanzienlijk meer prestaties dan de RX 9070. Voor de tests hebben we de Founders Edition van Nvidia zelf gebruikt, maar in principe kun je natuurlijk elke kaart kiezen, zo lang deze maar (ruim) kleiner is dan de maximale 322mm lang. De voeding is in ieder geval voorzien van een 12V-2x6-stekker, en met 750W levert die ook voldoende vermogen. In theorie zou je nog een RTX 5090 kunnen monteren (de FE is even groot als die van de 5080), maar dan moet je wel de voeding upgraden naar een SF1000. Bovendien is een videokaart van bijna 600W qua koeling wel ambitieus in zo'n compacte behuizing.

De R7 7700 heeft, zeker als Tray-verpakking, een enorm goede prijs-prestatieverhouding, maar we kunnen ons voorstellen dat je liever een nieuwere en krachtigere processor wilt. AMD's 9800X3D is nog steeds de beste gamingprocessor die je kunt kopen, waar je nog wel het meeste van merkt als je op lagere resoluties en settings speelt, maar ook voor andere rekenintensieve taken als rendering is het een flinke upgrade. De 9800X3D verstookt wel meer vermogen, maar de Lumen-waterkoeler kan dat met gemak aan.

Het A620I-moederbord is voor mITX-begrippen niet al te duur en meer dan toereikend voor de overige onderdelen. Als je echter onderdelen als de processor of videokaart gaat upgraden, dan zou je met name voor die processor een moederbord met onder andere een uitgebreidere stroomvoorziening kunnen overwegen. De B850I AORUS PRO heeft zo'n uitgebreidere vrm die meer vermogen kan leveren, en is bovendien voorzien van een Gen5-M.2-slot, zodat je ook de ssd nog kunt upgraden. Ook de overige componenten zijn wat luxer uitgevoerd, en dat alles blijft passief gekoeld.

We gaven al een paar keer aan dat een high-end systeem in een kleine behuizing lastig is, en de build in de A4-H2O zouden we niet aanraden als eerste zelfbouw-pc. Je kunt dezelfde onderdelen echter ook in de MasterBox NR200P Max onderbrengen. Die kast heeft al een voeding èn waterkoeler voorgeïnstalleerd, wat het bouwen veel gemakkelijker maakt. De kast is met 20 liter inhoud wel wat groter, maar daar staat tegenover dat het bouwen niet alleen makkelijker is, maar je ook nog geld bespaart: met een prijs van 300 euro heb je kast, waterkoeler en voeding, waar dat met (kleiner) zelfbouwen 430 euro kost.