Technologie in de verkiezingen 2021

Over ongeveer anderhalve maand mag Nederland weer de stemhokjes in, ondanks corona en met een demissionair kabinet. Dat betekent dat de verkiezingsstrijd weer volop is losgebarsten en partijen weer allerlei beloftes gaan doen voor de komende vier jaar. Natuurlijk zijn er dringende problemen in Nederland, zoals de coronacrisis, de klimaatcrisis en het woningtekort, maar anno 2021 ontkomen partijen er ook niet aan om standpunten in te nemen rondom digitalisering. Net als in 2017 hebben we daarom alle partijprogramma's opengeslagen om te kijken wat de Nederlandse politieke partijen beloven op het gebied van algoritmes, dataprivacy, digitalisering in onderwijs en zorg, en de cybercapaciteiten van politie en leger.

Daarvóór blikken we terug op de afgelopen politieke regeringsperiode. Verkiezingsbeloften worden makkelijk gedaan, zoals we op de volgende pagina's zien, maar als we de makers ervan niet kunnen vertrouwen, hebben ze weinig waarde. Daarom kijken we naar het regeerakkoord dat de vier regeringspartijen VVD, CDA, D66 en CU in 2017 opstelden, en in welke mate ze dat hebben waargemaakt.

Rutte III

Partijprogramma's

Vervolgens kijken we naar de beloften voor de komende jaren. We hebben ieder partijprogramma doorgespit en alle punten die raken aan digitalisering, onder elkaar gezet. Iedere partij heeft een eigen pagina, maar er is ook een pagina waarin we standpunten per thema hebben geordend.

Wil je alle partijprogramma's doorlezen? De links staan op de pagina's, maar ook hier:

VVD	PvdA
CDA	SP
D66	SGP
ChristenUnie	50Plus
GroenLinks	DENK
PVV	Forum voor Democratie
Partij voor de Dieren	PiratenPartij

We hebben ook, in navolging van vier jaar geleden, een aantal stellingen aan de partijen voorgelegd. Niet iedere partij heeft daarop gereageerd, maar waar mogelijk hebben we de reacties ingevuld.

We eindigen met een algemene overzichtspagina. Daarin kijken we naar enkele opvallende standpunten van verschillende partijen en een paar thema's die vaak terugkomen. Daarbij hebben we geprobeerd te berekenen hoe belangrijk partijen digitalisering vinden door uit te rekenen hoeveel procent van hun programma's daarover gaat.

Eerste conclusies

Zonder meteen diep op de materie in te gaan, kunnen we alvast een paar voorzichtige conclusies trekken. Zo zijn algoritmes een belangrijk thema voor veel partijen. In het regeerakkoord van 2017 werd nog gehamerd op het belang ervan voor bijvoorbeeld fraudebestrijding, maar nu er een kabinet is gevallen doordat uitgerekend algoritmes hebben geleid tot grove discriminatie en etnische profilering, willen partijen juist meer toezicht, meer openbaarheid en meer duidelijkheid over de inzet ervan.

Partijen willen bijna allemaal optreden tegen grote techbedrijvenEen andere conclusie is dat hard moet worden opgetreden tegen grote techbedrijven, ironisch genoeg juist op het gebied van privacy, maar ook vanwege hun macht op de markt. Nederland kan dat moeilijk alleen, dus pleiten de meeste partijen voor een Europese aanpak. Grote bedrijven als Facebook en Google moeten worden opgesplitst, vinden veel partijen, maar concrete plannen daarvoor zijn er zelden.

Partijen pleiten ook regelmatig voor een 'digitaks', waarbij techbedrijven geld betalen voor het verzamelen van data. Ook dat punt is complex. Hoe hoog het bedrag moet zijn, waar het exact op gebaseerd is en hoe de politiek het wil afdwingen, blijft vaag in de plannen.

De partijen

We hebben voor dit artikel alleen de partijprogramma's van de grootste partijen bekeken. Aan de landelijke verkiezingen doen op dit moment tientallen partijen mee, maar veel daarvan krijgen waarschijnlijk niet genoeg stemmen om in de Tweede Kamer te komen. Om het overzicht niet te groot te maken, hebben we ervoor gekozen alleen de programma's te bekijken van partijen die tijdens de verkiezingen in 2017 in de Kamer zijn gekomen. We hebben een uitzondering gemaakt voor de PiratenPartij, die in de peilingen geen zetels heeft en nog niet in de landelijke politiek actief is geweest. De reden om deze partij hier toch te bespreken, is dat zij het explicietst opkomt voor digitalisering.