Juristen van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid waarschuwden sinds februari voor de onrechtmatigheid van de manier waarop de Nederlandse dienst inwoners volgde. Minister Grapperhaus zei in juni nog dat hij dacht de wet niet te hebben overtreden.
Eerder dit jaar bleek de NCTV jarenlang personen in Nederland te volgen op sociale media met nepaccounts. De dienst zou onder meer data verzamelen over of mensen getrouwd zijn, hoeveel kinderen ze hebben en met wie ze zich associëren. Foto's zouden ook verzameld worden. Het zou om politieke campagneleiders, religieuze voormannen en politieke activisten gaan. Verzamelde informatie deelde de dienst met andere autoriteiten, zo luidde de claim.
Demissionair minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus zei in juni bij een Kamerdebat over deze dataverzameling dat de juridische grondslag hiervoor 'voldoende' was, alleen wel 'steviger' zou kunnen. Hij ontkende daarbij dat de NCTV de wet had overtreden door burgers via sociale media te volgen met nepaccounts.
Uit door NRC opgevraagde documenten blijkt echter dat de juridische afdeling van de NCTV er anders over dacht. In februari 2021 waarschuwden juristen volgens de documenten dat de dienst onrechtmatig handelde bij het verzamelen, opslaan en analyseren van de privacygevoelige informatie. In 2018 zouden deze juristen daarnaast hebben gemeld dat niet alle activiteiten van de NCTV een 'toereikende wettelijke grondslag' zouden hebben.
In wat 'collectieve brainstormsessies' worden genoemd, zouden medewerkers van de NCTV hebben besproken wat vervolgstappen zouden zijn. Een genoemde optie was dat de NCTV door zou gaan met taken die de dienst belangrijk zou achten, maar niet zou mogen doen. Daarbij zeiden de medewerkers dat de NCTV die risico's zou kunnen accepteren. Genoemde risico's waren reputatieschade en een onderzoek of boete van de Autoriteit Persoonsgegevens.
De opgevraagde documenten werden door de NRC middels een Wob-verzoek naar boven gehaald; in de komende maanden komen er mogelijk nog meer documenten vrij. Volgens bronnen van de krant zouden deze documenten kunnen aantonen dat de top van de NCTV sinds 2013 juridische adviezen negeert. In de al vrijgegeven documenten wordt geschreven dat in de afgelopen jaren herhaaldelijk intern aandacht zou zijn gevraagd voor de juridische grondslagen voor bepaalde activiteiten.
Het negeren van deze adviezen zou bewust zijn, omdat de NCTV juist geen afgebakende, wettelijke taak zou willen hebben. De dienst zou 'tijdelijk in gaten' willen kunnen springen, iets dat zo'n wettelijke taak juist zou bemoeilijken, blijkt volgens de krant uit de documenten. Meerdere Tweede Kamerleden willen volgens NRC opheldering van de minister.