SyRI is dood, lang leve SyRI! Eerder dit jaar verklaarde de rechter een controversieel algoritmesysteem van de overheid tot 'systema-non-grata', omdat het te veel inbreuk maakte op de privacy van burgers. De verantwoordelijke staatssecretaris legde zich schijnbaar neer bij de uitspraak en ging niet in beroep. Het Systeem Risico Indicatie lijkt inmiddels echter een opleving te maken in een nieuwe wet. Die lijkt veel onderdelen van het oude SyRI over te nemen.
SyRI
Critici noemen de nieuwe wet gekscherend Super SyRI. Dus om duidelijk te maken waarover het gaat, is het belangrijk om het eerst nog eens over SyRI zelf te hebben. Buiten de inhoud van het specifieke systeem is SyRI namelijk ook een voorbeeld van hoe de overheid fraude wil opsporen: met big data en algoritmen.
Het Systeem Risico Indicatie was een controversieel overheidsalgoritme
SyRI staat voor Systeem Risico Indicatie. Het was een programma binnen de overheid, specifiek binnen het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. SyRI bestaat uit twee onderdelen: databases uit verschillende bronnen en een algoritme dat de informatie uit die databases aan elkaar knoopt. De bronnen zijn vooral overheidsinstellingen, zoals de Belastingdienst en de Gemeentelijke Basisadministratie, maar ook scholen, pensioenfondsen en dergelijke. Dat het om publieke instellingen gaat, is belangrijk, want daarin verschilt SyRI van zijn opvolger.
De gegevens van SyRI kunnen worden verzameld en vervolgens geanalyseerd door een algoritme. Dat gebeurt bij vermoedens van fraude. Het ministerie van Sociale Zaken kon SyRI gebruiken bij grote groepen personen om te kijken of daar mensen bij zaten die misschien met hun uitkeringen fraudeerden. Een simpel voorbeeld: als iemand maandelijks veel huursubsidie krijgt vanwege een laag inkomen, maar tegelijk een afwijkend hoog bedrag betaalt aan wegenbelasting, kan het algoritme concluderen dat de persoon misschien een duurdere auto heeft dan zijn opgegeven inkomen toelaat. Dan is er een verhoogd risico op fraude.
Dat klinkt vrij draconisch en dat vonden ook vele anderen. In oktober vorig jaar stond een coalitie van acht partijen voor de rechter om te proberen het systeem stop te zetten. Dat lukte; in april maakte staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken bekend te stoppen met het systeem.
:strip_exif()/i/2003651966.jpeg?f=imagenormal)
Opvolger of niet?
De WGS lijkt een opvolger van SyRI, maar is dat niet
Nu zou er een opvolger zijn: het Wetsvoorstel Gegevensverwerking door Samenwerkingsverbanden, afgekort WGS. Eigenlijk is het niet helemaal eerlijk om de wet te vergelijken met SyRI, want hij is geen officiële opvolger en heeft ook niet helemaal hetzelfde doel. De wet komt niet eens van het ministerie van Sociale Zaken, maar van Justitie en Veiligheid. Toch zijn de parallellen tussen SyRI en de WGS niet te ontkennen, zegt Tijmen Wisman van het Platform Burgerrechten. Dat platform was een van de acht partijen die fel actie voerden tegen SyRI. Ook met dit voorstel heeft het Platform Burgerrechten grote moeite. De organisatie noemt het Super SyRI, omdat de twee wetten veel op elkaar lijken.
:strip_icc():strip_exif()/i/2003158560.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2004735554.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004648164.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005085688.jpeg?f=fpa)
/i/2004620466.png?f=fpa)
/i/1349427893.png?f=fpa)
/i/2001714923.png?f=fpa)
/i/1202991430.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1322564626.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2003242674.jpeg?f=fpa)
/i/2001458235.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1128186227.jpg?f=fpa)