Van Ark: inzet SyRI Capelle leverde geen vervolgonderzoek op door fout invulveld

De inzet van het controversiële Systeem Risico Indicatie in Capelle aan den IJssel heeft volgens staatssecretaris Van Ark geen resultaat opgeleverd. Dat komt omdat het systeem niet juist werd ingezet, waardoor de resultaten onbruikbaar waren en geen vervolgonderzoek kon worden ingesteld.

Dat schrijft staatssecretaris Tamara van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in een brief aan de Tweede Kamer. Volgens de staatssecretaris zijn er tijdens de inzet van SyRI in Capelle aan den IJssel 137 'risicomeldingen' gegenereerd, waaruit 41 mogelijke 'risicoadressen' kwamen. Dat zijn adressen waarvan een vermoeden is dat er wordt gefraudeerd met uitkeringen of toeslagen. Die 41 risicoadressen waren al bekend. Ze stonden in een evaluatie van de SyRI-inzet uit oktober vorig jaar. Nu zegt Van Ark dat SyRI tot geen enkel vervolgonderzoek heeft geleid bij de inzet.

"In het project Capelle aan den IJssel hebben de gegenereerde SyRI-meldingen geen rol in de verrichte onderzoeken gespeeld, omdat het instrument in dit project onvolledig is toegepast", schrijft Van Ark. "Zo bleken bij de koppeling van gegevens velden onjuist te zijn ingevuld, als gevolg waarvan de koppelingen niet optimaal konden worden benut." De 41 risicomeldingen 'bevatten slechts achterhaalde of bekende informatie die ook zonder de inzet van SyRI bekend was bij de partijen', zegt GroenLinks-Kamerlid Kathelijne Buitenweg die de vragen aan Van Ark stelde.

SyRI staat voor Systeem Risico Indicatie. Het is een programma waarbij het Ministerie van Sociale Zaken data uit verschillende databases en bronnen aan elkaar kan koppelen, waarna een algoritme bepaalt waar zich potentiële fraudeurs bevinden. Tweakers schreef daar onlangs nog een achtergrondartikel over. SyRI krijgt veel kritiek van burgerrechtenorganisaties. Het systeem maakt gebruik van een zogeheten sleepnet waarbij het wordt ingezet op een grote groep burgers in bijvoorbeeld een bepaalde wijk. Het is bovendien niet de eerste keer dat SyRI faalt. Eerdere keren dat het systeem werd ingezet kwamen daar geen bruikbare resultaten uit.

Reacties (32)

[Vizzie]

Ik vraag me af wat dit systeem inmiddels gekost heeft als je ook alle tijd die ambtenaren en ministers enz er inmiddels aan besteed hebben meetelt en hoe dat bedrag zich verhoudt tot de vermoedde uitkeringsfraude.

Dan heb ik het nog niet eens over de vraag of de fraude echt fraude is of gewoon iemand die iets verkeerd heeft ingevuld of de vraag of de “fraudeurs” überhaupt geld hebben wat teruggehaald kan worden.

Volgens mij kost een systeem als dit bakken met geld en tijd die ook aan iets nuttigs besteed hadden kunnen worden en is de potentiële opbrengst verwaarloosbaar. Daarnaast schendt het de privacy van talloze onschuldige mensen.

ik stel voor dat we degene die dit heeft weten te verkopen de leiding geven over de volgende handelsmissie

Degene die dit gekocht heeft kan misschien beter naar een situatie waarin hij of zij afhankelijk is van een uitkering want die moeten we niet in willen huren als Nederland.

[Sandor_Clegane]

Waar ik ,me het meest aan irriteer is dat de mensen waar het minst valt te halen zo onder een microscoop worden gehouden terwijl diegene waar genoeg te halen valt gewoon een "regeling" treffen.

Het geneuzel met de erfbelasting van het koningshuis is wel een actueel voorbeeld hiervan. Dijkhof ook met zijn wachtgeld regeling.

Allemaal boter op hun hoofd.

[sampoo]

Er valt bij deze mensen het minst te halen maar het is ook de meest veilige groep om tegenaan te schoppen zonder noemenswaardige gevolgen op de korte termijn. Dat werkt door het hele systeem door. Dat zag je ook met de kinderopvangtoeslag en de belastingdienst.

Als het ging om het onterecht beschuldigen van honderden mensen van fraude met het verrekenen van dividendbelasting dan was Nederland op dag 1 al te klein en was het niet pas na jaren wegkijken en persoonlijke inzet van parlementariërs aan het licht gekomen.

[Reactie gewijzigd door sampoo op 23 juli 2024 17:15]

[regmaster]

Ga er maar vanuit dat er achter de schermen nog meer soorten Syri's draaien of nog worden opgezet. De VNG propageert bij gemeenten een anti-fraude onderzoek wat niet specifiek gericht is op verdachte groepen of wijken maar op iedere inwoner. Er is een grote lijst met onderzoekscriteria opgesteld waarbij zelfs naar watergebruik en leefomgeving per vierkante meter zal worden gekeken. Er wordt een uitdraai van het GBA genomen en selecties gemaakt en het uitgangspunt is om mensen maar ergens op te kunnen pakken. Fout uitgangspunt wat mij betreft.
Wat mij altijd tegen de borst stuit is dat de politiek roept dat er voor miljoenen wordt gefraudeerd maar dat onderzoeken dit niet aantonen. Daarnaast laat de politiek zelf ook heel veel liggen om fraude risico's fors in te perken, kijk maar naar de fraude met uitkeringen in het voormalige Oostblok, dat had iedereen met gezond verstand zo kunnen zien aankomen maar de politiek heeft het laten gebeuren.
Daarnaast zie je de andere kant dat mensen onterecht worden behandeld, zoals door de Belastingdienst, en waarbij er geen enkel excuus gemaakt wordt of dat zaken direct worden rechtgezet. Zo worden mensen zwaar in de problemen gebracht zonder dat er bij ambtenaren enig greintje van moreel besef heerst.

[Atomsk]

Kan allemaal waar zijn, maar dit soort argumenten heeft wel een hoog jij-bak-gehalte. Wanneer jij een paar autobanden verbrand in je achtertuin, dan is dat een milieudelict. Dat er andere mensen/bedrijven zijn die wel ergere dingen doen zal best, maar dat veranderd daar niets aan.

Een radarcontrole ergens langs de weg "probeert je ook te pakken op een snelheidsovertreding". Goh, wat een rotstreek... alleen als je je gewoon aan de max snelheid houdt, is er niets aan de hand, maar dat negeren we maar even.

Ik denk dat Syri wel een meerwaarde kán hebben, maar dan moet het wel 100% correct worden gebruikt en niet wat aanrommelen met verkeerde koppelingen en fout ingevulde velden. Daarnaast zal de actualiteit van de data een issue zijn. Wanneer je anderhalf jaar later ergens binnenvalt vanwege verhoogt elektriciteitsgebruik, dan is die wietteler mogelijk al lang verhuist. Aan de andere kant zit ook niemand te wachten op overheid die realtime je meterstanden in de gaten houd.

[sampoo]

Over welke argumenten heb je het hier? Een jij-bak kan natuurlijk niet van toepassing zijn op mensen die onterecht ergens van beschuldigd worden. Je doet hiermee ook alsof het ons niet zou moeten uitmaken als een bepaalde groep vaker aan de beurt komt dan een ander voor hetzelfde vergrijp.

Het is verkeerd dat gemeenten ongegeneerd en zonder enige verdenking zowat de deur van elke bijstandsgerechtigde intrappen om de tandenborstels te tellen maar het niet wagen om bij welgestelden in woningen en in bankkluizen de goudstaven te tellen.

[Atomsk]

Over welke argumenten heb je het hier?

Over wat er bij de belastingdienst gebeurt. Dat heeft hier niets mee te maken.

Een jij-bak kan natuurlijk niet van toepassing zijn op mensen die onterecht ergens van beschuldigd worden. Je doet hiermee ook alsof het ons niet zou moeten uitmaken als een bepaalde groep vaker aan de beurt komt dan een ander voor hetzelfde vergrijp.

Bijstandsfraude komt voor. Dat is een feit. Ontvang je een uitkering, dan kun je dus gecontroleerd worden en dat gaat willekeurig. Dan val je dus altijd onschuldige mensen lastig en degenen die frauderen hebben kans ermee weg te komen. Zou je vooral degenen controleren met een hoger fraude-risico, dan zou je die in principe een win-win situatie kunnen hebben.

In de praktijk pakt het helaas anders uit, door onkunde en gepruts.

[kiang]

Je vraagt je af waarom?
Kijk naar de verkiezingen, Nederland wordt steeds rechtser. Dit is wat mensen willen, blijkbaar.

Want ja, links is tegen zwarte Piet of zo, dat is super belangrijk, dan stemmen we maar voor partijen die onze hele verzorgingsstaat slopen.

[Xellence]

Diegene die het "gekocht" heeft, heeft naar alle waarschijnlijkheid naar eer en geweten gehandeld. Opdracht en doelstelling. Het koprollen van deze mensen is onwenselijk en contraproductief. Dit systeem is bedoelt om onze samenleving te beschermen tegen fraudeurs. De implementatie ervan heeft te wensen overgelaten, dat is nu wel duidelijk maar het doel is nog altijd een goed streven waardoor de opdracht niet is komen te vervallen. Onterecht aangewezen fraudeurs zijn gelukkig, ondanks dit systeem, niet onnodig belast met een onterechte staat van beschuldiging. Ergo, er is geen schade naar personen, alleen een duur leermoment welke niet als ongewenst aangeduid kan worden, daar de samenleving met deze kennis, er alleen maar wijzer van geworden is.

Diegene die het "verkocht" heeft, zou ik zeer zeker niet de leiding willen geven aan de volgende handelsmissie daar deze een incompleet programma zonder garantie op de markt gezet heeft. Die persoon wil je terugfluiten om dit systeem opnieuw te laten ontwerpen maar dan met garantie op werking. We willen natuurlijk wel graag dat projecten als deze reclame maken voor andere neerlandse producten en dan wel in de positieve zin!

[Sandor_Clegane]

The road to hell is paved with good intentions.

[Annihlator]

Ondanks beste intenties, vind ik het vrij naïef om een systeem als deze te ontwikkelen zonder op zijn minst wat meer safeguards te plaatsen zodat, bijvoorbeeld, voorkomen wordt dat men domme zoekopdrachten toe gaat passen. Of zodat op tijd vastgesteld wordt wat voor trainingen daar verder voor benodigd zijn.
Je kan wel heel specialistische gereedschappen maken (zo zie ik dit systeem iig), maar je hebt dan ook aannemelijk wat vakmanschap nodig om dat gereedschap goed te gebruiken, zegmaar minstens niet inefficiënt zoals hier helaas het geval lijkt.

[ManiacsHouse]

Lekker stigmatiserend. 'Dat zijn adressen waarvan een vermoeden is dat er wordt gefraudeerd met uitkeringen of toeslagen.' Oftewel we zoeken alleen daar naar. Richten onze pijlen op 1 bepaalde groep. En niet de mensen die lopen te rotzooien met hun belastingaangifte, eigen bedrijf of weet ik veel wat. Nee we gaan lekker bovenop de over het algemeen toch al zwakkere groep zitten die het al vaak niet breed hebben. Lekker makkelijk dit.

[Vizzie]

Niet heel makkelijk blijkbaar want het heeft letterlijk nog nooit iets opgeleverd, maar dat het discriminatie in de hand werkt ben ik met je eens.

Anderzijds kan je natuurlijk moeilijk uitkeringsfraude opsporen in een wijk waar niemand een uitkering heeft.

[debroervanhenk]

Anderzijds kun je je afvragen waarom dit soort initiatieven altijd zijn gericht op “bijstandsfraude” en zelden op zaken als belastingontduiking. Daarvoor moet je een ander soort wijk in, maar ja die mensen zijn wat mondiger dan de gemiddelde bijstandsgerechtigde.

[Transportman]

En precies daarom wordt er zo gericht op bijstandsfraude. Mensen die het niet breed hebben, kunnen zich geen verdediging veroorloven en maken het bedrag dus maar over om verdere schade te voorkomen.

[PhilipsFan]

Ik denk niet dat dat de reden is. De overheid mag dan soms wat raar zijn (of pure evil zoals de belastingdienst in de toeslagenaffaire) maar ik denk niet dat ze willens en wetens groepen proberen uit te kleden, zeker geen groepen die het al moeilijk hebben.

Ik denk dat er een valide reden is om deze groep te onderzoeken. Namelijk dat er signalen zijn dat er relatief veel fraude wordt gepleegd. Ik zie het gewoon om me heen. Mensen die geen zin hebben om te werken en leven op een uitkering, maar wel tegen betaling klusjes doen. Dat is je reinste oplichterij en vermindert het draagvlak voor uitkeringen, dus daar moet flink tegen worden opgetreden. Jij en ik betalen al veel te veel belasting, daar moeten dan wel de juiste dingen van gedaan worden. Mensen die niet kunnen werken of tijdelijk zonder werk zitten mag je best ondersteunen, maar mensen die al jaren op een uitkering leven omdat ze te beroerd zijn om te werken, moeten een schop onder hun kont krijgen.

Dat gezegd hebbende, SyRI slaat nergens op. Vooral de geheimzinnigheid eromheen. Je hebt als burger het recht om te weten wat er met je data gebeurt. Dus de overheid moet nauwkeurig kunnen uitleggen welke data kan worden gebruikt en op welke manier deze data wordt geanalyseerd. Zo'n black box als SyRI kan gewoon niet. En als het dan ook nog weinig oplevert, stop er dan gewoon mee.

[sympa]

Dat gebeurt al op individuele basis hoor. Nemen ze bankafschriften door: "goh duur abonnement zoiets kan ik niet betalen" zegt de ambtenaar dan.

[TheMak]

Daarnaast is het ook een stuk moeilijker om in de problemen te komen, met regelingen als hypotheekrenteaftrek, en fiscaal aantrekkelijk extra pensioen te sparen. Ook al zou je dit willen, dat lukt gewoon niet, omdat de regelgeving een stuk soepeler is.

[dataworm]

Los van de hondenbelasting hebben gemeentes nu eenmaal niet veel met belastingontduiking te maken. Die hondenbelasting wordt in mijn gemeente overigens inderdaad regelmatig gecontroleerd.

[lezzmeister]

Dan komt er een mannetje aan de deur dei vraagt: Heeft u een hond? Hilarisch en best wel zielig ergens.

[BeePee00]

Hier heb ik ze nog niet gezien. Wel ben ik boos dat ik wel hondenbelasting betaal, maar de bedragen vervolgens naar de Algemene middelen gaan. Wettelijk gezien kan het, maar moreel vind ik het verwerpelijk.

[Vizzie]

helemaal met je eens.

Als je mensen gaat controleren die zich advocaten en fiscalisten kunnen veroorloven ben je waarschijnlijk zoveel tijd en geld kwijt aan procederen als je fraude denkt te hebben gevonden dat het sowieso de moeite niet is.

[ANdrode]

Herhalend patroon/de standaard situatie bij de overheid: meer mensen voor interpretatie nodig, niet meer gegevens of techniek...

[mr_obb]

Dat was hier niet het probleem. Dit gaat om een heel ander terugkerend patroon: algoritmen, data analyse en al die andere hippe dingen kunnen pas waarde toevoegen als je data van voldoende kwaliteit is. Aangezien veel bedrijven en overheidsorganisaties vooral investeren in ‘data scientists’ en data lakes en niet in fatsoenlijk data modelleren en data management, zie je ook dat veel van dit soort trajecten uiteindelijk bijzonder weinig opleveren.

[ANdrode]

Meestal leveren dit soort trajecten (ruim) minder op dan de kosten .

Ik zou het meer omschrijven als een klassiek domein waar je een extreem hoge precision nodig hebt met sparse features. Perfect geschikt voor een data lake voor business analytics en predictive analysis over je populatie. Weinig voospellende waarde voor een enkel sample.

[Transportman]

Dit is toch wel heel zorgelijk, want we hebben gezien hoe ver sommige ambtenaren gaan in hun strijd tegen fraude. Als je dan door SyRI als risico wordt gezien, loop je dus serieus risico kapot gemaakt te worden.

Nu heeft het geen gevolgen, maar als het foutje de andere kant op was gemaakt en er zat een ambtenaar die zo gedreven is in de strijd tegen fraude, dan kan je je dus ook bijna niet verdedigen.

[Reactie gewijzigd door Transportman op 23 juli 2024 17:15]

[YangWenli]

De belasting regels in Nederland zijn ook vrij complex en vooral mensen aan de onderkant hebben wél recht op allerlei toeslagen maar geen geld voor een belasting adviseur.

[Indoubt]

Mee eens.

Let wel: ik ben voor het bestrijden van fraude. Oneigenlijk gebruik van voorzieningen leidt tot afkalving van het systeem en uiteindelijk tot het ophouden instorten.

De belastingdruk is in NL fors, dan wil je wel dat het geld goed terechtkomt.

Of dat met een dergelijk systeem moet betwijfel ik wel. het heeft een te groot "computer says no" gehalte.
Ja, het is slechts een indicatie maar vaak betekend dat een rood kruisje achter je naam en die gaan niet eenvoudig weg is gebleken bij de overheid.

[laptopleon]

Ik krijg de indruk dat er heel hard gewerkt wordt om dit systeem bij elke gelegenheid grondig te laten falen. Of is het normaal dat bij gemeenten werkelijk elk IT-klus mislukt, wordt afgekeurd, resultaten niet kunnen of mogen worden gebruikt etc?

[Cio]

Dit is alleen geen gemeentelijk IT project. Het ministerie van sociale zaken was de data aan het verzamelen.

Het excuus was 'te weinig capaciteit', maar het verhaal van de mislukte koppelingen en de overduidelijke inbreuk op persoonlijke levenssfeer die zou ontstaan bij ongericht onderzoek... het verraad dat er gewoon niet genoeg was nagedacht over wat nu wel en niet mag worden gedaan met gegevens van burgers. Zorgvuldig (lees: vooral handmatig) koppelen kost teveel tijd, maar automatisch koppelen (gewoon alles samenvoegen op BSN) is niet gericht genoeg!

Dit systeem heeft geen IT probleem, maar vooral een juridisch probleem.

[Reactie gewijzigd door Cio op 23 juli 2024 17:15]