Evaluatiecommissie: Wiv heeft meer waarborgen nodig voor verzamelen van bulkdata

De Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten heeft niet voldoende waarborgen voor het zorgvuldig omgaan met bulkdata. Er zit te veel verschil in verschillende soorten onderscheppingen van zulke data. Een evaluatiecommissie raadt aan dat te veranderen.

Dat staat in een eindrapport van de Evaluatiecommissie voor de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten. Die keek naar de werking van de Wiv. Deze wet werd in 2017 aangenomen en regelt onder andere hoe de AIVD en MIVD data mogen verzamelen. De Wiv wordt iedere twee jaar geëvalueerd. Volgens de commissie werkt de Wiv over het algemeen goed, maar zijn er een aantal verbeterpunten.

Het belangrijkste verbeterpunt is dat de verschillende soorten dataverzameling moeten worden gelijkgetrokken. Tijdens de invoering van de wet ging veel aandacht naar de zogeheten OOG-interceptie, een afkorting van Onderzoeksopdrachtgerichte interceptie. Dat is een vorm van dataverzameling waarmee bulkdata van de kabel kan worden afgetapt. Het controversiële punt uit de wet staat ook wel bekend als het 'sleepnet'. Voor het verzamelen van dergelijke data gelden strenge eisen; zo moet de minister van Binnenlandse Zaken vooraf toestemming geven en doet een onafhankelijke commissie genaamd de TIB vooraf een rechtmatigheidstoets. Maar de inlichtingendiensten kunnen op andere manieren bulkdatasets verzamelen. Het gaat dan om zogeheten 'register-bulkdata'. Dat is data die niet over gedrag gaat, maar uit 'identificeerbare kenmerken'. De evaluatiecommissie noemt als voorbeeld verzamelingen van e-mailadressen, of registraties bij overheidsinstellingen zoals de KvK of het Kentekenregister.

Voor het verzamelen van die laatste groep data gelden minder strenge waarborgen. In de wet wordt niet specifiek gesproken over 'bulkdata', maar de evaluatiecommissie raadt wel aan dat erin op te nemen. "Nu regelt de wet het verzamelen en verwerken van deze bulkdata op verschillende manieren, afhankelijk van de bevoegdheid waarmee bulkdata wordt verzameld. Dat is niet logisch, want het gaat uiteindelijk om dezelfde gevoelige gegevens", schrijft de commissie.

Er moeten in de wet ook meer waarborgen worden opgenomen voor het uitwisselen van gegevens tussen buitenlandse diensten. De commissie waarschuwt dat uitgerekend dat een van de punten van zorg in de maatschappij was toen de Wiv in 2016 en 2017 werd behandeld. Voor het samenwerken met buitenlandse diensten zou de effectiviteit van het toezicht moeten worden meegewogen, en dat moet in de wet worden opgenomen. Dat laatste is nu niet het geval. "Als de wetgever samenwerking met niet-statelijke groeperingen wil toestaan, dan moet in de wet een expliciete wettelijke basis komen met de verplichting tot het opstellen van een wegingsnotitie voor deze samenwerking", staat in het rapport.

De commissie concludeert ook dat sommige begrippen in de wet te vaag zijn. Bij het verzamelen van gegevens is er bijvoorbeeld de richtlijn dat dat 'zo gericht mogelijk' moet gebeuren. "In de praktijk zorgt dit soms voor patstellingen tussen de diensten en de toezichthouders over de interpretatie van wettelijke begrippen", zegt de commissie.

De evaluatiecommissie doet verder nog een aantal andere kleinere aanbevelingen, bijvoorbeeld dat de TIB alleen nog zou moeten kijken naar de inzet van zware bevoegdheden en niet van álle bevoegdheden. Die aanbevelingen zouden met een wetswijziging moeten worden doorgevoerd. Het rapport is woensdag aangeboden aan de Tweede Kamer. Daar moet vervolgens een debat plaatsvinden over wat er met de aanbevelingen moet gebeuren.

Reacties (23)

Is het niet handiger om zo’n commissie bindend te maken en voorafgaand aan de wetgeving dit onderzoek te doen?!?!

Ik zit niet eens in de politiek en had dit bij ingang van de wet al lang en breed kunnen voorspellen. Hoe kan dit steeds zomaar ‘gebeuren’. Kan niet anders dan gepland zijn...

[Reactie gewijzigd door Siebelouis op 20 januari 2021 13:21]

Haast haast rapporten voor referendum achterhouden om deze wet door de strot te duwen. Het moest koste wat kost doorgaan. Zie daar de betrouwbare overheid die burgers wantrouwt en burgers die de overheid maar moeten vertrouwen.

Natuurlijk had iedereen die een beetje kon nadenken wat jij ook schrijft kunnen zien aankomen. Het laat ook zien dat wij als burgers, zeker na de toeslagaffaire onze overheid ook totaal niet kunnen vertrouwen.

Een van de weinige politici die het openlijk zegt is Omzigt: https://www.ad.nl/politie...neert-niet-meer~a5c278fa/

‘De staat functioneert niet meer’

[quote‘Rot in de rechtsstaat’[/quote]

Veel politici denken dat de staat per definitie goed is en dat de burger daartegen niet beschermd hoeft te worden. Maar die wetten en regels zijn er niet alleen ter bescherming tegen misdadigers. Maar óók tegen overheidshandelen.

Veel politici denken dat de staat per definitie goed is en dat de burger daartegen niet beschermd hoeft te worden. Maar die wetten en regels zijn er niet alleen ter bescherming tegen misdadigers. Maar óók tegen overheidshandelen.

En wanneer het jaren achter elkaar totaal misgaat daar mee dan laat de regering zichzelf twee maanden voor de verkiezingen vallen. En voila. Probleem opgelost.

Dan mogen we daarna kiezen voor exact hetzelfde zooitje, sorry we krijgen mooie beloftes die dan na de verkiezingen weer gebroken worden.

Dit is eigenlijk gewoon "scrum": snel een wet schrijven en dan door middel van echte feedback verbeteringen doorvoeren, in plaats van 10 jaar aan een wet schrijven en alles vanuit je armstoel proberen te bedenken. Wat mij betreft voor dit soort ingewikkelde zaken een uitstekende manier van werken.

De gemiddelde tweaker had dit alles natuurlijk allemaal veel beter gedaan, althans dat denkt men graag over zichzelf.

Ik weet nog dat de kritiek hier op tweakers destijds was dat de commissie een wassen neus was, het zouden allemaal jaknikkers zijn, enzovoort. Valt allemaal weer reuze mee.

[Reactie gewijzigd door tmnvanderberg op 20 januari 2021 15:16]

Het lijkt mij ook dat dit inderdaad is ingecalcueerd om beleid dat anders niet wordt aangenomen toch via de achterdeur uit te voeren.

In de politiek is het belangrijk om eerst iets te doen en vervolgens te zeggen dat niemand het had kunnen voorzien ookal waren er 2000 mensen die het direct zeiden. Er zitten toch geen consequenties aan keihard liegen.

Dat blijkt inderdaad uit de huidige peilingen. We zouden ze nu massaal moeten afstraffen, maar volgens mij ben ik de enige die er zo over denkt.

Zeker niet. Als ik een fout bega wat schade kan aanbrengen kan ik beboet worden. Maar ik heb nog niet gelezen dat politici beboet/veroordeeld zijn.

Maar ik krijg het idee dat ik dan ook de enig ben die al langer aangeeft dat we in een bananen republiek leven. En dat ze daar zitten om referenties te score en vervolgens een leuke topfunctie te krijgen mij een bedrijf.

Zou het niet zo moeten zijn dat bij zo'n advies gekeken moet worden of er geen duidelijke fouten gemaakt worden.

De politiek (en lees het hele debat van gisteren maar eens terug) is een grote kliek geworden die lekker doet wat ze zelf willen, en daarbij nauwelijks verantwoordelijkheid nemen. Want zelf aftreden boeit niet je krijgt gewoon betaald(https://www.parlement.com/id/vizom7wk0qyr/wachtgeld).

Sommige lachten gewoon een keer en worden ook nog herkozen, waar hij zelf direct of indirect verandworodelijk is voor 10 opgestapte ministers (https://mens-en-samenlevi...ten-rutte-vanaf-2010.html) Uiteraard telt bruins niet mee.

Waarbij de meeste ook nog van zijn eigen partij waren.

Deze commissies moeten gewoon bindend worden, en daarbij de macht hebben om extra sancties op te leggen tegen ambtenaren en politici. Want het gaat gewoon te vaak mis.

Dat is niet nodig. Uit zowel de verkiezingsuitslagen als uit de peilingen blijkt keer op keer duidelijk dat de overgrote meerderheid nu eenmaal geen probleem heeft met deze prakijken. Waarom zouden de volksvertegenwoordigers het zichzelf dan moeilijk maken?

Is het niet handiger om zo’n commissie bindend te maken en voorafgaand aan de wetgeving dit onderzoek te doen?!?!

Nee, want deze commissie is dus bedoeld om de werking van de wet in de praktijk te evalueren. Dat lijkt me een gezond onderdeel van iedere wetgevingscyclus: na invoering evalueren of de wet het gewenste effect bereikt.

Heb deze gesprekken toen de tijd ook gehad met collega's, dat waren ook van die bobo's met het brein dode argument: "mAaR iK hEb NiKs Te VeRsToPpEn"

Het hele rapport van 180 pagina’s: https://www.tweedekamer.n...idsdiensten%202017%27.pdf

Ben benieuwd wat er nog meer in staat. Zo te zien worden er aardig wat onderwerpen behandeld.

Waarbij er bij consumenten organisaties flinke boetes worden opgelegd wegen het niet voldoen aan allerlei privacy wetten, kan blijkbaar de overheid al 4 jaar lang keer op keer door gaan zonder enige vorm van consequenties.

Het debat wat hierop gaat volgen zal waarschijnlijk ook weer een wassen neus zijn en volgend jaar kunnen we weer een zelfde rapport verwachten.

Boetes opleggen aan de overheid betaal je ook zelf. Er moeten andere sancties komen zoals het niet meer mee mogen doen met verkiezingen van de betrokken personen.

Alsmede dat wetgeving per direct ongeldig verklaard wordt. En afhankelijk van hoe zwaar de overtreding is een parlementaire enquête.

Denk je echt dat de groep die elk jaar stemmen om hun eigen salaris te verhogen en dit soort onzinnige wetten door te dauwen zichzelf verantwoordelijk gaan houden voor dit soort acties?

Ja ok, leuk. Hoe vaak hebben we al niet te horen gekregen dat X en Y niet voldoen aan de normen en richtlijnen van de commissie (in de afgelopen paar jaar)? Ze doen toch niks met de adviezen, zolang ze maar massaal data kunnen verzamelen. Als ze het nou verplicht maken, dan heb je effectief gezien nog iets aan zo'n commissie.

[Reactie gewijzigd door AnonymousWP op 20 januari 2021 13:27]

Dus de sleepwet, waar per raadgevend referendum tegen werd gestemd door de bevolking maar na aanpassing er toch is gekomen, heeft niet voldoende waarborgen voor het zorgvuldig omgaan met bulkdata.

Er moeten in de wet ook meer waarborgen worden opgenomen voor het uitwisselen van gegevens tussen buitenlandse diensten. De commissie waarschuwt dat uitgerekend dat een van de punten van zorg in de maatschappij was toen de Wiv in 2016 en 2017 werd behandeld. Voor het samenwerken met buitenlandse diensten zou de effectiviteit van het toezicht moeten worden meegewogen, en dat moet in de wet worden opgenomen.

Als veiligheidsdiensten over de grens heen mogen samenwerken dan moeten de toezichthouders dat ook kunnen, anders blijf je met grote blinde vlekken zitten.

Een geanonimiseerde versie van alle verzamelde data zou publiek beschikbaar moeten zijn. Dan heb je het juiste toezicht van burgers en onderzoeksjournalisten.

Zoals altijd zoeken de veiligheidsdiensten de grenzen van de wet op. De wet werd opgerekt en here we are again. partijen als Bits of Freedom waarschuwde toen al voor de gevaren van de sleepwet. Vage wetgeving was expliciet de bedoeling, dat betekend grijs gebied waarin deze clubs graag opereren. We hadden nooit aan de bulk data verzameling moeten beginnen. Het is een vrijbrief om allerlei ongerichte data te onderscheppen met alle gevolgen van dien. Jou data wordt gedeeld met buitenlandse diensten die het nog veel minder nauw nemen mensenrechten. Er is niemand die hier verantwoordelijkheid voor neemt.

[Reactie gewijzigd door Greeg op 20 januari 2021 19:54]