De inlichtingendiensten AIVD en MIVD lopen nog steeds het risico ongerichte taps te plaatsen. De diensten filteren hun taps wel, maar doen dat vaak uit verkeerde overwegingen. Daarmee voldoen de diensten niet aan een belangrijke regel uit de Wiv.
Dat blijkt uit een rapport van de Commissie voor Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten. De CTIVD controleert of de AIVD en zijn militaire tegenhanger MIVD zich aan de regels houden. Dat is een maatregel uit de nieuwe Wet op inlichtingen- en veiligheidsdiensten of de Wiv. Uit het rapport blijkt dat de AIVD en MIVD weliswaar gebruik maken van filters bij het plaatsen van taps, maar dat het verzamelen van gegevens daarbij lang niet altijd 'zo gericht mogelijk' is. Dat is wel een eis in de Wiv. Het onderzoek van de CTIVD keek dit keer specifiek naar die filters.
Met name bij het onderscheppen van satellietcommunicatie kunnen de diensten vaak niet duidelijk genoeg zeggen dat dat 'onderzoeksopdrachtgericht' gaat. De AIVD en MIVD moeten bij het aftappen van zulk verkeer hun bevoegdheden alleen inzetten als zij daardoor gerichter kunnen tappen. De filters die de diensten daarvoor gebruiken zijn een manier om dat te doen, maar in de praktijk worden die voornamelijk gebruikt 'op grond van capacitaire overwegingen en technische beperkingen', en niet vanuit 'het voorkomen van een onnodige inmeninging van grondrechten van burgers'. Volgens de CTIVD hebben de eisen uit de Wiv over gerichtheid nauwelijks tot aanpassingen in het beleid van de diensten geleid.
De Commissie raadt de diensten aan dat 'zo gericht mogelijke' interceptie wordt toegepast op het filteren. Ook zou er een 'zorgplicht voor gegevensverwerking' moeten komen. Dat zou in de vorm van periodieke interne controles moeten gebeuren. Zo kunnen de diensten controleren of het samen- of het bijstellen van de filters en de werking daarvan voldoen aan de eisen.
De CTIVD heeft al vaker negatief geoordeeld over de diensten, maar ook over de bevoegdheden die hen vanuit de overheid zijn opgelegd. Zo klaagde de Commissie in 2018 al dat de aangepaste versie van de Wiv 'te vaag' was over de term 'zo gericht mogelijk' betekende bij het inzetten van bevoegdheden. Later bleek ook dat de AIVD de samenwerking met buitenlandse inlichtingendiensten niet goed toetste, en dat er te weinig waarborgen waren voor het gebruik van algoritmes binnen onderzoeken.