Welke processor kun je het best kopen? Die vraag beantwoorden we in de Processor Best Buy Guide, waarvoor we alle courante processors van AMD en Intel testen. Sinds de vorige editie heeft Intel zijn veertiende generatie Core-processors uitgebracht, dus die hebben we meegenomen, maar ook alle tussentijdse prijswijzigingen hebben natuurlijk invloed op onze aanraders.
Update: Er is inmiddels een nieuwere Processor Best Buy Guide verschenen.
Ga naar de nieuwste Processor BBG
Ben je op zoek naar aankoopadvies voor een complete pc? Check dan onze Desktop BBG.
Goede prestaties en goede prijs
Je kunt natuurlijk stellen dat de snelste processor automatisch de beste is, maar voor vrijwel alle consumenten speelt ook de prijs een belangrijke rol. Een goedkope processor koop je al voor rond 70 euro, waarmee je prima uit de voeten kunt voor bijvoorbeeld tekstverwerken en webbrowsen. De prestaties zijn voor dergelijk gebruik misschien niet eens het belangrijkst. De aanwezigheid van een geïntegreerde gpu kan je bijvoorbeeld de aanschaf van een losse videokaart besparen, wat voor de totaalprijs van zo'n systeem veel wezenlijker is.
Gebruik je je pc voor zwaardere productieve taken of voor gaming, dan wordt een snellere processor met meer cores en hogere klokfrequenties al snel aantrekkelijker. In het creatieve spectrum profiteren vooral taken als rendering van veel cores. Specifiek voor gamers is het belangrijk dat de gekozen processor snel genoeg is om de videokaart optimaal te laten presteren, waarbij de snelheid per core doorgaans minstens zo belangrijk is als de totale rekenkracht.
:strip_exif()/i/2005472876.jpeg?f=imagearticlefull)
Huidig aanbod van AMD en Intel
Voor consumenten zijn op dit moment vooral de AM4- en AM5-platforms van AMD en socket 1700 van Intel relevant. Het luxere hedt-segment, traditioneel bestaande uit processors met extra veel cores voor semiprofessioneel gebruik, bloedde de afgelopen jaren een beetje dood. AMD blaast het segment echter nieuw leven in met de Threadripper 7000-processors, die we hopen binnenkort te kunnen testen.
AMD zit op dit moment in een transitiefase. Na vijf jaar dezelfde socket AM4 te hebben gebruikt, passen de Ryzen 7000-modellen uitsluitend in de nieuwe AM5-socket. Die ondersteunt nieuwe technologie als DDR5-geheugen en PCIe 5.0-slots, maar moederborden met die socket zijn daardoor ook flink duurder dan die voor AM4. AM4-processors en -moederborden zijn nog altijd ruim verkrijgbaar, alleen zullen er naar verwachting geen nieuwe cpu's meer uitkomen voor deze oude socket.
Intel hanteert al sinds jaar en dag een cadans van twee generaties per socket, maar met de veertiende generatie Core bracht Intel een derde generatie voor socket 1700. Deze Core 14000-processors passen in zowel 600- als 700-seriemoederborden, net als cpu's uit de twaalfde en dertiende generatie. De veertiende generatie is er voorlopig alleen in het hogere segment; Core i3's in de nieuwe serie worden bijvoorbeeld pas volgend jaar verwacht.
|
AMD socket AM4 |
AMD socket AM5 |
Intel socket 1700 |
Modelnamen |
Athlon / Ryzen 1000 t/m 5000 |
Ryzen 7000 |
Celeron / Pentium Core i3/i5/i7/i9 12e, 13e en 14e generatie |
Aantal cores |
Max. 16 |
Max. 16 |
Max. 8P + 16E |
Aantal PCIe-lanes |
20x PCIe 4.0 |
24x PCIe 5.0 |
16x PCIe 5.0 + 4x PCIe 4.0 |
Geïntegreerde gpu |
Nee (behalve -G) |
Ja |
Ja (behalve -F) |
Socket, moederbord en geheugen
Welke processor je kiest, bepaalt in hoge mate hoe de rest van je systeem eruit komt te zien. Je moet een moederbord gebruiken met dezelfde socket als je cpu, bijpassend geheugen uitzoeken en zorgen voor voldoende koeling. Bij steeds meer processors krijg je geen standaardkoeler in de doos, maar zelfs als dat wel het geval is, wil je die als liefhebber van een stille pc vermoedelijk niet gebruiken.
De indeling van deze Processor BBG is iets anders dan voorheen, in voorbereiding op een nieuw technisch format dat we in de toekomst in gebruik gaan nemen voor het presenteren van Best Buy Guides. Op de volgende pagina's vind je ons advies op basis van de meest voorkomende gebruiksdoelen en een speciaal advies voor de prijsbewuste koper. Onderdeel daarvan zijn natuurlijk de bekende CPU Prestatiescores en de prijs-prestatiegrafieken. Op de laatste pagina vind je de testresultaten van alle processors in alle individuele benchmarks, voor als je zelf uitgebreid in de resultaten van de voor jou relevante tests wilt duiken.
Een goede processor hoeft niet duur te zijn, dat bewijzen deze goedkope processors. Goed, als je professioneel aan de slag wilt met rendersoftware of wilt gaan gamen op de hoogste refreshrates, dan kun je misschien beter wat meer uitgeven. Maar voor doorsneetaken en gamen met een midrangevideokaart voldoet een budgetprocessor vaak al prima.
De AMD Ryzen 5 5600 en Ryzen 5 5600X hebben met afstand de beste prijs-prestatieverhouding van alle cpu's in dit prijssegment. Met hun zes cores bieden ze goede prestaties in vrijwel alle taken voor een vriendelijke prijs. Bovendien maken ze gebruik van het relatief goedkope AM4-platform. Op papier is de 5600X natuurlijk iets sneller, maar in de praktijk turbo't de 5600 vrijwel net zo hoog en meten we dus maar een klein prestatieverschil tussen deze twee processors. Koop van de twee dus vooral de goedkopere. Welke dat is, kan door aanbiedingen nog weleens verschillen, maar meestal zal dat de 5600 zijn.
Eén ding hebben de 5600 en 5600X geen van beide: een geïntegreerde videochip. Als je niet gamet en dus puur om beeld te krijgen een losse videokaart moet kopen, gaat de prijs-prestatieverhouding natuurlijk gelijk uit het raam. In dat geval kun je het best gaan voor de 5600G. Die is iets langzamer, maar heeft wel een igpu aan boord.
Kun je nog een tijdje wachten met je aanschaf, dan kan het de moeite waard zijn om die uit te stellen tot AMD zijn nieuwe generatie apu's, processors met een snelle geïntegreerde gpu, op de markt brengt. Die introductie wordt eind januari verwacht. Houd er wel rekening mee dat die chips zeker in het begin duurder zullen zijn dan processors als deze 5600G, die al lang op de markt zijn.
De prestaties per core zijn voor veel games belangrijker dan het aantal cores. Heb je wat meer te besteden dan de prijs van de Ryzen 5 5600 en ga je voor een videokaart uit de hogere middenklasse, kies dan dus liever voor een nieuwer model dan voor een Ryzen 5000-cpu met meer cores. De Ryzen 5 7600 is een van de goedkoopste socket AM5-processors en maakt zodoende gebruik van de nieuwste Zen 4-architectuur.
Wie nu al een socket AM4-systeem heeft, zou ook nog naar de Ryzen 7 5800X3D kunnen kijken. Met alleen het vervangen van de cpu haal je dan de maximale gamingprestaties die op dat platform mogelijk zijn. Moet je toch al een compleet nieuw systeem samenstellen, kies dan met het oog op de toekomst liever voor een Ryzen 7000-model.
Prestaties
De Tweakers CPU Prestatiescore is een gewogen gemiddelde van de vele tientallen tests waaraan we elke processor onderwerpen in ons testlab. De Gaming Prestatiescore volgt hetzelfde recept, maar dan alleen voor de gamingtests. Voor de grafieken in deze categorie hebben we de bovengrens op 400 euro gezet, al zijn onze aanraders doorgaans nog een stuk goedkoper.
In de algemene CPU Prestatiescore doen de Core i5-processors van Intel het relatief goed; dankzij de extra E-cores boven op de reguliere rekenkernen scoren die uitstekend in programma's die gebruik kunnen maken van veel cores. Verder maakt de generatie waartoe een processor behoort, veel uit. De Ryzen 7 7700X van de nieuwste AMD-generatie scoort bijvoorbeeld meer punten dan de Ryzen 9 5900X van de generatie ervoor, hoewel de 7700X vier cores minder heeft. Staar je dus niet blind op zaken als het aantal cores en de kloksnelheden; alleen bij cpu's van dezelfde generatie kun je die zinnig vergelijken.
Voor games doen de speciale processors met 3D V-Cache van AMD het goed. Op enige afstand volgen processors die deel uitmaken van de nieuwste cpu-generaties van AMD en Intel; zeker voor games is dat vaak belangrijker dan bijvoorbeeld het aantal cores. Hetzelfde zie je gebeuren bij de Ryzen 5000-processors; van de Ryzen 9 5900X tot de Ryzen 5 5600 vormen die een 'groepje' waarbinnen de gamingprestaties nog geen 5 procent verschillen.
- CPU Prestatiescore 2023-2
- CPU Gaming Prestatiescore 2023-2
Prijs-prestatieverhouding
Juist voor de prijsbewuste koper is de prijs-prestatieverhouding misschien wel de allerbelangrijkste factor. Processors met een relatief gunstige verhouding tussen prijs en prestaties komen in de onderstaande grafieken boven de trendlijn uit; cpu's onder de trendlijn zijn juist relatief ongunstig.
AMD verkoopt zijn oudere Ryzen 5000-processors tegenwoordig voor scherpe prijzen. Voor rond de 150 euro is de Ryzen 5 5600 bijvoorbeeld een haast onverslaanbare processor, en ook de 5600X, 5700X en 5800X zijn op hun respectievelijke prijspunten aanraders. Let er wel op dat al deze modellen geen geïntegreerde graphics hebben, wat ze vooral interessant maakt voor gamers die toch al een losse videokaart plaatsen.
Duurdere processors hebben altijd een wat slechtere prijs-prestatieverhouding, maar kunnen natuurlijk wel meer rekenkracht leveren. Voor tussen de 200 en 250 euro zijn met name de Ryzen 5 7600 en 7600X goede keuzes.
Als we puur naar games kijken, zijn de aanraders grotendeels hetzelfde, met als belangrijkste verschil dat de AMD-chips met 3D V-Cache het nog aanzienlijk beter doen. Die bevinden zich echter vrij achteraan in dit prijssegment. Wil je minder dan 200 euro uitgeven aan een gaming-cpu, dan zijn de Ryzen 5 5600 en Ryzen 7 5800X goede opties. Voor richting de 250 euro springen met name de Ryzen 5 7600 en 7600X in het oog.
Veel kopers van krachtige hardware zijn gamers, maar er zijn nog veel meer taken waarvoor je een goede processor kunt gebruiken. Wil je gewoon een goede processor voor allroundgebruik of een cpu die ook zijn mannetje staat bij zware taken als rendering, videobewerking en het compileren van software? Dan is een processor uit de categorie productiviteit een goede keuze.
Voor deze categorie zoeken we een processor die uitstekende multithreaded prestaties biedt en een goede prijs-prestatieverhouding heeft. Onze primaire aanrader is de Ryzen 9 7900X. Met maar liefst twaalf cores is hij zeer geschikt voor software die gebruik kan maken van veel cores. Denk aan renderen, het compileren van complexe software of het comprimeren van data.
AMD verkoopt ook een zuiniger afgestelde variant in de vorm van de Ryzen 9 7900, maar die is behalve wat langzamer gek genoeg vaak ook duurder. Zolang dat zo blijft, kun je als je een zuinigere cpu wilt, beter de 7900X kopen en zelf powerlimits instellen.
Voor nog betere multithreaded prestaties kun je ook kijken naar de zestiencore Ryzen 9 7950X. Voor het neusje van de zalm betaal je echter altijd wat extra; die cpu heeft daarom wel een minder goede prijs-prestatieverhouding dan de 7900X.
De Intel Core i7 14700K is wat duurder dan de Ryzen 9 7900X, maar presteert dan ook over de hele linie beter. De multithreaded prestaties profiteren van de twaalf extra zuinige cores die je boven op de standaard acht reguliere cores krijgt, terwijl ook de gamingprestaties op een wat hoger niveau liggen.
Het belangrijkste nadeel van de Core i7 14700K is echter het energiegebruik. Zelfs met een forse waterkoeler is hij amper koel te houden. Dat is ook de reden dat we zijn grote i9-broer helemaal niet aanraden. Wil je je verdiepen in zaken als undervolten, dan kan de 14700K alsnog een prima keuze zijn. De userreview van Niels van Wooni is daarbij een mooi startpunt.
De AMD Ryzen 7 7700X biedt met zijn acht Zen 4-cores nog altijd redelijk goede prestaties voor allroundgebruik, maar doet dat wel op een vriendelijker prijspunt dan de Ryzen 9's. Daarmee is de 7700X een goede keuze voor wie soms iets langer wachten niet erg vindt, voornamelijk programma's gebruikt die wel iets maar niet oneindig schalen naar veel cores, of simpelweg gebonden is aan een budget.
Wat prijs-prestatieverhouding betreft is de directe concurrent van de 7700X, Intels Core i5 14600K, zeker het overwegen waard. Het is met name het veel lagere stroomverbruik van de 7700X dat onze voorkeur in het voordeel van de AMD-chip laat doorslaan. Bij een goede aanbieding is ook de wat oudere Core i5 13600K nog het overwegen waard; die chip is technisch vrijwel identiek aan de 14600K, maar dankzij de lagere klokfrequenties wel een stukje zuiniger.
Prestaties
De Tweakers CPU Prestatiescore is een gewogen gemiddelde van de vele tientallen tests waaraan we elke processor onderwerpen in ons testlab. In de top van de grafiek houden AMD en Intel elkaar aardig in balans; de 7950X(3D) en Core i9 13900K en 14900K scoren allemaal binnen een paar procent van elkaar. Daar moet wel bij opgetekend worden dat Intel hier een veel hoger stroomverbruik voor nodig heeft.
Een procent of tien onder de absolute top vinden we enkele van onze aanraders terug, zoals de Ryzen 9 7900X en Core i7 14700K. Die scoren respectievelijk 85 en 82 punten. Ons goedkopere alternatief, de Ryzen 7 7700X, haalt 67 punten.
Prijs-prestatieverhouding
Om te bepalen wat de beste koop is, speelt naast de prestaties natuurlijk ook de prijs een rol. Processors waarvan het bolletje boven de trendlijn uitkomt, bieden een relatief gunstige prijs-prestatieverhouding. Het zal je dan ook niet verbazen dat dat bij veel van onze aanraders het geval is, zoals de Ryzen 9 7900X en Core i7 14700K. In het duurdere segment kun je de Ryzen 9 7950X overwegen. De Core i9's zijn wat prijs-prestatieverhouding betreft niet eens zo gek, maar het is met name het extreme energiegebruik van die processors waardoor we die niet snel zouden aanraden.
Rond de 350 euro is het een stuk drukker. Processors als de i7 12700K, i5 13600K, i5 14600K, Ryzen 7 7700 en 7700X zitten zowel wat prijs als wat prestaties betreft allemaal dicht op elkaar. Kijk je puur naar de prijs-prestatieverhouding, dan is de i5 14600K de winnaar, maar weer komt AMD érg dicht in de buurt met een veel lager stroomverbruik.
Wat is de beste processor voor gaming op dit moment? Op basis van de specificaties kun je dat niet altijd zeggen; lang niet alle games kunnen bijvoorbeeld gebruikmaken van veel cores. Bij Tweakers testen we iedere courante processor in onze standaardset games, zodat we kunnen bepalen welke cpu de beste is voor gaming, of je nou een groot of een klein budget hebt.
Voor gaming is de AMD Ryzen 7 7800X3D de snelste processor die je kunt kopen, terwijl hij niet eens de meeste cores of hoogste kloksnelheden heeft. Dat komt door de extra L3-cache waarmee AMD deze processor heeft uitgerust, waar specifiek games flink van profiteren.
De AMD Ryzen 5 7600 is een van de goedkoopste socket AM5-processors. Hij maakt net als zijn veel duurdere soortgenoten gebruik van de nieuwste Zen 4-architectuur, wat in veel games belangrijker is dan bijvoorbeeld de hoeveelheid cores. Wel mist hij de 3D V-Cache van processors als de 7800X3D en is hij met maar zes cores minder geschikt voor wie naast gamen ook andere rekenintensieve taken wil gaan uitvoeren, zoals rendering, videobewerking of het compileren van software.
Duurder alternatief - AMD
Wil je topprestaties in games, maar ook goede prestaties in multithreaded taken, zoals videobewerking, rendering en het compileren van software? Dan kun je kijken naar de AMD Ryzen 9 7950X3D. Van de zestien cores hebben er acht 3D V-Cache, terwijl de andere acht hogere kloksnelheden kunnen bereiken. In theorie biedt dat het beste van twee werelden en in veel games doet deze processor het ook uitstekend, maar vooral sommige oudere games werken toch niet goed samen met deze techniek. Gaat het je puur om gaming, dan blijft de 7800X3D de betere keuze, maar de 7950X3D is het bekijken waard als je ook regelmatig software draait die gebruikmaakt van het dubbele aantal cores.
Duurder alternatief - Intel
De Core i7 14700K is op papier een prima alternatief voor wie zowel wil gamen als goede multithreaded prestaties wenst, die bij deze processor vooral uit de twaalf extra E-cores komen. Bovendien is hij best gunstig geprijsd, zeker als je in aanmerking neemt dat je eventueel je DDR4-kit kunt hergebruiken en er een nog wat goedkopere variant zonder geïntegreerde gpu bestaat: de i7 14700KF.
Deze processor kent echter ook een groot praktisch nadeel en dat het is enorme stroomverbruik, dat gepaard gaat met een extreme warmteproductie. Om deze processor ook onder volle belasting niet te warm te laten worden, heb je een serieuze waterkoeler nodig.
Prestaties
De Tweakers CPU Prestatiescore is een gewogen gemiddelde van de vele tientallen tests waaraan we elke processor onderwerpen in ons testlab. De Gaming Prestatiescore volgt hetzelfde recept, maar dan alleen voor de gamingtests. Voor deze categorie is die score natuurlijk het relevantst.
In de CPU Gaming Prestatiescore komt de AMD Ryzen 7 7800X3D als duidelijke winnaar bovendrijven. Veel games profiteren van de 3D V-Cache waarover deze processor beschikt. De 7900X3D en 7950X3D hebben meer cores, maar doen het in sommige games toch slechter doordat bij die cpu's slechts de helft van de cores bij de extra cache kan. Intel komt met processors als de i7 14700K en i9 14900K in de buurt, maar wel met een veel hoger energiegebruik.
Wil je minder uitgeven aan een processor voor gaming, dan is de Ryzen 5 7600 een mooie deal. Die heeft weliswaar slechts zes cores, maar beschikt over de nieuwste Zen 4-architectuur. Dat is voor games belangrijker dan het aantal cores; je ziet in de grafiek eerder 'groepjes' ontstaan van processors uit dezelfde generatie dan gebaseerd op het aantal rekenkernen.
Ga je je pc ook voor andere intensieve taken gebruiken, dan kun je ook naar de algemene CPU Prestatiescore kijken. Het aantal cores is dan een stuk relevanter. Processors als de Ryzen 9 7900X, 7900X3D, 7950X, 7950X3D en ook de nieuwste Intels mogen dan wel iets langzamer zijn in games, ze leveren in andere applicaties betere prestaties.
- CPU Gaming Prestatiescore 2023-2
- CPU Prestatiescore 2023-2
Prijs-prestatieverhouding
Naast de ruwe prestaties speelt natuurlijk de prijs een belangrijke rol bij welke processors we aanraden voor gaming. Als we de eerder getoonde CPU Gaming Prestatiescore afzetten tegen de huidige prijzen van processors (peildatum 28 november), dan zien we een sterk afbuigende trendlijn. Dat betekent dat je in het lage segment voor een kleine extra uitgave relatief veel extra prestaties krijgt, maar dat de winsten in het high-end segment juist steeds kleiner worden.
Wat de prijs-prestatieverhouding betreft springt opnieuw de Ryzen 7 7800X3D eruit. Het is de snelste processor in games, maar lang niet de duurste. Heb je nu een systeem met AMD's socket AM4, dan is de Ryzen 7 5800X3D een interessant alternatief, omdat je met die processor je moederbord en geheugen niet hoeft te vervangen. Nu nog investeren in een compleet nieuw AM4-systeem zouden we echter alleen nog voor budgetgeoriënteerde pc's aanraden.
Als we naar duurdere processors kijken, dan doen de Intel Core i7 14700K en i9 14900K het niet slecht, maar hun prijs-prestatieverhouding is niet zo goed als die van de 7800X3D. Voor minder geld zijn de Ryzen 5 7600(X) en Ryzen 5 5600 de interessantste opties.
In de onderstaande grafiek doen we nog eens hetzelfde voor de algemene CPU Prestatiescore. Opvallend is dat de lijn hier minder snel afbuigt. Meer uitgeven levert dus relatief meer op. In deze grafiek tellen multithreaded prestaties veel zwaarder en doet de 7800X3D het dus minder goed; dat is echt een processor voor als het je puur en alleen om gaming gaat. In het topsegment leveren de Ryzen 9 7950X, Ryzen 9 7950X3D en Core i9 14900K de meeste waar voor je geld. Voor rond de 450 euro doe je aan de Core i7 14700K en Ryzen 9 7900X een goede koop. De Ryzen 5 7600(X) is de interessantste processor rond de 250 euro. Voor nog minder geld zijn diverse AM4-processors, zoals de Ryzen 7 5800X, Ryzen 5 5600 en Ryzen 5 5500 de cpu's die je de meeste prestaties voor je geld geven.