AMD Ryzen 9 7900X Boxed

Inleiding / uitleg

Als winnaar van de Alternate testpanel kreeg ik de mogelijkheid om een AMD Ryzen 7900X te verkrijgen, testen en daarna te behouden. Ondanks dat de upgrade van mijn oude systeem niet gigantisch is, kon ik deze mogelijkheid niet laten gaan om een mooie verbetering in mijn systeem te introduceren.
AMD heeft met de nieuwe generatie momenteel 4 verkrijgbare processoren. De lineup bestaat momenteel uit de Ryzen 5 7600X (6C/12T), Ryzen 7 7700X (8C/16T), Ryzen 9 7900X (12C/24T) en afsluitend het topmodel de Ryzen 9 7950X (16C/32T).

Met de introductie van deze nieuwe generatie is de Zen 4 architectuur geintroduceerd, hierbij maakte AMD de belofte om IPC verbeteringen te tonen van boven de 10% en daarnaast hogere frequenties te laten zien.
Ook is er na vele jaren gebruik te hebben gemaakt van de AM4 socket nu een nieuwe geintroduceerd, de AM5. Hierbij is AMD gewisseld van de ‘pin grid array’ naar de ‘land grid array’. Een gedeeltelijke verklaring hiervoor is dat deze grid array de mogelijkheid biedt om meer vermogen te leveren. Waarbij de AM4 socket een limiet had van 142W, is deze nu omhoog gegaan naar 230W.
De andere grote veranderingen zijn voornamelijk de introductie van DDR5 alsmede het toevoegen van meer PCI-E lanes in combinatie met PCI Express 5.0. Daarnaast voegt AMD nu ook standaard een iGPU toe aan de die, waardoor een externe videokaart niet meer nodig is voor office taken.

Specificaties oud en nieuw:

Momenteel maak ik ongeveer 2 jaar gebruik van deze setup, in de tussentijd zijn er wel veranderingen geweest aan de koeling maar de specificaties zijn weinig aangepast. De laatste wijziging was het toevoegen van de RX 6800.




De oude setup, om een beeld te geven van de koeling die er normaliter op zit. Momenteel nog even draaiend met de stock luchtkoeler van de 3800x. Momenteel is het nieuwe waterblok onderweg, en de review wordt nog aangepast zodra deze gearriveerd is.

Uitpakken + Test setup

Het uitpakken van de Ryzen 9 7900X gaat lekker simpel, er is namelijk geen koeler meegeleverd. Een mooie kartonnen doos die direct de chip goed laat zien.
Binnen in de doos vind je naast de chip nog een stikker en de handleiding. Verder is de doos opvulling, waardoor deze toch wel enigszins groot aanvoelt.




Daarnaast heb ik de processor gekoppeld met een ASRock X670E Pro RS. Een ATX AM5 bord van Asrock met daarnaast een 32GB geheugenkit van Corsair die rated is tot 5600MHz.

De keuze voor een bord is helaas behoorlijk beperkt. Momenteel heb ik 2 eisen voor de aanschaf van een moederbord: SPDIF en Bluetooth. Mijn Logitech Z906 set is via een toshlink kabel gekoppeld aan deze audio set. Een enigszins verouderde aansluiting, maar prima werkend voor wat gaming of film kijken. Daarnaast maak ik met enige regelmaat gebruik van een draadloze Xbox controller welke aangesloten is via de bluetooth verbinding.
Met deze keuze blijven er 3 borden over welke allemaal tussen de 350 / 400 euro liggen. De keuze viel op de Asrock vanwege het zwarte uiterlijk maar ook de geintegreerde IO shield, welke vooral in mijn Thermaltake Core P5 er een stuk beter uit ziet.
Het hebben van 5 M2 slots, alsmede het bevatten van 9 USB aansluitingen en Wifi is een prettige bijkomstigheid.

Prestaties / Benchmarks

Het dagelijkse gebruik van mijn PC bestaat voornamelijk uit office werk en gamen. Vanuit deze gedachte heb ik 2 synthetische benchmarks uitgevoerd en daarnaast nog 2 gaming benchmarks.
De vergelijking is in dit geval uitgevoerd tussen mijn oude en nieuwe set, waarbij de oude set bestaat uit een Ryzen 7 3800X in combinatie met 32GB Corsair ram op 3200MHz.
Allereerst de synthetische benchmarks:





Lang verhaal kort: De Ryzen 9 7900X is echt een beest in vergelijking met de 3800X. Cinebench schiet in de single core omhoog van 1201 naar 1950, een toename van wel 62%. In de multicore uit dit zich al helemaal met een stijging van 10541 naar 25643, een stijging van 143%!
Blender Render laat vergelijkbare verschillen zien als de Cinebench Benchmark. Een toename die wisselt van 115% in Classroom, naar 112% in Junkshop en afsluitend een 119% toename in Monster.
De getallen zijn interessant om te zien, maar in de praktijk hoop ik toch voornamelijk op een mooie toename in de gaming stabiliteit/framerate.

De gaming benchmarks zijn in dit geval uitgevoerd op 2 games, het gaat in dit geval om Satisfactory en Horizon Zero Down. Momenteel ligt de meeste interesse bij mij in Satisfactory, een game die vanwege zijn 3D bouwstructuren voor de CPU en GPU beide flink belastend kunnen zijn.
Allereerst de benchmarks van Horizon Zero Down:





Al met al toch een grotere toename dan ik had verwacht. De CPU was in dit geval nooit de bottleneck, maar het lijkt erop dat de nieuwe Ryzen 9 7900X toch beter gebruik kan maken van de kracht van de RX 6800. De procentuele toename wisselt tussen de 22% en 32% waarbij de 99% voornamelijk een flinke toename laat zien van wel 31 en 32%.

Voor Satisfactory heb ik een treinrit gepland op mijn huidige savegame. Het is er 1 met een speelduur van ongeveer 200 uur, waarbij bijna alle items gefabriceerd worden. Bij de start laat ik de game 60 seconden draaien, waarna mijn character de trein in stapt welke een rit rond de wereld maakt van ongeveer 10 minuten. Hierbij gebruik ik Fraps om de minimale, gemiddelde en maximale FPS te tracken. Door de automatische save van satisfactory is helaas de minimum niet echt goed bruikbaar, maar de gemiddelde en maximale geven een mooie indicatie.



Ook hier is een flinke stijging te zien tenopzichte van mijn vorige systeem. Het gemiddelde geeft een toename van 80 naar 106FPS. Wat een procentuele stijging oplevert van 32,5%. De maximale FPS stijgt van 103 naar 158 wat een procentuele stijging geeft van 53.4%.
Nou lijkt het erop dat alle waarden in dit geval al prima speelbaar zijn, helaas is dit niet helemaal het geval. Bij mijn oude systeem viel op dat Satisfactory toch met enige regelmaat haperingen gaf. Ook maak ik gebruik van een ‘altijd vliegen’ mod, welke flinke haperingen kon opleveren.
Bij de nieuwe setup lijkt dit grotendeels verdwenen, tot lichtelijk aanwezig. Door het inspawnen van fabrieken houd je altijd wel wat haperingen, maar de algemene speelbaarheid voelt een stuk soepeler aan.

Stabiliteit en eerste ervaringen

Na het uitvoeren van de benchmarks ben ik zelf toch wat algemener gebruik gaan maken van de PC. Hierbij heb ik een hoop op het internet rondgekeken, maar ook meerdere games uitgeprobeerd. In algemene zin merk ik wel dat het systeem een stuk stabieler draait. Waarbij een programma opstarten eerst toch nog wel even duurde is deze nu direct na het aanklikken al opgestart. Dit is voornamelijk merkbaar met programma’s als Epic Games en Steam, welke altijd al wel een laadtijd hadden.

Natuurlijk is dit beeld een beetje gekleurd, want de vorige Windows installatie was ondertussen alweer 2 jaar oud. Deze is nu 2 dagen oud en logischerwijs dan ook een stuk sneller.
Helaas merk ik wel de nadelen van het zijn van een early adaptor. In algemene zin valt op dat er meerdere games zijn die op random momenten ineens crashen. Dit gebeurt me momenteel vooral in Chivalry, maar het is ook voorgekomen in Sniper Ghost Warrior Contracts 2 en Satisfactory.
Daarentegen moet ik er wel bij zeggen dat vrijwel alle games een behoorlijk stuk soepeler aanvoelen. Het systeem voelt reactiever, en alles is toch weer een stuk sneller geladen.

Temperaturen, frequenties en overklokken.

Het tijdperk van streven naar lage temperaturen is helaas nu voorbij. Als gebruiker van een volledige waterkoelings set voelt dit toch enigszins raar aan. Normaliter ben ik eraan gewend geraakt dat mijn 3800X eigenlijk nooit temperaturen bereikt boven de 70°C. Hierbij klokte deze zichzelf natuurlijk ook vrij hoog, door de headroom in de temperatuur.

Bij de 7900X valt wel op dat deze (zoals verwacht) een streeftemperatuur heeft van 95°C. Hierbij zie je de frequenties op en neer gaan tussen de 4700MHz en de 5400MHz.
Hierbij heb ik eigenlijk nog nooit meegemaakt dat er ook maar 1 programma is waarbij de processor ook maar boven de 25% wordt benut. Bij het spelen van Satisfactory zie ik misschien 25% worden aangetikt, al is dit maar op een paar locaties in de game.
Bij de meeste andere games zit de belading tussen de 0 en 10%. Daarbij schiet de wattage omhoog naar ongeveer 65-95W. Onderstaande afbeelding geeft weer hoe de meeste games er qua gebruik en warmte niveau uit ziet.



In idle gaat de temperatuur ongeveer terug naar zo’n 40ۣ-45°C, waarbij het stroomverbruik terug zakt naar 20-25W
“Idle” in dit geval is de volgende programma’s open: Vivaldi (34 tabs), Firefox (8 tabs), Spotify, Steam, Epic Games, Excel, Word
Disclaimer: Momenteel draait de 7900% op een standaard luchtkoeler, deze kan het warmte niveau van deze chip totaal niet aan. Het nieuwe CPU waterblok is onderweg, en nieuwe ervaringen zullen worden toegevoegd zodra deze gearriveerd is.

Conclusie:

Laat in dit geval duidelijk zijn, beide processoren zijn voor mijn doeleinden ruim voldoende. Waarschijnlijk had een verse Windows 11 installatie een gedeelte van de huidige framerate verschillen al laten verdwijnen. Desondanks dat kan ik alleen maar respect hebben voor de gigantische toename in kracht die AMD heeft laten zien met het uitbrengen van dit model.

Kern naar kern procentuele verschillen van wel 62% is een wereld van verschil in vrijwel alle uitvoerende taken. Het systeem voelt reactiever aan dan deze ooit heeft gedaan.
Ook in gaming voelt alles toch weer wat reactiever, en ondanks dat zie je de processor eigenlijk bijna nooit echt aan de bak gaan.

Maar dan resteert wel de vraag, is dit systeem zijn geld waard voor mijn doeleinde. Het simpele antwoord hierop is eigenlijk niet. Voor gaming is het hebben van 12 kernen gewoon een overkill, elke CPU met 6/8 kernen was in dit geval meer dan voldoende geweest. De aanschaf van de 7700X (of Intel equivalent) zou een logischere keuze zijn geweest. Desondanks laat de single core power wel zien dat het daarbij bij Zen 4 prima in orde is.
Ben je van plan echt CPU zware taken uit te gaan voeren, dan kan ik alleen maar zeggen dat je met de 7900X meer dan genoeg kracht in huis haalt voor alle mogelijk bedenkbare taken.

Voor mij is dit een mooie toekomst aankoop, waardoor ik voor de komende jaren geen upgrade meer verwacht nodig te hebben. Ongetwijfeld zal de koeling in de toekomst nog wat aanpassingen krijgen, maar dat is meer omdat het bouwen te leuk blijft om te laten gaan.

Kantekeningen/verbeteringen:

• Het oude systeem draaide op een Windows 10 installatie welke al een paar jaar oud was. Mijn vermoeden is dat deze al behoorlijk veel rommel had verzameld, een herinstallatie zou een objectiever beeld geven.
• De oude CPU benchmarks zijn uitgevoerd met een watergekoelde CPU. Helaas bleek dit blok niet te passen op de nieuwe backplate, waardoor deze nu tijdelijk draait op een luchtkoeler. De nieuwe waterkoeler is al onderweg, maar dit duurt helaas wat langer dan verwacht.
• Deze luchtkoeler is veels te klein voor dit beest van een processor. De Cinebench/Blender benchmarks hadden een stuk hoger kunnen zijn. Deze worden opnieuw uitgevoerd zodra het waterblok gearriveerd is.
• Smart Memory Access is ingeschakeld bij de nieuwe installatie. Ook hierdoor zou ik al een kleine extra toename in FPS verwachten.
• Deze CPU is gesponsord (met dank aan Alternate). Het moederbord en de RAM is zelf aangeschaft.