- AMD Ryzen 9 7950X3D
- Intel Core i9 13900KS
AMD Ryzen 9 7950X3D
De 3D V-Cache in de Ryzen 9 7950X3D ontgrendelt in sommige games een hoop extra prestaties, maar niet in alle. Dat deze techniek nu beschikbaar is in een 16-coreprocessor, betekent dat je niet meer hoeft te kiezen tussen uitstekende gameprestaties en uitstekende multithreaded prestaties. Dat brengt wel wat softwaregedoe met zich mee. Door zijn relatief lage stroomverbruik doet de 7950X3D zijn werk erg efficiënt, maar de meerprijs tegenover de sterk in prijs gedaalde normale 7950X is wel fors. Als die meerprijs kleiner wordt, kan de 7950X3D zich best ontpoppen tot een interessante optie.
:fill(white):strip_exif()/i/2005551456.webp?f=thumblarge)
Intel Core i9 13900KS
De Intel Core i9 13900KS is de snelste gamingprocessor van dit moment, maar vraag niet hoe. Intel heeft de kloksnelheden van zijn stroomverslindende topmodel nóg verder opgekrikt. Dat levert je een vrijwel niet te koelen processor op, en gemiddeld 1 procent hogere prestaties in games. Dus ja, Intel wint, maar kopen zouden we 'm niet gauw.
:fill(white):strip_exif()/i/2005565464.webp?f=thumblarge)
AMD en Intel beweren hem allebei te hebben: de allersnelste desktopprocessor voor gaming. Vanaf dinsdag 28 februari kun je AMD's Ryzen 9 7900X3D en 7950X3D kopen, terwijl Intel zijn Core i9 13900KS al vorige maand vrij stilletjes op de markt bracht. In deze review testen we ze allebei en beantwoorden de vraag wie nou écht de snelste is, en belangrijker, of je een van deze twee cpu's ook echt moet kopen.
Update, 28-2: We hebben dit artikel aangevuld met benchmarks van de Ryzen 9 7900X en 7900X3D. Lees voor een uitgebreide analyse daarvan ons nieuwe artikel over de 7900X3D. In dat artikel vind je ook de benchmarkscores van een gesimuleerde Ryzen 7 7800X3D (een voor de helft uitgeschakelde 7950X3D) en de impact van een hogere geheugensnelheid op zowel AMD als Intel.
Lees het artikel over de 7900X3D en '7800X3D'
AMD Ryzen 9 7950X3D
Hoewel beide Ryzen 9 7000X3D-processors vanaf dinsdag te koop zijn, ontvingen we van AMD alleen het topmodel. Op de goedkopere Ryzen 7 7800X3D is het zelfs nog wachten tot 6 april. Net als de Ryzen 7 5800X3D onderscheidt de nieuwe serie zich door de toevoeging van een extra chiplet met L3-cache letterlijk boven op de bestaande, in de core-die's geïntegreerde cache, ook wel 3D V-Cache genoemd. Aan de gebruikte techniek, de door TSMC ontwikkelde chip-on-wafertechniek, is niets veranderd. Wel zijn er de nodige aanpassingen aan de implementatie, waarover meer op de volgende pagina.
| Ryzen 9 7900X | Ryzen 9 7900X3D | Ryzen 9 7950X | Ryzen 9 7950X3D | |
| Cores/threads | 12/24 | 12/24 | 16/32 | 16/32 |
| Kloksnelheid | 4,7GHz | 4,4GHz | 4,5GHz | 4,2GHz |
| Turbokloksnelheid | 5,6GHz | 5,6GHz | 5,7GHz | 5,7GHz |
| L2-cache | 12MB | 12MB | 16MB | 16MB |
| L3-cache | 64MB | 128MB | 64MB | 128MB |
| TDP | 170W | 120W | 170W | 120W |
| Adviesprijs | $549 | $599 | $699 | $699 |
| Actuele prijs | € 419,- | € 599,- | € 599,- | € 789,- |
De Ryzen 9 7000X3D-processors hebben een tdp van 120W, fors lager dan de 170W van de originele varianten. Omdat AMD-processors tijdens het boosten 35 procent meer mogen verbruiken dan hun tdp, komt het maximale verbruik in de praktijk uit op 162W. De tdp-verlaging komt vooral op het conto van de lagere kloksnelheden.
Opvallend is verder de prijsstelling: op papier wordt de 7950X3D met 699 dollar exact even duur als de 7950X. In de praktijk zal dat heel anders uitpakken, want de Ryzen 7000-processors zijn sinds hun release zeer sterk in prijs gedaald. We verwachten een europrijs inclusief btw van 799 euro voor de 7950X3D, waarmee hij in werkelijkheid tweehonderd euro duurder is dan het bestaande topmodel.
Intel Core i9 13900KS
De introductie van de Core i9 13900KS verliep opvallend stilletjes, en veel valt er dan ook niet over deze chip te vertellen. Deze 'Special Edition' is simpelweg een gebinde versie van de reguliere 13900K en heeft een singlecoreturbo van maar liefst 6GHz; daarmee is het de eerste processor die zonder overklokken die barrière doorbreekt. Daar gaat een verhoging van het pbp naar 150W mee gepaard en hoewel het mtp officieel gelijk is gebleven op 253W, geeft Intel eerlijk toe dat de processor pas maximaal zal presteren bij een stroomgebruik van ongeveer 320W.
| Core i9 13900K | Core i9 13900KS | |
| Cores | 8P + 16E | 8P + 16E |
| Kloksnelheid P-cores | 3,0GHz | 3,2GHz |
| Turbo P-cores | 5,8GHz | 6,0GHz |
| Kloksnelheid E-cores | 2,2GHz | 2,4GHz |
| Turbo E-cores | 4,3GHz | 4,3GHz |
| L2-cache | 32MB | 32MB |
| L3-cache | 36MB | 36MB |
| Bpb | 125W | 150W |
| Mtp | 253W | 253W (praktijk: +- 320W) |
| Adviesprijs | € 769 | € 799 |
| Actuele prijs | € 633,01 | € 749,90 |
Officieel heeft de i9 13900KS een adviesprijs van 799 euro, maar in de praktijk kun je hem al vanaf 750 euro kopen. De 13900K is in vergelijking met zijn prijs bij introductie nog veel verder in prijs gedaald.
:fill(white):strip_exif()/i/2005551456.webp?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2005565464.webp?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2005671678.jpeg?f=ankeiler_small)
/i/2005477430.png?f=ankeiler_small)
:strip_exif()/i/2005659414.jpeg?f=ankeiler_small)
/u/1786492/crop62c09f9b58ac0_cropped.png?f=community)
:strip_exif()/i/2005044162.jpeg?f=ankeiler_small)
/i/2005121912.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005651656.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005658516.jpeg?f=thumbs_video){kind=small}
:strip_exif()/i/2005168382.jpeg?f=fpa)