In het budget- en midrangesegment komen continu nieuwe laptops uit, maar in het hogere segment worden modellen niet zo snel ververst. Nieuwe laptops komen daar vooral uit als een van de drie fabrikanten van de belangrijkste laptoponderdelen met nieuwe hardware komt: processors van AMD of Intel, videokaarten van Nvidia of AMD.
Apple: M2 zet kleine stap, Pro en Ultra pas later
Apple is een van de weinige fabrikanten die níet gebruikmaken van een processor van Intel of AMD. In 2020 stapte het merk over op de eigen M1 Arm-processor voor nieuwe notebooks. In 2022 kwam Apple met opvolger M2. Dat bleek uit onze reviews van de MacBook Pro en Air 2022 niet zo'n revolutie als de M1 destijds. De cpu-prestaties zijn iets beter, de gpu-prestaties een stuk beter, maar de chip werkt minder zuinig. Alsnog kan de M2 zich meten met de beste Ultrabook-processors van Intel en AMD op het gebied van rekenkracht en prestaties per watt. Het wachten is nog op varianten van de M2 voor krachtigere notebooks, zoals er Pro- en Ultra-versies waren van de M1.
Om met processors te beginnen: 2022 was nog maar enkele dagen oud toen beide partijen hun nieuwste modellen presenteerden. AMD kwam met zijn Ryzen 6000-serie, codenaam Rembrandt, terwijl Intels nieuwe Alder Lake-serie begint met nummer 12. Op voorhand leken de nieuwe processors interessant te worden. De Ryzen 6000-serie bevat zowel nieuwe cpu- als nieuwe gpu-cores. De processorkernen hebben een upgrade gekregen naar Zen 3+, dezelfde als bij de Ryzen 5000-desktopprocessors. Dankzij TSMC's 6nm-proces werken ze iets efficiënter dan de reguliere Zen 3-kernen in sommige Ryzen 5000-laptopprocessors, gebakken op 7nm. Zowel de processors uit de H-serie (45W tdp) als die uit de U-serie (15-28W) hebben nog altijd maximaal acht cores met smt voor zestien threads.
Met Intels Alder Lake-serie deed het big.Little-principe zijn intrede voor laptopprocessors. In tegenstelling tot bij Intels oudere processors en alle chips van AMD zitten er verschillende soorten cpu-cores door elkaar op de processor. Dat is vergelijkbaar met hoe het al jaren werkt bij processors voor smartphones en tablets. De coreconfiguratie verschilt met het stroomverbruik. Wat daarbij opvalt, is dat het maximumaantal zuinige E-cores constant blijft op acht, maar de zuinigere series wel over steeds minder P-cores beschikken: acht voor de topmodellen met het hoogste stroomverbruik, zes voor de 'modale' H-seriesprocessor en vier of minder voor de zuinige U- of P-seriesprocessors voor Ultrabooks. In combinatie met de E-cores bieden dat soort chips alsnog twaalf cores en zestien threads.
Omdat AMD-processors al langer veel kernen hadden, schuift het gemiddeld aantal processorkernen van de nieuwe laptops dit jaar flink op. Het aantal nieuwe laptops met quadcore- en dualcoreprocessors is gehalveerd, waarbij laptops met tien of meer kernen doodnormaal zijn.
Kijkend naar de cpu-prestaties van de laptops die we dit jaar hebben gereviewd, blijken de snelste Intel-processors krachtiger dan die van AMD, maar wel tegen een fors hoger stroomverbruik. In Ultrabooks krijgen processors niet zoveel ruimte om heel veel hitte te produceren, dus in dat segment kunnen AMD's Ultrabookprocessors nog altijd krachtiger zijn. Vanwege de gebrekkige beschikbaarheid (zie onder) is dat een beetje een pyrrusoverwinning. Intel-processors in alle segmenten bieden net als vorige jaren hogere singlecoreprestaties dan die van AMD, wat opnieuw te maken heeft met het hoge piekverbruik dat Intel toestaat. De opgegeven tdp is meer een richtlijn dan een echte limiet, zoals bij AMD. Dat pakt vooral voor gaminglaptops gunstig uit. We zien modellen met een Alder Lake-processor flink hogere framerates noteren in scenario's waarin de gpu niet volledig wordt belast, zoals bij full-hd-gaming.
AMD kan een beetje terugkomen als het gaat om de igpu. Waar het grafische gedeelte in AMD's eerdere laptopprocessors gebaseerd was op de sterk verouderde Vega-architectuur, zit in de Ryzen 6000-chips een nieuwe igpu op basis van dezelfde RDNA2-architectuur als in AMD's courante desktopvideokaarten. Dat levert daadwerkelijk de snelste gpu-prestaties op, zoals blijkt uit de grafiek hieronder. De geïntegreerde Xe-gpu's van Intels 12-serie maken immers geen grote sprong.
| 3DMark Fire Strike - Graphics | ||
|---|---|---|
| Laptop | Cpu/soc | Gemiddelde score in punten (hoger is beter) |
| ASUS ZenBook S 13 OLED UM5302TA-LX181W | Ryzen 7 6800U | 6.826 |
| MSI Prestige 14 Evo A11M | Ci7-1195G7 | 5.821 |
| LG Gram 14Z90P-GA76K | Ci7-1165G7 | 5.508 |
| Samsung Galaxy Book2 Pro (15", i7) | Ci7-1260P | 5.430 |
| Acer Swift 5 SF514-55T-55WL | Ci5-1135G7 | 4.925 |
| Lenovo Yoga Slim 7 13ACN5 (82CY000VMH) | Ryzen 7 5800U | 4.278 |
| Lenovo Yoga Slim 7 13ACN5 (82CY000UMH) | Ryzen 5 5600U | 3.916 |
| ASUS ZenBook 14 UM425UAZ-KI004T | Ryzen 5 5500U | 3.569 |
| ASUS ZenBook 13 OLED UM325UA-KG044T | Ryzen 5 5500U | 3.420 |
| HP Pavilion Aero 13-be0125nd | Ryzen 5 5600U | 3.169 |
| Microsoft Surface Laptop 4 (13.5", Ryzen 4680U) | Ryzen 5 4680U | 3.063 |
| HP Envy x360 13-ay0001nd | Ryzen 5 4500U | 2.817 |
Nieuwe en snellere laptopprocessors zijn leuk en aardig, maar helaas liep het dit jaar niet zo'n vaart met de beschikbaarheid van nieuwe laptops op basis van zo'n chip. We hebben dat geïnventariseerd aan de hand van de populairste laptopprocessors voor Ultrabooks van Intel en AMD in de afgelopen jaren, volgens de gegevens uit onze Pricewatch. We tellen cumulatief alle laptops met een bepaalde processor bij elkaar op vanaf het moment waarop de fabrikant een bepaalde cpu introduceerde, zodat je de ontwikkelingen door de tijd beter met elkaar kunt vergelijken. Beginnend bij Intel is te zien dat de adoptie van de Core i5-1235U achterloopt bij die van de populairste i5-cpu's uit het verleden, met name de directe voorganger: de Core i5-1135G7. Tien maanden na de introductie waren er al meer dan twee keer zoveel laptops op de markt gekomen met de eerdere processor. Kijkend naar de afgelopen zes maanden zien we dat er nog steeds meer laptops op de markt zijn gekomen met de Core i5 van de vorige generatie dan met het courante exemplaar.
Laptops met AMD Ryzen 6000U-processor waren in het afgelopen jaar zo slecht verkrijgbaar dat je haast van een paper launch kunt spreken. Bijna exact een jaar na de feestelijke introductie op CES 2022 kun je nu uit enkele tientallen laptops kiezen met een processor uit de Rembrandt-serie. De meeste daarvan hebben een Ryzen 5 6600U aan boord. Zoals blijkt uit de grafiek hieronder, is het aantal laptops met deze processor in de afgelopen maanden zelfs gestagneerd; er komen geen nieuwe opties meer bij. Dat terwijl het aantal laptops met Ryzen 5500U-processor nog altijd toeneemt, met in de afgelopen drie maanden ruim 30 nieuwe modellen. Saillant genoeg is dat nog meer dan het totale aantal laptops met alle Ryzen 6000U-cpu's dat in heel 2022 uitkwam, althans de uitvoeringen die wij in de Pricewatch hebben geïndexeerd.
Productieproblemen speelden de beschikbaarheid van nieuwe hardware in de afgelopen jaren parten. Bij Intel was dat bijvoorbeeld aan de hand in de tiende generatie laptopprocessors, toen voor chips als de 1035G1 (Ice Lake) werd overgestapt op een nieuw procedé dat nog niet uitontwikkeld was. Om toch voldoende laptopprocessors te kunnen leveren, kwam het merk met een alternatieve tiende generatie op basis van het stokoude 14nm-proces (Comet Lake). Zoals hierboven te zien is bij de Core i5-10210U, werden die nog in meer laptops toegepast. Bij AMD was iets soortgelijks aan de hand in de Ryzen 5000U-generatie, die bestond uit een mix van echt nieuwe Zen 3-processors, zoals de Ryzen 5 5600U, en 'stiekem' omgestickerde Zen 2+-chips, zoals de Ryzen 5 5500U. De oudere processor kwam sneller in veel meer laptops terecht.
Qualcomm: vooral voor de low-end
Arm-laptopprocessors komen niet alleen van Apple, ook Qualcomm heeft er een paar. Uit onze review van de Xiaomi Book S 12,4" bleek dat Windows intussen behoorlijk op een Arm-processor is voorbereid, maar het meeste zie je ze in Chromebooks zoals de Acer Chromebook Spin 513. Dat is logisch, want laptops met een Qualcomm-processor die je nu in de Pricewatch vindt, zijn over het algemeen gebaseerd op oudere ontwerpen, zoals de 8cx Gen 2 en 7c. Die zijn daardoor alleen geschikt voor simpele taken.
Meer nog dan aanvoer- of productieproblemen bij de chipleveranciers, lijkt dit jaar een ander soort voorraadprobleem roet in het eten te gooien. Na een sterke stijging van de vraag volgend op de coronacrisis, ging de wereld in 2022 weer open en nam de vraag even snel weer af. Consumenten kochten minder laptops dan verwacht, waardoor de voorraad bij winkels en vervolgens fabrikanten is toegenomen. De hoeveelheid onverkochte hardware zou bij sommige bedrijven tientallen miljoenen euro's waard zijn en bij bepaalde bedrijven tot wel 60 procent groter zijn dan normaal, schreven we in augustus op gezag van analist Dan Nysted. Met magazijnen vol oude laptops en een lading oude processors op voorraad, keken fabrikanten wel uit om nieuwe modellen met nieuwe cpu's te introduceren. Merken die dat wel deden, hadden soms geen ouder model dat eerst nog moest worden uitverkocht. Dat geldt bijvoorbeeld voor Samsung, dat dit jaar met de Galaxy Book2 Pro kwam, een van de eerste Alder Lake-laptops die we hebben gereviewd. In Europa lagen Samsung-laptops in de acht jaar daarvoor niet in de winkels.
:strip_exif()/i/2005109444.jpeg?f=imagegallery)
Voor de meeste andere fabrikanten stond 2022 dus vooral in het teken van voorraden wegwerken. Dat had prettige gevolgen voor de beschikbaarheid van laptops met relatief snelle processors voor een relatief laag bedrag. In 2021 leek het schier onmogelijk om een budgetlaptop te vinden met een snelle cpu, waarbij zelfs de dualcore-i3 eventjes uit het zicht raakte. In de laptop-BBG's van de afgelopen maanden konden we echter modellen vinden met een quadcore-cpu voor minder dan 500 euro, die ook op andere gebieden (scherm, behuizing, accuduur) niet door het ijs zakten. Dat levert voor de gemiddelde laptopkoper van het afgelopen jaar toch een positieve conclusie op; misschien kreeg hij of zij op processorgebied niet de latest and greatest, maar wel iets beters dan verwacht.
:strip_icc():strip_exif()/i/2006310586.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005571984.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005532126.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005529716.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005442206.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2002792698.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2006335902.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004742824.jpeg?f=fpa)
/i/2005553340.png?f=fpa)
/i/2004692272.png?f=fpa)
/i/2004911352.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005085718.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004902908.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005152448.jpeg?f=fpa)
/i/2004611214.png?f=fpa)