Item: Microsoft Xbox Series X 1TB, Disc Drive Zwart
Author: Paul Hulsebosch

Samengevat

De Xbox Series X is een heerlijk krachtige console die gamen in 4k met framerates van 120fps mogelijk maakt, met grafische effecten die tot nu toe enkel op pc mogelijk waren. Daarnaast heeft de Series X een zeer snelle NVMe-ssd en een bijbehorende api die de laadtijden enorm verkorten en ook tijdens het gamen interessante mogelijkheden bieden. Verder krijgt de Series X volgend jaar ondersteuning voor Dolby Vision, wat vooral vanwege de dynamische metadata interessant is. Het is een punt dat de Series X op grote concurrent PlayStation 5 voor heeft. Daar staat tegenover dat de controller van de Series X weliswaar is verbeterd, maar niet zo spectaculair als die van de PS5. Microsoft wint tot slot punten met het uitstekende ecosysteem van de Xbox, vooral vanwege de voordelen die de Game Pass biedt.

Pluspunten

Minpunten

Controller mist verbeteringen van concurrentie

Getest

Microsoft Xbox Series X 1TB, Disc Drive Zwart

Prijs bij publicatie: € 499,-

Vanaf € 519,-

Vergelijk prijzen

Bekijk alle uitvoeringen (7)

Op 10 november is het zover, dan is de komst van een nieuwe generatie consoles een feit. Microsoft bijt dit keer het spits af, met de introductie van de vierde editie van de Xbox. De nieuwe console verschijnt zelfs in twee smaken, de Series X en zijn kleinere broertje, de Series S. Die laatste bespreken we een andere keer, nu concentreren we ons op de vaandeldrager van Microsoft: de Xbox Series X die 500 euro gaat kosten. Eerder publiceerden we al een uitgebreide preview van de nieuwe console en we raden je aan dat artikel vooral nog even door te nemen om kennis te maken met de nieuwe console.
Na nog drie weken ervaring met de Series X te hebben opgedaan is het nu tijd voor een afgewogen oordeel, al verklappen we meteen al dat we nog steeds geen écht volledig beeld van de mogelijkheden van de nieuwe console hebben. Voordat we onze ervaringen met de Series X delen, duiken we eerst nog even in de hardware. Want wat zit er in die zwarte koelkast?

De hardware van de Xbox Series X

Net als bij voorgaande generaties komt het hart van de Xbox Series X en Series S van Advanced Micro Devices. AMD is momenteel de enige fabrikant die in staat is om zowel x86-processors als gpu’s met hoge prestaties te leveren, en doet dat opnieuw in de vorm van een system-on-a-chip (soc).

Wat de lancering van de nieuwe generaties consoles extra interessant maakt, is dat niet enkel het gpu-gedeelte van de chip flinke verbeteringen toont ten opzichte van de vorige generatie, maar ook de cpu. Voor gaming wordt het gros van het rekenwerk door de gpu afgehandeld. Daar ligt dan ook het zwaartepunt als het gaat om de vraag hoe grafisch complex een game kan worden gemaakt en op welke resolutie hij wordt gerenderd. Ook in de Xbox Series X neemt de gpu maar liefst driekwart van het totale oppervlak van de soc in. Een snelle gpu komt in games echter niet goed tot zijn recht zonder cpu die ook voldoende snelheid heeft. De processor moet de gpu immers van instructies voorzien en zelf in-game logica afhandelen.

Review Xbox Series X

Bij de vorige twee generaties was precies dat een uitdaging: de gebruikte processor was aan de trage kant in vergelijking met de gpu. De chips voor de Xbox One en One X kwamen ook van AMD en destijds was het processoraanbod van de fabrikant lang niet zo concurrerend als vandaag de dag. De Jaguar-cores in de vorige generaties consoles waren oorspronkelijk ontworpen voor laptops maar bleken zelfs in die productcategorie geen potten te kunnen breken. Het gevolg was dat het haast de regel werd dat games op 30 fps draaiden; een hogere framerate was de uitzondering. De processor van deze generaties had met twee clusters weliswaar al acht cores, maar dat was vanwege de latencygevoelige aard van grotendeels seriële instructies geen volledige oplossing. Een groot aantal trage cpu-cores is bij gaming niet per definitie een substituut voor een kleiner aantal snelle cpu-cores.

Project Scarlett

De gebruikte Zen 2-processorcores en de RDNA 2-architectuur voor de gpu vormen samen onderdeel van de soc van de Series X, ook wel bekend onder de codenaam Project Scarlett. Deze onderdelen zijn beide concurrerend, in ieder geval op het moment van schrijven van deze review. De hardware van de nieuwe Xbox-generatie lijkt een stuk beter in balans dan bij de vorige generaties.

De balans vinden in het ontwerp van de chips voor de nieuwe consoles is sowieso van niet te onderschatten belang voor het eindproduct. Wie de specificaties van de nieuwe Xbox naast die van recente pc-hardware houdt, zal opvallen dat er videokaarten met veel meer compute units verkrijgbaar zijn. Er is onlangs ook een nieuwe generatie Zen-processors uitgekomen en de kloksnelheden van de nieuwe consoles blijven daarbij achter. Voor de keuze van hardware moet echter verder worden gekeken dan naar rauwe specificaties en nauwkeurig worden vastgesteld wat zinvol is, dus niet alleen wat mogelijk is. Bezien vanuit het totale kostenplaatje van een console moet één chip met daarop vrijwel alle onderdelen geïntegreerd geschikt zijn voor honderden hedendaagse en toekomstige games, een acceptabel energiegebruik en warmteproductie hebben, en rendabel zijn te produceren in massaproductie. Dit moet allemaal financieel haalbaar zijn op een duurder productieproces dan voorheen.

Console	Xbox Series X	Xbox Series S	Xbox One X	Xbox One
Codenaam	Project Scarlett	Project Lockhart	Project Scorpio	Durango
Die-size soc	360,4mm²	?	367mm²	375mm²
Aantal transistors	15,3 miljard	8 miljard	6,6 miljard	4,8 miljard
Processor	8 custom Zen 2-cores met smt	8 custom Zen 2-cores met smt	8 custom Jaguar-cores	8 custom Jaguar-cores
Cpu-snelheid	3,8GHz (3,66GHz met smt)	3,6GHz (3,4GHz met smt)	2,3GHz	1,75GHz
Opslag	1TB, 'custom NVMe-PCIe 4.0-ssd'	512GB, 'custom NVMe-PCIe 4.0-ssd'	500GB/1TB/2TB 2,5 inch sata-hdd	1TB 2,5 inch sata-hdd
Gpu	52 compute units 1825MHz	20 compute units 1565MHz	40 compute units 1172MHz	12 compute units 853MHz
Gpu-architectuur	Custom RDNA 2	Custom RDNA 2	Custom GCN 4 (Polaris)	Custom GCN
Gpu-rekenkracht	12,15 Tflops	4 Tflops	6 Tflops	1,31 Tflops
Geheugen	16GB GDDR6	10GB GDDR6	12GB GDDR5	8GB DDR3 (32MB esram)
Geheugensnelheid	10GB @ 560GB/s 6GB @ 336GB/s	8GB @ 224Gbit/s 2GB @ 56GB/s	326GB/s	68GB/s (esram 204GB/s)
Aansluiting	HDMI 2.1	HDMI 2.1	HDMI 2.0	HDMI 1.4
Adviesprijs	€ 500,-	€ 300,-	€ 499,-	€ 499,-
Verschijningsdatum	10 november	10 november	7 november 2017	22 november 2013

Cpu, gpu en ssd

Aan de cpu-kant valt op dat Microsoft het heeft over custom Zen 2-cores met in totaal 8MB L3-cache, waarbij duidelijk is dat er geen grote hoeveelheden L3-cachegeheugen aanwezig zijn zoals op de Ryzen desktopprocessors. Dat heeft er alles mee te maken dat de soc van de Series X niet uit chiplets is opgebouwd maar uit één chip. Deze ene chip wordt in het geval van minder geslaagde of deels defecte exemplaren niet als lager gepositioneerd product gebruikt, zoals de binning die we bij videokaarten en processors vrijwel altijd zien. In plaats daarvan heeft Microsoft, net als bij de Xbox One X, gekozen voor overspecificatie: van de 56 gpu-compute units worden er 52 daadwerkelijk gebruikt in het eindproduct.

Xbox Series X die-shot — Een blik op de SoC van de Series X

De gebruikte Zen 2-processor is ook custom in de zin dat de geheugencontrollers ervan zijn gekoppeld aan het gedeelde GDDR6-geheugen, samen met de gpu. Net als op voorgaande generaties is dit dus een uniform geheugentype, met in totaal 16GB via een 320-bit geheugenbus. De kloksnelheden zijn bij gebruik van smt iets lager dan zonder. Microsoft verwacht dat ontwikkelaars in eerste instantie de hogere kloksnelheden zullen verkiezen boven de extra processorthreads. Dat zal alles te maken hebben met het feit dat de meeste games voorlopig zo zullen worden ontwikkeld dat ze ook op bestaande generaties consoles (Xbox One en One X) werken, en die zijn hardwarematig sowieso beperkt tot 8 threads.

De gpu van Project Scarlett is op basis van de RDNA 2-architectuur ontwikkeld, maar we weten we nog relatief weinig over hoe verschillende nieuwe features exact zijn geïmplementeerd. Er is hardwarematige ondersteuning voor raytracing aanwezig, net als variable rateshading, mesh-shaders en samplerfeedback. Deze features zitten in AMD’s videokaarten uit de RX 6000-serie en Microsoft heeft aangegeven dat de featureset van deze architectuur volledig beschikbaar is voor ontwikkelaars, zowel op de Series X- als de Series S-consoles.

Minstens zo vernieuwend als de krachtiger processor en gpu is de opslag van de Series X. Onder de naam Velocity Architecture heeft Microsoft in samenwerking met AMD snelle opslag in de vorm van een NVMe-ssd gekoppeld aan de soc. Alhoewel: we noemen het nu 'opslag' maar de ssd vervult in de praktijk gedeeltelijk de rol van werkgeheugen. Gecombineerd met de DirectStorage-api kan de hardware razendsnel gegevens tussen het GDDR6-geheugen en de ssd uitwisselen. Als gamer heb je daar in de praktijk vooral iets aan als je de quick resume-functie gebruikt: binnen enkele seconden wordt de exacte staat van je (gepauzeerde) game opgeslagen en die van een andere game ingeladen, waarna je precies vanaf het punt waar je was gebleven weer verder kunt gamen.