Intel: ons 18A-procedé is tot 25 procent sneller dan onze '3nm'-node

Intel heeft meer informatie over zijn komende 18A-procedé gedeeld. Volgens het bedrijf biedt deze chiptechnologie een snelheidswinst van maximaal 25 procent ten opzichte van het voorgaande Intel 3-procedé. Intel begint later dit jaar met massaproductie op 18A.

Intel presenteerde 18A tijdens het VLSI-symposium in Japan, schrijft ook techwebsite HardwareLuxx. De chipmaker ging daar in op zowel de prestaties als de technische opbouw van het procedé. Intel publiceerde bijvoorbeeld prestatievergelijkingen tussen 18A en Intel 3, momenteel het geavanceerdste chipproductieproces van Intel.

Het bedrijf vergeleek daarbij het stroomverbruik en de prestaties van een Arm-core die op zowel 18A als Intel 3 werd geproduceerd. Volgens Intel haalde de 18A-variant tot 25 procent hogere kloksnelheden dan Intel 3 op een spanning van 1,1V. Bij een spanning van 0,75V ligt dat verschil wat lager, op 18 procent.

Intel deed ook tests waarbij de kloksnelheid van de Arm-core genormaliseerd werd op beide procedés, waarna het stroomgebruik werd getest. Volgens tests van Intel heeft een 18A-chip met dezelfde snelheid ongeveer 36 procent minder stroom nodig dan een vergelijkbare Intel 3-chip.

De prestaties en het stroomgebruik van Intel 18A. Bron: Intel, via HardwareLuxx

De technische opbouw van 18A: kleinere standaardcellen en PowerVia

De chipfabrikant lichtte ook de opbouw van 18A-standaardcellen op. Zulke standaardcellen zijn de bouwstenen waarmee chips worden gemaakt. Ze bestaan uit meerdere transistors die samen een bepaalde logische functie uitvoeren. Intel 18A krijgt wederom twee soorten standaardcellen: een voor hogere dichtheid (HD), en een voor betere prestaties (HP). In beide gevallen zijn de cellen ongeveer dertig procent compacter dan bij Intel 3.

Meer weten over chipproductie?

We publiceerden onlangs een artikel en een video waarin we uitleggen hoe chips gemaakt worden. Je kunt beide bekijken via deze link.

Dankzij de overstap op backside power delivery voert Intel ook aanpassingen door in de metaallagen van 18A-chips. Door deze techniek, die Intel PowerVia noemt, worden de 'draden' voor de stroomvoorziening naar de achterkant van de chip verplaatst. Momenteel zitten die nog aan de voorkant, samen met de verbindingen voor signaalverwerking. Naarmate transistors kleiner worden, zitten die twee soorten verbindingen elkaar steeds meer in de weg. Met backside power delivery wordt dat opgelost.

Door de overstap naar PowerVia, kan de pitch in de onderste M0-metaallaag iets breder worden, van 30nm bij Intel 3 naar 32nm bij 18A. Die pitch staat voor de onderlinge afstand tussen metalen lijntjes. Door deze hogere afstand zouden iets minder defecten moeten optreden, schrijft ook HardwareLuxx. Tussen M1 en M10 worden de pitches juist nauwer, terwijl ze vanaf M15 weer breder worden. Intel brengt drie verschillende 18A-procedés uit met 17 tot 22 metaallagen, afgestemd op kosten en prestaties.

Intel bevestigt verder dat het bedrijf de euv-lithografiemachines van ASML gebruikt voor de onderste vijf metaallagen, van M0 tot M4. Dankzij euv zijn minder belichtingen nodig bij deze lagen, wat het productieproces versnelt en de kans op fouten verkleint. Concreet zorgt het gebruik van euv-lithografie voor 42 procent minder productiestappen bij het afbeelden van de M0-, M1- en M2-lagen, zo zegt de chipmaker.

De opbouw van Intel 18A-standaardcellen (links) en het euv-gebruik in 18A. Bron: Intel, via HardwareLuxx

18A gaat later dit jaar in productie

Intel werkt al jaren aan het 18A-procedé, dat later dit jaar in massaproductie gaat. Intel wil 18A als eerste gebruiken voor zijn Panther Lake-laptop-cpu's, waarvan de eerste modellen eind dit jaar nog op de markt moet komen. Volgend jaar komt het bedrijf ook met nieuwe Xeon-cpu's, genaamd Clearwater Forest, die worden gemaakt op deze node.

18A is een belangrijk procedé voor Intel; het bedrijf voert er verschillende grote technische wijzigingen in door. Het procedé introduceert PowerVia-stroomvoorziening en gate-all-aroundtransistors, de opvolger van finfets. Gaa-transistors bieden meer contactoppervlak met de gate en voorkomen dat stroom weglekt bij een kleinere omvang.

Het verschil tussen finfets en gaa-transistors, die Intel ook wel 'RibbonFET' noemt. Bron: Intel

Intel gaat ook 18A-chips produceren voor externe klanten. Intel heeft daarvoor al contracten met onder andere Amazon, Microsoft en het Amerikaanse ministerie van Defensie. Volgens geruchten overwegen ook Nvidia, Broadcom en AMD om chips te laten maken op Intel 18A. Die eerste twee bedrijven zouden testwafers laten maken door Intel.

Intel Foundry, de chipproductietak van Intel, had tot nu toe weinig animo van externe bedrijven. Het bedrijfsonderdeel draaide in de afgelopen jaren steevast miljardenverliezen. 18A moet daar verandering in brengen. Pat Gelsinger, de voormalige ceo van Intel, zei ooit dat hij 'het hele bedrijf had gewed op 18A'. Gelsinger vertrok in december plotseling bij Intel. Er gingen sindsdien geruchten rond dat Intel zijn chipfabrieken zou afstoten, maar nieuwe ceo Lip-Bu Tan heeft dat ontkend. Hij wil naar eigen zeggen van Intel een 'foundry van wereldklasse' maken.

Een Intel Panther Lake-cpu, die deels gemaakt zal worden op 18A. Foto: Tweakers

Reacties (42)

[dtgmaze]

Wist niet waar de 18A voor staat.

Intel heeft hun nieuwe technologie "18A" genoemd om een aantal redenen:

Nomenclatuur: De "18" in 18A verwijst naar de geschatte 1,8 nanometer (nm) schaal van de technologie. Dit volgt de trend van steeds kleinere en efficiëntere transistoren.
Innovatie: De "A" staat voor "angstrom", een eenheid die gelijk is aan 0,1 nanometer. Dit benadrukt de precisie en de geavanceerde aard van de technologie.
Marketing: Het gebruik van een nieuwe naam helpt Intel om hun vooruitgang en innovaties duidelijk te communiceren aan klanten en investeerders.

[kujinshi]

Het hoeft niet eens marketing te zijn. Het wordt gewoon te klein om de nm te blijven gebruiken. Daarom de A.

Ze hadden nog 1.8nm kunnen zeggen. Maar volgende wordt wellicht 0.9nm, dan 0.5nm. Eigelijk hadden ze een honderdtal moeten verschillen zodat je weer een tijdje voort kan.

[bantoo]

Het is wel marketing, 3nm en 18a hebben beiden geen relatie tot een echte afmeting.

[sebastienbo]

En voor consumenten zoals ikzelf is een cpu met unified memory belangrijker dan 25% sneller gaan.
Kijk naar and ai max 395 of apple M4 die lokaal llm's kunnen draaien.

[brama]

Eigelijk hadden ze een honderdtal moeten verschillen zodat je weer een tijdje voort kan.

Dat zal niet nodig zijn. Een silicon atoom is 0.2nm breed. We zitten dus dicht bij het einde. Zelfs als je een kleiner atoom erin weet te knutselen.

[_Pussycat_]

....aldus een copy-paste van ChatPT?

[retrey]

Is het niet vreemd dat ze een ARM core als voorbeeld pakken?


Zou hun eigen X86 cores veel minder voordeel hebben van 18A procede?

[lkruijsw]

Ik denk dat dat heel bewust is gedaan om externe klanten te werven.

[SambalSamurai]

"Volgens Intel haalde de 18A-variant tot 25 procent hogere kloksnelheden dan Intel 3 op een spanning van 1,1V."

1) Valt hieruit op te maken dat bij goed koelvermogen een 5Ghz*1.25 = >6 Ghz Turbo clock gehaald werd?
2) Valt hieruit op te maken dat bij 5Ghz het energieverbruik met 25% daalde bij hun metingen?
3) Ten opzichte van Intel 3 menen ze, is dat ten opzichte van de huidige Arrow Lake S Desktop CPUs?
4) Welke andere Desktop CPUs werken momenteel allemaal volgens hun Intel 3 procede?

[bantoo]

Volgens mij kun je dat er niet uit afleiden, je kloksnelheid is niet lineair naar de hoeveelheid stroom die je door een processor moet jagen. De 25% zal waarschijnlijk om een lagere klok gehaald worden. Je kan bijvoorbeeld ook geen 10GHz Pentium 4 maken op een modern procede.

[Bouwer21000]

Ik keek net vandaag deze video van Asionometry over deze ontwikkeling van iets meer dan een jaar geleden, die toen al vooruitkeek naar deze ontwikkeling. Leuk dat toevallig vandaag ook de 18A gepresenteerd wordt, met inderdaad de verwachte performance- en efficientiewinsten.

[Scriptkid]

Nvidia,

Yes dat kan er wel weer 200Watt bij

[Quasardian]

Weer goed gedaan Intel, de 18A-procedé is dus 25% LANGZAMER.
Staat in hun eigen grafiek in het artikel.

[Reactie gewijzigd door Quasardian op 20 juni 2025 12:13]

[urk_forever]

Als je de grote afbeelding bekijkt staat er ~ 25% sneller dus ongeveer 25% sneller en niet - 25%.

[Quasardian]

Goed gezien!
Slecht ontwerp als je op een kleiner scherm kijkt 😅

[Marctraider]

Oef, weer de focus op kloksnelheid bij Intel. Al sinds de P4 Prescott en terugkerens fenomeen bij Intel.

Ze zijn echt van het padje af he? Wanneer komt er een nieuwe 'Conroe' era?

[Vinez Initez]

Vreemde opmerking — de focus ligt al tientallen jaren op efficiëntie. Pas de laatste paar jaar worden er weer stappen gezet op het gebied van kloksnelheid.

[Pe Nis]

Mooi, insert of 0.55 NA EUV voor 18A.

[jobjol]

Er staat een fout in het artikel.

Door deze lagere afstand...

Aangezien er gesproken wordt over een afstand die toeneemt zou dit een grotere afstand moeten zijn.

[Rageplay]

Ik ben al eigenlijk jaren een tevreden AMD-gebruiker.

Zijn inmiddels de voorsprongen die AMD had in bepaalde segmenten (kwa prijs/kwaliteit verhouding) al redelijk gedicht?

Heb al jaren (thuis) geen Intel systeem meer gebruikt sinds de 8th gen chips.


Ontopic: Ben ook wel benieuwd tot in hoeverre Intel's statement blijkt te kloppen..

[Reactie gewijzigd door Rageplay op 19 juni 2025 17:51]

[CapnCrinkle]

Eigen statements met een korrel zout nemen is natuurlijk volledig terecht.

Het gat tussen Intel en AMD in prijs/kwaliteit verhouding is in principe nooit zó groot geworden, hoor... AMD wint eigenlijk alleen maar écht op efficiëntie (in power usage).
Er zijn nog steeds bepaalde dingen welke Intel beter doet en Intel en AMD wisselen nog steeds met regelmaat van "beste processor voor X" in de grafieken.

Uiteindelijk moet je de keuze maken op wat je ermee doet en hoeveel je geeft om stroomverbruik. In de werkelijkheid zullen beiden voor minimaal 95% van users echter gewoon prima zijn (en Intel ook relatief efficiënt in power usage) omdat de meeste mensen een CPU zelden 100% benutten.

-- Edit:
Vergeet trouwens ook niet dat je bij de nieuwe Ryzen chipsets ook andere kosten mee moet rekenen bij deze CPU keuze en dat weegt ook mee. Zo ontdekte ik laatst dat EXPO RAMA (voor Ryzen/AM5) aanzienlijk duurder lijkt te zijn dan XMP RAM.
Ook de moederborden leken aan de AMD-zijde duurder.

[Reactie gewijzigd door CapnCrinkle op 19 juni 2025 18:00]

[hcd320]

het gat nog nooit zo groot geworden ? Bedoel je niet nog nooit zo klein geworden ?

Hun beide (high-end) consumer cpu's kosten en presteren toch "quasi" hetzelfde ?

[bapemania]

Het gat tussen Intel en AMD in prijs/kwaliteit verhouding is in principe nooit zó groot geworden

en

het gat nog nooit zo groot geworden ?

Betekenen niet hetzelfde, het eerste geeft aan dat dat er eigenlijk nooit een gigantisch verschil was het tweede stelt dat het gat nooit eerder zo groot was.

[CapnCrinkle]

Juist. Jij krijgt een 10 voor begrijpend lezen.

[CapnCrinkle]

Nee, je leest het verkeerd. Het woordje "nog" verandert in jouw zin de hele context.

Ik zeg, zoals @bapemania al aangeeft, dat het gat nooit zo groot is geworden (binnen de context: Als degene waar ik op reageer aangeeft). Inderdaad in de zin dat het gat dus al vrij klein is om mee te beginnen.

Dit kun je ook nog bevestigen door de rest van mijn comment waar ik inderdaad aangeef dat de prestaties soortgelijk zijn.

[bamboe]

Ik denk als je nu een nieuwe AMD pc koopt dat je weer jaren een tevreden gebruiken zal zijn.

[Prince]

Ik moet toegeven dat ik nu even aan het twijfelen ben. Voor mijn toepassingen moet ik snel en veel geheugen hebben. De laatste DDR5 sticks kan je beter niet in Quad Channel mode draaien, of de processor (geheugencontroller) kan de hoeveelheid data niet meer aan, met crashes tot gevolg.
Check gerust recente moederborden. Ik moet het geheugen op het mobo dat ik voor ogen heb bij Quad Channel op 5400 draaien of lager.
Dit is zo erg dat ze bij bvb Alternate bvb geen quad kids meer willen verkopen voor een nieuw systeem - check gerust de pc builder eens :-)

Bij Intel is dit gewoon de RAM speeds die je koopt.

Het werk waarvoor ik dit nodig heb is om de brondata te parsen, cleanen en normaliseren om AI modellen op te trainen. Dat zijn >100GB bestanden waar vaak over geitereerd moet worden en lookups op uitgevoerd moeten worden. processorsnelheden is nog steeds belangrijk, maar ik zie vaak dat de processor wacht op de data (die in het RAM zit)

[hbvdh]

Quad Channel

Quad Channel op een desktop bestaat eigenlijk niet, je bedoeld vier sticks wat neer komt op twee dimms per kanaal, dat gaat bij alle high ends niet echt lekker.
Quad Channel zit op workstations (Xeon-W, Treadripper) of servers waar het inmiddels op kan lopen tot 8 kanaals.

[Prince]

Eens, ik bedoel inderdaad Dual channel met 2 ranks per channel.

Ik zou gewoon met 2 sticks gaan, maar dan kom je niet echt boven 96GB uit. Daarom dat ik meerdere sticks moet steken van single rank RAM. Maar dan moet dus die snelheid naar beneden.
Hier bvb de specs van de MSI MAG B650 Tomahawk.
• 1DPC 1R Max speed up to 7600+ MHz
• 1DPC 2R Max speed up to 6400+ MHz
• 2DPC 1R Max speed up to 6400+ MHz
• 2DPC 2R Max speed up to 5400+ MHz

[sundrak]

Ik zag ergen op Insta pcie kaart waarbij je ram op kan klikken.
Aldus video, is het niet zo snel als het "gewone ram", maar de volledige snelheid van de 16 lanes van pcie.
Het was een show model btw.

[hbvdh]

Lees eigenlijk hier dat je werkstation hiervoor zou moeten hebben, met reg geheugen kun je makkelijk 256 of meer kwijt in zo'n bak.

[Prince]

"Zou moeten", ja, en een supercomputer was misschien nog beter, maar prijs maakt ook uit. Die TR CPU's zijn op zich al duurder dan een complete PC. Kosten-baten moet het nog uitmaken natuurlijk.

[SG]

Nee het is hele lijn aan sku en ipv threadripper kan je ook kijken naar Epyc. Kleinere core count versies heb je ook onder de 1k€ naast registered en buffer en full ECC. Is deze pro mem ook snel voor workstation met threadripper.
Tja als toch low budget moet intel heeft CUDIMM tech , als latency ook belangrijk is.
Maar 4 of 8 channel is hoop bandbreedte wat met pro platform krijgt

[De Vliegmieren]

Dat is niet de gangbare definitie van 'quad channel'.

jij hebt het over 'twee dimms per geheugenkanaal', wat voornamelijk bij gebruik van dual rank dimms voor problemen kan zorgen op het am5 platform.

[increddibelly]

ik ben vorig jaar voor de lol van2 naar 4 ram sticks gegaan omdat de black friday deal te belachelijk was. identiek modelnummer en all the things. Viel me flink tegen, veel issues gehad. individueel was alles stabiel dus moest het op een andere manier, en uiteindelijk heb ik flink (~20%) moeten bijvolten voordat het stabiel werd - dat verbaasde me wel. maar zelfs met het beetje extra is alles nog prima binnen de marges - het is alleen niet plug and play. volgende keer doe ik het wel gewoon met twee grotere bankjes

[Prince]

AMD of Intel?
Heb je gezocht wat als maximum staat voor jouw moederbord in de specs. Vaak staat daar een lagere snelheid.

[SuperDre]

Het gaat hier om de Fab, niet om de intel cpu's. Intel biedt dus 18A aan klanten aan, net zoals 3 nu.

[latka]

Daarom is er nu ook core 200 die het niet zo slecht doet. Het is geen 3d cache achtige gaming cpu, maar voor productivity gaat het gelijk op. Daarnaast is de geheugen bandbreedte hoger dan amd en voor sommige usecaes is het dan een betere cpu. Ik overweeg bijv. om die reden weer over te stappen van amd naar intel omdat ik dan sriov op de gpu kan doen wat remote desktops op mijn headless server versnelt.