Canonical heeft versie 24.04 van zijn Linux-distributie Ubuntu uitgebracht. Het betreft, zoals iedere twee jaar het geval is, een lts-release. Gebruikers kunnen daarmee tot tien jaar lang gratis updates verwachten, of maximaal twaalf jaar tegen betaling. In vergelijking met de vorige lts-release, 22.04, bevat deze nieuwe versie verschillende nieuwe functies. Daaronder vallen een geheel nieuwe, bijgewerkte installer, verbeterde zoekfuncties en notificaties, een nieuwe kernel en enkele features uit de voorgaande 23.10-non-lts-release. Ook gaat Canonical verder met de overstap naar zijn universele Snap-packagingsysteem, door de Thunderbird-e-mailclient enkel nog beschikbaar te stellen in dat formaat. In dit artikel bespreken we die wijzigingen.
Installatiesoftware krijgt frisse look en nieuwe functies
Je hoeft niet lang te wachten voordat je de eerste veranderingen in Ubuntu 24.04 LTS tegenkomt; Canonical heeft de installatiesoftware flink op de schop genomen. De installer, die een jaar geleden al op de achtergrond werd bijgewerkt naar het opensource-Flutter-raamwerk van Google, heeft een frisser en moderner uiterlijk. De nieuwe installer bevat ook extra opties en informatie die het voor nieuwe gebruikers makkelijker maken om Ubuntu op hun pc te zetten.
Geheel nieuw is een scherm waarmee gebruikers toegankelijkheidsfuncties kunnen inschakelen tijdens het onboardingsproces. Dat moet dat proces, en het gebruik van het OS zelf, makkelijker maken voor mensen met een beperking. Gebruikers kunnen in dat scherm bijvoorbeeld de tekst groter maken of laten voorlezen, de interface van een hoger contrast voorzien, zoomopties inschakelen en de hoeveelheid animaties verminderen. Het is met de opties ook mogelijk om sticky keys in te schakelen, de muis te bedienen met het toetsenbord en meer. Al deze toegankelijkheidsfuncties zaten al in Ubuntu, maar moesten los worden ingeschakeld in het instellingenmenu binnen het besturingssysteem zelf. De beschikbaarheid in de installer verlaagt de drempel om ze te gebruiken en versimpelt de installatie zelf.
Het is nu ook makkelijker om een autoinstall.yaml-bestand te gebruiken tijdens het installatieproces. Die functie is vooral bedoeld voor powerusers die regelmatig hun OS opnieuw installeren. Gebruikers kunnen zelf een dergelijk yaml-script opstellen, waarmee de installatie automatisch wordt uitgevoerd met de juiste instellingen. Op die manier is het ook mogelijk om meteen specifieke applicaties mee te installeren.
De installatiesoftware bevat daarnaast nog enkele kleinere verfijningen. Zo is de volgorde van de stappen iets aangepast. Daarnaast is, sinds 23.10 al, standaard de optie 'minimale installatie' geselecteerd, waarmee alleen een webbrowser en wat basale apps worden meegeïnstalleerd. Gebruikers kunnen ook nog steeds kiezen voor een uitgebreide installatie, die onder andere LibreOffice, de Rhythmbox-mediaspeler, torrentclient Transmission en bepaalde Gnome-software meelevert.
Ook wordt bij bepaalde keuzemogelijkheden duidelijker aangegeven wat voor invloed die hebben op het OS. Voorheen konden gebruikers er bijvoorbeeld al voor kiezen om bepaalde thirdpartysoftware en mediacodecs mee te installeren. Nu wordt duidelijker vermeld wat dat inhoudt; onder de optie 'thirdpartysoftware' vallen bijvoorbeeld de gesloten drivers voor Nvidia-gpu's en bepaalde wifikaarten, en met ondersteuning voor mediacodecs wordt ondersteuning voor mp3-, mp4 en mov-bestanden toegevoegd aan het besturingssysteem. Dergelijke voorbeelden werden in voorgaande Ubuntu-versies niet, of minder duidelijk, vermeld. Deze wijziging zal voor Linux-veteranen weinig uitmaken, maar is weer een welkome verbetering voor nieuwe gebruikers.
Een nieuwe appwinkel en firmware-updater
/i/2006648582.png?f=thumblarge)
is simpel en overzichtelijk.
Als je overstapt van een voorgaande Ubuntu-lts-release, zal ook het nieuwe App Center in het oog springen als je het OS voor het eerst start. Dit werd eigenlijk al geïntroduceerd in de vorige non-lts-release, 23.10, en heeft Ubuntu Software vervangen als appwinkel. Anders dan Ubuntu Software, is de nieuwe appwinkel niet meer gebaseerd op Gnome-software. In plaats daarvan heeft Canonical hem herschreven in het Flutter-framework.
Het uiterlijk van App Center oogt herkenbaar; de appwinkel heeft een relatief simpel en overzichtelijk ontwerp. Apps zijn onderverdeeld in categorieën, die via het hoofdscherm toegankelijk zijn. Op datzelfde hoofdscherm zijn ook uitgelichte apps te zien, die bijvoorbeeld handig zijn voor ontwikkelaars of gamers. In veel opzichten lijkt het nieuwe App Center dan ook op de oude appwinkel, met slechts minimale visuele wijzigingen.
Wat wel meteen opvalt, is dat het nieuwe App Center een stuk sneller en snappier aanvoelt dan het vertrekkende Ubuntu Software. Zowel tussen appcategorieën wisselen als naar specifieke apps zoeken gaat zonder enige vertraging, waar dat in Ubuntu Software weleens een korte laadtijd vergde. Het App Center is in dat opzicht een duidelijke verbetering.
/i/2006648584.png?f=thumblarge)
gemakkelijk geüpdatet kunnen worden
Ook nieuw is de mogelijkheid om geïnstalleerde packages direct vanuit de App Center-software te beheren en updaten. Linksonderaan het App Center zit een nieuw Manage-menu, waar een overzicht van alle geïnstalleerde apps te vinden is. Gebruikers kunnen daar ook naar updates zoeken en die meteen installeren met een klik op de muisknop. Het beheren van Snaps binnen het oude Ubuntu Software was in theorie mogelijk, maar een stuk minder praktisch. Het updaten van Snaps werkte voorheen dan ook vooral via het 'snap refresh'-commando in de terminal, wat in Ubuntu 24.04 overigens ook nog prima werkt.
Het is in het nieuwe beheermenu opvallend genoeg niet mogelijk om geïnstalleerde applicaties te verwijderen. Er is voor iedere app wel een submenu aanwezig dat meer opties toont, maar daar staat vooralsnog alleen een 'Show details'-optie in die gebruikers doorverwijst naar de App Center-pagina van de applicatie in kwestie. Vandaaruit kan de applicatie overigens wel verwijderd worden.
:strip_exif()/i/2006662910.png?f=thumblarge)
Verder introduceert Ubuntu 24.04 LTS de firmware-updatetool, die ook al in Ubuntu 23.10 zat. Met dit stuk software kunnen gebruikers, zoals de naam doet vermoeden, de firmware van hun apparatuur bijwerken. Voorheen werd dat gedaan door Ubuntu Software, maar om dat te doen, moest die appwinkel continu op de achtergrond draaien, wat een negatief effect had op de systeemprestaties. De nieuwe Firmware Updater-software draait ook op de achtergrond, maar vergt een stuk minder resources van het systeem.
Globaal zoeken in Nautilus
Veel van de andere wijzigingen die direct gevolgen hebben voor de gebruiker, komen in de vorm van een nieuwe versie van de Gnome-desktopomgeving. Deze versie, Gnome 46, brengt voornamelijk verbeteringen in de Nautilus-bestandsmanager met zich mee. De update introduceert onder meer een globale zoekfunctie.
Search Everywhere maakt het mogelijk om een hele opslagdrive te doorzoeken naar een bestand. Voorheen was de zoekfunctie beperkt tot de map die de gebruiker geopend heeft staan. Gebruikers activeren de globale zoekfunctie via de zoekknop rechtsboven in Nautilus of via de toetsencombinatie ctrl+shift+f. Er is overigens nog steeds de optie om een zoekopdracht tot een enkele map te beperken.
:strip_exif()/i/2006662906.png?f=thumblarge)
voortgang van een bestandsoverdracht is.
Voortaan is informatie over actieve bestandstransfers onderaan Nautilus te zien, zodat de voortgang daarvan overzichtelijker is. Als je bijvoorbeeld een videobestand kopieert naar een USB-stick, is nu duidelijker te zien dat dit gebeurt en wat de voortgang is.
Gebruikers krijgen nu ook een waarschuwing als ze bestanden van meer van 4GB proberen te kopiëren naar een FAT-partitie, aangezien dergelijke partities zulke grote bestanden niet ondersteunen. Voorheen probeerde Nautilus dergelijke bestanden alsnog naar de FAT-drive te kopiëren en mislukte dat proces pas aan het einde. Tot slot werkt het wisselen tussen de verschillende weergavemodi voor Nautilus nu aanzienlijk sneller. In voorgaande Ubuntu-versies had dat de nodige vertraging, maar nu gebeurt het direct: een kleine maar welkome wijziging.
Betere notificaties en nieuwe instellingen
Verder ondersteunt de desktopomgeving verbeterde notificaties. Notificaties bevatten voortaan een header, waarin duidelijk wordt vermeld welke app deze precies heeft verzonden. Meldingen met 'actieknoppen', bijvoorbeeld voor het beantwoorden van een e-mail of chatbericht, kunnen daarnaast ingeklapt en weer uitgevouwen worden, zodat ze minder ruimte innemen. Dat kan als de notificatie voor het eerst in beeld verschijnt, maar ook in het notificatieoverzicht dat toegankelijk is via de topbar.
:strip_exif()/i/2006662904.png?f=thumblarge)
De Settings-app van Ubuntu heeft verder enkele nieuwe menu's, maar die zullen in de praktijk weinig invloed hebben op het dagelijkse gebruik van Ubuntu. Concreet zijn de datum- en tijdsinstellingen, regioselectie, gebruikersinstellingen en systeeminformatie te vinden in een nieuw System-submenu. Datzelfde menu bevat nu instellingen voor SSH-toegang en Remote Desktop. Wat dat laatste betreft: Ubuntu 24.04 LTS wordt standaard geleverd met een Remote Desktop-app genaamd Remmina. Met de nieuwe lts-release kunnen gebruikers het RDP-protocol gebruiken om verbinding te maken met andere apparaten die Remmina draaien.
Verder bieden de Online Accounts-instellingen nu ondersteuning voor Microsoft OneDrive. Gebruikers kunnen daarvoor inloggen op hun persoonlijke Microsoft 365-account. Vervolgens moet Ubuntu, via de Nautilus-bestandsviewer, toegang bieden tot OneDrive. Dit lijkt overigens vooral toegespitst op zakelijke Microsoft-gebruikers. We hebben dit geprobeerd met een persoonlijk Microsoft 365-account, maar kregen het niet aan de praat.
Bannerfoto boven artikel: Jennifer A Smith / Getty Images