Canonical brengt gratis versie van Ubuntu Pro uit voor kleine bedrijven

Canonical heeft een gratis versie aangekondigd van Ubuntu Pro. Kleinzakelijke klanten kunnen het besturingssysteem, bedoeld voor extra beveiliging, op maximaal vijf apparaten in hun netwerk gebruiken. Ubuntu Pro is beschikbaar voor iedere LTS-distro vanaf 16.04.

Ubuntu Pro bevindt zich nog in de bètafase, maar Canonical gaat de dienst wel al gratis aanbieden aan het midden- en kleinbedrijf. "Sinds we voor het eerst zijn begonnen met Ubuntu LTS vragen onze enterpriseklanten om meer en meer aan te bieden binnen het opensourcelandschap onder een privécommerciële licentie", schrijft Canonical-ceo Mark Shuttleworth. Daarom brengt het bedrijf de betaalde dienst voortaan gratis uit voor die kleine klanten.

Die kunnen Ubuntu Pro gebruiken op maximaal vijf apparaten binnen hun netwerk. Als ze Ubuntu Community Members zijn en actief meewerken aan het OS, kunnen ze Pro op maximaal vijftig apparaten gebruiken. Daarbovenop betalen ze 25 dollar per jaar per workstation of 500 dollar per jaar voor servers. Ubuntu Pro is beschikbaar voor alle LTS-releases vanaf Ubuntu 16.04 tot aan het huidige 22.04.

Ubuntu Pro is een betaalde beveiligingslaag voor zakelijke Ubuntu-gebruikers. De dienst is beveiligd tegen bekende CVE-geregistreerde kwetsbaarheden, niet alleen in het OS zelf maar ook in externe packages en applicaties zoals phpMyAdmin, Apache of Rust. Daarvoor werkt Ubuntu samen met bedrijven die scannen op zulke CVE's. Daarnaast voldoet Ubuntu Pro aan compliance- en certificeringseisen zoals FIPS 140-2 of PCI-DSS.

Door Tijs Hofmans

Nieuwscoördinator

06-10-2022 • 07:27

56

Submitter: Qalo

Reacties (56)

56
56
44
4
0
10
Wijzig sortering
Ik probeer te achterhalen wat de service precies is. Het lijkt gewoon op een patch oplossing die er voor zorgt dat de werkplekken automatisch een update krijgen van os en applicaties zo gauw die beschikbaar zijn.
Maar, dan snap ik de tekst van Tweakers niet. Want dan ben je niet beschermd tegen zero day attacks, want daar zijn geen patches voor, tenzij dit een service is waarbij Ubuntu de patch schrijft en alleen lever aan deze klanten, wat ik dan weer zeer kwalijk zou vinden.

Ander onderdeel is speciale packages voor encryptie die blijkbaar voor normale gebruikers niet beschikbaar zijn. Die helpen je compliance te zijn aan bepaalde regelgeving (wat dus anders is van wat tweakers schrijft.. de tool zelf is niet compliant, het helpt je met die packages om compliant te kunnen worden). Dat snap ik nog enigszins dat je die commercieel aanbied. Maar patches van open gratis software alleen beschikbaar maken voor betaalde gebruikers voelt wel vreemd.

Edit: ondertussen begrepen dat het te vergelijken is met extended support van Microsoft, waarbij je als enterprise dus langer patches krijgt dan de normale support op de Ubuntu versie die je gebruikt. Blijft wel de tekst van tweakers een beetje vreemd omdat het dus niet beveiligd tegen zero days, gezien daar geen fix voor is (anders is het geen zero day). Ubuntu zorgt er met de dienst voor dat er nog wel een fix komt voor jouw tegen die zero day.

[Reactie gewijzigd door SunnieNL op 22 juli 2024 16:12]

Het coolste wat erin zit is live patching voor de kernel. Zo kun je essentiële kernel updates installeren zonder dat het systeem hoeft te herstarten.

Edit: Voor Ubuntu is het een betaalde dienst: https://ubuntu.com/security/livepatch.

[Reactie gewijzigd door MiesvanderLippe op 22 juli 2024 16:12]

Zover ik weet zit dat al standaard in Ubuntu / Linux
Waarom biedt Canonical hen dan als aparte dienst aan als het er al standaard in zit?
https://ubuntu.com/security/livepatch
Dat is inderdaad een goede vraag!
Dat kan iedere distro toch gewoon? Live patchen van de kernel is al heel lang niet meer zo spectaculair
Dat is toch betaald bij de meeste distro's?
https://en.wikipedia.org/wiki/Kpatch

Sinds 2015 gewoon een feature van de Linux kernel
Bij Ubuntu niet, althans, niet gratis als je meer dan 5 pc's hebt: https://ubuntu.com/security/livepatch

[Reactie gewijzigd door TheVivaldi op 22 juli 2024 16:12]

Het zit toch echt gewoon als feature in de Linux kernel. Ja, Ubuntu heeft onder hun betaalde pakket een geautomatiseerde manier ingebouwd, maar niks let je om gewoon zelf de source van de nieuwe kernel binnen te halen en de draaiende kernel te patchen met kpatch.

https://github.com/dynup/kpatch#quick-start noemt zelfs Ubunut expliciet als werkend.
, maar niks let je om gewoon zelf de source van de nieuwe kernel binnen te halen en de draaiende kernel te patchen met kpatch.
Is het niet zo met heel veel services dat niets je let om het zelf te doen? Ik kan iemand betalen om koffie voor mij te zetten, maar ik kan het ook zelf doen. Volgens mij is dat de "service" van Ubuntu, je hoeft het niet meer zelf te doen.
In dit geval is het geen heel ingewikkeld proces, je krijgt de volautomaat espressomachine er gratis bij
kernel live patching is geen onderscheidende feature op linux volgensmij
Kan dat alleen via deze dienst dan? Want ik dacht dat dat juist gewoon iets was dat Ubuntu sowieso al kon (manueel).
Vrijwel iedere Linux distro kan het tegenwoordig

Edit: Iedere Linux distro zelfs, sinds 2015: https://en.wikipedia.org/wiki/Kpatch

[Reactie gewijzigd door Oon op 22 juli 2024 16:12]

Ik vind het vreemd, want voor een paar klanten neem ik extended support af zodat een tweetal 16.04 servers nog steeds voorzien worden van (live) patches. Is ook een stuk goedkoper dan wat er met Pro aangeboden wordt.

Ik heb het overigens over ESM https://ubuntu.com/security/esm. Maar zie dat dit tegenwoordig verwijst naar Pro… Dat wordt even contact opnemen met support. Slordig dat ik als klant hier niks over te horen krijg.

Laatste edit: niet goed gelezen Voor MKB is het kennelijk gratis tot 5 machines. Als betalende klant had ik het op prijs gesteld dat ze dit eerst naar hun klanten zouden communiceren. Maar het hoe en wat is me vooralsnog onduidelijk. Ook bij support, want die reageerde dat ze het moesten uitzoeken en er op terug zouden komen :-). Afijn, als uiteindelijk blijkt dat ik voor de 2 servers en nog een eigen niks extra's hoef te betalen ben ik blij.

Gezien de lange support van AlmaLinux en RockyLinux moeten ze ook bijna wel denk ik. Voor mij was Ubuntu al een aantal jaar niet meer interessant als hoofd server OS.

[Reactie gewijzigd door Htbaa op 22 juli 2024 16:12]

Bij het patchen is het niet alleen het maken van de patches maar het ook aanbieden via technische oplossingen waarmee grote organisaties de patches installeren. Daarnaast lees ik dat er door ubuntu voor meer dan alleen de basis-operating-syteem pakketten backports worden gedaan.

Maar het is meer dan alleen patchen: Het is ook het bieden van andere standaard instellingen zoals die door bijvoorbeeld de CIS (https://www.cisecurity.org/benchmark/ubuntu_linux) worden voorgesteld. En dat dan gescript of ook weer via de beheertools die vaak gebruikt worden.

En dan natuurlijk ook dat de support afdeling van ubuntu daar dan ook kennis van heeft en support op kan leveren.
Ik dacht dat het iets zoals 0patch zou zijn. Bij grote bedrijven gaan ze soms alle updates testen voor ze uit te rollen naar de gebruikers. Met een tool als deze, en wat ik dacht dat Ubuntu hier ook deed, ga je gewoon live de aangepaste code gebruiken die in patches zit verwerkt. In theorie een slim concept.
Ze vemelden dat de distro ook hardened is volgens CIS benchmark. Da's ook een belangrijke voor compliancy and een time-saver voor degenen die dat moeten implementeren. Tegenwoordig heb je ook ansible roles die je daarmee kunnen helpen, maar die zijn niet altijd compleet en je moet ook tijd investeren om die te onderzoeken
Wil dat zeggen dat ze ook versies uitbrengen die bewust niet beveiligd zijn??
De standaard instellingen van de meeste linux distributies is nog altijd met het doel dat het eenvoudig tot een werkbaar systeem komt voor intern gebruik. Dat wil zeggen dat het wel in een bedrijfsnetwerk gehangen kan worden en daar makkelijk op aansluit. Voor in een dmz of gekoppeld aan het grote boze internet zou je alle instellingen aan alle kanten stevig moeten nakijken. Het zijn organisaties zoals het CIS die daar voorstellen voor doen zoals https://www.cisecurity.org/benchmark/ubuntu_linux. Deze dienst biedt daar dan automatisering voor via scripts en/of beheer-tooling.

Daarnaast biedt ubuntu bij deze service ook meer back-ports van patches in applicaties. Standaard krijg je voor zover ik het begrijp wel de backports op de core-os pakketten zoals de kernel en veel libraries. Maar voor applicaties krijg je standaard gewoon de nieuwe versie van de applicatie en niet de origineel geïnstalleerde versie met backports van patches.

[Reactie gewijzigd door beerse op 22 juli 2024 16:12]

Ja, goede vraag wat ze bedoelen met "extra beveiliging".
Waarom zou die "extra beveiliging" niet in je main OS zitten?

Andersom denk ik ook niet dat je enige garanties krijgt op die veiligheid.
De 'extra beveiliging' betekent in dit geval wat services mbt patching van het systeem, zoals live kernel updates en 10 ipv 5 jaar support.
10 jaar, de gedachte alleen al. En na die 10 jaar komen ze er achter dat niemand weet hoe het nu verder moet en blijft de machine netjes verder draaien want proberen te upgraden gaat te duur worden, niemand heeft de kennis en niemand durft er aan beginnen.
Op zich is Ubuntu upgraden niet heel lastig. Maar met 10 jaar op dezelfde hardware nog zitten is natuurlijk ook wel een dingetje. Tegen die tijd is de hardware ook allang financieel afgeschreven. Natuurlijk zul je uitzonderingen altijd houden, maar ook dan is 10 jaar tegenwoordig best heel lang.

[Reactie gewijzigd door CH4OS op 22 juli 2024 16:12]

Niet per se. Het zorgt er gewoon voor dat Canonical een aantal externe packages gaat bijhouden qua patches en langer security updates voorziet. Het is een dienst die ervoor zorgt dat je zelf minder vaak dingen moet updaten.
Kan zijn dat patches en updates expliciet getest worden met de software die je draait?
Ondersteuning voor Ubuntu 16.04 is afgelopen. Als je nog updates wilt, moet je upgraden naar een versie die wel wordt onderhouden of moet je betalen voor een enterprise-abonnement waarmee Canonical zelf patches schrijft en backport naar de verouderde software die je blijkbaar draait.

Het is te vergeleken met de Windows 7 updates, waar overheden en bedrijven geld moesten betalen om na het aflopen van de ondersteuning nog steeds updates te krijgen.
Ubuntu Lts = 4 jaar support.

16.04 is dus sinds 2020 uit de officiële support. Ik begrijp niet helemaal hoe je daar dan in 2022 nog een pro licentie op kunt activeren.

Edit: blijkbaar is het 5 jaar LTS support en 10 jaar voor enterprise licenties.

[Reactie gewijzigd door L0g0ff op 22 juli 2024 16:12]

Edit: blijkbaar is het 5 jaar LTS support en 10 jaar voor enterprise licenties.
Inderdaad vijf jaar. En iedere twee jaar komt er een nieuwe LTS versie uit. Dat betekent in de praktijk dat je dus steeds één LTS versie kunt overslaan (na twee jaar) en voor de volgende versie (na vier jaar) vervolgens een jaar de tijd hebt om te upgraden. Dit was voor ons een belangrijke motivator om voor Ubuntu te kiezen in plaats van Debian. We beheren veel servers, ook voor externe bedrijven, waarbij we de upgrade dus al ruim van tevoren kunnen inplannen.
En toch zou het beter zijn om de update/upgrade geen versie over te slaan. Beter kan je het zien dat je na 2 jaar de update rustig kan plannen en daar 2 jaar voor uit kan trekken.

Technisch is de stap naar de volgende lts vaak nog wel te doen maar een versie verder wordt vaak een stap moeilijker als het al rechtstreeks wordt ondersteund.

Organisatorisch is het vaak dat na 4 jaar het lastig wordt om binnen een half jaar alles te updaten/upgraden. Het heeft immers al 4 jaar zonder probleem gedraaid, dat draait nog wel even door...
Dat ligt heel erg aan je landschap. Een hypothetische upgrade van Ubuntu 18.04 naar 20.04 kan net zo'n draak zijn als naar 22.04. Als je dan pech hebt, dan heb je twee upgrades die lastig zijn, want ook je upgrade van 20.04 naar 22.04 kan lastig zijn. Aangezien 18.04 in die tussentijd nog gewoon ondersteund wordt en je de nood niet hebt om te upgraden naar 20.04, waarom zou je dan?

Vooral als je gebruik maakt van bepaalde IaC tooling die weer nieuwere versies van bijvoorbeeld een Puppet nodig hebben, kan een tussentijdse upgrade zoveel meer tijd kosten. Wij wegen elke release af hoe makkelijk het is om te upgraden en hoeveel voordeel het ons biedt. De ene keer kiezen wij wel voor een tussentijdse upgrade, de andere keer niet. Zolang er nog maar (security) updates uitkomen en we niet verlegen zitten om nieuwe packages / features, is dat een prima tactiek die je de minste moeite kost en uiteindelijk het meest oplevert. Nieuw is niet altijd direct beter en zo kunnen we meer tijd in echt zinnige dingen steken.

Je laatste zin somt vooral mismanagement op. Als je niet upgradet om zulke redenen sla je op organisatorisch vlak de plank natuurlijk compleet mis (of heb je te maken met een ingecalculeerd bedrijfsrisico).

[Reactie gewijzigd door geeMc op 22 juli 2024 16:12]

toegegeven updates en upgrades hebben zo hun uitdagingen.

Zakelijk, zeker met een groot vrtualisatie landschap, doe ik geen os-upgrades meer naar nieuwe versies. Meestal wordt een nieuwe omgeving opgebouwd naast het draaiende systeem. In het geval van een os-upgrade wel met de huidige versie van de applicatie software en zo, zodat er geen database updates zijn. Dan kan bij de overgang eenvoudig worden overgeschakeld en hoeft in het ergste geval alleen wat gegevens te worden overgezet. Na afloop wordt dan de oude omgeving afgebroken c.q. gewist.

Detail: De gegevens staan als het even kan op netwerk opslag of netwerk-gekoppelde databases. Die draaien allemaal in geclusterde omgevingen zodat daar de update en upgrade op niet-actieve nodes kan.
Wellicht had ik ook wat duidelijker moeten benoemen dat wij ook geen upgrades in de traditionele zin doen, of in ieder geval amper. Wij werken ongeveer hetzelfde. Canaries met nieuwe versies, doortesten, vervangen en oude omgeving afbreken. Dat alleen al kan al zat problemen geven met nieuwe versies van programma's :).
Van de Ubuntu support site:

Ubuntu 16.04 LTS will still be supported beyond its free initial five-year maintenance period in April 2021, as it transitions to the extended security maintenance phase - with five additional years of security ensured.
Waar halen ze met dit soort Pro OS'en hun inkomsten mee binnen?
Met Microsoft z'n "Professionele" OS'en (met enterprise er bij gerekend) heb je een HOOP meer flexibiliteit om dingen aan te passen en te forceren. Je betaald daar dan ook meer voor dan de "home" versie.
Hoe moet ik dit in z'n geheel zien?
Updates en het OS zijn standaard gewoon gratis. LTS-versies hebben een aantal jaar ondersteuning (vijf jaar normaal, tien jaar extended als je betaald) en dat bevat ook een hele zooi pakketten van andere makers.

De nginx-server zit bijvoorbeeld in de Ubuntu-repositories, evenals de VLC-mediaspeler. Als een release uitkomt, wordt er een major versie gepakt van dat soort software en je zult daarop blijven tot je je besturingssysteem upgradet. Dat is heel handig voor bedrijven die specifiek versie 2.3.175 van een pakket nodig hebben. Natuurlijk gaan de makers van VLC geen tien jaar ondersteuning geven aan een bepaalde versie van VLC, dus patches schrijft Ubuntu in dit soort situatie zelf, al dan niet gebaseerd op patches gericht op nieuwere versies van de code.

Ubuntu 16.04 kwam uit met Ningx versie 1.10. De huidige mainline-versie van nginx is 1.23; nginx 1.10 ontvangt al vijf jaar geen beveiligingsupdates meer van nginx zelf. Canonical, het bedrijf achter Ubuntu, zorgt er dus voor dat bedrijven die vastzitten op een bepaalde versie (uit kortzichtigheid, gebrek aan budget om te upgraden, of wat voor reden dan ook) alsnog veilig deze oude versie van nginx kunnen gebruiken en dat de configuratie en modules ervan blijven werken zoals ze bij installatie werkten.

Ze bieden deze service vijf jaar gratis aan op LTS-versies, daarna moet je betalen voor je updates.

Een andere reden voor inkomsten is Livepatch. Er zit een mechanisme in de Linux-kernel om deze van bepaalde soorten updates te voorzien zonder een herstart nodig te hebben. Dat is soms cruciaal als je servers niet down mogen gaan om wat voor reden dan ook. Iedere distributie heeft zijn eigen manier gevonden om hun kernels op die manier te patchen, en bij Ubuntu gaat dit via Livepatch. Livepatch is gratis voor thuisgebruikers maar bedrijven moeten er een licentie voor betalen, of zelf een patchingmechanisme zoeken. Een paar euro per maand om je kritieke infrastructuur alleen bij extreem uitzonderlijke situaties te hoeven herstarten zal voor sommige bedrijven als een geweldige deal klinken (denk aan de bedrijven die hun Exchange niet kunnen/willen updaten zelfs als er weer een kritieke exploit is want de mailserver mag nooit of te nimmer offline gaan en Exchange doet blijkbaar niet aan makkelijke redundantie).
Met docker images kun je toch zo overschakelen naar nieuw spul tegenwoordig, het bouwt een nieuwe image en indien deze correct draaid vervangt deze de oude, of mis ik hier iets ?
Natuurlijk heb je gelijk, met "nieuwe technologie X of Y" kan het allemaal veel beter, makkelijker, sneller of goedkoper. In de praktijk echter gebruikt lang niet iedereen de nieuwste beschikbare technieken om applicaties redundant en schaalbaar te laten draaien in een cluster. Er bestaan in de wereld nog veel legacy omgevingen en applicaties die op "bare metal" draaien, of misschien al wel in een VM maar dan een enkele node. In die gevallen heeft het upgraden naar een nieuwe OS versie heel wat voeten in de aarde en brengt het ook veel risico's met zich mee wat betreft compatibiliteit van de nieuwe software met de oude applicatie(s). En dat is precies de markt voor langdurige, betaalde supportcontracten.
Met Docker kan dat alleen als er compatibiliteit is ingebouwd in de image. Op Ubuntu ben je ook met een apt upgrade naar de nieuwe versie. Neem Pipewire, een programma waar ik op mijn laptop tegenaan liep, dat in de transitie van beta naar stable het hele configuratieformaat op de schop gooide. De update was een kwestie van yay -Syyu, maar toen moest ik mijn configuratiebestanden herschrijven en een aantal plugins veranderen voor stabiel gebruik en dat is nu exact wat een stabiele distributie je bespaart. Een andere versie van software draaien is niet de uitdaging, geen enkele aanpassing van de beheerders vragen is de uitdaging.

Docker heeft als extra uitdaging een halve distro met iedere applicatie meegeleverd die je los moet gaan updaten (tenzij je alsnog voor kwetsbaarheden van derden kwetsbaar wil zijn). Een oude build van Ubuntu 16 als basis pakken bevat de beveiligingsupdates onder het enterpriseprogramma niet, bijvoorbeeld.

Er zijn manieren om je applicaties op Docker te draaien in een makkelijk aanpasbare manier (van Red Hat door middel van een speciale distro voor kantoorgebruik en IoT, van Ubuntu door middel van een orchestrator van hunzelf voor applicaties, van Google middels kubernetes als je een YAML-fetisj hebt) maar daarvoor moet de applicatie wel voor zulk gebruik ontwikkeld zijn.
Ik weet niet of een mailserver een heel goed voorbeeld is ;)
Sowieso kan die in een cluster draaien (zodat je server na server kunt updaten) en daarnaast kan in de meeste gevallen een mailserver wel even down. De versturende partijen houden de mail dan gewoon vast tot ze weer verbinding met je kunnen maken.
Bij een mailserver zou je inderdaad een heel redundant cluster kunnen opzetten, maar in de praktijk blijkt dat niet de norm.

Afhankelijk van hoe je je server instelt (op de makkelijkste manier mogelijk) kan Exchange echt een gigantische single point of failure zijn en dat fixen kost best wat moeite.

Natuurlijk kan e-mail makkelijk een hele dag down zijn en komt je mail hooguit een dag of drie later binnen, maar toch eisen sommige mensen tegenwoordig een 99,999999999% uptime van hun mailserver.
bedankt voor de grote uitleg!
Erg schappelijk alsnog, 5 jaar gratis.
Was het altijd al verboden om servers met Ubuntu in een commerciële setting te leveren aan klanten?

Volgens hun huidige pagina mag je (tegenwoordig) alleen commercieel gebruiken voor intern gebruik?
Heb je hier een bron voor? Ik heb namelijk wel wat discussies te gaan met klanten als dit waar is.
Zo inderdaad hee.

Dan mogen wij ook even al onze images gaan checken als dat zo is.
https://ubuntu.com/legal/intellectual-property-policy

"You can modify Ubuntu for personal or internal commercial use."

Echter, nu ik verder lees:

"You can redistribute Ubuntu, but only where there has been no modification to it."

Dus zonder 'modificaties', geen idee wat dat dan weer inhoud.
Meestal verwijzen ze dan naar source-code modificaties?
Nee, dit is gewoon een bundel van bijzonder handige diensten die ze leveren.
Was het altijd al verboden om servers met Ubuntu in een commerciële setting te leveren aan klanten?
Dat is niet verboden.
Volgens hun huidige pagina mag je (tegenwoordig) alleen commercieel gebruiken voor intern gebruik?
Bron?
Gaat met name over trademarks.
Ja IP. Oftewel trademarks maar ook copyrights. Wat hier allemaal onder valt met Ubuntu weet ik niet helemaal.
GPL verplicht ze dat ze de source aanbieden, maar ze willen niet dat jij een distributie genaamd Ubuntu-danger89 maakt en deelt. Vandaar de trademark claims. Ze kunnen niet verbieden dat je het OS commercieel inzet. Net zoals RedHat zullen ze voor support contracten willen gaan.
Dat zou een gigantische overtreding zijn van de normen van de open source, ik denk het niet. Het zal eerder het klassieke Red Hat-model zijn waarbij je betaalt voor bedrijfsondersteuning en toegang tot bepaalde services.

Je betaalt vooral voor hun onderhoud van oude versies (16.04 en lager) en voor livepatch (een clouddienst die de kernel updatet zonder herstart) en wellicht voor ondersteuning, maar als je de normale Ubuntu wilt gebruiken voor producten moet dat gewoon kunnen (mits je aan de voorwaarden van de software voldoet, zoals bijvoorbeeld het overhandigen van de broncode van alle GPL-3-pakketten die je op zo'n product installeert, een leesbare lijst van licenties hebt voor de Apache-gelicenseerde software en ga zo maar door). Installeren op computers moet helemaal geen probleem zijn, zolang je voor services als Livepatch maar niet liegt over dat je een thuisgebruiker bent.
Soms vraag ik mij wel eens af hoe het kan dat zo'n 'bedrijf' als Canonical gratis Pro licenties ter beschikking kan stellen terwijl je je vaak blauw betaald bij bedrijven als Microsoft. Wanneer ik dan weer dit soort artikelen lees begin ik toch steeds meer te denken om toch maar de stap richting Linux te gaan maken.

Zeker wanneer ik nu b.v. weer met Windows 11 bekijk waar zomaar dingen uitgehaald worden en je verplicht word de look van Microsoft te gaan gebruiken. Bij Linux heb je gewoon tig verschillende smaken en kan je kiezen welke je het beste bevalt. Dus tja, toch maar eens een ouder pc'tje gaan reserveren en t.z.t. eens met Linux aan de slag gaan.

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.