Tweede Kamerleden die werken aan wetsvoorstellen kunnen daar in de toekomst een 'digitale toets' op loslaten. Dat is een reeks vragen waarmee beleidsmakers beter kunnen inschatten wat de mogelijke gevolgen zijn van hun wetten als die leunen op ict-systemen.

De Kamerleden Barbara Kathmann van GroenLinks-PvdA en Jesse Six Dijkstra van NSC hebben namens de Commissie Digitale Zaken in de Tweede Kamer de 'Digitale Toets' beschreven in een rapport. De toets bestaat uit tien vragen die bedoeld zijn om 'meer parlementaire grip op de digitale uitvoeringspraktijk van wetgeving' te krijgen. De toets wordt geen verplicht onderdeel van wetgeving, maar kan volgens de commissie helpen als een handvat wanneer politici wetten moeten maken waarbij 'de uitvoering sterk zal leunen op ict'. Dat zijn in de praktijk veel wetten: de commissie noemt onder andere 'wetsvoorstellen met rechten en plichten voor burgers waarover de overheid een besluit moet nemen'.

Bij het beoordelen van zulke wetten zouden beleidsmakers de volgende vragen moeten stellen:

1. Hoe beoordelen de uitvoeringsorganisaties de kansen en risico’s van de digitale uitvoering van dit wetsvoorstel?
2. Heeft bij de voorbereiding van het wetsvoorstel al een vertaling van wet naar beslisregels plaatsgevonden (dus naar als…dan-regels)? En is vervolgens de vertaling van deze beslisregels naar computercode getest?
3. Is er in de wet- en regelgeving beoordelingsruimte overgelaten aan de uitvoerder (oftewel: kent de wet open normen)? Zo ja, is geborgd dat de vertaling naar beslisregels voor concrete situaties door uitvoeringsorganisaties transparant en herleidbaar is?
4. Is duidelijk welke gegevens mogen worden gebruikt en is de kwaliteit van deze gegevens altijd in orde? Let bijvoorbeeld op risico’s bij hergebruik.
5. Is de openbaarheid en toegankelijkheid van de code afgesproken? Hebben ambtenaren toegang tot de code en hebben zij voldoende begrip van de werking ervan?
6. Is voorzien in niet-digitale contactmogelijkheden voor burgers met de overheid?
7. Zijn risico’s in beeld voor (kwetsbare) burgers als digitale systemen falen (bijv. storingen of fouten
8. Gaan er alarmbellen af op het juiste moment bij de juiste mensen wanneer de ict-systemen niet goed functioneren of onbedoelde uitkomsten genereren? Is er de mogelijkheid om fouten in het proces te herstellen, of om de ict-systemen los te laten zodat maatwerk geboden kan worden?
9. Beschikken toezichthouders over voldoende toezichts- en handhavingsinstrumenten en capaciteit, over de benodigde ict-infrastructuur en voldoende technische kennis?
10. Is vastgelegd wanneer de digitale uitvoering van de wet geëvalueerd wordt? En is duidelijk op basis waarvan?

De commissie keek in het rapport ook naar de digitale vaardigheden van de Tweede Kamer. Die zijn slecht: de Kamer 'heeft te weinig zicht op digitale wetsvertaling', stelt de commssie. "Om de digitale uitvoering van wetten mogelijk te maken, moet de menselijke taal van wetten omgezet worden naar gedetailleerde computercode (als…dan-regels, ofwel algoritmes)", schrijft de commissie. "In dat proces moeten soms ingrijpende keuzes worden gemaakt." De vertaalslag die de commissie beschrijft, wordt in de praktijk vaak niet door de beleidsmakers gemaakt, maar door de makers van de ict-systemen."

Microsoft stopt met PowerShell 2.0. De tool, die al jaren niet meer wordt ondersteund, verdwijnt uit Windows, hoewel dat in sommige applicaties nog wordt gebruikt. Het is nog niet duidelijk wanneer dat precies gebeurt.

Microsoft schrijft dat PowerShell 2.0 verdwijnt uit een Canary-build van Windows 11, specifiek Build 27891. Ergens in de komende maanden moet de tool ook definitief uit Windows 11 worden verwijderd, maar Microsoft zegt daar op een later punt nog meer informatie over te delen.

PowerShell 2.0 is een oude versie van de cli-tool. Het zat al in Windows 7, maar Microsoft liet bij Windows 10-versie 1709 weten dat PowerShell 2.0 werd uitgefaseerd. De tool kreeg toen de deprecated-status en zou niet meer worden bijgewerkt. In plaats daarvan kwam PowerShell 5, wat de huidige versie is, en inmiddels is er ook PowerShell 7 met nog meer features.

Hoewel Microsoft al jaren waarschuwt dat versie 2.0 deprecated is en dat gebruikers het beste kunnen upgraden, zat PowerShell 2.0 nog altijd wel in Windows 10. Er was nog veel software, waaronder Microsofts eigen SQL Server, dat in het verleden nog gebruikmaakte van PowerShell 2.0, maar daarvan zijn de meeste nieuwe builds bijgewerkt waardoor de software aan relevantie heeft verloren.

De Nederlandse politie mag binnenkort eenvoudiger en meer online informatie verzamelen uit openbare bronnen. Dat gebeurt om 'ernstige verstoringen van de openbare orde' te voorkomen. Het demissionair kabinet komt daarvoor met een wetsvoorstel.

Dat schrijft demissionair minister van Justitie en Veiligheid David van Weel. Hij komt met een wetsvoorstel voor de Wet gegevensvergaring openbare orde. Die moet de bevoegdheden voor burgemeesters en de politie voor het verzamelen van data uit openbare bronnen uitbreiden.

Op dit moment mag de politie niet of op slechts beperkte schaal persoonsgegevens van burgers verzamelen uit openbare bronnen, zoals van sociale media. Volgens minister van Weel brengt dat problemen met zich mee bij het handhaven van ordeverstoringen. "Door de extra bevoegdheden is de politie beter in staat om de openbare orde te handhaven. Bijvoorbeeld door te voorkomen of te beletten dat mensen een demonstratie misbruiken om te gaan rellen", schrijft hij. Het is daarbij specifiek nodig online gegevens te verzamelen. "Deze verstoringen hebben steeds vaker hun wortels in het online domein of worden van daaruit aangejaagd of versterkt. Het is dus belangrijk dat online informatie gebruikt mag worden door de burgemeester en de politie om de openbare orde te handhaven."

Nu mag de politie die gegevens niet verzamelen, omdat er geen wettelijke grondslag voor bestaat. Zo'n grondslag is onder de AVG of de Wet politiegegevens nodig voor openbarebronnenonderzoek. De wet moet zo'n grondslag leveren. Onder de huidige wet mag de politie alleen gegevens verzamelen als die alleen een 'beperkte inbreuk op de persoonlijke levenssfeer' hebben. Maar, merkt de minister op, dat is haast onmogelijk, omdat er ook al heel snel zaken als voorkeuren, gevoelens en meningen online worden gezet en omdat steeds meer gegevens aan elkaar verbonden worden. Dat maakt het heel moeilijk data te verzamelen die geen inbreuk op die persoonlijke levenssfeer maken.

In het wetsvoorstel staat dat de burgemeester na een uitspraak van de rechter-commissaris een opdracht kan geven aan de politie om informatie uit openbare bronnen te verzamelen. Dat mag voor een periode van maximaal vier weken, die dan telkens met nog eens vier weken verlengd mag worden. Het verzamelen van de gegevens mag ook geautomatiseerd gebeuren, staat in de wet. De gegevens mogen dan niet gebruikt worden om onderzoek naar 'bepaalde personen of organisaties' te doen. Wel is het mogelijk specifieke personen te volgen als die mogelijk de orde kunnen verstoren. De politie kan dan openbare bronnen doorzoeken en informatie vastleggen over 'een persoon, van wie aannemelijk is dat hij in verband met die ernstige verstoring een substantiële rol heeft'.

Het gaat voorlopig nog om een wetsvoorstel, waar nu een consultatie voor is geopend en waar de Tweede Kamer nog naar moet kijken. Onlangs kwam nog in het nieuws dat de Nederlandse politie gegevens van burgers veel te lang bewaart en daarmee in strijd handelt met de wet.

Windows 11 heeft voor het eerst een groter marktaandeel dan Windows 10, blijkt uit cijfers van StatCounter. Windows 11 staat nu op 50 procent van alle pc's, terwijl voorganger Windows 10 op 46 procent van die apparaten draait. In oktober stopt de ondersteuning voor Windows 10.

De nieuwe cijfers zijn te zien in de data van StatCounter. De afgelopen maand kropen de marktaandeelcijfers van de twee besturingssystemen al dichter naar elkaar toe; begin juni lagen die cijfers bijna gelijk, maar werd Windows 10 nog iets vaker gebruikt dan Windows 11.

Begin juli is dat omgedraaid. Op het moment van schrijven staat Windows 11 op 50,88 procent van alle desktops. Windows 10 staat op 46,2 procent van alle apparaten. Het is voor het eerst dat Windows 11 een groter marktaandeel heeft dan Windows 10.

Het gaat om wereldwijde cijfers. In Nederland werd het omslagpunt in april al gehaald. Toen haalde Windows 11 met 55 procent al een groter marktaandeel dan Windows 10, maar internationaal gezien lagen die cijfers juist omgekeerd.

De waarschijnlijkste verklaring voor de stijging is het stoppen van ondersteuning voor Windows 10. Dat gebeurt in oktober van dit jaar. Vanaf dat moment krijgt het tien jaar oude Windows 10 geen feature- of beveiligingsupdates meer en is het dus niet meer verstandig dat OS te gebruiken. Onlangs nam Microsoft wel enkele maatregelen waardoor gebruikers nog wat langer Windows 10 konden gebruiken, bijvoorbeeld door updates beschikbaar te maken voor gebruikers van OneDrive, maar feit blijft dat de officiële support in oktober stopt.

Die deadline zorgt er waarschijnlijk voor dat veel meer gebruikers nu gaan overstappen, al heeft dat lang geduurd. Een jaar geleden was Windows 10 nog veel populairder dan Windows 11. In juni 2024 had dat oudere OS nog 66 procent marktaandeel, tegenover net geen 30 procent voor Windows 11.

Er zijn ook nog steeds pc's met Windows 7 actief. Dat percentage marktaandeel schommelt al een jaar rond de 3 procent. Mogelijk zijn dat zakelijke systemen, waarop nog oude software draait die niet op nieuwere besturingssystemen werkt.