AP: politie bewaart data van burgers structureel langer dan de wet voorschrijft

De Autoriteit Persoonsgegevens waarschuwt de demissionaire regering tegen het langer bewaren van politiegegevens. De regering moet stemmen over een wetsaanpassing waarmee de politie data langer mag bewaren, maar de AP zegt dat de politie die data nu al onwettig lang bewaart.

Dat schrijft de Autoriteit Persoonsgegevens in een brief aan de Tweede Kamer, specifiek aan de commissie voor Justitie en Veiligheid. De AP schrijft daarin een zienswijze over een recente motie vanuit de Tweede Kamer. Een Kamermeerderheid riep het kabinet eerder deze maand op om de Wet politiegegevens te herzien. Met die herziening zou de politie meer mogelijkheden moeten krijgen om een grote hoeveelheid gegevens van Nederlandse burgers te verzamelen, met als doel huidige en toekomstige cold cases oplossen. Daarvoor zouden wettelijke bewaartermijnen mogen worden overschreden.

De privacytoezichthouder heeft daar grote bezwaren tegen. Opvallend is dat de AP niet alleen bezwaren uit tegen de toekomstige plannen, maar meteen ook tegen de huidige praktijk. De politie overschrijdt nu al structureel en op grote schaal de Wet politiegegevens door veel gegevens voorbij de wettelijke termijn te bewaren.

Die wetsoverschrijding is op zichzelf niet gek; daarmee ging de AP enkele jaren geleden zelf al akkoord. In 2019 stelde de politie dat zij bepaalde gegevens langer wilde bewaren; de bewaartermijnen die toen in de Wet politiegegevens stonden, waren volgens de korpschef te kort om cold cases op te lossen. De toenmalig minister van Justitie en Veiligheid besloot daarop 'te accepteren' dat de politie gegevens langer zou gaan bewaren dan in de wet vastgelegd. De AP ging daarmee ook akkoord, maar dat gedogen gebeurde alleen omdat de minister destijds aangaf de wet te willen herzien. Zowel de Wet politiegegevens als de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens zouden daarvoor worden herzien. De AP merkt nu op dat dat te lang duurt. In 2022 zei de toenmalig minister van Rechtsbescherming dat er niet genoeg middelen waren om de wetten te herzien. "Het structureel niet naleven van de bewaartermijnen duurt echter onverminderd voort", zegt de AP nu.

Raad van State

Dat de Tweede Kamer nu alsnog eist dat de regering toestaat dat de politie de gegevens langer blijft bewaren, is voor de AP de druppel. De AP verwijst daarbij naar een advies van de Raad van State van eerder dit jaar. De afdeling advisering van dat rechtsorgaan pleitte ervoor de twee wetten alsnog te herzien. "Ook de AP pleit ervoor om alsnog voldoende middelen beschikbaar te stellen om de eerder aangekondigde herziening van de Wpg en Wjsg en implementatie daarvan doorgang te laten vinden", schrijft de toezichthouder nu.

De politie overtreedt nu structureel de Wet politiegegevens zonder resultaat.De AP zegt dat de politie nu zonder wettelijke basis de bewaartermijnen uit de Wet politiegegevens regelmatig overschrijdt. "Wat er ook zij van mogelijke toekomstige wetgeving, de huidige situatie leidt ertoe dat de politie structureel handelt in strijd met de wet." De toezichthouder gebruikt daarover harde woorden: "De AP stelt voorop dat het fundament van onze rechtsstaat wordt gevormd door het beginsel dat ook de overheid zelf gebonden is aan de wet. Dat geldt zeker ook voor de politie die beschikt over het geweldsmonopolie en bevoegdheden die diep in het leven van mensen kunnen ingrijpen. Inbreuken op grondrechten van mensen zijn alleen toegestaan wanneer deze evenredig zijn en wetgeving deze toestaat."

Geen link met cold cases

De gegevens die te lang bewaard worden, zijn bovendien niet gelinkt aan cold cases, schrijft de AP. Het gaat om gegevens 'in het kader van basispolitiezorg'. "Het gaat bijvoorbeeld om aantekeningen naar aanleiding van politietoezicht op straat, aangiftes van uiteenlopende aard, mutaties over hulpverlening aan een verward persoon, binnengekomen meldingen over geluidsoverlast of een burenruzie, gegevens over uitgevoerde (identiteits)controles en mutaties over afgehandelde verkeersproblematiek. Het betreft een zéér omvangrijke hoeveelheid ongerichte en ongeverifieerde gegevens", zegt de AP.

De toezichthouder merkt op dat gegevens die direct aan cold cases zijn gelinkt nu al mogen worden bewaard tot een misdrijf is opgelost. Met dat soort data overtreedt de politie de wet dus niet; het gaat om 'normale' data die de politie het in het dagelijks werk verzamelt, die in de toekomst mogelijk voor cold cases kan worden ingezet. Dat heeft bovendien amper effect, zegt de AP: "Het zijn gegevens waarvan ook in zijn algemeenheid niet kan worden aangetoond dat het langer bewaren daarvan een daadwerkelijke meerwaarde heeft voor het oplossen van cold cases."

De AP zegt dat zij 'contact gaat zoeken' met de politie. Daarnaast gaat de instantie 'toezien op naleving van de regelgeving en zo nodig ook handhavend optreden'.

Reacties (36)

[TheDudez]

Toch niks nieuws? Bedrijven krijgen allerlei boetes maar de politie mag wel de wet overtreden? En als die wet niet klopt dan moet je hem aanpassen. (geen voorstander van) Nu zijn ze gewoon illegaal bezig. En zorgt voor een deuk in het imago de politie en die is all niet zo best.

[Reactie gewijzigd door TheDudez op 19 juni 2025 13:56]

[Tk55]

Bedrijven krijgen allerlei boetes

Bedrijven calculeren dit gewoon in als bedrijfsrisico. Zal de politie dus ook wel doen!

[White Feather]

Onzin.

Het is een populistische zwart/wit-redenatie om dat zo te stellen.

In veruit de meeste bedrijven wordt gewoon de wet gevolgd.
En de boetes zijn vele malen hoger dan dat de meeste bedrijven er baat bij hebben.

[Tintel]

Iets meer nuance; de meeste bedrijven ondervinden inderdaad daadwerkelijk effect van boetes (en passen hun gedrag aan, betalen de boete en spreken medewerkers erop aan).
Maar de big-tech heeft dit probleem totaal niet. En big-tech is de grootste schender van regels die door de AP worden gecontroleerd. Daarom begrijp ik de gedachte wel. Als de meest veelvuldige overtreders (met het grootste raakvlak) er mee weg komen, is dat natuurlijk bizar.

Maar het is wel schrijnend dat overheden en uitvoerende instanties van de overheid, ook nogal eens dergelijke regels aan hun laars lappen. Daar zijn boetes iets minder relevant - daar zou direct de reactie moeten zijn: "We beloven beterschap en passen ons gedrag zo snel mogelijk aan".
Te meer deze geen commercieel doel hebben maar juist deze gegevens beweren te bewaren voor het algemeen goed.

[GameNympho]

Te meer jammer dat wij die boetes dan betalen en die kunnen aardig zijn.
Het potje "algemene middelen" is groot en komt never in onze portemonnee terug.
Eigenlijk kan je stellen, we (Jusitie) overtreden de wet gewoon, want de belastingbetaler betaalt de boetes elke keer weer sorry hoor beetje krom.
Gewoon die subsidie kraan dichtdraaien op hoog niveau of zelfs diegene erop aan spreken en als het kan, dan ook vervolgen met boetes uit eigen zak betalen of als het TE is, ontslag en verantwoording dragen als er een maatstaf/straf voor staat.

[Tintel]

ontslag en verantwoording dragen als er een maatstaf/straf voor staat.

Dat is de enige manier vermoed ik; boetes laten betalen door instanties die we niet kunnen/willen stilleggen en waarbij het vestzak-broekzak verhaal ook nog eens meespeelt.
Ik heb dat werkelijk nooit begrepen; hoge ambtenaren hebben een hoog salaris vanwege hun zogenoemde hoge verantwoordelijkheid. Maar als het misgaat, worden ze hoogstens naar een andere dienst/instantie ovcergeplaatst [met dezelfde hoge functie]. Ik begrijp dat ambtenaren ontslagbescherming hebben maar 'functie-bescherming' is onzinnig. En een kleine misstap is natuurlijk geen reden voor demotie maar er zijn grenzen. Ook ben ik bang voor het narcisme bij de hoge ambtenaren (want inmiddels is gebleken dat hoge functies maar wat vaak door dergelijke mensen worden ingevuld). En narcisme beschermd op z'n eigen manier; "Het is nooit hun fout".

[TheDudez]

Daar heb je een punt, alleen verschil is wel dat het een Vestzak-broekzak verhaal is.

[Tc99m]

Als een uitvoeringsorganisatie van de landelijke overheid een boete krijgt opgelegd, moeten ze dat uit hun eigen middelen betalen, en worden ze daarvoor niet gecompenseerd vanuit het Rijk.

[TheDudez]

Vervolgens roept de politie we hebben extra geld nodig en want we komen te kort. Het is niet dat een hoge pief opeens minder salaris krijgt. Ja je hebt helemaal gelijk maar het blijft uiteindelijk een Vestzak-broekzak verhaal.

[GameNympho]

Verlaag die hoogste salarissen maar met de boetes Wedden dat ze het snel voor elkaar hebben dat ze de wet volgen.

[TheDudez]

inderdaad

[Xyzyz]

en een beetje een kort-door-de-bocht- reactie.....

[Bas-w]

Kan iemand veroordeeld worden obv gegevens die illegaal bewaard zijn? Dit zou ook in de rechtzaal wel een beetje een dingetje kunnen worden. Illegaal verkregen informatie mag ook niet altijd gebruikt worden.

[cyber_rova]

Ja, iemand kan veroordeeld worden op basis van gegevens die illegaal bewaard zijn. Een rechter zal hierbij de zwaarte van het strafbare feit uiteraard wel meewegen. Voor een kleiner feit zou het kunnen betekenen dat het bewijs wordt uitgesloten en het OM niet-ontvankelijk wordt verklaard. Dit gebeurt in de praktijk wel weinig. Een rechter kan iemand nog steeds veroordelen op basis van die illegaal bewaarde info, maar hiervoor wel straf in mindering brengen.

[xorpd]

Misschien even erbij vermelden dat de huidige bewaartermijn 10 jaar is.

[dixet]

Volgens de AP gaat het om gegevens die zijn verzameld "in het kader van basispolitiezorg".

Daarvoor geldt (artikel 8 WPG) dat ze 1 jaar algemeen binnen de politie gebruikt mogen worden. Na 1 jaar tot maximaal 5 jaar mogen de gegevens alleen nog gebruikt wordt om gericht te vergelijken/combineren/analyseren.

De bewaartermijn is dus 5 jaar, of korter wanneer de gegevens niet meer nodig zijn

bron: wetten.nl

[Reactie gewijzigd door dixet op 19 juni 2025 16:38]

[xorpd]

Niet volgens de brief aan de Tweede Kamer (zie boven voor link).

[dixet]

Ah ok, de wpg maakt onderscheid tussen "verwijderen" en "vernietigen". Na 5 jaar dienen de gegevens te worden verwijderd, na uiterlijk 10 jaar vernietigd.

Het verschil is dat na 5 jaar de gegevens enkel en alleen gebruikt mogen worden door politieambtenaren die zijn geautoriseerd om te beoordelen of de gegevens opnieuw mogen worden gebruikt.

[Majhool]

10 jaar na 'wat'? En geldt dat voor alle politiegegevens? En hoe zit het met niet politie-taken?

[Yzord]

Als het AP al weet dat de politie structureel de wet overtreedt, waarom worden er dan geen boetes uitgegeven? Want anders kan je als AP je business ook wel opdoeken.

[White Feather]

Dat staat gewoon in het stuk:

De toenmalig minister van Justitie en Veiligheid besloot daarop 'te accepteren' dat de politie gegevens langer zou gaan bewaren dan in de wet vastgelegd. De AP ging daarmee ook akkoord, maar dat gedogen gebeurde alleen omdat de minister destijds aangaf de wet te willen herzien.

[biomechanical]

/s
Tja, het is nu eenmaal goedkoper om met (illegaal bewaarde) data, criminelen (proberen) te vinden dan een fatsoenlijk politie macht te hebben die hun werk (binnen de wet) uitvoert.
/s

[Jester-NL]

Decennia geleden las ik een soortgelijk artikel. Toen ging het niet (direct) over de bewaartermijn van data (en dat was eind jaren 80 (ook al) een dingetje) maar veel meer over de rechten, plichten en bewapening van arrestatie-teams.
De conclusie toen (en die is eigenlijk niet anders dan nu): na verloop van tijd is de overtreding "standaard" en kan en mag de wet aangepast en opgerekt naar het "nieuwe normaal".

[Floort]

Een les voor de volgende keer: er is geen concreet zicht op legalisatie als er alleen een voornemen is tot het maken van een nieuwe wet. Ik zou zeggen dat minimaal aannemelijk gemaakt moet worden dat een concrete wet ook binnen een concrete termijn wordt aangenomen. En zelfs nu de AP in het persbericht concrete overtredingen constateert en zo'n beetje alle redenen om onder de beginselplicht tot handhaving uit te komen zelf al onderuit haalt is het opmerkelijk dat de AP niet al doorpakt met een last onder dwangsom om er in ieder geval een concrete termijn op te zetten.

[Gu357]

Het opschonen van data (al dan niet met een officieel bewaartermijn) is een probleem in alle sectoren. Een organisatie bepaalt zelf welke documenten bewaard moeten worden en voor hoe lang, rekening houdend met wettelijke en praktische overwegingen. Het opschonen zelf is afhankelijk van de applicatie zelden automatisch.

[Majhool]

Je moet je voorstellen dat een bewaartermijn voor een verdachte, anders is dan voor een veroordeelde, getuige, betrokkene of melder. Er is verschillende wetgeving van toepassing met verschillende bewaartermijnen. Strafrecht, of bestuursrecht maakt ook nog heel veel uit (WPG / AVG). Ik geef het je te doen...

[Broud]

Dat geldt niet voor grotere bedrijven hoor, daar is het zelden een handmatig proces

[dollyking]

men maakt daarbij ook veel gebruik van truukjes, zoals bijvoorbeeld delen van info met de belasting dienst die een veel langere termijn mag hanteren. en als het nodig is halen ze die weer op.
goed voorbeeld is de anpr camera.

[Tyrian]

Grijpt de politie niet in als de politie de wet overtreedt? Zij zijn toch de instantie die belast is met het handhaven van de wet.

[Icca_Spades]

@Xyzyz 90% van de totale overheidsinkomsten bestaat uit belastingontvangsten en slechts 10% uit de zogeheten niet-belastingontvangsten, hierom is wat @TheDudez zegt mijn inziens wel degelijk een legitiem punt die geen nuance behoeft aangezien linksom of rechtsom de rekening al dan niet indirect betaald mag worden door de burger. Het wordt tenslotte betaald met publieke middelen.

[Reactie gewijzigd door Icca_Spades op 20 juni 2025 00:55]

[Jurrian120]

Waar ik van schrik is dat er steeds meer berichten voorbij komen met boetes voor grote bedrijven (politie is daar een van). Maar als het de overheid/hulpverlening is gaat men erg laks om met regels.

Dit is door een of meerdere mensen besloten binnen de politie om de regel uit fatsoen te trekken. Waarom worden deze mensen juridisch niet vervolgd?

Krijg het idee dat als er geen sancties op persoonlijk niveau gedaan worden dit blijft gebeuren.