Het verzamelen en analyseren van metadata is volgens de AIVD een 'minder ernstige inbreuk op de privacy' dan het aftappen van de inhoud van dataverkeer. Critici stellen echter dat uit metadata wel degelijk zeer gevoelige gegevens kunnen worden gefilterd.
De Nederlandse inlichtingendienst AIVD heeft vrijdag een Engelstalig artikel gepubliceerd waarin het globale uitleg geeft over welke wettelijke kaders er in de Nederlandse wet zijn vastgesteld voor het uitvoeren van zijn taken. Zo beschrijft de AIVD dat het wettelijk gezien alle draadloze datacommunicatie mag analyseren, maar dat er voor het aftappen van verkeer op koper- en glasvezelkabels eerst toestemming moet aanvragen bij de minister en er na goedkeuring alleen gericht mag worden gezocht.
In het artikel beschrijft de AIVD ook het inzamelen van metadata. Volgens de inlichtingendienst heeft het inzamelen van metadata vaak de voorkeur omdat het kleine brokjes informatie betreft die snel geanalyseerd kunnen worden. Zo kan de AIVD naar eigen zeggen sneller een besluit nemen of de inhoud van bepaalde datastromen eventueel nader bekeken moet worden.
Opvallend is dat de AIVD schrijft dat het inzamelen van metadata een 'minder ernstige inbreuk op de privacy' is dan het direct aftappen van de inhoud van dataverkeer. Niet alleen geeft de inlichtingendienst een inhoudelijk oordeel over de mogelijke gevolgen op de privacy, maar critici stellen dat met het grootschalig inzamelen en analyseren van metadata wel degelijk vergaande inbreuk op de privacy mogelijk is. Zo zou de overheid, met behulp van de juiste analysesoftware en getrainde analisten, uit de metadata van bijvoorbeeld telefoon- en e-mailverkeer de religie, politieke en seksuele voorkeuren en eventuele gezondheidsproblemen van burgers kunnen opmaken. Door metadata uit andere bronnen mee te nemen, zijn er nog verdergaande analyses mogelijk.
In de Verenigde Staten speelt de discussie rondom metadata al een half jaar toen in juni door de Washington Post en The Guardian documenten van klokkenluider Edward Snowden werden gepubliceerd. Daaruit bleek dat de NSA op grote schaal metadata inzamelt, waaronder die van Amerikaanse burgers. In Nederland maakte Tweakers vorige maand bekend dat de NSA in Nederland de metadata inzamelde van 1,8 miljoen telefoontjes. Welke rol de AIVD en mogelijk ook de MIVD daarbij hebben gespeeld, is nog niet geheel duidelijk.