De Amerikaanse geheime dienst NSA onderschepte vorig jaar in een maand tijd gegevens van rond 1,8 miljoen telefoontjes in Nederland. Dat blijkt uit documenten van klokkenluider Edward Snowden. De NSA hield de nummers in de gaten en kon communicatie opslaan.
Het aantal van rond 1,8 miljoen bleek uit een grafiek die het Duitse weekblad Der Spiegel deze zomer publiceerde, maar toen ontbrak de context van deze cijfers: die is nu gekomen met een publicatie van de krant Le Monde in Frankrijk. Het gaat om metagegevens van telefoontjes, in elk geval het nummer waarnaar mensen bellen. Of ook de locatie wordt opgeslagen, is onduidelijk. In het kader van dit programma, Boundless Informant, is geen data afgetapt in Nederland. Hoe de NSA aan deze gegevens komt, is niet duidelijk.
Met het aantal van 1,8 miljoen afgeluisterde telefoontjes in een maand is de spionage in Nederland veel minder groot dan in Frankrijk, waar in dezelfde periode gegevens van 70 miljoen telefoontjes werden onderschept. Daarmee is de spionage veel omvangrijker dan gedacht, schrijft de Franse krant Le Monde. Le Monde merkt ook op dat de NSA België onder dezelfde groep van 'third party SIGADs' schaart als Frankrijk, maar of ook daar gegevens worden onderschept, is onduidelijk.
De grafiek uit NSA-documenten toont de mate van Dialed Number Recognition van verschillende landen. Deze nummerherkenning of DNR geeft de capaciteit van de NSA weer om telefoonnummers te monitoren. De NSA neemt gesprekken automatisch op als iemand belt naar deze nummers. Hoe vaak dat is gebeurd is niet bekend. Ook scant de geheime dienst sms'jes op bepaalde sleutelwoorden. Data van internet schaart de NSA onder Digital Network Intelligence of DNI, maar gegevens hierover staan niet in de grafiek over Nederland.
Le Monde publiceerde ook cijfers van hoe groot het NSA-programma Boundless Informant is: in een maand begin dit jaar sloeg de NSA de metagegevens van bijna 125 miljard telefoontjes op, terwijl er gegevens van 97 miljard internetsessies werden geregistreerd.
VVD-Kamerlid Klaas Dijkhoff noemt het 'teleurstellend' dat nu blijkt dat de VS op grote schaal in Nederland telefoongegevens onderschept. "Als je zegt: de Chinezen en Russen doen het, dan zou het niemand verbazen. Maar dit is een land waarmee we samenwerken. Dan valt het extra tegen", aldus Dijkhoff, die de NSA-praktijken in de Tweede Kamer vorige week nog 'schaamteloos' noemde. Hij houdt wel een slag om de arm: "Het probleem met dit soort verhalen is dat het vaak geruchten zijn, die goed onderbouwd zijn, maar verder niet worden weersproken. Het is moeilijk om te beoordelen wat er precies aan de hand is."
"Dit kan natuurlijk niet", reageert Ronald van Raak van de SP. "De Tweede Kamer moet nu zelf verantwoordelijkheid nemen, want minister Plasterk blijft oorverdovend stil." Volgens Van Raak moet de Tweede Kamer zelf op onderzoek uitgaan, bijvoorbeeld door Edward Snowden uit te nodigen in de Tweede Kamer. "Ik wil daarbij dat de minister garandeert dat Snowden niet wordt uitgeleverd aan de Verenigde Staten", aldus Van Raak.
Grafiek Der Spiegel over onderscheppen metadata telefoongesprekken in Nederland, rond de jaarwisseling vorig jaar