Experts roepen op tot hervorming 'Commissie Stiekem'

Drie experts roepen op tot hervorming van de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, ook wel Commissie Stiekem genoemd. De commissie die toezicht houdt op de AIVD zou onnodig geheimzinnig zijn.

Volgens het opiniestuk in de Volkskrant zou de commissie last hebben van "gebrek aan politieke affiniteit, lage vergaderfrequentie, absentie en tijdgebrek". Verder zou de commissie krampachtig proberen alles geheim te houden, wat ervoor zorgt dat het vertrouwen in de parlementaire controle wordt beschadigd. De experts stellen voor om niet alles wat in de commissie besproken wordt, automatisch tot geheim te bestempelen, zoals nu door een soort 'geheimhoudingsreflex' wel gebeurt.

Zij geven aan dat het beter zou zijn om een beleid in te voeren om alles openbaar te maken, tenzij er daadwerkelijk redenen zijn om informatie geheim te houden. Een tweede verbetering zou zijn om fractievoorzitters in de commissie te voorzien van een ondersteunende staf. Op dit moment ontbreekt deze en daarom zouden zij afhankelijk zijn van informatie van ministers en de diensten zelf.

De CIVD is een commissie die bestaat uit de fractievoorzitters en die parlementaire controle uitvoert op de werkzaamheden van de AIVD en MIVD. De inhoud van de bijeenkomsten is vertrouwelijk en de commissie brengt een keer per jaar verslag uit aan de Tweede Kamer.

In 2013 bleek uit de gegevens die door Edward Snowden openbaar waren gemaakt, dat de NSA in een maand de metadata van ongeveer 1,8 miljoen Nederlandse telefoongesprekken onderschepte. In februari 2014 werd echter bekend dat de Nederlandse veiligheidsdiensten zelf de metadata hadden verzameld. Later bleek overigens dat het niet om telefoongesprekken maar om satellietcommunicatie ging. Ook kwam naar buiten dat minister van Binnenlandse Zaken, Ronald Plasterk, sinds november 2013 in het bezit was van deze informatie en dit niet aan de Tweede Kamer had meegedeeld.

Rond die tijd lekte informatie uit dat de CIVD wel degelijk was ingelicht. Daaruit werd de conclusie getrokken dat er iemand uit die commissie vertrouwelijke informatie had vrijgegeven, waarna commissievoorzitter Halbe Zijlstra een aanklacht indiende. Omdat het om een ambtsmisdrijf gaat, heeft het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer in november 2015 een onderzoekscommissie ingesteld die vast moet stellen wie verantwoordelijk is voor het vrijgeven van de informatie.

Volgens de drie schrijvers van het opiniestuk is deze hele affaire juist een reden om de onnodige geheimzinnigheid rond de CIVD op te heffen. De experts zijn docent geschiedenis Eleni Braat, promovendus en docent Constant Hijzen en intelligence analist Cees Wiebes.

Reacties (21)

Dat had ik ook wel kunnen bedenken

In het huidige systeem heb ik hier vooral problemen mee:

De experts stellen voor om niet alles wat in de commissie besproken wordt, automatisch tot geheim te bestempelen, zoals nu door een soort 'geheimhoudingsreflex' wel gebeurt.

Er is nauwelijks informatie over de werkwijze van de inlichtingendiensten. Je kunt wel stellen dat dat niet in verkeerde handen mag vallen maar er is nu nauwelijks openheid en we hebben dankzij Snowden allemaal kunnen zien wat er zonder controle achter de schermen allemaal gebeurt.

Er is nauwelijks informatie over de werkwijze van de inlichtingendiensten. Je kunt wel stellen dat dat niet in verkeerde handen mag vallen maar er is nu nauwelijks openheid en we hebben dankzij Snowden allemaal kunnen zien wat er zonder controle achter de schermen allemaal gebeurt.

Tja, in hun eigen woorden: Als je niets te verbergen hebt, dan is er niets te vrezen. Ze doen toch niks fout? Waarom die geheimhouding dan?

Zonder controle heb je een losgeslagen inlichtingendienst.

die controle is er volgens mij als jaren bijna niet en plasterk, tja van kritisch columnist naar toonbeeld hoe macht corrumpeert en iemand het pluche heel lekker schijnt te vinden.

Geheimhouding betekent nog niet automatisch dat er geen controle plaatsvindt. Geheimen geheim bespreken om ze vervolgens in de openheid te controleren is niet echt de definitie van 'geheim'. Zo maak je het onze 'vijanden' wel erg makkelijk (ja, die zijn er wel degelijk in deze wereld). Als je dat acceptabel vindt omdat het jou een beter gevoel geeft, dan kan de prijs voor jouw goede gevoel wel erg hoog zijn.

[Reactie gewijzigd door Edgarz op 14 januari 2016 23:54]

In de Snowden-onthullingen is naar buiten gekomen hoe makkelijk de Amerikaanse controleur (FISA) meeging in de wensen van de diensten.
Volgens mij zijn de meeste geheimen na 1 jaar al knap waardeloos voor onze vijanden. De stukken van de commissie stiekem zouden dus best na een jaartje of 5 openbaar gepubliceerd kunnen worden.
Dat lijkt me gewoon een redelijk systeem voor al die burgercontrole: na het onderzoek moeten de bespioneerden zo snel mogelijk volledig ingelicht worden. Ook als er geen strafbare feiten zijn ontdekt.

De werkwijze is bekend. Ze doen hetzelfde als een rechercheur bij de politie. Alles wat de politie doet, mogen zij ook, zoals telefoontaps. Als ik even zoek dan kan ik vast een waslijst vinden van politietaken- en bevoegdheden. Ik ga er van uit dat geheime diensten hetzelfde doen.

Wat ze extra kunnen daar hoed je ook al geen hacker voor te zijn, als je elke dag tweakers.net leest, met name artikelen over hacking en cybercrime en privacy-gerelateerde artikelen, dan krijg je een redelijk beeld van wat zo'n club kan. Verder volg je een willekeurige amerikaanse actie/politieserie en/of James Bond films en dat maakt het beeld compleet. :-)

Wat we niet precies weten is wat voor software ze gebruiken, welke apps en tools en wie precies op de loonlijst staat. We weten zelfs al dat er hardware uit Israël komt en effe zoeken en je vind bedrijven die software bouwen voor inlichtingenwerk. Zeg maar, die leuke schermen die ze in de politeseries laten zien of die je in meldkamers ziet. En van die software waar ze wazige beelden mee kunnen uitpluizen en diverse camera posities syncen in tijd.

De CTIVD koppelt naar ik weet terug naar de commissie Stiekem. Die CTIVD heeft een budget van anderhalf miljoen en betaalt daarvan juristen en huurt wel eens een ICT-er in om daadwerkelijk controle uit te voeren bij de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. De CTIVD gaat er prat op dat ze overal bij kunnen en mogen - dat zal dan vanuit het perspectief zijn van de juristen: elk rapportje en elk verslagje mag worden gelezen. Leuk. Maar het werkelijk interessante - hoe de data wordt gemined, hoe de SQL queries in elkaar zitten, hoe databases aan elkaar worden geknoopt, hoe retentie wordt gerealiseerd en hoe daadwerkelijk data wordt verwijderd - daar heeft een jurist (tenzij je Arnoud Engelfriet heet) geen kaas van gegeten: je hebt hiervoor serieuze ICT-ers, of beter hackers, nodig. Het gaat dus al mis bij de CTIVD.

De commissie stiekem krijgt de feedback en kan de minister informeren en adviseren. De huidige minister schijnt welwillend te luisteren naar de commissie stiekem en naar de CTIVD. Maar of een volgende minister dat ook doet? Dat is nog maar de vraag. De commissie stiekem kan een verslag of advies escaleren naar de Kamer maar moet tegelijk de geheimhoudingsplicht in acht nemen. Dit betekent dat er een motie van wantrouwen ingediend kan worden tegen de minister waarover de Kamer dan gaat stemmen. Helaas mogen de kamerleden inhoudelijk niet weten waar het over gaat want geheim. Dit is regelrecht bizar.

Al met al, de CTIVD en de Commissie Stiekem zijn tandeloze tijgers. De inlichtingen- en veiligheidsdiensten hebben in feite vrij spel zodra ze een minister krijgen die dat verlangt.

Ik viel ook haast van mijn stoel toen ik dit las:

"Een van de mogelijkheden waar wij nu over nadenken, is om in de toekomst één van de drie leden van CTIVD een ict-specialist te laten zijn. Op de iets kortere termijn kunnen wij nieuwe specialistische onderzoekers aan ons verbinden: al onze huidige zeven onderzoekers zijn jurist.’"


https://decorrespondent.n...oor/295384840135-9cd792a3

Iets zoals dit?

http://www.comiteri.be/im...iviteitenverslag_2014.pdf
http://www.comiteri.be/in...ications/activity-reports

En onderzoeksjournalist Lars Bové van De Tijd heeft afgelopen jaar ook een boek gepubliceerd over de werking van de inlichtingendiensten: http://www.datapanik.org/...-de-staatsveiligheid-2015

Voor mij is het vooral belangrijk dat onze (Benelux) inlichtingendiensten met een paar statistieken afkomen. Bijvoorbeeld hoeveel telefoon -en datataps en voor welke aard van misdaad (= controle door de burger van aantal en proportionaliteit).

Als een dienst honderdduizend telefoontaps aanvraagt en ze doet dit voor snelheidsovertredingen op de autosnelweg te betrappen: dan weet de bevolking dat er misbruik gaande is (afluisteren voor snelheidsovertredingen is niet propertioneel).

Zitten er duizenden tussen die over politieke meningen gaat (bv. luisteren ze duizenden mensen van danwel een nationalistische dan wel een communistische partij af): dan weet de bevolking dat de meerderheid de inlichtingendiensten aan het misbruiken is om de oppositie monddood te krijgen. En zo verder).

Momenteel zijn er vrijwel géén statistieken. En dus per definitie is er misbruik. Waarom anders doet men er geheimzinnig over? Dat is omdat er misbruik is.

Ergens wel gek natuurlijk. Wij, de Nederlanders, betalen ze om voor ons dergelijke zaken te regelen. Ook kiezen wij de mensen die dit voor ons mogen gaan doen, en vervolgens mogen wij niet weten wat ze gedaan hebben...

Natuurlijk wil je bepaalde informatie niet met specifieke groepen delen, aangezien het inzicht geeft in opsporingsmethoden enz. Aan de andere kant hoor je dan weer veel later dat een crimineel een flinke smak geld heeft gekregen, van ons belastinggeld, en dat dat dus niet naar buiten had mogen komen. Natuurlijk kan je ook weer niet voor ieder wissewasje een volksraadpleging houden...

Meer openheid is dus volgens mij wel op zijn plaats, maar hoe ga je dat vormgeven?

Aan de andere kant hoor je dan weer veel later dat een crimineel een flinke smak geld heeft gekregen, van ons belastinggeld, en dat dat dus niet naar buiten had mogen komen.

Dat heeft echt helemaal niks met die commissie stiekum te maken. En het ging ook niet om belastinggeld maar om tegoeden die eerst in beslag genomen waren.

Het probleem met die commissie is dat alles wat er over tafel gaat per definitie geheim is, en het daardoor eerder een methode geworden is om dingen onder tafel te houden dan om ze door volksvertegenwoordigers controleerbaar te maken.

Beetje raar dat de experts niet de conclusie van het onderzoek afwachten. En tja, een commisie die uit fractievoorzitters bestaat gebrek aan "politieke affiniteit" verwijten. Heeft het dan überhaupt nog zin om het opiniestuk verder te lezen? Ik ben bang dat als de commissie telkens de overweging moet maken "wat kan openbaar, wat niet" ze helemaal niet meer aan inhoudelijke controle op het functioneren van die diensten toekomt.

Het onderzoek is om te kijken wie het lek was. Voor dit onderzoek/deze aanbevelingen is die informatie helemaal niet relevant.

Hoe zit het eigenlijk als je fractievoorzitter ergs niet een mee eens bent. Bijvoorbeeld er worden grove fouten worden gemaakt. Na buiten brengen mag je niet. Welke tanden hebben de spreekwoordelijke tijgers om mee te bijten?

Zolang de burgers hier niet krachtig tegen ageren in de publieke opinie alsmede tijdens het stemmen zal er voor de verantwoordelijke politici geen enkele aanleiding zijn om ook maar een aanbeveling van deze commissie over te nemen.

Gezien het aantal reacties op deze post in vergelijk met het afsluiten van proxies van netflix geeft al aan dat de meerderheid van de burgers dit onderwerp weinig interesseert en veronderstellen dat de veiligheidsdiensten hun werk naar eer en geweten doen. En veruit het merendeel zal zeer zeker die intentie hebben maar het is zeker belangrijk om via een daadkrachtige commissie ervoor te zorgen dat de rotte appels eruit worden gevist. Maar die commissie heeft ook de steun van het volk in algemene zin nodig.

Is het wel eens in je opgekomen dat het ook simpelweg kan voortkomen uit een gevoel van onvermogen?

Je weet wel, dat gevoel van "het maakt toch geen reet uit wat ik doe, want er veranderd toch niks?" ?

In de commissie stiekem wordt veel meer besproken dan alleen de activiteiten van de inlichtingendiensten. Voor zover ik weet worden ook de acties van legereenheden en andere geheime operaties besproken. Soms zijn er ook acties waar maar een paar mensen van op de hoogte zijn en waar jaren later de ware toedracht van bekend wordt gemaakt. Het is goed dat er een dergelijke commissie bestaat. Onze open samenleving is tegelijkertijd ook onze achilleshiel en dus een walhalla voor terroristen. Je kunt hier bijna onopgemerkt je gang gaan. Als er geen staatsgeheimen meer zouden zijn m.b.t. de inlichtingen kun je net zo goed het land opdoeken. Dan is het voor de kwaadwillende onder ons een koud kunstje uit te zoeken waar de regering mee bezig is en daar vervolgens met een grote boog omheen te lopen. ik ben zeker geen voorstander van een politiestaat, maar alles maar openbaar geeft meer ellende dan dat het oplevert.

Een comissie stiekem binnen de AIVD of andere veiligheidsinstanties vind ik geen probleem, maar een commisie stiekem doorspekt van politieke motieven wel. Dit kabinet of veel kabinetsleden zijn een farce, maar behouden hun posities dankzij middelen zoals de comissie stiekem, want daar valt bijna alles onder als ze dat willen. In dat opzicht is deze kabinetsperiode het beste voorbeeld waarom de politiek nooit een middel als commisie stiekem toebedeeld moet krijgen. Tegenwoordig is eigen belang > partijbelang > ons belang

[Reactie gewijzigd door govie op 14 januari 2016 18:12]