Intel wil tot 2031 maximaal 80 miljard euro investeren in Europese chipproductie

Intels ceo Pat Gelsinger zegt dat zijn bedrijf over het komende decennium tot tachtig miljard euro wil investeren in de Europese chipproductie. Het bedrijf wil onder meer twee nieuwe grote chipfabrieken bouwen in Europa.

Gelsinger zegt dat Intel dit jaar nog zal aankondigen waar die twee nieuwe chipfabrieken moeten komen te staan. The Register meldt dat België en Nederland als mogelijke landen voor de chipfabrieken worden gezien, naast Duitsland, Frankrijk en Polen.

Het is niet voor het eerst dat Intel spreekt over investeringen in Europa, al gaat het nu wel om een groter bedrag. Eerder werd gesproken over een investering van twintig miljard euro. Toen werd gesproken over twee locaties, waarbij de ene locatie de productie zou doen en de andere locatie de packaging. Het lijkt er nu op dat er twee locaties komen voor de productie.

De ceo van Intel sprak bij de IAA-autobeurs in München. Daar zei hij ook de halfgeleiderfabriek in Ierland te willen openstellen voor autofabrikanten. Het bedrijf gaf al eerder aan dit jaar nog chips voor de auto-industrie te willen maken, al was het toen nog niet duidelijk in welke fabriek dit zou gebeuren. Het is niet bekend of Intel nog steeds van plan is om dit jaar chips voor autofabrikanten en -toeleveranciers te maken.

Autofabrikanten hebben vanwege huidige de chiptekorten moeite met het maken van auto's, veel autofabrikanten hebben de productie daardoor enige tijd moeten stilleggen. Het is niet duidelijk hoeveel chips Intel zou kunnen maken voor de auto-industrie. Auto's hebben daarnaast steeds meer chips nodig, vanwege onder meer toenemende connectiviteit, zelfrijdende functies en elektrificatie.

Reacties (59)

Ik zou als Intel zijnde niet voor Nederland kiezen, het eindeloze gezeur over fabriekspanden (hallen, blokkendozen), het feit dat ze stroom en water gebruiken is ook nooit goed, het feit dat het een internationaal bedrijf is zal ook wel weer aanleiding zijn tot belastingdiscussie..

Wij willen hier graag alleen voordelen, geen nadelen.

> Wij willen hier graag alleen voordelen, geen nadelen.

Wat raar dat we geen waslijst aan nadelen met relatief weinig voordelen willen

Willen is willen. Maar krijgen? Feit is dat Taiwan meerdere fabs heeft, terwijl het een kleiner land is dat zelfs een grotere achterstand had dan Nederland.

Probleem met Nederland is dat we niet genoeg aan de lange termijn denken, maar dat we het "nu goed willen hebben". Gevolg is dat er ook een braindrain gaande is in NL. Ik maak me iig grote zorgen over de toekomst van NL omtrent alle sectoren die met techniek te maken hebben. We hebben echt meer hoog opgeleide ingenieurs nodig. En de ingenieurs die we hebben, moeten we ook eerst zien te behouden door ze überhaupt werkgelegenheid te bieden binnen NL, zodat zij later dan spinoffs kunnen opstarten. Ook moet er wat veranderen aan de "ik kom hier mijn bed niet voor uit" mindset onder veel NLers. Toen onze ouders de Deltawerken bouwden, was "wat schuift het" niet de hoofd toon.

Ja ok klinkt leuk maar uiteindelijk komt er meestal weinig werk net als die datacentra van Google.

Als je enginieurs wil zou ik de studieschuld afschaffen voor beta opleidingen. Niet dikke subsidies aan mega cops geven.

Hoewel ik het grotendeels met je eens ben, valt die braindrain wel mee. Als je kijkt in high tech Eindhoven omgeving, is minstens de helft van de werknemers in high tech van buiten Nederland. Dat is niet omdat alle Nederlanders verhuisd zijn naar bijvoorbeeld Amerika, maar omdat ze nooit voor een technische studie hebben gekozen.

Ook als Intel een fab in Nederland neerzet, gaan ze heel veel expats moeten aannemen. Dat is niet vanwege onzin argumenten als dat ze high tech medewerkers minimum loon willen betalen, want die lonen zijn echt niet zo slecht. Maar simpelweg omdat er gewoon bij lange na niet genoeg Nederlanders zijn die dit werk kunnen doen. Ook niet als je wat extra opleidingstijd meeneemt.

Het afval dat direct/indirect terecht komt in rivieren en kanalen die uiteindelijk door/via Nederland naar de Noordzee vloeien, daarvan komt een deel ook in het slib en in 'de voedselketen' terecht. Bij chip-productie worden er vele chemicalien gebruikt.

Een goed onderzoek daarnaar is wat mij betreft de moeite waard, maar de uitkomt moet dan niet zijn dat het in Frankrijk of Duitsland er alsnog komt, want dan schiet het allemaal niet echt op. Vervuiling kent geen grenzen.

En ja, ik ben bekend met het feit dat men pogingen doet om het afvalwater te zuiveren.

Er is een goed boek over de gevolgen van deze stoffen mbt de gezondheid, uiteindelijk kwam het erop neer dat de industrie daarom richting Azie vertrok voor de productie omdat men daar minder streng keek. Ik ben het kwijt en kan de titel helaas ook niet herinneren. Als iemand het weet, vul aub aan.

Ik denk dat je je eerder zorgen moet maken om goed opgeleid technisch uitvoerend personeel. Dat is pas echt een uitstervend ras. De gemiddelde leeftijd op de bouw is ondertussen 50+

Mooi verwoord en ik ben het helemaal met je eens.

Ik weet niet of het daadwerkelijk zo is maar het lijkt alsof de betere ingenieurs "weggekaapt" worden door buitenlandse firma's. Ik hoor in mijn omgeving sowieso steeds meer mensen die "geen zin meer hebben om nog een HBO of Universitaire opleiding te doen" omdat een ongeschoold iemand met alle toeslagen net zoveel of zelfs MEER op zijn/haar bankrekening gestort krijgt dan iemand die jaren gestudeerd heeft en net begint (Limburg). Beetje off topic excuses

Met onze eindeloze drang naar meer, sneller en beter en bovenal goedkoper is de lijst nadelen altijd langer dan de lijst voordelen, en dat vinden we best, zolang die nadelen maar niet hier zitten. Wat volgens mij vrij kortzichtig is.

Wat grappig dat je het over kortzichtigheid hebt terwijl je zelf daar ook een knap staaltje van laat zien. Wat mij betreft zijn discussies altijd welkom. Er is dan ook niets aan de hand als de overheden transparant zouden zijn in de procedures en achterliggende lobby.
Maar wat zouden dan volgens jou die voordelen zijn die opwegen tegen de nadelen? Werkgelegenheid? Gezien de lonen in Nederland is dat niet echt een reële optie tenzij er een belastingvoordeeltje tegenover staat.
Gebruik van stroom en water staat uiteraard onder druk. De overheden zetten huishoudens onder druk om te verduurzamen maar tekenen net zo vrolijk een contract met een megaverbruiker zonder ook maar het duurzame gehalte aan te stippen. Boeren mogen niet sproeien, de achtertuin mag je geen water geven, maar de fabrieken mogen ongeremd doorpompen en het vuile of warme water vrolijk lozen. Het is scheef en daarom is er, terecht in mijn ogen, protest. Niet om vervelend te doen, maar om aan te tonen dat het scheef is.
Het is niet alleen je recht om daar tegen in protest te gaan, ik zie het als je plicht. Als je onrecht ziet dan kaart je dat aan.

Wat grappig dat je het over kortzichtigheid hebt terwijl je zelf daar ook een knap staaltje van laat zien…..overheden zetten huishoudens onder druk om te verduurzamen maar tekenen net zo vrolijk een contract met een megaverbruiker zonder ook maar het duurzame gehalte aan te stippen. Boeren mogen niet sproeien, de achtertuin mag je geen water geven, maar de fabrieken mogen ongeremd doorpompen en het vuile of warme water vrolijk lozen…

Dit hierboven vind ik overigens ook behoorlijk kortzichtige uitspraken. De pot verwijt de ketel…

Softwarematig is er nog zoveel te winnen dat de productie van chips prima een tijdlang kan worden afgevlakt.

Voor gemiddeld 8 mld per jaar zou je ruwweg 80.000 software ontwikkelaars a 100k aan de gang kunnen zetten die gaan fine-tunen of compleet nieuw OS op poten gaan zetten. Dat is ruwweg 2x dan er bij microsoft werken.

In azië zou je met dat met factor 3 kunnen vermenigvuldigen aangezien arbeid daar iets goedkoper is,
en onder andere China en India investeren daar massaal in 🙂

Waarom ga je er van uit dat een nieuw OS performanter zou zijn dan de huidige OS'en? In Linux, MacOS, Windows, etc zitten decennia aan R&D. Ja daar zit "cruft" in en technical debt, maar die gaat ook vanaf dag 1 in het nieuwe OS zitten, zeker als de ontwikkelaars nog moeten leren uit fouten.

Persoonlijk denk ik niet dat er "veel" performance te winnen valt door from scratch een nieuw OS te schrijven. Het nieuwe OS zal ook moeten kiezen waar het wel of niet compatibel mee wilt zijn. Als je kiest voor bvb POSIX compliance, dan neem je ook meteen alle baggage daarvan mee. Doe je dat niet, dan zal bijna geen enkele bestaande software draaien op je OS, en moet iedereen dus ook hun software aanpassen.

Anyway, het is een interessant idee!

En dan kan er nog van alles verbeterd worden aan de firmware+drivers, denk aan Linux met Samsung NCQ issues bijv..

Het is eerder het idee “less is more”.

Wat je nu ziet is dat er zoveel mitsen en maren aan een OS zitten dat het waarschijnlijker verstandiger is van scratch te beginnen of een basis pakt van een bestaand OS. Zowel Android als Windows zit data vergaren voor een groot deel ingebakken.

Theoretisch zou je met Windows mbv embedded (iot) ook terug naar basis, maar of ze daar zo blij mee zullen zijn bij MS is maar de vraag.

Een goede senior software dev in meeste Aziatische landen verdient echt niet slecht. Ik weet dat bij mijn werkgever senior ingenieurs vergelijkbaar in Azië als Europa verdienen. Het niveau erboven zit zelfs boven het salaris van hun Europese collega's.

Wat je wel krijgt in Azië is voor een habbekrats heel veel Junior engineers die zeggen dat ze alles kunnen. Maar het idee dat je goede engineers dat voor een derde van salaris hier kan krijgen is paar decennia verouderd.

En zelfs als je dat doet. Dan heb je één nieuw os. In plaats van miljarden nieuwe chips die een breed scala aan code kunnen draaien.

[Reactie gewijzigd door Sissors op 8 september 2021 17:59]

Ik heb liever geen bedrijf wat alle kennis toch zal invliegen, hier profiteert van subsidies en infrastructuur, en er zelf nauwelijks aan zal bijdragen.

Besides, die "werkgelegenheid": we kunnen de mensen nu al niet vinden om bestaande vacatures te vervullen.

Daar hoef je bij chipfabrieken niet heel bang voor te zijn, chipfabrieken worden gebouwd op plaatsen waar de kennis te vinden is en er groeit vaak een hele industrie omheen. Dat de halfgeleiderindustrie bepaalde plaatsen op de wereld zoekt en alle bedrijven zich daaromheen concentreren is geen toeval. Slicon Valley, Silicon Saxony, Taiwan zijn allemaal voorbeelden waar de chipindustrie samenklontert. Of simpelweg Veldhoven, want Veldhoven staat vol met kantoren van chipbedrijven die mensen in de buurt van ASML willen hebben.

Als er een chipfabriek hier in NL zou gaan zitten lijkt mij het op het eerste oog verstandiger als ze kiezen voor Flevoland. Veel meer ruimte om te kiezen waar ze exact willen zitten en ligging is centraal in NL, weinig last van directe omwonenden en vice versa, zat ruimte om uit te breiden op lange termijn, (ontwikkeling van) Lelystad Airport voor internationale bereikbaarheid, goede infra in NL en waarschijnlijk minder druk dan ring Eindhoven, zat zoet koelwater beschikbaar (wellicht nadelig voor NLse inwoners wat betreft schaarste van schoon drinkwater, ook direct ruimte voor aanleg van schone energieopwekking om te compenseren (misschien?), hun medewerkers kunnen dan in Flevoland en omgeving gaan wonen wat minder druk geeft op de toch al overvolle huizenmarkt in de grote steden en het is ook goedkoper wonen dan Eindhoven e.o. me dunkt? En weet ik veel wat ik nog meer vergeet.
Dus volgens mij al met al een stuk beter dan Eindhoven.

Vanuit het oogpunt van ruimtelijke ordening ben ik het volledig met je eens. De vraag is of je de benodigde ingenieurs in de flevopolder kunt vinden, er is daar bijvoorbeeld geen universiteit en je zit niet in de omgeving van de andere technologiebedrijven, iets wat vaak een factor is.

Je kan dit val vele kanten zien positief en negatief.

Kijk je naar de toekomst dan is automatisering, chips, computer een steeds sneller wordende toekomst. Als je daar als land op EU niet aan meedoet verlies je van de USA en China en sta je over 50 jaar te kijken.

Werkgelegenheid, klopt veel mensen zullen ingevlogen worden, hebben huizen nodig, legt een druk op de lokale prijzen in de markt, voorbeeld Amsterdam dat is negatief gevolg.

Anderzijds kijk naar Eindhoven en vele kleinere bedrijven en kennis die het aantrekt en wat er ontwikkeld wordt. Dat zie je bijv ook op oud DSM terrein Chemelot in Geleen, steeds meer nieuw innovatieve bedrijven.

Onder de streep denk ik dat het goed zou zijn voor de kenniseconomie en dat is uiteindelijk op langere termijn de toekomst.

Dat niet alleen stel dat het nederland word ik zou het niet erg vinden, bovendien die grote bedrijven met die nieuwe europeesche regels waar ze zich aan moeten houden.En denk aan de werk gelegenheid.
Misschien kunnen er een paar duizend mensen gaan werken en dat is weer goed voor de economie
vooral na een stilte die corona heeft.of had.

Dat deze bedrijven grote fabriekspanden bouwen is op zich geen probleem.
Ook water en energie gebruik is niet direct een probleem.
Zelfs de infrastructuur die aangelegd moet worden is geen probleem (wegen, waterleidingen, elektriciteitskabels, energiecentrales).

Deze infrastructuur wordt betaald uit de geïnde belastingen, zelfs dat is niet per se een probleem.
Ik zeg bewust "niet per se een probleem".
Wanneer een dergelijk groot bedrijf ook bijdraagt aan de belastingen, dus netjes zijn deel betaalt hoor je niet veel mensen klagen.

Maar deze grote bedrijven doen het toch wat anders.
Ze schuiven met geld en daardoor betalen ze ineens bijna €0 aan belastingen.
Dat zal wettelijk wel correct zijn, maar het is wel moreel verwerpelijk.

Wat een aanname. Intel betaalt in Nederland gewoon standaard belastingtarieven met hun holdings. Dat deze belasting wellicht lager ligt dan elders (buitenland) is een politieke keuze.

De constructies om geen belasting te hoeven betalen gaan in de meeste gevallen over de winstbelasting.
Over het loon dat een bedrijf aan Nederlandse werknemers betaald moet gewoon belasting betaald worden, en voor alles wat Intel in Nederland inkoopt zal gewoon BTW zijn afgedragen. Daar kom je echt niet onderuit door met geld te schuiven.

Als je als bedrijf meer BTW betaald dan ontvangt (via verkoop), dan krijgen ze dat gewoon terug van vadertje staat. Dus via de BTW zal Nederland geen cent verdienen.

Uiteraard wel aan de producten die aan de eindconsument worden verkocht, maar daar maakt het niet uit waar het product geproduceerd is.

Je vergelijkt datacenters met chipfabrieken. De twee vallen bijna niet te vergelijken. Een chipfabrieken is aanzienlijk zuiniger, het levert veel meer werkgelegenheid op, en het hebben van lokale chipproductiecapaciteit is nice-to-have.

Totdat je gaat rekenen, kijk ook naar de reeds aanwezige grote projecten.

- Deze plekken vragen zoveel stroom, dat er een compleet wind/zonnepark puur en alleen voor de fabriek moet worden aangelegd.
- Deze plekken vragen zoveel water, dat er speciaal hiervoor een installatie moet worden opgetogen.
- Deze plekken vragen zoveel infra capaciteit (constant vervoer vrachtwagens en personeel) dat er wegen aangelegd moet worden. En eromheen verbredingen en uitbreiding om het extra verkeer aan te kunnen, plus natuurlijk de aansluiting op het bestaande net (wat ook weer lange periodes aan verstoringen, en daarmee extra kosten, geeft voor alle huidige gebruikers).
- Dat komt er niet vanzelf, dus moet er letterlijk een netwerk aan leidingen (water aanvoer, riolering, elektra etc) aangelegd worden.
- Dan moet er nog de portemonnee worden getrokken omdat er dik betaald moet worden door een overheid, in de vorm van subsidies.... om dit allemaal te mogen betalen...??
- Alle rechtzaken, vergunningen, advocaten, jarenlang contact van lobbyen tot onderhandelingen. Heel wat manuurtjes, waarvan groot deel vooraf wanneer het mogelijk nog niks oplevert.


Tegenwoordig is er zoveel nodig, samen met concurrentie tussen landen (en binnen landen ook gebieden onderling) om 'werkplekken' statistiek te kunnen claimen, dat het financieel niet langer interessant is.
Niks onderbuikgevoel, niks of de panden mooi zijn of dat er iets verbruikt wordt. De benodigde uitgaven zijn echt astronomisch die een land cq gebied moet doen voor dergelijke faciliteiten.


Kijk bijvoorbeeld naar Tesla in Duitsland. Subsidies tegen de 20% van de initiële bouwkosten voor de fabriek zelf. En daarbovenop nog eens vele tientallen miljoenen aan extra onkosten voor het project, advocaten/rechtzaken en om de infrastructuur van/naar de fabriek aan te passen allemaal betaald door, nouja, niet Tesla.
Ter illustratie, om aan te geven hoeveel het kost deze locaties binnen te halen: je praat over een ordergrootte van de totale coronasteun die menige Nederlandse provincie in compleet 2020 uitgegeven heeft.

Het aantal mensen dat na al deze moeite en investeringen een baan zou vinden? Pakweg +2000. Grofweg 1600 in de fabriek, en dan nog wat fte's eromheen ter ondersteuning. Bijvoorbeeld de kantine of schoonmaak of beveiligingsbedrijf.

[Reactie gewijzigd door Xanaroth op 8 september 2021 11:26]

Ik weet in IJmuiden nog wel een mooie locatie die tal van jouw genoemde problemen niet heeft. (En andere tegelijkertijd oplost)

Voor werkgelegenheid en kwa infrastructuur is Nederland wel de juiste partner.
Persoonlijk zou ik zelf Limburg adviseren door de geologische locatie maargoed dat is niet aan mij

Met die overstromingen en aardbevingen lijkt Limburg niet de beste plek om een fabriek van een paar miljard neer te zetten...

Limburg is groter dan dat gebied wat jij nu schrijft, de provincie reikt tot Nijmegen.

Maar de Maas ook...

Ja, maar het overstromingsgebied is niet zo groot.

Bij de recentste overstroming stond het water daar wel erg hoog. Iets hoger en het wordt wél een probleem.

Wat denk je dat het hoogteverschil er is, ik woon binnen 1000 meter van het Juliana kanaal en 1500 van de maas en woon toch nog ruim 14 meter boven het water niveau.

[Reactie gewijzigd door Rouwette op 8 september 2021 11:08]

Naast de maas heeft Limburg ook hoogste punt in Nederland, dus voors en tegens.

Ik zou juist de provincie Groningen(wellicht zelfs Eemshaven) kiezen vanwege de geografische ligging en de vele IT faciliteiten die zich daar bevinden.

[Reactie gewijzigd door Djerique op 8 september 2021 10:45]

Wat dacht je van Veldhoven, zodat je ingenieurs in dezelfde broodjeszaak gaan eten waar ingenieurs van ASML ook eten?

ASML heeft de grootse "kantine" in Europa. ASML heeft 5 "continent" keukens. Met 87 nationaliteiten kun je ook niet anders.

Gaat werkgelegenheid hier echter wel op? Ik dacht dat wij zo duur waren qua salaris?

In Duitsland maakt men ook chips/halfgeleiders en de salarissen liggen er gemm. hoger dan hier.

Ja, stel je voor dat we met de beperkte ruimte die we in Nederland hebben keuzes maken over wat er wel en niet nog bij past. Gewoon meer van alles! Al het andere is maar gezeur.

Doe maar in Brabant of zo. Lekker makkelijk.

Hoe moet ik dat zien: de ene lokatie voor productie en de ander voor packaging? We maken op de ene lokatie de chips, worden vervolgens vervoerd naar de andere lokatie om ze in te pakken?

Hoe is dit rendabel dan? Kan je zoiets niet gewoon op eenzelfde lokatie doen? Het komt bij mij nogal kosten verhogend over namelijk.

Dit is helemaal niet ongebruikelijk. Ik ken zelfs voorbeelden waarbij de wafers eerst in het verre oosten geprocessed worden tot en met de metaallagen, daarna naar Europa gaan voor wat extra lithografische lagen er bovenop en daarna weer naar een ander land in het verre oosten gaan voor packaging.

De transportkosten voor een pakket van ~24 wafers - zeg, 30x30x30 cm of zo - zijn echt enorm verwaarloosbaar t.o.v. de verkoopprijs van alle IC's die je daar uit haalt.

Klopt. Dat is met de Brexit hier in het Verenigd Koninkrijk ook een probleem voor de Britse autoindustrie.

Hetzelfde onderdeel gaat soms meerdere keren de grens over heen en weer omdat bijvoorbeeld de beste precisie freesinstallaties in Italië staan, de beste keuringsinstallatie in het VK, de beste lakkenspuiterij in Frankrijk etc. etc.

Transportkosten (zolang je geen enorme haast hebt) zijn normaal gesproken zelfs tussen Azië en Europa verwaarloosbaar.

Werkt zeker heel goed hoor! En niet enkel inpakken, maar ook testen gebeurd dus ergens anders als dat ze gebakken worden
X-Fab en Melexis doen dit al jaren zo.
https://www.melexis.com/
https://www.xfab.com/

Aan een chipfabriek heeft Europa in Principe niet heel veel, anders dan dat ze hier geproduceerd worden. Waar Europa echt wat aan heeft is een eigen Chipindustrie, waarbij het ontwerpen van chips en het ontwikkelen van productiemethoden bij in zit. Het verschil tussen een VAG of BMW en Nedcar

Deze Intel fabrieken zijn voor een eigen Europese industrie een mooie eerste stap, zeker als er één in NL wordt gebouwd, liefst rondom Eindhoven. Samen met Philips, NXP en ASML heb je dan een mooie hub.

Intel heeft als groeistrategie het idee dat ze zelf als "foundry" willen functioneren. Dus accepteren ze ook chip ontwerpen van andere partijen, waardoor deze fabrieken beter lokaal geïntegreerd ipv alleen opdrachten te ontvangen van Intel USA.

Euh, nee, dat is een stap voor de Amerikaanse chipindustrie

Het een sluit het ander niet uit, dat het ook een stap is voor de Amerikaanse chipindustrie wil niet zeggen dat de Europese industrie er geen profijt van heeft.

Het lijkt mij een goede zaak dat wij als 'kenniseconomie' zulke bedrijven voor de productie en expertise naar Europa halen en ons niet de kaas van het brood laten eten door Aziatische landen (China).

Eindelijk een bedrijf dat het erop waagt. Nu nog de werknemers en vakbonden vinden die niet te hard zeuren en is de eerste goede stap gezet naar Europese onafhankelijkheid op vlak van chip productie. Nog een heel lange weg te gaan, maar alle begin is moeilijk. Als dit erdoor komt ruil ik alsnog mijn AMD's terug in voor INTEL chips, tenminste als ze alle lekken eruit gooien.

Huh? Ben je AMD vergeten die al jaaaaaren (fab1 in Dresden) in de EU bakt? Of alle kleintjes in Frankrijk en Italie? Chipjes bakken kunnen we wel, het ontwerpen gebeurt grotendeels internationaal, alleen het daadwerkelijjke hoofdkwartier staat nog (te) vaak in de USA. De brievenbus met de registratie ervan wil wel eens in Amsterdam staan, vanwege belastingvoordeeltjes.

De High Tech campus van Eindhoven huisvest al een aantal bedrijven zoals Intel.

En de uitbreidingen van ASML in de regio van Eindhoven zijn geen "blokken dozen".

En NXP heeft een "ontwikkel FAB" in Nijmegen.

80 miljard over 10 jaar... Voor mijn gevoel is dit statement vooral de politici om hen flink te laten watertanden en zo scherpe deals bieden om de fabrieken binnen te halen.
Niemand had het antwoord goed toen we in 2016 vroegen 'waar denk je te staan in 2021?'. Er kan zo nog veel gebeuren wat dat bedrag kan doen wankelen. Cryptocurrencies, herrie in Taiwan, politieke stabiliteit in de wereld, om maar even een paar dingen te noemen (vul maar aan). Dit bedrag lijkt me dan ook niet in beton gegoten.

Veldhoven heeft nog wel grond...lekker bij de buren van ASML:-)

Kun je het 'investeren' noemen als de verwachting is om het meeste te recupereren door toegiften?
Lijkt me meer een 'lening'.